Kivuvu—Keti Yo Kele Mpenza Mfunu?

DANIEL vandaka kaka ti bamvula 10 kansi mvula mosi lutaka dezia banda yandi vandaka kubela maladi ya kansere. Minganga mpi banduku na yandi vandaka kutuba nde yandi ta beluka ve. Kansi Daniel landaka kundima nde yandi ta beluka. Yandi vandaka kutuba nde kilumbu kele yandi ta sala yonso sambu na kuzwa nkisi ya kansere. Yandi kumaka kutula mpenza ntima nde yandi ta beluka mingi-mingi ntangu munganga mosi yina zabaka mbote kusansa kansere yina yandi vandaka kubela zolaka kukwisa. Na kilumbu yango munganga yina kwisaka ve sambu mvula ya ngolo nokaka. Daniel yantikaka kulemba nitu. Sambu na mbala ya ntete, yandi kumaka mawa-mawa. Bilumbu fioti na nima, yandi fwaka.

Munganga mosi ya ke longukaka mutindu kuvanda ti kivuvu to kukonda kivuvu lenda sala nde muntu kuvanda ti sante ya mbote to ve, tubilaka disolo ya Daniel. Mbala ya nkaka beno me waka dezia masolo ya mutindu yai. Mu mbandu, mununu mosi me bakisa nde ntama ve yandi ke fwa kansi yandi kele ti mpusa ya ngolo ya kusala mambu ya mfunu yina yandi vandaka kuvingila banda ntama, mu mbandu kukutana ti muntu yina yandi ke zolaka mingi to kusala feti ya aniversere. Ntangu fioti na nima ya kulungisa mpusa na yandi, yandi ke fwaka. Inki ke salaka nde mambu kusalama mutindu yai? Keti kivuvu kele mpenza mfunu mutindu bantu ya nkaka ke yindulaka yo?

Minganga mingi me bakisaka nde kutadila mambu na mutindu ya mbote, kuvanda ti kivuvu mpi kutula dikebi na mambu ya mbote ke vandaka ti bupusi ya ngolo na luzingu mpi sante ya muntu. Kansi bantu yonso ve ke ndimaka mambu yai. Minganga ya nkaka ya ke ndimaka ve mambu yai ke tubaka nde yo kele kaka bangindu ya bantu kansi ve mambu ya siansi. Bo ke tubaka nde maladi yina bantu ke belaka ke katukaka kaka na nitu.

Banda ntama, bantu mingi ke ndimaka ve nde kivuvu kele mfunu. Bamvula mingi me luta, bo yulaka Aristote, muntu mosi ya filozofi ya Grèce na kutendula kivuvu. Yandi tubaka nde: “Yo kele ndosi yina muntu ke lala ntangu yandi kele ya kutelama.” Mpi ntama ve, Benjamin Franklin, muntu mosi ya politiki ya États-Unis d’Amérique tubaka nde: “Muntu yina ke tula ntima na kivuvu, ta fwa na nzala.”

Kivuvu kele mpenza nki? Keti yo kele kaka kutula ntima na mambu yina ta salama ve to keti yo kele kulala bandosi ya mambu yina ta salama ve kaka sambu na kudiwa mbote? To keti kele ti bikuma ya mbote ya ke ndimisa beto nde kivuvu kele ve ndosi kansi yo kele kima mosi ya mfunu mpi ya kieleka yina lenda sadisa beto na kuvanda ti sante ya mbote, na kiese mpi yina lenda natila beto mambote?