KAPU 7

Longa “Nsangu ya Mbote ya Yezu”

Filipo, longi ya nsangu ya mbote, me bikilaka beto mbandu ya mbote

1, 2. Inki salamaka ntangu bambeni sosaka kubuyisa Bakristu ya ntete na kulonga nsangu ya mbote?

BANTU ke niokula ngolo balongoki ya Yezu mpi Saule me yantika “kufwa” mabundu. Bangogo ya bo me balula nde kufwa mabundu na ndinga ya kisina ke tendula nde bo pesaka Bakristu mpasi mingi mpenza. (Bis. 8:3) Balongoki me tina. Mbala ya nkaka bantu ke yindula nde Saule ta lungisa mpenza lukanu na yandi ya kusukisa dibundu ya Bukristu. Kansi kima mosi ya kuyituka me salama mutindu balongoki me tina mpi me panzana na bisika mingi. Inki kima me salama?

² Balongoki yina me panzana me yantika “kuzabisa nsangu ya mbote ya ndinga” ya Nzambi na bisika yina bo me kwenda. (Bis. 8:4) Yindula diambu yai, mpasi yina bantu me pesa balongoki me kanga ve balongoki nzila ya kulonga nsangu ya mbote, nkutu yo me sadisa bo diaka mingi na kumwanga nsangu ya mbote! Mutindu bambeni me panza balongoki na bisika mingi, kukonda kuzaba bo me sadisa balongoki na kumwanga nsangu ya mbote na bisika ya ntama yina bo me kwenda. Mutindu beto ta mona yo, bubu yai mpi mambu ya mutindu mosi ke salamaka.

“Bantu Yina Panzanaka” (Bisalu 8:4-8)

3. (a) Filipo vandaka nani? (b) Sambu na nki bantu mingi na Samaria waka ntete ve nsangu ya mbote, kansi nki Yezu tubaka sambu na bantu ya Samaria?

³ Filipoa vandaka na kati ya “bantu yina panzanaka.” (Bis. 8:4; tala lupangu “Filipo Vandaka Longi ya Nsangu ya Mbote.”) Yandi kwendaka na Samaria, mbanza yina bantu mingi waka ntete ve nsangu ya mbote, sambu Yezu songaka bantumwa na yandi nde: “Beno kota ve ata na mbanza mosi ya bantu ya Samaria; kansi beno landa kukwenda na mameme ya me vilaka ya nzo ya Izraele.” (Mat. 10:5, 6) Kansi, Yezu zabaka nde na bilumbu ke kwisa, balongoki na yandi ta longa nsangu ya mbote na Samaria sambu na ntwala ya kuvutuka na zulu, Yezu tubaka nde: “Beno ta vanda bambangi na mono na Yeruzalemi, na Yudea yonso mpi na Samaria, mpi tii na kisika ya kuluta ntama ya ntoto.”—Bis. 1:8.

4. Inki mutindu bantu ya Samaria ndimaka nsangu ya Filipo mpi mbala ya nkaka nki pusaka bo na kundima yo?

⁴ Filipo bakisaka nde bantu ya Samaria vandaka bonso ‘bilanga yina ntangu ya kukatula bima me lunga.’ (Yoa. 4:35) Nsangu na yandi sepedisaka bantu mingi yina vandaka kuzinga kuna. Sambu na nki? Sambu Bayuda vandaka ve kuwakana ti bantu ya Samaria. Nkutu Bayuda mingi vandaka kuvweza bo. Kansi bantu ya Samaria bakisaka nde nsangu ya mbote kele sambu na bantu yonso mpi yo me swaswana ti bangindu ya mbi ya kupona-pona yina Bafarize vandaka ti yo. Sambu Filipo longaka bantu ya Samaria nsangu ya mbote na kikesa yonso kukonda kupona-pona, yandi monisaka nde yandi vandaka ve kuvweza bantu ya Samaria. Yo ke yitukisa ve na kumona nde bantu mingi ya Samaria ndimaka nsangu ya Filipo “na bumosi kibeni.”—Bis. 8:6.

5-7. Pesa bambandu ya ke monisa nde ntangu bampangi ke kwendaka na bisika ya nkaka, yo ke sadisaka na kumwanga diaka mingi nsangu ya Kimfumu.

