Beto Mekudipesaka​—⁠Na Nani?

“Mambu yonso ya Yehowa kutubaka beto kezola kusala yau mpi kuvanda na bulemfu.”​—⁠KUBASIKA 24:​7, NW.

NA FEBRUARI 1945, bapiloti ya Zero-fighter (kibuka ya basoda ya avio) ya Flying Corps ya Japon vandaka ya kuvukana na nzo mosi ya balukutakanu. Konso muntu kupesamaka kitini ya dititi sambu na kusonika kana yandi tazola kuvanda mambere ya ndwanisa ya ngolo ya kamikaze. Ofisie mosi ya kuvandaka pana na ntangu yango kutubaka nde: “Mono yindulaka nde yau vandaka kubingama na mono sambu na kuditambika na ntangu ya mavwanga ya nsi, mono kudiwaka nde mono fwete kumonisa luzolo ya mbote, mono kudipesaka na ndomba yango.” Yandi kulongamaka na kusala mpi na kupusa Ohka (avio ya fize ya kudigonda) mpi kubebisa yau na kati ya maswa ya bambeni. Kansi, mvita kumanaka na ntwala yandi kuzwa okazio ya kupusa avio yango mpi kufwa sambu na nsi na yandi mpi sambu na ntinu na yandi. Lukwikilu na yandi na ntinu kubebaka ntangu Japon kubelaka mvita.

² Na Japon, na ntangu ya ntama, bamingi vandaka kuvumina ntinu, ya bau vandaka kundima nde yandi vandaka nzambi ya moyo. Na bansi ya nkaka, bima ya nkaka ya vumi kuvandaka mpi yau kele tii ntangu yai. Mafuku mevuminaka Mariya, Buddha, ti banzambi ya nkaka​—⁠mbala mingi yau kemonisamaka na biteki. Bamingi kepesa mbongo na bau ya bau kemonina mpasi na baevanzeliste ya TV na kukotilaka bau mpenza na mutindu mosi ya kemonana bonso kuvumina. Na nima ya mvita, bantu ya Japon ya kubakaka nsoni, kusosaka kima ya nkaka ya bau lendaka kupesa luzingu na bau. Sambu na bantu mingi, kisalu kukumaka kima yango. Yau kuvanda na este to na weste, bamingi kuvuminaka bimvwama ya kuluta mingi. Baleke kefulula luzingu ya bamizisie, bau kefulula mpi mutindu na bau ya kuzinga. Ntalu ya mingi bubu yai, mekumaka bansambidi ya mono, na kukumisaka bampwisa na bau mosi kima na bau ya vumi. (Filipi 3:19; 2 Timoteo 3:⁠2) Kansi keti bima to bantu ya mutindu yina mefwana mpenza na kubaka vumi ya moyo ya mvimba ya muntu?

³ Bansambidi ya biteki kebakaka nsoni mbala mingi kana bau mekuma na ntwala ya kyeleka ya mambu. Vumi na biteki kebutaka boma ntangu bansambidi kekwisaka kubakisa nde biteki na bau kele kaka “kisalu ya maboko ya muntu ya mesalamaka na putulu.” (Nkunga 115:​4, NW) Ntangu mambu ya nsoni ya baevanzeliste mpi kesala kekwisa kuzabana, bantu ya masonga kebaka mpenza nsoni. Ntangu “bampasi ya mbongo” kebwa, bansadi kutungisamaka na mabanza ntangu bau kudimonaka na ndonga ya bantu yina kukatulamaka na kisalu. Bakrize ya mekatuka kuluta kupesaka mpasi mingi na bansambidi ya Mammon. Bamfuka mingi ya kubakamaka na kivuvu ya kusala mbongo mingi kukumaka kizitu sambu kivuvu ya kufuta yau kuvandaka dyaka ve. (Matayo 6:​24, NW, noti na nsi ya lutiti) Ntangu bavedete ya miziki ya rock ti nsaka ya nkaka kefwaka to kewakanaka dyaka mingi ve, bansambidi na bau kevandaka bonso ya kuyambulama. Mpi bayina kulandaka mutindu ya luzingu ya luyangalalu na bau mosi kubukaka bambuma ya ndudi.​—⁠Galatia 6:⁠7.

