ZINGA MUTINDU BAKRISTU FWETE ZINGA

Mambu ya Mpa na Lukutakanu ya Kati-Kati ya Mposo

Na Yanuari 2018, lukutakanu ya kati-kati ya mposo ta vanda ti banoti ya kulongukila mpi mambu ya nkaka ya Biblia—Mbalula ya Nsi-Ntoto ya Mpa ya kulongukila (nwtsty) yina kele na Internet, ata yo kele ntete ve na ndinga na beno. Ntembe kele ve nde mambu yai ta tomisa mutindu na beno ya kudibongisa sambu na balukutakanu. Diambu ya kuluta mfunu kele nde, yo lenda sadisa nge na kukwenda diaka pene-pene ya Yehowa, tata na beto ya zola mpi ya mayele!

BANOTI YA KULONGUKILA

Banoti ya kulongukila ta tubilaka luzingu ya bantu, babwala ti mambu ya nkaka mpi bandinga na bo na baverse mingi ya Biblia.

Matayo 12:20

Nsinga ya mwinda yina ke pela mbote ve: Mwinda yina bo vandaka kusadila na nzo vandaka dilonga mosi ya fioti ya ntoto ya kufuluka ti mafuta ya olive. Nsinga yina vandaka kubenda mafuta sambu mwinda kupela. Bangogo ya Kigreki ya bo me balula na “nsinga ya mwinda yina ke pela mbote ve” lenda tendula nsinga yina vandaka kubasisa midinga sambu yo vandaka kaka ti pusiere, yo yina yo vandaka kufwa tiya. Mbikudulu ya kele na Yezaya 42:3 tubilaka na ntwala kikalulu ya mawa ya Yezu; yandi ta fwa ve tiya ya nsuka ya kivuvu yina bantu ya kudikulumusa mpi ya ke niokwama kele ti yo.

Matayo 26:13

Ya kieleka: Ngogo ya Kigreki a·menʹ, ya bo me balula ʼa·menʹ na Kiebreo ke tendula “yo vanda mutindu yina,” to “ya masonga.” Mbala mingi Yezu vandaka kusadila bangogo yai na ntwala ya kutubila kima mosi, lusilu mosi, to mbikudulu mosi sambu na kumonisa nde yo kele kibeni masonga mpi bantu fwete tudila yo ntima. Mutindu Yezu vandaka kusadila ngogo “ya kieleka,” to amen, vandaka kumonisa nde yo vandaka kaka mutindu yina na mikanda ya santu. Ntangu Yezu vandaka kutubila ngogo yai na mutindu ya kulandana (a·menʹ a·menʹ), mu mbandu mambu yina yandi tubaka ya kele na evanzile ya Yoane, bo vandaka kubalula yo na “ya kieleka kibeni”—Yoa 1:51.

MAMBU YA NKAKA

Bafoto, bizuzi, mpi bavideo ti bifwanisu ya ke basisa ve ndinga ke monisa mambu ya kele na Biblia.

Betfaze, Ngumba ya Banti ya Olive, mpi Yeruzalemi

Video yai ya nkufi ke monisa Yeruzalemi na ndambu ya esti, katuka na bwala yina bo ke bingaka bubu et-Tour—bantu ke yindulaka nde yo yina Betfaze ya Biblia ke tubilaka—na nsongi mosi ya Ngumba ya Banti ya Olive. Betania kele na esti ya Betfaze na lweka ya Bangumba ya Banti ya Olive na esti. Kana Yezu ti balongoki na yandi kele na Yeruzalemi, mbala mingi bo vandaka kulala na Betania, bubu yai yo kele mbanza el-ʽAzariyé (El ʽEïzariya); zina yai kele na Ki-arabi mpi ke tendula “Bwala ya Lazare.” Ntembe kele ve nde Yezu vandaka kuvanda na nzo ya Marta, Maria, mpi Lazare. (Mat 21:17; Mar 11:11; Luk 21:37; Yoa 11:1) Ntangu Yezu vandaka kukatuka na nzo na bo sambu na kukwenda na Yeruzalemi, ziku yandi vandaka kukwenda na nzila yina me fwanana ti yina kele na video. Na kilumbu ya 9 Nisani 33 T.B., ntangu Yezu mataka na zulu ya mwana-mpunda sambu na kukwenda na Yeruzalemi, ziku yandi kwendaka na nzila yina ntangu yandi katukaka na Betfaze mpi kwendaka na Yeruzalemi.

Nzila ya ke Katuka na Betania tii na Betfaze
Betfaze
Ngumba ya Banti ya Olive
Muwanda ya Kidroni
Ngumba ya Tempelo

Munsonso na Kati ya Mukwa ya Kisingini

Yai kele foto ya mukwa ya kisingini ya muntu mosi, bo tobulaka yo ti munsonso yina vandaka basantimetre 11,5. Bo zwaka kitini ya ntete na 1968 ntangu bo vandaka kutimuna mabulu na nordi ya Yeruzalemi, mpi yo vandaka na ntangu ya Baroma. Yo kele nzikisa ya ke monisa nde ziku na ntangu ya ntama bo vandaka kusadila minsonso sambu na kubula muntu yina bo ke fwa na zulu ya nti. Munsonso yina vandaka bonso minsonso yina basoda ya Roma sadilaka sambu na kubula Yezu Kristu na zulu ya nti. Bantu monaka kisadilu yai na kati ya sanduku mosi ya ditadi, bo vandaka kubinga yo ossuaire. Kana muntu me fwa mpi nitu na yandi me pola, bo vandaka kubaka mikwa na yandi ya kuyuma mpi kutula yo na kati ya sanduku yina. Diambu yai ke monisa nde bo lendaka kuzika muntu yina bo me fwa na zulu ya nti.—Mat 27:35.