⁵ Bonso na bilumbu ya Bakristu ya ntete, bubu yai mpasi yina bantu ke monisaka bansadi ya Nzambi ke kangaka bo ve nzila ya kulonga nsangu ya mbote. Mbala mingi ntangu bambeni ke nataka bampangi na bisika ya nkaka, mu mbandu na boloko to na insi ya nkaka, yo me sadisaka bampangi na kulonga nsangu ya mbote na bisika yina. Mu mbandu na Bitumba ya Zole ya Ntoto ya Mvimba, Bambangi ya Yehowa longaka mbote-mbote nsangu ya mbote na bisika yina basoda ya Allemagne vandaka kusadisa bantu bisalu ya ngolo. Muyuda mosi yina kutanaka ti Bambangi ya Yehowa kuna ke tuba nde: “Kikesa ya Bambangi ya Yehowa yina vandaka na boloko ndimisaka mono nde Biblia ke sadisaka bo na kuvanda ti lukwikilu ya ngolo, yo yina mono mpi kumaka Mbangi ya Yehowa.”

⁶ Bantangu ya nkaka, nkutu bantu yina ke niokulaka beto ke waka nsangu ya mbote mpi ke ndimaka yo. Mu mbandu, ntangu bo tindaka mpangi Franz Desch na boloko ya Gusen na Autriche, kisika bo vandaka kusadisa bantu bisalu ya ngolo, kuna yandi longukaka Biblia ti soda mosi. Yindula kiese ya mingi yina bo zole waka na bamvula yina landaka ntangu bo kutanaka na lukutakanu mosi ya nene ya Bambangi ya Yehowa mpi na ntangu yina bo zole vandaka balongi ya nsangu ya mbote!

⁷ Mambu ya mutindu mosi ke salamaka ntangu bampangi ke tinaka insi na bo sambu bantu ke pesa bo mpasi mpi ke kwendaka na bansi ya nkaka. Mu mbandu, na bamvula 1970, bampangi longaka mbote-mbote nsangu ya mbote na Mozambique ntangu bampangi ya Malawi tinaka insi na bo mpi kwendaka na Mozambique. Na nima, ata ntangu bantu kumaka kutelemina bampangi ya Mozambique, bampangi landaka kulonga nsangu ya mbote. Mpangi Francisco Coana ke tuba nde: “Bo kangaka bampangi ya nkaka na kati na beto, sambu beto landaka kulonga nsangu ya mbote. Ata mpidina bantu mingi ndimaka nsangu ya Kimfumu mpi beto ndimaka nde Nzambi vandaka kusadisa beto kaka mutindu yandi sadisaka Bakristu ya ntete.”

8. Inki mutindu mavwanga ya politiki mpi mpasi ya mbongo me sadisaka mpi na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote?

⁸ Ya kieleka, bampasi yina bantu ke pesaka beto kele ve kima mosi kaka ya ke salaka nde beto kwenda kulonga nsangu ya mbote na bisika ya nkaka. Na bamvula me katuka kuluta, mavwanga ya politiki mpi mpasi ya mbongo, me sadisaka mpi sambu bantu ya bandinga mingi mpi ya bansi mingi kuwa nsangu ya mbote. Bantu ya nkaka me katukaka na bisika yina bo vandaka kuzinga sambu na bitumba to mpasi ya mbongo mpi bo me kwendaka kuzinga na bisika ya nkaka. Kuna, bo me kumaka kulonguka Biblia. Mutindu bantu mingi ke kwendaka kuzinga na bansi ya nzenza, yo ke pesaka bampangi dibaku ya kulonga banzenza yai nsangu ya mbote. Keti nge ke salaka bikesa ya kulonga nsangu ya mbote na bantu yai “ya me katuka na makanda yonso, na mabuta yonso, na bansi yonso, mpi na bandinga yonso” ya kele na kisika yina beno ke zingaka?—Kus. 7:9.