⁴ Inki kepusaka bantu na kudipesa mvimba na bima ya mpamba ya mutindu yina? Mingimingi, kele mpeve ya nza ya ketwadisama na Satana Dyabulu. (Efezo 2:​2, 3) Bupusi ya mpeve yai kemonana na mitindu ya mpila na mpila. Muntu lenda kutwadisama na nsiku ya bambuta ya dibuta yina kubikaka bankaka na yandi. Ndongolo ti malongi ya muntu mebakaka kevandaka na bupusi mingi na mabanza. Atmosfere ya kisika ya kisalu lenda kupusa “basoda ya kompani” (mutindu bau kebingaka bantu ya kisalu na Japon) na bisalu ya kuluta mingi yina lenda kunata kigonsa na luzingu. Mpwisa ya kuvanda na bima mingi kebutukaka na nkadilu ya nzala ya bimvwama ya nza. Bantima ya bamingi mekusamaka, na kupusaka bau na kuvumina bampwisa na bau ya bwimi. Bau kefimpaka ve na kuzaba kana bima ya bau mekudipesilaka mefwana na kubaka vumi na bau.

Dibuta ya Mekudipesaka

⁵ Bamvula kuluta 3500 meluta, dibuta mosi kumonaka kima ya kuluta mbalu ya vumi. Bau kudipesaka na Nzambi Nkwakimfumu, Yehowa. Bonso kimvuka, dibuta ya Izraele kumonisaka kudipesa na bau na Nzambi na ntoto makanga ya Sinai.

⁶ Inki kupusaka bantu ya Izraele na kusala mutindu yina? Ntangu bau vandaka na kimpika na Ezipte, Yehowa kutindaka Moize na kukatula bau na kimpika. Moize kuyufulaka inki mutindu yandi lendaka kutendula Nzambi yina kutindaka yandi, mpi Nzambi kuditendulaka yandi mosi nde: “Mono takudimonisa muntu yina ya mono takudimonisa.” Yandi tindaka Moize na kutuba na bana ya Izraele nde: “Muntu yina metinda mono na beno, zina na yandi Mono takudikumisa.” (Kubasika 3:​13, 14, NW) Ntubilu yai kemonisa nde Yehowa kekumaka konso kima yina kele mfunu sambu na kulungisa balukanu na yandi. Yandi takudimonisa yandi mosi ndungisi ya balusilu na mutindu ya bankaka ya bantu ya Izraele kubikaka kuzaba ve.​—⁠Kubasika 6:​2, 3.

⁷ Bantu ya Izraele kumonaka bampasi ya nsi ya Ezipte ti ya bantu na yau ya kuzwaka bandola kumi. (Nkunga 78:​44-51) Na nima, kuluta kiteso ya Mafunda tatu na kati na bau, bankento ti bana, kukangaka bima mpi kukatukaka na nsi ya Goshini na mpimpa mosi, yina kele yau mosi ndungunu ya ngolo. (Kubasika 12:​37, 38) Na nima, na Mbu ya Mbwaki, Yehowa kudimonisaka bonso “muntu ya mvita mpenza” ntangu yandi gulusaka bansadi na yandi na minkangu ya Falao na kukabulaka mbu sambu na kulutisa bantu ya Izraele mpi na nima kukanga yau sambu na kufwa bantu ya Ezipte ya vandaka kulanda bau. Na nsuka, “bantu ya Izraele kumonaka diboko ya ngolo ya Yehowa kusadilaka na bantu ya Ezipte; mpi bantu kuyantikaka na kubanga Yehowa mpi na kukwikila na Yehowa.”​—⁠Kubasika 14:31; 15:​3, NW; Nkunga 136:​10-15.

⁸ Bantu ya Izraele kubokutilaka Yehowa mpi ngenzi na yandi Moize sambu na kukonda ya madya ti masa, bonso nde bau vandaka mezaba ntete ve mpenza yina zina ya Nzambi ketendula. Yehowa kutindaka bambimbi, kulosaka mana, kubasisaka masa na ditadi na Meriba. (Kubasika 16:​3-5, 12-15, 31; 17:​2-7) Yehowa kusadisaka mpi bantu ya Izraele na ndwanisa ya bantu ya Amelite. (Kubasika 17:​8-13) Bantu ya Izraele kuvandaka ata na kikuma mosi ve ya kubuya mambu ya Yehowa kutubilaka Moize na nima nde: “Yehowa, Yehowa, Nzambi ya mawa mpi, ya kewaka ve makasi nswalu mpi ya kufuluka na bumbote ya ntima mpi kyeleka, yandi ketaninaka bumbote ya ntima na mafunda ya mafuku, na kulolulaka kifu ti nkulula ya nsiku mpi disumu.” (Kubasika 34:​6, 7, NW) Ya kyeleka, Yehowa kudimonisaka kima na bau ya vumi ya mefwana.

