Kitini 5
Kimpwanza ya Kupona Kele Dikabu Mosi ya Kuluta Nene
1, 2. Inki dikabu ya kuluta nene Nzambi me pesaka beto?
NA NTWALA ya kubakisa kikuma yina Nzambi me pesaka nzila na bampasi mpi mutindu yandi tamanisa yo, beto fwete monisa ntonda na mutindu yandi me salaka beto. Yandi pesaka beto ve kaka nitu mpi na butomfu. Kansi yandi pesaka beto mpi mabanza, mawi mpi bikalulu.
2 Kimpwanza ya kupona kele dyambu mosi ya me tala mabanza mpi mawi na beto. Ya kyeleka, Nzambi tulaka na kati na beto dibanza ya kupona na kimpwanza yonso. Yo kele kibeni dikabu mosi ya kuluta nene ya me katuka na Nzambi.
Mutindu Nzambi Me Salaka Beto
3-5. Sambu na nki beto ke yangalalaka na kimpwanza ya kupona?
3 Beto tala ntete kuwakana yina kele na kati ya kimpwanza ya kupona mpi mutindu Nzambi me pesaka nzila na bampasi. Beto tadila mbandu yai: Keti nge ke sepelaka na kupona na kimpwanza yonso mambu yina nge fwete sala mpi kutuba, madya ya nge fwete dya mpi bilele nge fwete lwata, kisalu ya nge fwete ala, kisika ya nge fwete zinga mpi mutindu nge fwete zinga? To, keti nge ke zolaka nde muntu mosi kuzabisa nge mambu yonso ya nge fwete tuba to ya nge fwete sala na luzingu na nge?
4 Ata muntu mosi ke zolaka nde bo twadisa luzingu na yandi. Sambu na nki? Sambu Nzambi me salaka beto mutindu yina. Biblia ke zabisa beto nde Nzambi gangaka muntu ‘na kifwani na beto, [muntu] kuvanda bonso yandi.’ Kimpwanza ya kupona kele mosi ya kima yina Nzambi yandi mosi ke vandaka ti yo. (Kuyantika 1:26; Kulonga 7:6) Ntangu yandi gangaka bantu, yandi pesaka bau dikabu yai ya kuluta nene: kimpwanza ya kupona. Yau yina kikuma beto kewããka kyese ve ntangu bantwadisi ya imbi ya insi kenyokula beto.
5 Nzala ya kimpwanza kele ve nde kaka dyambu mosi ya mpamba, kele sambu nde Nzambi ke Nzambi ya kimpwanza. Bible ketuba nde: “Kisika mpeve ya Yehowa kele, kimpwanza kele pana.” (2 Bakorinto 3:17) Mpidina, kimpwanza ya kupona yina ya Nzambi pesaka beto kele ndambu ya bumuntu na beto kibeni. Yandi zabaka inki mutindu mpeve na beto mpi mabanza na beto ta sala; yandi zabaka mpi nde beto ta vanda na kyese mingi kuluta na kuvanda na kimpwanza ya kupona.
6. Inki ngolo Nzambi pesaka na butomfu na beto sambu yo sala na kuwakana ti kimpwanza ya kupona?
6 Na dikabu yai ya kimpwanza ya kupona, Nzambi yikaka mpi dyaka ngolo ya kuyindula, ya kutesa to ya kumeka bima, ya kubaka balukanu mpi ya kuswaswanisa mambote mpi mambi. (Baebreo 5:14) Yo lombaka nde kimpwanza ya kupona yina kuvanda na zulu ya nsola mosi ya mbote. Beto me salamaka ve bonso ba robots ya kukonda ngangu, kukonda kusala na luzolo na yo mosi. Beto me gangamaka mpi ve bonso bambisi ya ke yindulaka na kutadila mayela ya bo ke bingaka instinct. Kansi, butomfu na beto salamaka sambu na kusala mambu na kimpwanza ya kupona.