“Beno Pesa Mono mpi Kiyeka Yai” (Bisalu 8:9-25)

Simoni, yina vandaka ntete nganga-nkisi, me simba dibuki ya mbongo mpi ke pusana na lweka ya ntumwa mosi. Ntumwa yango ke tula maboko na mapeka ya bakala mosi yina kele Mukristu. Na lweka, Mukristu mosi ke belula mwana-nkento mosi ya kikata, bantu mingi ke tala mpi bo ke sepela. — “Ntangu Simoni monaka nde bantu vandaka kubaka mpeve ntangu bantumwa vandaka kutula bo maboko, yandi zolaka kupesa bo mbongo.”—Bisalu 8:18

9. Simoni vandaka nani mpi yo ke monana nde nki pusaka yandi na kusepela ti Filipo?

⁹ Na Samaria, Filipo salaka mambu mingi ya kuyituka. Mu mbandu, yandi belulaka bantu yina vandaka ti bifu na nitu mpi basisaka bampeve ya mbi na bantu. (Bis. 8:6-8) Simoni, muntu mosi yina vandaka pana, yitukaka mingi na mambu ya kuyituka yina Filipo salaka. Simoni vandaka nganga-nkisi mpi bantu vandaka kuzitisa yandi mingi. Nkutu bo vandaka kutuba nde: “Muntu yai kele ngolo ya Nzambi.” Kansi mambu ya kuyituka yina Filipo salaka sadisaka Simoni na kumona kibeni ngolo ya kieleka ya Nzambi, yo yina Simoni kumaka Mukristu. (Bis. 8:9-13) Kansi nki kibeni pusaka Simoni na kukuma Mukristu?

10. (a) Inki Piere mpi Yoane salaka na Samaria? (b) Inki Simoni salaka ntangu yandi monaka balongoki ya mpa ke baka mpeve santu ntangu Piere mpi Yoane tulaka bo maboko?

¹⁰ Ntangu bantumwa waka nde bantu mingi na Samaria me kuma balongoki, bo tindaka Piere ti Yoane kuna. (Tala lupangu “Piere Ke Sadila ‘Bansapi ya Kimfumu.’”) Ntangu bantumwa yai zole kumaka na Samaria, bo tulaka balongoki yai ya mpa maboko mpi na mbala mosi konso muntu na kati na bo bakaka mpeve santu.b Ntangu Simoni monaka mambu yai, yo yitukisaka yandi. Yandi songaka bantumwa yai nde: “Beno pesa mono mpi kiyeka yai, sambu konso muntu yina mono ta tula maboko kubaka mpeve santu.” Nkutu Simoni zolaka kupesa bo mbongo mpi yandi yindulaka nde yandi ta sumba dikabu yai ya santu ti mbongo!—Bis. 8:14-19.

11. Inki lukebisu Piere pesaka Simoni mpi nki Simoni salaka?

¹¹ Piere kebisaka Simoni nde: “Bika nge fwa ti [mbongo] na nge, sambu nge ke yindula nde nge lenda baka dikabu ya ofele ya Nzambi na mbongo. Nge kele ve ti dikabu na diambu yai, sambu ntima na nge kele ve ya [kieleka] na meso ya Nzambi.” Na nima Piere songaka Simoni na kubalula ntima mpi na kusamba sambu Nzambi kulolula masumu na yandi. Piere tubaka nde, “bondila Yehowa, sambu kana mpila kele yandi lolula ngindu ya mbi yina kele na ntima na nge [to “mabanza na nge ya mbi,” Bible en Kituba].” Yo kele pwelele nde, Simoni vandaka ve muntu ya mbi. Yandi vandaka ti nzala ya kusala mambu ya mbote, kansi na ntangu mosi buna, yandi landaka banzala na yandi ya mbi. Yo yina yandi bondilaka bantumwa nde: “Beno bondila Yehowa sambu na mono sambu ata diambu mosi ve na kati ya mambu ya beno me tuba kubwila mono.”—Bis. 8:20-24.

12. “Simonie” ke tendula nki mpi nki mutindu kikalulu yai me kotaka na mabundu ya luvunu?

¹² Lukebisu yina Piere pesaka Simoni kele mpi mfunu sambu na beto bubu yai. Ya kieleka, ngogo ya Kifalansa “simonie” katukaka na mambu yai ya Simoni salaka. “Simonie” ke tendula kusumba to kuteka mikumba, mingi-mingi na kati ya dibundu. Banda ntama, mambu ya mutindu yai ke salamaka mingi na mabundu ya luvunu. Mukanda mosi, (la neuvième édition de l’Encyclopædia Britannica 1878) ke tuba nde: “Konso mbala yina bo vandaka kusala vote sambu na kupona Pape, yo ke monana nde Bapape vandaka kupesa mbongo sambu na kubaka kiyeka yina. Bapape mingi vandaka ve kuwa nsoni ya kusala yo mpi bo vandaka ve kusala yo ya kubumbana.”