⁹ Ata Yehowa kuvandaka ti nswa ya kukumisa bantu ya Izraele bantu na yandi sambu yandi basisaka bau na kimpika na Ezipte, bonso yandi kele Nzambi ya mbote mpi ya kelolulaka, yandi pesaka bau dibaku ya kumonisa mpwisa ya kusadila yandi na luzolo na bau mosi. (Kulonga 7:​7, 8; 30:​15-20) Yandi kutendulaka mpi pwelele malombu sambu na kuwakana na kati na yandi ti bantu ya Izraele. (Kubasika 19:​3-8; 20:1–23:33) Ntangu Moize vandaka kutuba malombu yango, bantu ya Izraele kutubaka nde: “Yonso ya Yehowa metuba beto kele na luzolo ya kusala yau mpi ya kuvanda na bulemfu.” (Kubasika 24:​3-7) Na luzolo na bau mosi, bau kukumaka dibuta ya mekudipesaka na Yehowa Nkwa kimfumu.

Ntonda Kenataka na Kudipesa

¹⁰ Yehowa Ngangi na beto mefwana mpenza na kubaka vumi ya moyo na beto ya mvimba. (Malashi 3:6; Matayo 22:37; Kusonga 4:11) Kansi, kudipesa na beto fwete kuvanda ve na lufulu ya mpamba, na mawi ya ntangu fyoti, na bupusi ya bantu ya nkaka​—⁠ata nkutu bibuti. Yau fwete kuvanda na lufulu na nzayilu ya kyeleka na yina metala Yehowa mpi ntonda sambu na yina Yehowa mesalaka sambu na beto. (Roma 10:2; Kolosai 1:​9, 10; 1 Timoteo 2:⁠4) Kaka mutindu Yehowa kupesaka bantu ya Izraele dibaku ya kumonisa na luzolo yonso kudipesa na bau, mutindu mosi yandi kepesa beto dibaku ya kudipesa na luzolo na beto mosi mpi kumonisa kudipesa yango na bantu yonso.​—⁠1 Piere 3:⁠21.

¹¹ Na nsadisa ya kulonguka ya Biblia, beto kekwisa kuzaba Nzambi bonso muntu. Ndinga na yandi kesadisa beto na kuswasukisa bankadulu na yandi mutindu yau kemonana na lugangu. (Nkunga 19:​1-4) Na Ndinga na yandi, beto lenda kumona nde yandi kele ve Butatu Busantu ya diswekamu yina lenda kubakisama ve. Yandi kebelaka ve bamvita mpi na yau, yandi fwete kubuya ve Bunzambi na yandi. (Kubasika 15:11; 1 Korinto 8:​5, 6; Kusonga 11:​17, 18) Sambu yandi kelungisaka balusilu na yandi, beto keyibusama inki zina na yandi ya kitoko, Yehowa, ketendula. Yandi kele Muntu ya kevandaka na lukanu ya Nene. (Kuyantika 2:​4, NW, noti na nsi ya lutiti; Nkunga 83:18; Yezaya 46:​9-11) Na kulongukaka Biblia, beto kekwisa kubakisa pwelele inki mutindu yandi kele ya kwikama mpi mefwana na kutudila ntima.​—⁠Kulonga 7:9; Nkunga 19:​7, 9; 111:⁠7.

