Kapu ya Kumi na Tanu
Wa Ndongisila, Ndima Disipline
1. (a) Sambu na nki beto yonso kevandaka na mfunu ya ndongisila ti disipline? (b) Inki ngyufula beto fwete tadila?
BIBLIA ketuba na Yakobo 3:2 nde: “Beto yonso ke salaka bifu mingi.” Beto keyibuka nde beto mesalaka bifu mbala mingi mpi mbala mingi beto memonisaka ve nde beto kele mutindu ya bantu yina Ndinga ya Nzambi kelombaka beto na kuvanda. Yo yina, beto kendima nde Biblia keta masonga na ntangu yo ketuba nde: ‘Wa [ndongisila, ndima disipline, NW] ebuna nge takuma mayele na bilumbu kelanda.’ (Bingana 19:20) Ntembe kele ve nde beto mesalaka bansoba na luzingu na beto sambu na kuwakanisa yo ti malongi ya Biblia. Kansi nki mutindu beto kesalaka kana mpangi mosi yina kele Mukristu mepesa beto bandongisila na dyambu mosi?
2. Inki beto fwete sala kana bo mepesa beto ndongisila?
2 Bantu yankaka kesosaka kudinungisa, kumona nde dyambu yina bo mesala kele ya fyoti, to kupesa foti na bantu yankaka. Kansi yo kele mbote na kuwa ndongisila mpi kusadila yo. (Baebreo 12:11) Ntembe kele ve nde, ata muntu mosi ve lenda sosa nde bantu yankaka kusala mambu yonso na mutindu mosi ya kukuka, to kusosa kuvanda muntu yina kepesaka bandongisila ntangu yonso na mambu ya fyotifyoti to na mambu yina Biblia kepesa nzila nde muntu yandi mosi kupona kima ya yandi tasala. Dyaka, yo lenda vanda nde muntu yina kepesa ndongisila kutadilaka ve mambu yonso ya metala dyambu yango, kana mpidina yo talomba mbala yankaka kuzabisa yandi yo na luzitu yonso. Kansi na disolo yai kelanda, beto baka bonso nde ndongisila to disipline ya bo kepesa mefwana mpenza mpi yo mekatuka na Biblia. Inki mutindu beto tatadila yo?
Bambandu ya Beto Fwete Tadila Ntangu Bo Kelongisila Beto
3, 4. (a) Inki bambandu kele na Biblia ya lenda sadisa beto na kuyedisa dibanza ya mbote ya kutadila ndongisila mpi disipline? (b) Inki mutindu Ntotila Saule kuvutulaka ntangu bo pesaka yandi ndongisila mpi nki mbuma yo butaka?
3 Ndinga ya Nzambi kele ti bambandu ya bantu yina kuzingaka mpenza bayina kubakaka bandongisila ya bo vandaka na yo mfunu. Mbala mingi, na nima ya ndongisila bo vandaka kupesa bo disipline. Mosi na kati ya bantu yina kuvandaka Ntotila Saule ya Izraele. Yandi lemfukilaka ve Yehowa na mambu yina kutalaka dikanda ya Amaleki. Bantu ya Amaleki kukumaka bambeni ya bansadi ya Nzambi, ebuna ndola ya Yehowa kupesaka bo kuvandaka nde bo yonso ti bambisi na bo, bo fwete fwa bo. Kansi Ntotila Saule kutaninaka ntotila na bo ti bambisi na bo yina kuvandaka kitoko mingi.—1 Samuele 15:1-11.
4 Yehowa kutindaka profete Samuele na kwenda kunganina Saule. Inki Saule kuvutulaka? Yandi tubaka nde yandi fwaka mpenza bantu ya Amaleki, kansi yandi bakaka lukanu ya kugulusa ntotila na bo. Kansi dyambu yai ya yandi salaka kuwakanaka ve ti bantuma yina Yehowa kupesaka. (1 Samuele 15:20) Saule sosaka na kumonisa nde foti kuvandaka ya bantu, yo yina kutindaka yandi na kutanina bambisi. Yandi tubaka nde: “Mono tinaka basoda na mono boma, yo yina mono salaka yina ya bo zolaka.” (1 Samuele 15:24) Yo kemonana nde yandi vandaka kudibanza mingi sambu na lukumu na yandi, yo yina yandi lombaka nkutu Samuele na kupesa yandi nsoni ve na meso ya bantu. (1 Samuele 15:30) Nsukansuka, Yehowa kukatulaka Saule na kimfumu.—1 Samuele 16:1.