13. Inki beto fwete sala sambu na kubwa ve na disumu ya Simonie?

¹³ Beto fwete keba sambu beto bwa ve na disumu yai ya Simonie. Mu mbandu, beto fwete kabila ve bampangi yina kele ti mikumba bima to kukumisa bo na kiteso ya kuluta ndilu sambu bo pesa beto mikumba. Diaka, bampangi yina kele ti mikumba fwete monisa ve kikalulu ya kupona-pona mpi bo fwete pesa ve bampangi mikumba sambu bo kele ti mbongo. Kusala mambu na mitindu yai zole kele mbi. Ya kieleka, bansadi yonso ya Nzambi fwete kuditwadisa bonso ‘bantu ya fioti,’ bo fwete vingila nde mpeve santu ya Yehowa kupona bo sambu bo baka mikumba. (Luka 9:48) Dibundu ya Yehowa kele ve kisika yina bantu fwete sosa “nkembo” na bo mosi.—Bing. 25:27.

PIERE KE SADILA “BANSAPI YA KIMFUMU”

Yezu songaka Piere nde: “Mono ta pesa nge bansapi ya Kimfumu ya zulu.” (Mat. 16:19) Inki Yezu zolaka kutuba? Ngogo “bansapi” yina Yezu me sadila ke monisa nde Piere ta kangudila bantu porte, disongidila yandi ta sadisa bantu ya mutindu na mutindu na kuwa nsangu ya mbote mpi ta pesa bo dibaku ya kuyala ti Yezu na zulu na Kimfumu ya Mesia. Na nki mabaku Piere sadilaka bansapi yai?

Piere sadilaka nsapi ya ntete na Pantekoti ya mvula 33 ya ntangu na beto ntangu yandi songaka Bayuda mpi bantu yina kumaka bantu ya dibundu ya Bayuda na kubalula ntima mpi na kubaka mbotika. Bantu kiteso ya 3 000 salaka mambu yai ya Piere tubaka mpi bo kumaka ti kivuvu ya kuyala ti Yezu na Kimfumu ya Mesia.—Bis. 2:1-41.
Piere sadilaka nsapi ya zole ntangu fioti na nima ya lufwa ya Etiene. Na dibaku yai Piere ti Yoane tulaka bantu ya Samaria, yina katukaka kubaka mbotika, maboko mpi na nima bantu yango bakaka mpeve santu.—Bis. 8:14-17.
Piere sadilaka nsapi ya tatu na mvula 36 ya ntangu na beto. Na mvula yai, yandi pesaka mpi Bantu ya Makanda, yina bo salaka ve luyotisu, dibaku ya kuyala ti Yezu na zulu. Yo salamaka ntangu ntumwa Piere longaka nsangu ya mbote na Korneye, Muntu ya Makanda ya ntete ya bo me yotisaka ve, yina kumaka Mukristu.—Bis. 10:1-48.

“Keti Nge [Ke Bakisa] Kibeni Mambu ya Nge Ke Tanga?” (Bisalu 8:26-40)

14, 15. (a) Muntu ya Etiopia vandaka nani mpi nki mutindu Filipo kutanaka ti yandi? (b) Inki muntu ya Etiopia salaka na nima ya kuwa nsangu yina Filipo zabisaka yandi mpi sambu na nki beto fwete tuba ve nde yandi bakaka mbotika kukonda kuyilama? (Tala noti na nsi ya lutiti.)

¹⁴ Wanzio ya Yehowa zabisaka Filipo na kukwenda na nzila yina ke katukaka na Yeruzalemi mpi ke kwenda na Gaza. Mbala ya nkaka Filipo kudiyulaka nki yandi ke kwenda kusala kuna. Kana mpidina, yandi bakaka mvutu nswalu ntangu yandi kutanaka ti muntu mosi ya Etiopia yina vandaka ‘kutanga mukanda ya profete Yezaya na ndinga ya ngolo.’ (Tala lupangu “Muntu ya Etiopia Vandaka ‘Tongu’—Yo Ke Tendula Nki?”) Mpeve santu ya Yehowa pusaka Filipo na kukwenda pene-pene ya pusu-pusu ya muntu yango. Filipo kwendaka ntinu na lweka ya pusu-pusu mpi yandi yulaka muntu yina ya Etiopia nde: “Keti nge [ke bakisa] kibeni mambu ya nge ke tanga?” Muntu ya Etiopia vutulaka nde: “Inki mutindu mono lenda [bakisa] kana muntu kutendudila mono ve?”—Bis. 8:26-31.