¹² Dyambu ya kebenda beto mpenza na Yehowa kele bumuntu na yandi ya zola. Biblia kemonisa mutindu yandi kele mpenza na zola, kelolulaka, mpi kewaka mawa na mutindu ya yandi ketadilaka bantu. Yindula inki mutindu yandi kuvwamisaka Yobi, yina kulundaka na masonga yonso kwikama na yandi. Mbandu ya Yobi kemonisa pwelele mpenza nde “Yehowa kele ya kufuluka na zola mpi na mawa.” (Yakobo 5:​11, NW; Yobi 42:​12-17) Yindula inki mutindu Yehowa kutadilaka Davidi ntangu yandi kusalaka bizumba mpi kugondaka. Ee, Yehowa kele ya kuyilama na kulolula ata masumu ya nene ntangu nsumuki kepusana na yandi ti “ntima ya kupasuka mpi ya kyadi.” (Nkunga 51:​3-11, 17) Yindula mutindu Yehowa kutadilaka Saule ya Tarse, yina kuvandaka ntete munyokudi ya ngolo ya bansadi ya Nzambi. Bambandu yai kemonisa pwelele mawa ya Nzambi mpi luzolo ya mbote ya kukaba sambu na kusadila bantu ya kebalula ntima. (1 Korinto 15:9; 1 Timoteo 1:​15, 16) Polo kudiwaka nde yandi lendaka kutula luzingu na yandi ya mvimba na kusadila Nzambi yai ya zola. (Roma 14:⁠8) Keti nge kewa mutindu mosi?

¹³ Sambu na bantu ya Izraele, Yehowa kugulusaka bau na kimpika na Ezipte, mpi yandi mebongisaka mwaye sambu na kugulusa beto na kimpika ya disumu mpi ya lufwa​—⁠nkudulu ya kimenga ya Yezu Kristu. (Yoane 3:16) Polo ketuba nde: “Nzambi songaka beto mutindu yandi ke zolaka beto: Kristo fwaka sambu na beto ntangu beto vandaka kaka bantu ya masumu.” (Roma 5:⁠8) Ngidika yai ya zola kepusa bantu ya ntima ya mbote na kudipesa na Yehowa na nzila ya Yezu Kristu. “Sambu kuzola yina ya Kristo ke zolaka beto yo ke yalaka beto, sambu beto zaba nde muntu mosi yai, Kristo, me fwaka sambu na bantu yonso. Mpidina ke songa nde bantu yonso me fwaka ti yandi. Kristo me fwaka sambu na bantu yonso, sambu bantu yina ke na moyo, bo zinga sambu na bo mosi diaka ve, kansi sambu na Kristo yina me fwaka, yina Nzambi me telemisaka na lufwa sambu na bo.”​—⁠2 Korinto 5:​14, 15; Roma 8:​35-39.

¹⁴ Kuvanda kaka ti nzayilu ya bumuntu ya Yehowa mpi mutindu na yandi ya kutadila bantu mefwana ve. Ntonda ya nge mosi sambu na Yehowa fwete kukunama. Inki mutindu kusala yau? Na kusadilaka Ndinga ya Nzambi na luzingu na beto mpi kumonaka yau beto mosi na luzingu nde bansiku ya kele na kati na yau kemonisa mpenza ngolo na yau. (Yezaya 48:17) Beto fwete kudiwa nde Yehowa megulusaka beto na potopoto ya nza yai ya mbi ya kele na nsi ya luyalu ya Satana. (Fwanisa ti 1 Korinto 6:11.) Na ndwana na beto sambu na kusala yina kele mbote, beto kelonguka na kutula ntima na Yehowa, mpi beto kemona yau beto mosi nde Yehowa kele Nzambi ya moyo, “Muwi ya kisambu.” (Nkunga 62:8; 65:⁠2) Na mbala mosi beto kekudiwa penepene mpenza ti yandi mpi beto kekuka kupesa yandi mawi na beto ya nsi ya ntima. Mawi ya tiya ya zola sambu na Yehowa keyela na kati na beto. Na ntembe ve yau tanata beto na kupesa yandi myoyo na beto.