Luyantiku Mosi ya Kuluta Mbote
7, 8. Inki luyantiku ya mbote Nzambi pesaka na bibuti na beto ya ntete?
7 Katula dikabu yai ya nene ya kimpwanza ya kupona, bibuti na beto ya ntete, Adam na Eva, bakaka yonso yina muntu lenda kuzola kibeni, dyambu ya ke monisa nde Nzambi vandaka kudibanza sambu na bo. Bo vandaka na paladisu mosi ya nene bonso masamba. Bo vandaka na bima mingi ya kinsuni. Bo vandaka na nitu mpi na mabanza ya kukuka; bo vandaka ata fyoti ve na dibanza ya kununa, ya kubela to ya kufwa: bo lendaka kuzinga mvula na mvula. Bo zolaka kuvanda na bana ya kulunga yina zolaka kuvanda ti makwisa ya kyese. Dibuta ya bantu zolaka kuvanda na kisalu mosi ya ke pesa kyese: kubalula ntoto paladisu.—Kuyantika 1:26-30; 2:15.
8 Sambu na mambu yonso yina Nzambi pesaka bo, Biblia ke tuba nde: “Nzambi monaka bima yonso ya yandi salaka, mpi tala! yo vandaka mbote kibeni.” (Kuyantika 1:31) Yo ke tuba dyaka sambu na Nzambi nde: “kisalu na yandi kele ya kukuka.” (Kulonga 32:4) Ya kyeleka, Ngangi pesaka dibuta ya bantu luyantiku mosi ya kukuka. Kana buna ve, yo zolaka kuvanda ve ya kitoko. Ya kyeleka Nzambi vandaka kudibanza mingi sambu na bo!
Kimpwanza Ke ti Bandilu
9, 10. Sambu na nki kusadila kimpwanza ya kupona fwete vanda na bandilu na mutindu ya kufwana?
9 Kansi, keti Nzambi yidikaka nde kimpwanza ya kupona kuvanda ya kukonda bandilu? Yindula fyoti kana bonso nde na kati ya mbanza ya nene, bantu ke tambusa bakamio kele ve ata na nsiku ya ke twadisa bo, konso muntu zolaka kutambusa mutindu yandi ke zola mpi na konso vitesse ya yandi ke zola. Keti nge lendaka kusepela na mutindu yina? Ve, mambu zolaka kuvanda mavwanga, kisaka-saka mpi bisumbula mingi zolaka kusalama.
10 Yo ke kiteso mosi na yina ke tadila kimpwanza ya kupona, dikabu ya Nzambi. Kimpwanza ya kukonda bandilu zolaka kuvanda mavwanga to kisaka-saka kati na bantu. Yo ke lomba nde bansiku fwete vanda sambu bantu kuvanda mbote. Ndinga ya Nzambi ke tuba nde: “Beno vanda bonso bantu yina kele na kimpwanza, beno sadila ve kimpwanza na beno bonso mufiniku sambu na kusala mambu ya mbi.” (1 Piere 2:16) Nzambi ke zola nde beto sadila kimpwanza ya kupona kaka sambu na mambote ya bantu yonso. Lukanu na yandi vandaka nde beto vanda na kimpwanza, na mambu yonso ve, kansi na mambu ya nkaka, ya me tulama bandilu na nsiku.
Inki Bansiku?
11. Beto salamaka sambu na kulemfukila bansiku ya nani?
11 Beto me salamaka sambu na kulemfukila bansiku ya nani? Kitini ya nkaka ya 1 Piere 2:16 ke tuba nde, bo kele “bampika ya Nzambi.” Awa yo ke zola kutubila ve kimpika ya mbi, yina bo ke nyokulaka bantu; kansi yo ke tendula nde beto me salamaka sambu na kuvanda na kyese mingi kana nde beto ke lemfukila bansiku ya Nzambi. (Matayo 22:35-40) Bansiku na yandi ke pesaka lutwadisu mosi ya kuluta mbote, ya kuluta bansiku yina bantu me salaka. “Mono, Yehowa, mono kele Nzambi na nge, Muntu yina ke longa nge sambu na mambote na nge mosi, Muntu yina ke twadisa nge na nzila yina nge fwete tambula.”—Yezaya 48:17.