¹⁵ Muntu ya Etiopia bingaka Filipo na kumata na pusu-pusu. Yo ke monana nde bo solulaka mbote. Bonso bantu mingi, muntu yai ya Etiopia vandaka ve kubakisa ntendula ya “dimeme” to “nsadi” yina mukanda ya Yezaya ke tubila. (Yez. 53:1-12) Kansi, ntangu bo vandaka kukwenda, Filipo tendudilaka yandi nde mambu yina Yezaya ke tubila ke tadila Yezu Kristu. Bonso bantu yina bakaka mbotika na Pantekoti ya mvula 33 ya ntangu na beto, muntu ya Etiopia, yina vandaka dezia muntu ya dibundu ya Bayuda, bakisaka nswalu mambu yina yandi fwete sala. Yo yina yandi songaka Filipo nde: “Tala! Masa yo yai; inki ke kanga mono nzila na kubaka mbotika?” Na mbala mosi, Filipo pesaka muntu ya Etiopia mbotika!c (Tala lupangu “Mbotika ‘na Kisika Mosi Yina Masa Vandaka.’”) Na nima, mpeve ya Yehowa tindaka Filipo na Ashdodi, kuna yandi landaka kulonga nsangu ya mbote.—Bis. 8:32-40.

MUNTU YA ETIOPIA VANDAKA “TONGU”—YO KE TENDULA NKI??

Ngogo “tongu” lenda tendula bakala ya bo me katulaka bambuma ya kibakala to muntu mosi yina kele ti kiyeka ya mingi na nzo ya ntotila. Bo vandaka mpi kukatula bambuma ya kibakala ya babakala yina vandaka kukengila bankento to bamakangu ya ntotila, kansi bo vandaka ve kusala mpidina na bansadi yina vandaka kupesa ntotila malafu to bayina vandaka kutala mambu ya mbongo ya ntotila. Yo kele pwelele nde muntu ya Etiopia yina Filipo pesaka mbotika vandaka kusala na nzo ya ntotila sambu yandi vandaka kutala mambu ya mbongo ya ntotila. Yandi vandaka ti kiyeka na mambu yonso ya mbongo ya ntotila.

Muntu yai ya Etiopia vandaka dezia prozelite, disongidila muntu yina vandaka ve Muyuda kansi yina kumaka kusambila Yehowa. Nkutu yandi kwendaka na Yeruzalemi sambu na kusambila. (Bis. 8:27) Yo yina beto lenda tuba nde muntu ya Etiopia vandaka ve tongu ya bo me katulaka bambuma ya kibakala, sambu Nsiku ya Moize vandaka kutuba nde babakala yina bo me katula bambuma ya kibakala fwete kota ve na dibundu ya Yehowa.—Kul. 23:1.

MBOTIKA “NA KISIKA MOSI YINA MASA VANDAKA”

Inki mutindu Bakristu ya kieleka fwete pesa bantu mbotika? Bantu ya nkaka ke yindulaka nde yo me fwana na kulosila muntu mwa masa to matanga ya masa na ntu. Kansi muntu ya Etiopia bakaka mbotika “na kisika mosi yina masa vandaka.”‏ Biblia ke tuba nde: “Bo zole, Filipo ti [muntu ya Etiopia] kulumukaka na masa.” (Bis. 8:36, 38) Kana mbotika vandaka kulomba kaka kulosila muntu mwa masa to matanga ya masa na ntu, muntu ya Etiopia zolaka ve kubasika na pusu-pusu na yandi mpi kukita na kisika mosi yina masa vandaka. Nkutu masa fioti, mu mbandu na mwa dibungu ya kunwila masa zolaka kufwana sambu muntu kubaka mbotika. Ya kieleka, mbala ya nkaka muntu ya Etiopia vandaka ti mwa dibungu ya mutindu yai sambu yandi vandaka kusala voyage “na ntoto ya zelo na zelo.”—Bis. 8:26.