¹⁵ Bantu mingi mekwisa kuzaba Nzambi yai ya zola, Yehowa, mpi bau mepesaka yandi luzingu na bau na kusadilaka yandi. Tadila mbandu ya elektrisien mosi yina kuvandaka na kinkita ya vandaka kuyela mbote. Kuvandaka na bantangu ya nkaka yina yandi lendaka kubanda na kusala na ntwala ya midi mpi kusala tii na mpimpa, na kuvutukaka na nzo na ntangu ya tanu na suka ya kilumbu kelanda. Na nima ya kupema kiteso ya ntangu mosi, yandi lendaka kubasika sambu na kukwenda na kisalu ya nkaka. Yandi keyibuka nde: “Mono vandaka ya kudipesa na kisalu na mono.” Ntangu nkento na yandi kuyantikaka na kulonguka Biblia, yandi vukanaka ti yandi. Yandi keyibuka nde: “Banzambi yonso ya mono kuzabaka tii na ntangu yina kuvandaka kaka kuvingila nde bau kusadila bau, kansi bau vandaka kusadila beto ve ata kima mosi ya mbote. Kansi Yehowa kubakaka ngindu ya mbote mpi kutindala Mwana na yandi mosi kaka na ntoto sambu na kimenga ya nene ya yandi mosi.” (1 Yoane 4:​10, 19) Na nima ya bangonda kumi, muntu yango kudipesaka na Yehowa. Na nima na yau, yandi tulaka dikebi mingi na kusadila Nzambi ya moyo. Yandi salaka kisalu ya kusamuna ntangu yonso mpi kupusamaka na kusala kisika yina mpwisa kuvandaka ya kuluta nene. Yandi, bonso bantumwa, ‘kubikaka bima yonso mpi kulandaka Yezu.’ (Matayo 19:27) Na nima ya bangonda zole, yandi ti nkento na yandi kubingamaka sambu na kwenda kusala na biro ya filiale ya Société Watch Tower nsi ya bau vandaka kuzinga, na mpila nde yandi lendaka kusadisa na kisalu ya elektroniki. Ntangu yai, yandi kesalaka kisalu ya yandi vandaka kuzola na biro ya filiale bamvula kuluta 20 meluta​—⁠sambu na yandi mosi ve​—⁠kansi sambu na Yehowa.

Monisa Kudipesa na Nge na Bantu Yonso

¹⁶ Na nima ya kulonguka Biblia mwa mingi, baleke ti bambuta kekwisaka kundima Yehowa ti yina ya yandi mesalaka sambu na bau. Dyambu yai fwete kupusa bau na kudipesa na Nzambi. Nge lenda kuvanda mosi na kati ya bantu yango. Inki mutindu nge lenda kudipesa na Yehowa? Na nima ya kubaka nzayilu ya kyeleka ya kekatuka na Biblia, nge fwete kusala na kuwakana ti nzayilu yango mpi kumonisa lukwikilu na Yehowa mpi na Yezu Kristu. (Yoane 17:⁠3) Balula ntima mpi bikisa konso luzingu yina ya ntama ya masumu. (Bisalu 3:19) Na nima, nge takuma na kitambi ya mpa: kudipesa na Yehowa na kumonisaka yau na kisambu ya bangogo ya masonga. Na ntembe ve kisambu yai tabika ngindu ya kimakulu na mabanza na nge, sambu yau tavanda luyantiku ya luwisanu ya mpa ti Yehowa.

¹⁷ Kaka mutindu Moize kutendulaka na bantu ya Izraele malombu ya kukota na luwisanu ya kuwakana ya mpa ti Yehowa, bankuluntu na kati ya mabundu ya Bambangi ya Yehowa kesadisaka bayina mekatuka kudipesa na kutadila inki mpenza melombama. Bau kesadilaka bangyufula ya mebongisamaka sambu na kundima kana konso muntu kebakisa mpenza mbote malongi ya lufulu ya Biblia mpi kezaba inki mambu melombama na kuvanda Mbangi ya Yehowa. Na nima, yau kevandaka kuluta mbote nde nkinzi mosi kusalama sambu na kumonisa mambu na bantu yonso. Mingimingi, muntu ya mpa yina mekatuka kudipesa kevandaka na mpwisa ya ngolo ya kuzabisa bantu ya nkaka nde yandi mekota na dibaku yai ya mbote ya luwisanu ti Yehowa. (Fwanisa ti Yeremia 9:24.) Yau kesalamaka na mutindu mosi ya melombama, na kubakaka mbotika ya masa na kifwanisu ya kudipesa. Kudindisama na masa mpi kubasisama kele kifwani ya kufwa na mutindu ya luzinga ya ntama mpi na kutelemisama na mutindu ya mpa ya luzingu, yina ya kusala luzolo ya Nzambi. Yau kele kisakramento ve, yau kele mpi ve nsiku ya bambuta bonso nsiku ya bambuta ya Shinto ya misogi yina kemonisaka nde muntu meyobisama na masa.a Kansi, mbotika kele kuta kimbangi ya kudipesa na meso ya bantu yonso, yina keyitaka kesalamaka na kati ya kisambu.