5. Inki kukuminaka Ntotila Oziasi ntangu yandi buyaka ndongisila?
5 Ntotila Oziasi ya Yuda “bikaka kulemfukila Mfumu Nzambi, Nzambi na yandi. Nkutu kilumbu mosi yandi kotaka na kati ya [tempelo] sambu na kuyoka [ndumbu].” (2 Bansangu 26:16) Kansi, nsiku vandaka kutuba nde kaka banganga-Nzambi mpamba bantu kuvandaka ti nswa ya kuyoka ndumbu. Ntangu nganga-Nzambi ya nene mekaka na kubuyisa Oziasi, ntotila kuwaka makasi. Ebuna nki kusalamaka? Biblia ketuba nde: ‘Na mbala mosi maladi ya lepre kusimbaka yandi na ilungi . . . Mfumu Nzambi mepesa yandi ndola . . . Ntotila Oziasi vandaka kaka kubela tii kuna yandi fwaka.’—2 Bansangu 26:19-21.
6. (a) Sambu na nki Saule ti Oziasi kubuyaka ndongisila? (b) Sambu na nki kubuya ndongisila kele mbi kibeni bubu yai?
6 Sambu na nki Saule ti Oziasi kundimaka ve bandongisila? Kikuma ya nene kuvandaka lulendo, sambu konso muntu na kati na bo vandaka kudimona nde yandi kele muntu ya nene. Bantu mingi kekudibendilaka bampasi sambu na kikalulu yai ya mbi. Bo keyindulaka nde kana bo ndima ndongisila, yo kemonisa nde bo mekuka ve na kusala dyambu mosi to mpi yo tabebisa lukumu na bo. Kansi lulendo kele kikalulu mosi ya mbi. Yo kepusaka muntu na kukonda kuyindula mbote mpi yo kesalaka nde yandi buya lusadisu yina Yehowa kepesa yandi na nzila ya Ndinga na yandi mpi ya organizasio na yandi. Yo yina, Yehowa kekebisa nde: “Lulendo ke bwisaka muntu, yo ke fwaka muntu.”—Bingana 16:18; Roma 12:3.
Beto Fwete Ndimaka Bandongisila
7. Inki malongi ya mbote beto lenda baka na mutindu Moize kutadilaka bandongisila?
7 Masonuku kele mpi ti bambandu ya mbote ya bantu yina kundimaka bandongisila, mpi beto lenda baka malongi na bambandu na bo. Beto baka mbandu ya Moize, yina bokilo na yandi kupesaka yandi ndongisila na mutindu ya kulungisa kisalu ya nene ya yandi vandaka na yo. Moize kuwaka mbala mosi ndongisila yina mpi yandi sadilaka yo. (Kubasika 18:13-24) Ata Moize kuvandaka na kiyeka ya nene, sambu na nki yandi ndimaka ndongisila? Sambu yandi vandaka muntu ya kudikulumusa. “Moize vandaka muntu mosi ya [kudikulumusa, NW], kuluta bantu yonso ya nsi-ntoto.” (Kutanga 12:3) Keti kudikulumusa kele mpenza mfunu? Sofonia 2:3 kemonisa nde yo ketendula luzingu na beto.
8. (a) Inki disumu Davidi kusalaka? (b) Inki mutindu Davidi kusalaka na ntangu Natani kunganinaka yandi? (c) Inki mambu ya mbi masumu ya Davidi kunataka?
8 Ntotila Davidi kusalaka pite ti Batsheba, na nima, yandi sosaka kubumba yo, yo yina yandi fwisaka Uria, bakala ya Batsheba. Yehowa kutindaka profete Natani na kwenda kunganina Davidi. Yandi balulaka ntima mpi yandi ndimaka nswalu nde: “Mono me sala masumu na meso ya Mfumu Nzambi.” (2 Samuele 12:13) Ata Nzambi kundimaka kubalula ntima ya Davidi, yandi taninaka yandi ve na mambu ya mbi ya disumu na yandi zolaka kunata. Yehowa kusongaka yandi nde “mbele ya bitumba ta katukaka ve na fami na [yandi],” nde bankento na yandi, Nzambi tapesa bo “na muntu ya nkaka,” mpi nde mwana ya pite yina bo tabuta “fweti fwa.”—2 Samuele 12:10, 11, 14.
9. Inki beto fwete vila ve na ntangu bo mepesa beto disipline?
9 Ntotila Davidi kuzabaka mambote ya kuwa ndongisila ya mbote. Bantangu yankaka yandi vandaka kupesa Nzambi mersi na mpila yandi tindilaka yandi muntu na kwisa kupesa yandi ndongisila. (1 Samuele 25:32-35) Keti beto kesalaka mutindu yina? Kana nde ee, beto takuditanina na kutuba ti kusala mambu mingi yina lenda natila beto mpasi. Kansi, kana yo mekumina beto nde beto mesala dyambu mosi ya kelomba nde bo pesa beto ndongisila to nkutu disipline, beto vila ve na kubaka yo bonso kidimbu ya kesonga nde Yehowa kezolaka beto, mpi nde yandi kezodilaka beto mambote ya mvula na mvula.—Bingana 3:11, 12; 4:13.