Mutindu diksionere mosi (Dictionnaire grec-français, V. Magnien, M. Lacroix.) ke monisa yo, ngogo “kubotika” me katuka na ngogo ya Kigreki baptizô yina ke tendula “kudindisa.” Baverse ya Biblia ya ke tubila mbotika ke tubila mambu ya ke wakana ti ntendula yai. Yoane 3:23 ke tuba nde Yoane “vandaka kubotika bantu na Ainoni pene-pene ya Salimi, sambu masa vandaka mingi kuna.” Biblia ke tuba mpi mambu ya mutindu yai sambu na mbotika ya Yezu: “Ntangu [Yezu] vandaka kubasika na masa, yandi monaka zulu ke kanguka.” (Mar. 1:9, 10) Yo yina, yo me fwana nde Bakristu ya kieleka kudindisa bantu na masa sambu na kupesa bo mbotika.

16, 17. Inki mutindu bawanzio ke sadisaka beto bubu yai na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote?

¹⁶ Bubu beto ke salaka mpi kisalu bonso yina Filipo vandaka kusala. Mbala mingi, beto ke longaka nsangu ya mbote na bantu yina beto ke kutanaka ti bo na ntangu yina beto kanaka ve kulonga nsangu ya mbote, mu mbandu ntangu beto ke sala voyage. Mbala mingi yo ke monanaka nde ntangu beto ke kutanaka ti bantu ya ntima ya mbote, yo ke vandaka ve sambu na bikesa na beto mosi. Biblia ke monisa pwelele nde bawanzio ke sadisaka beto na kisalu yai sambu bantu ya ‘makanda yonso, ya mabuta yonso mpi ya bandinga yonso’ kuwa nsangu ya mbote. (Kus. 14:6) Yezu monisaka na ntwala nde bawanzio ta sadisa beto na kisalu yai. Na kingana ya ble mpi ya matiti ya mbi, Yezu tubaka nde na nsungi ya kukatula bima na bilanga, disongidila na nsuka ya nsi-ntoto yai ya mbi, “bantu ya ke katulaka bima na bilanga kele bawanzio.” Yandi yikaka nde bawanzio “ta katula na Kimfumu na yandi bima yonso yina ke budisaka sakuba mpi bantu yina ke fwaka bansiku.” (Mat. 13:37-41) Na ntangu yina, bawanzio ta vukisa mpi bantu yina ta yala ti Yezu na Kimfumu ya zulu mpi na nima bo ta vukisa bantu ya ‘kimvuka ya nene’ yina Yehowa ke zola kukotisa na dibundu na yandi.—Kus. 7:9; Yoa. 6:44, 65; 10:16.

¹⁷ Kima ya ke ndimisa beto mambu yai kele nde, bantu ya nkaka yina beto ke solulaka ti bo ke tubaka nde bo vandaka kusamba sambu Nzambi kusadisa bo na kuzaba yandi. Mu mbandu, kilumbu mosi bampangi zole vandaka kulonga nsangu ya mbote ti mwana mosi ya fioti. Ntangu bo zolaka kumanisa kisalu na bo na ntwala ya midi, mwana yina vandaka kaka ti mpusa ya ngolo ya kulonga na nzo yina me landa. Yo yina, mwana yina kwendaka mpi kokulaka na porte ya nzo yango mpi nkento mosi kangulaka porte ebuna bampangi yina zole pusanaka mpi solulaka ti yandi. Bampangi yitukaka sambu nkento yina songaka bo nde yandi katukaka kusamba sambu Nzambi kutindila yandi muntu yina ta sadisa yandi na kubakisa malongi ya Biblia. Bo kumaka kulonguka Biblia ti yandi.

Mpangi mosi ya ke longa nsangu ya mbote ti nkento na yandi ke kokula na porte ya nkento mosi mpi nkento yango ke samba na kati ya nzo yango. — “Nzambi, mono me zaba nge mpenza ve, kansi mono ke bondila nge, sadisa mono”

18. Sambu na nki beto fwete meka ve ata fioti kumona mpamba dibaku na beto ya kulonga nsangu ya mbote?

¹⁸ Mutindu nge kele na dibundu ya Yehowa, nge kele ti dibaku ya mbote ya kusala ti bawanzio na kisalu ya nene ya kulonga ya ke salama bubu na mutindu yina me salamaka ntete ve. Kumeka ve ata fioti kumona mpamba dibaku ya nene ya nge kele na yo ya kulonga nsangu ya mbote. Yo yina, landa kulonga nsangu ya mbote ti kikesa, mpidina nge ta kuma ti kiese ya mingi ya kulanda kulonga “nsangu ya mbote ya Yezu.”—Bis. 8:35.