¹⁸ Okazio yai ya kuluta mbote kele dyambu mosi ya kuvila ve ata fyoti, yina keyibusaka nsadi ya Yehowa ya mpa luwisanu ya ntangu mingi ya yandi mesala ntangu yai ti Yehowa. Ya kuswaswana ti kudipesa ya piloti ya kamikaze kusalaka na nsi na yandi mpi na ntinu na yandi, kudipesa yai na Yehowa tavanda ya mpamba ve, sambu yandi kele Nzambi NkwaNgolo ya mvula na mvula yina ya kelungisaka yonso ya yandi kekanaka na kusala. Yandi, yandi mosi kaka, mefwana na kubaka vumi ya moyo na beto ya mvimba.​—⁠Yezaya 55:​9-11.

¹⁹ Kansi, kudipesa ketendula mambu ya kuluta mingi. Mu mbandu, inki mutindu kudipesa kesimba luzingu na beto ya lumbu na lumbu? Dyambu yai tatubilama na disolo ya kelanda.

[Footnote]

[Study Questions]

1, 2. (a) Bantu ya nkaka mekudipesaka na inki? (b) Keti kudipesa metala kaka bayina kele na bangwisani ti lusambu?

3. Inki mutindu bima ya nkaka ya vumi kumonikaka nde yau kele ya kukonda mbalu?

4. Inki kepusaka bantu na kupesa luzingu na bau na bima ya kukonda mbalu?

5. Inki kudipesa kusalamaka na Yehowa bamvula 3500 meluta?

6. Inki ntendula zina ya Nzambi kuvandaka na yau sambu na bantu ya Izraele?

7, 8. Inki banzikisa bantu ya Izraele kuvandaka na yau nde Yehowa kuvandaka Nzambi ya mefwana na kubaka vumi na bau?

9. Sambu na inki Yehowa kupesaka bantu ya Izraele dibaku ya kumonisa kudipesa na bau na kusadila yandi, mpi inki mutindu bau kuvutulaka mvutu?

10. Kudipesa na beto na Yehowa fwete kuvanda na inki lufulu?

11. Inki kulonguka na beto ya Biblia memonisa na yina metala Yehowa?

12. (a) Inki kebendaka beto na Yehowa? (b) Inki mutindu luzingu ya bantu yina metubilama na Biblia kepusa muntu na kuzola kusadila Yehowa? (c) Inki mutindu nge kekudiwa na yina metala kusadila Yehowa?

13. Inki zola ya Yehowa kumonisaka kepusa bantu ya ntima ya mbote na kudipesa na yandi?

14. Keti nzayilu mpamba na yina metala mutindu Yehowa kesadilaka mefwana na kupusa beto na kupesa myoyo na beto na yandi? Tendula.

15. Inki kupusaka muntu mosi ya kuvandaka mekudipesaka na kisalu ya kinsuni na kusadila Yehowa?

16. Inki kele mwa bitambi muntu fwete kusala na kudipesa na Yehowa?

17. (a) Sambu na inki bankuluntu ketadilaka dyaka bangyufulu ya mebongisamaka ti bayina mekatuka na kudipesa na Nzambi? (b) Inki kitambi ya mfunu fwete kusalama nswalu, na nima ya kudipesa, mpi sambu na inki lukanu?

18. Sambu na inki beto fwete kutula ntima nde kudipesa na beto tavanda ve ya mpamba?

19. Inki tatubilama na disolo ya kelanda?

[Caption on page 1]

[Noti]

[Caption on page 1]

[Bangyufula]

[Caption on page 23]

[Ntendula ya Bifwanisu ya lutiti 23]

Izraele kudipesaka yau mosi na Yehowa na sinai

[Caption on page 1]

Keti Nge Keyibuka?

◻ Sambu na inki mutindu ya kudipesa yina kesalama na nza kesuka na nsoni?

◻ Inki kupusaka bantu ya Izraele na kudipesa na Yehowa?

◻ Inki kepusa beto na kudipesa na Yehowa bubu yai?

◻ Inki mutindu beto kekudipesa na Nzambi?

◻ Inki kele ntendula ya mbotika ya masa?