12. Inki kimpwanza beto ke na yo na kati ya bandilu yina metulamaka na bansiku ya Nzambi?
12 Dyaka, bansiku ya Nzambi ke pesaka na kati ya bandilu yina yo ke tulaka kimpwanza ya nene ya kupona. Yo ke basisaka bansoba, dyambu ya keesa dibuta ya bantu bikalulu ya mutindu na mutindu. Yindula fyoti madya ya mutindu na mutindu, bilele, miziki, bifwanisu mpi banzo ya beto ke monaka na nsi-ntoto. Kukonda ntembe beto ke zolaka beto mosi kupona kusala mosi na yo na kisika nde muntu ya nkaka kubakila beto lukanu ya kusala yo na kisika na beto.
13. Na nki bansiku ya lugangu beto fwete lemfuka sambu na mambote na beto mosi?
13 Beto gangamaka mpidina sambu na kuvanda na kyese mingi kana beto kelemfukila bansiku ya Nzambi yina ke twadisaka luzingu ya muntu. Beto lenda fwanisa yo na bulemfu na bansiku ya lugangu yina Nzambi tulaka. Mu mbandu, kana nde beto buya kulanda nsiku ya ke bendaka bima to la loi de la pesanteur mpi, kana beto bwa na kisika mosi ya nda katuka na zulu, kukonda ntembe, beto ta lwala to mpi ta fwa. Kana beto buya na kulemfuka na bansiku ya ke na kati ya nitu na beto mosi mpi kana beto yambula na kudya madya, na kunwa masa mpi na kufulumuna, beto ta fwa.
14. Inki mutindu beto ke zabaka nde bantu gangamaka ve sambu na kuvanda na dipanda na Nzambi?
14 Mutindu beto ke ndima nde beto gangamaka na nzala ya kulemfuka na bansiku ya lugangu yina Nzambi me tulaka, kiteso mosi beto gangamaka ti mpusa ya kulemfuka na bansiku ya mabanza mpi ya kinzyunga. (Matayo 4:4) Bantu gangamaka ve sambu na kuditwadisa bo mosi kukonda Nzambi. Mbikudi Yeremia tubaka nde: “Muntu yina ke tambula kele ve ti kiyeka ya kutwadisa kitambi na yandi mosi. O Yehowa, sungika mono.” (Yeremia 10:23, 24) Mpidina, na mitindu yonso, bantu gangamaka sambu na kuzinga na nsi ya kiyeka ya Nzambi, kansi ve na nsi ya kiyeka na bo mosi.
15. Keti bansiku ya Nzambi vandaka kizitu sambu na Adam mpi Eva?
15 Bulemfu na bansiku ya Nzambi zolaka kuvanda ve kizitu sambu na bibuti na beto ya ntete. Kana bo lemfukaka, bo zolaka kuvanda ti mavimpi ya mbote mpi kunatila dibuta ya mvimba ya bantu mambote. Kana bankwelani ya ntete bikalaka na bandilu yina Nzambi tudilaka bo, mambu yonso zolaka kuvanda mbote kibeni. Beto zolaka kuzinga na kati ya paladisu ya kitoko awa na ntoto mpi beto zolaka kusala dibuta ya bantu ya bumosi na bangwisana ya zola. Mambu ya mbi, bampasi, mpi lufwa zolaka kuvanda ata fyoti ve.
[Kifwanisu ya kele na lutiti 11]
Ngangi pesaka na bantu luyantiku mosi ya kulunga
[Kifwanisu ya kele na lutiti 12]
Keti nge tazola na kutambusa na bisika to na banzila yina ya ke na nsiku ata mosi ve?