FILIPO VANDAKA LONGI YA NSANGU YA MBOTE

Ntangu balongoki ya Kristu panzanaka sambu bo vandaka kupesa bo mpasi, Filipo kwendaka na Samaria. Ntembe kele ve nde, Filipo vandaka kuzabisa nto-kimvuka ya ntangu yina mambu yonso yina vandaka kusalama na Samaria sambu “ntangu bantumwa na Yeruzalemi waka nde Samaria ndimaka ndinga ya Nzambi, bo tindilaka bo Piere ti Yoane.” Yo yina, bantu yina kumaka balongoki bakaka dikabu ya ofele ya mpeve santu.—Bis. 8:14-17.

Na nima ya mambu yina Bisalu kapu 8 ke tubila, Biblia ke tubila diaka Filipo kaka mbala mosi. Bamvula kiteso ya 20 na nima, banda Filipo yantikaka kulonga na Samaria, ntumwa Polo ti banduku na yandi ya kisalu kwendaka na Yeruzalemi na nsuka ya voyage na yandi ya tatu ya kimisionere. Polo ti banduku na yandi basikaka na maswa na Tolemaisi. Luka ke tuba nde: “Beto katukaka kilumbu yina landaka, mpi beto kumaka na Sezarea, ebuna beto kotaka na nzo ya Filipo; yandi vandaka nsamuni mpi bakala mosi na kati ya babakala nsambwadi, mpi beto bikalaka ti yandi. Yandi vandaka ti bana-bankento iya ya me kwelaka ntete ve; bo vandaka kubikula.”—Bis. 21:8, 9.

Yo kele pwelele nde, Filipo kumaka kuzinga na Sezarea kisika yandi kwendaka kulonga nsangu ya mbote mpi nde yandi vandaka ti dibuta. Mutindu Luka ke binga Filipo “nsamuni” ke longa beto mambu mingi sambu na Filipo. Ngogo ya kisina ya bo me balula nde “nsamuni” kele ngogo evanzelizatere, yo ke tendula bantu yina me katukaka na babwala na bo mpi me kwendaka kulonga na bisika yina bantu me waka ntete ve nsangu ya mbote. Yo kele pwelele nde Filipo vandaka kaka kulonga nsangu ya mbote ti kikesa. Mutindu Filipo vandaka ti bana-bankento iya yina vandaka kuzabisa mambu ya Nzambi, yo ke ndimisa kibeni nde Filipo longaka dibuta na yandi na kuzola Yehowa mpi na kusadila yandi.

a Filipo ya beto ke tubila awa kele ve Filipo yina vandaka ntumwa. Mutindu beto monaka yo na Kapu 5 ya mukanda yai, Filipo yai vandaka na kati ya ‘babakala nsambwadi yina vandaka ti lukumu ya mbote’ yina bo ponaka sambu na kukabula bima konso kilumbu na mifwidi ya bankento na Yeruzalemi yina vandaka kutuba Kigreki mpi bayina vandaka kutuba Kiebreo.—Bis. 6:1-6.

b Yo ke monana nde mbala mingi na ntangu yina, balongoki vandaka kubaka mpeve santu mbala mosi na ntangu bo vandaka kubaka mbotika. Yo vandaka kupesa bo dibaku ya kukuma bantotila mpi banganga-nzambi na bilumbu ke kwisa sambu bo yala ti Yezu na zulu. (2 Bak. 1:21, 22; Kus. 5:9, 10; 20:6) Kansi na mbala yai, bantu yai ya katukaka kukuma balongoki, bakaka ve mpeve santu mbala mosi na ntangu bo bakaka mbotika. Bo bakaka mpeve santu mpi makabu mingi ya mpeve santu na nima ya mbotika, kaka ntangu Piere ti Yoane tulaka bo maboko.

c Muntu ya Etiopia bakaka ve mbotika kukonda kubakisa ntendula na yo. Sambu yandi vandaka dezia muntu ya dibundu ya Bayuda, yandi vandaka kubakisa mambu yina Ndinga ya Nzambi vandaka kutuba, mu mbandu mambu yina me tala Mesia. Yandi lendaka kubaka mbotika kukonda kuvingila sambu yandi bakisaka na ntangu yina kisalu yina Yezu kele ti yo na kulungana ya luzolo ya Nzambi.