Bikalulu ya Mfunu ya Beto Fwete Kuna
10. Inki kikalulu Yezu kusongaka yina kele mfunu sambu na bantu yina kezola kukota na Kimfumu?
10 Sambu na kuvanda na ngwisana ya mbote ti Yehowa mpi ti bampangi na beto Bakristu, beto fwete kuna bikalulu yankaka. Yezu kutubilaka mosi na kati ya bikalulu yango ntangu yandi tulaka mwana mosi na katikati ya balongoki na yandi mpi yandi tubaka nde: “Kana beno soba bikalulu ve, kana beno kituka bonso bana ve, beno ta kota ata fioti ve na Kimfumu ya Nzambi. Konso muntu yina ta kudikulumusa na kuvanda bonso mwana yai, yandi muntu me luta nene na Kimfumu ya Nzambi.” (Matayo 18:3, 4) Balongoki ya Yezu kuvandaka na mfunu ya kukuna kikalulu ya kudikulumusa, sambu bo vandaka kuswana bo na bo sambu na kuzaba kana nani meluta nene na kati na bo.—Luka 22:24-27.
11. (a) Na ntwala ya banani beto fwete kudikulumusa, mpi sambu na inki? (b) Kana beto kele bantu ya kudikulumusa, inki mutindu beto tatadilaka bandongisila?
11 Ntumwa Piere kusonikaka nde: “Beno yonso beno fweti sadisana beno na beno kukonda lulendo, sambu . . . Nzambi kele mbeni ya bantu ya lulendo, kansi yandi ke songaka mambote na yandi na bantu yina ke na lulendo ve.” (1 Piere 5:5) Beto kezaba nde beto fwete vanda na kudikulumusa na ntwala ya Nzambi, kansi verse yai kemonisa nde beto fwete kudikulumusa mpi na ntwala ya bampangi na beto Bakristu. Kana beto kudikulumusa, beto tabuya ve bangindu ya bantu yankaka kepesa beto kansi beto tabaka malongi mingi na mambu ya bo kezabisa beto.—Bingana 12:15.
12. (a) Inki kikalulu ya mfunu kewakana mpenza ti kudikulumusa? (b) Sambu na nki beto fwete kudibanza na bupusi yina bikalulu na beto lenda vanda na yo na zulu ya bantu yankaka?
12 Kuyindula mambote ya bantu yankaka kewakana mpenza ti kudikulumusa. Ntumwa Polo kusonikaka nde: “Mbote konso muntu kusosa ve mambote na yandi mosi, kansi yandi kusosa mambote ya muntu ya nkaka. . . . Ebuna, konso mambu yina ya beno ke sala - ata beno ke dia ata beno ke nwa ata beno ke sala konso mambu ya nkaka - beno sala mambu yina yonso sambu na kupesa Nzambi lukumu. Beno monisa bantu ya nkaka nsoni ve na ntima, ata Bayuda ata bayina kele Bayuda ve ata bantu ya Dibundu ya Nzambi.” (1 Korinto 10:24-33) Polo zolaka kutuba ve nde beto fwete zola dyaka ve ata dyambu mosi ya beto kezolaka, kansi yandi kesyamisa beto na kukonda kusala ata kima mosi yina lenda pusa muntu yankaka na kusala mambu yina kansansa na yandi vandaka kusonga yandi nde yo kele ya mbi.
13. Inki mbandu lenda monisa nde beto kele na kikalulu ya kusadila bandongisila ya Masonuku?
13 Keti nge ketulaka mambote ya bantu yankaka na kisika ya ntete to nge keyindulaka kaka ya nge mosi? Beto yonso fwete longuka na kusala yo. Mitindu ya kusala yo kele mingi. Mu mbandu, muntu na muntu kele na kimpwanza ya kupona mutindu na yandi ya kulwata ti ya kudiyidika na kutadilaka lutwadisu yina Biblia kepesa sambu na yina metala kuvanda bantu ya kukonda lulendo, ya mezaba kudiyidika, mpi ya bunkete. Kansi kana nge mezaba nde bantu ya nzyunga na nge kebuya kuyamba nsangu ya Kimfumu sambu na mutindu na nge ya kulwata mpi ya kudiyidika, keti nge lenda soba yo? Ya kyeleka, kusadisa muntu yankaka na kubaka luzingu ya mvula na mvula kele mfunu mingi kuluta kudisepedisa.
14. Sambu na nki yo kele mfunu na kukuna kudikulumusa mpi kikalulu ya kudibanzabanza sambu na bantu yankaka?
14 Yezu kupesaka mbandu na yina metala kudikulumusa mpi kudibanzabanza sambu na bantu yankaka, yo yina kusalaka nkutu nde yandi yobisa balongoki na yandi makulu. (Yoane 13:12-15) Sambu na yandi, Ndinga ya Nzambi ketuba nde: “Beno vanda na mabanza yina Yesu Kristo vandaka ti yo. Yandi vandaka kaka na lukumu ya Nzambi ntangu yonso, kansi yandi vandaka na mabanza ve nde yandi fweti vanda kaka kiteso mosi na Nzambi na kingolo-ngolo. Yandi buyaka mambu yina yonso na luzolo na yandi mosi, ebuna yandi ndimaka na kukuma mpika. Yandi kumaka bonso bantu ya nkaka, yandi kwisaka kumonika na kimuntu. Yandi kudikulumusaka mpenza, yandi mpi lemfukaka na Nzambi tii kuna ya yandi fwaka.”—Filipi 2:5-8; Roma 15:2, 3.
Kubuya Ve Disipline ya Yehowa
15. (a) Inki bansoba beto fwete sala sambu na kukuma na kimuntu yina kesepedisaka Nzambi? (b) Inki bamwaye Yehowa mebongisaka sambu na kupesa beto yonso bandongisila mpi disipline?
15 Sambu beto yonso kele bantu ya masumu, yo kevandaka mfunu nde beto soba mutindu na beto ya kutadila mambu mpi bikalulu na beto kana beto kezola kulanda mbandu ya kimuntu ya Nzambi na beto. Beto kele na mfunu ya kulwata “kimuntu ya mpa.” (Kolosai 3:5-14) Ndongisila mpi disipline kesadisaka beto na kuzaba kisika ya beto fwete sala bansoba mpi na nima kutadila mutindu beto tasala yo. Kima ya beto kele na yo mfunu kele Biblia yo mosi. (2 Timoteo 3:16, 17) Mikanda ya ketendulaka Biblia mpi balukutakanu yina organizasio ya Yehowa kebongisaka kesadisaka beto na kusadila Ndinga ya Nzambi. Ata beto mewaka dezia bandongisila yango, keti beto kebakisaka nde beto kele na mfunu na yo mpi beto kesalaka ngolo sambu na kusadila yo?
16. Inki lusadisu Yehowa kepesaka muntu na muntu na kati na beto?
16 Na zola yonso, Yehowa kesadisaka beto na bampasi na beto. Bantu mingi mebakaka lusadisu na nzila ya kulonguka ya Biblia na nzo. Bibuti kelongisilaka mpi kepesaka bana na bo disipline sambu na kutanina bo na bikalulu yina lenda natila bo bampasi. (Bingana 6:20-23) Na kati ya dibundu, bantu yankaka kelombaka ndongisila mpi bangindu ya mbote na Bakristu yina kele na eksperiansi sambu na kutomisa kisalu na bo ya bilanga. Bantangu yankaka, bankuluntu kelombanaka bandongisila bo na bo to na Bakristu yankaka yina kele na eksperiansi na kisalu ya kusamuna. Bayina kele na bikalulu ya kimpeve kesadilaka Biblia sambu na kusadisa na malembe yonso bayina kele na mfunu ya lusadisu. Kana nge kepesa ndongisila, kuvila ve na ‘kukeba sambu Satana lenda meka nge mosi mpi na kiteso mosi.’ (Galatia 6:1, 2) Ya kyeleka, beto yonso kele na mfunu ya ndongisila mpi ya disipline sambu na kusambila Nzambi ya kyeleka na bumosi.
Mvutukila
• Inki mutindu Yehowa kesadisaka beto na zola yonso na kubakisa kisika yina beto fwete sala bansoba?
• Sambu na nki yo kevandaka mpasi na bantu yankaka na kundima ndongisila, mpi sambu na nki yo kele mbote ve ata fyoti?
• Inki bikalulu ya mfunu tasadisa beto na kundima bandongisila, mpi nki mutindu Yezu kubikisaka mbandu ya mbote na yina metala bikalulu yango?
[Kifwanisu ya kele na lutiti 142]
Oziasi kubuyaka ndongisila ebuna maladi ya lepre kusimbaka yandi
[Kifwanisu ya kele na lutiti 142]
Moize kubakaka mambote sambu yandi ndimaka ndongisila ya Yetro