Sambu na Inki Lusambu ya Kyeleka Kebakaka Balusakumunu ya Nzambi

“Beno kembila Yah! Lugulusu ti nkembo ti ngolo kele ya Nzambi na beto, sambu bamfundusu na yandi kele ya kyeleka mpi ya lunungu.”—KUSONGA 19:1, 2, NW.

1. Inki mutindu Babilone ya Nene takuma na nsuka na yau?

“BABILONE YA NENE” mebwa na meso ya Nzambi mpi ntangu yai yau kele na ntwala ya lufwa. Mbikudulu ya Biblia kemonisaka nde nkento ya ndumba ya lusambu ya inza ya mvimba tabebisama kubikala fyoti na maboko ya bamakangu na yandi ya politike; kufwa na yandi tavanda ya kintulumukina mpi ya nswalu. Kusonga ya Yezu na Yoane kuvandaka na kati ti bangogo yai ya mbikudulu nde: “Ntangu yai, wanzio mosi ya ngolo bakaka ditadi ya nene mpenza, yandi losaka yo na nzadi-mungwa, yandi tubaka nde: ‘Nge Babilone, bwala ya nene, bo ta losa nge mutindu yai na ngolo yonso, ebuna bo ta mona nge diaka ve.’ ”—Kusonga 18:2, 21.

2. Inki mutindu bansadi ya Yehowa tasala na lufwa ya Babilone?

² Kufwa ya Babilone ya Nene tadilama na bantu mingi ya inza ya Satana kansi na bansadi ya Nzambi ve, yau kuvanda bayina na zulu to na ntoto. Milolo na bau ya kyese na ntwala ya Nzambi tavanda nde: “Kembila Yah! Lugulusu ti nkembo ti ngolo kele ya Nzambi na beto, sambu bamfundusu na yandi kele ya kyeleka mpi ya lunungu. Sambu yandi mesambisa nkento ya ndumba ya nene yina vandaka kubebisa ntoto ti pite na yandi, mpi yandi mevutula mbela ya menga ya bampika na diboko na yandi.”​—⁠Kusonga 18:​9, 10; 19:​1, 2, NW.

Inki Mbuma Dibundu ya Kyeleka Fwete Kubuta?

3. Inki bangyufula kelomba mvutu?

³ Mutindu ntoto fwete kuyobisama na kukatulaka dibundu ya luvunu, inki mutindu ya lusambu tabikala? Inki mutindu beto lenda kuzaba bubu yai, kimvuka ya dibundu yina taguluka na kufwa ya kintinu ya inza ya mvimba ya lusambu ya luvunu ya Satana? Inki mbuma ya lunungu kimvuka yai fwete kubuta? Bidimbu kele kiteso ya kumi sambu na kuzaba lusambu ya Yehowa ya kyeleka.—Malashi 3:18; Matayo 13:43.

4. Inki kele dilombu ya ntete sambu na lusambu ya kyeleka, mpi inki mutindu Yezu kupesaka mbandu na dyambu yai?

⁴ Ya ntetentete kibeni, Bakristu ya kyeleka fwete kusimba kimfumu yina Yezu kufwilaka—kimfumu ya Tata na yandi. Yezu kupesaka luzingu na yandi ve sambu na dyambu mosi ya politike, ya dibuta, ya kikanda to mambu ya nkaka ya bantu. Yandi kutulaka Kimfumu ya Tata na yandi na ntwala ya makambu yonso ya politike ya Bayuda to bangindu ya mbendumuka. Yandi kuvutulaka mvutu na dikabu ya kiyeka ya inza yina Satana kupesaka yandi na bangogo yai: “Katuka, Satana! Sambu bo sonikaka na Mukanda ya Nzambi nde: ‘Nge fweti samba [Yehowa], Nzambi na nge. Kaka yandi mpamba nge fweti samba.’ ” Yandi kuzabaka na Masonuku ya Kiebreo nde Yehowa kele Nkwa-kimfumu ya kyeleka na zulu ya ntoto yonso. Inki kimvuka ya dibundu kesimbaka mbotembote luyalu ya Yehowa kuluta ngidika ya politike ya inza yai?—Matayo 4:10; Nkunga 83:18.

5. (a) Inki mutindu bansambidi ya kyeleka fwete kutadila zina ya Nzambi? (b) Inki kemonisa nde Bambangi ya Yehowa kezitisaka zina yina?

⁵ Dilombu ya zole kele nde lusambu ya kyeleka fwete kukumisa mpi kusantisa zina ya Nzambi. Nkwa-ngolo kusongaka zina na yandi, Yehowa (Yahweh na bambalula ya nkaka ya Biblia), na bantu na yandi ya Izraele, mpi yau mesadilamaka bambala mafunda na Masonuku ya Kiebreo. Nkutu na ntwala na yau, Adami, Eva, ti bantu ya nkaka kuzabaka zina yina, ata nkutu bau vandaka ve kuzitisa yau ntangu yonso. (Kuyantika 4:1; 9:26; 22:14; Kubasika 6:2) Ntangu bambaludi ya Kikristu ti ya Bayuda kukatulaka mbala na mbala zina ya Nzambi na kati ya Babiblia na bau, Bambangi ya Yehowa kupesaka zina yina kisika na yau ya kufwana mpi luzitu na kati ya Les Saintes Écritures— Traduction du monde nouveau. Bau kepesaka lukumu na zina yina, mutindu Bakristu ya ntete kusalaka. Yakobo kundimisaka nde: “Simoni me zabisa beto nki mutindu Nzambi yindulaka mbala ya ntete bantu yina kele Bayuda ve sambu na kusola [dibuta mosi sambu na zina na yandi, NW]. Mambu yai ya baprofete tubaka ke kwenda nzila mosi na mambu yina, . . . [na mpila nde nsadila ya bantu kusosa Yehowa, kumosi ti bantu yonso ya makanda, dibuta yina kebingama na zina na mono. Mono Mfumu Nzambi muntu me tuba, mono mpi muntu ta lungisa mambu yai yonso, NW].”—Bisalu 15:14-17; Amosi 9:11, 12.

6. (a) Inki kele dilombu ya tatu sambu na lusambu ya kyeleka? (b) Inki mutindu Yezu ti Daniele kutubilaka mingi kiyeka ya Kimfumu? (Luka 17:​20, 21)

⁶ Dilombu ya tatu sambu na lusambu ya kyeleka kele nde yau fwete kukumisa Kimfumu ya Nzambi bonso nsapi to fungula mosi kaka ya kyeleka mpi ya mbote sambu na makambu ya kuyala bantu. Yezu kulongaka mbotembote balandi na yandi na kusamba sambu Kimfumu yina kukwisa, sambu luyalu ya Nzambi kuyala na zulu ya ntoto. Daniele kupemamaka na Nzambi sambu na kubikula mambu yina ketala bilumbu ya nsuka nde: “Nzambi ya zulu tatula luyalu mosi yina tafwa ve. . . . Yau tafwa mpi tatula nsuka na baluyalu ya nkaka yonso [inza ya politike], mpi yau mosi kaka tabikala tii na ntangu ya kukonda nsuka.” Banani kumonisaka na nsadilu na bau na mvunkama ya 20 yai nde bau kepesa nsimbisa ya kukonda kukabula na Luyalu yina—mabundu ya Babilone ya Nene to Bambangi ya Yehowa?—Daniele 2:44, NW; Matayo 6:10; 24:14.

7. Inki mutindu bansambidi ya kyeleka ketadilaka Biblia?

⁷ Kima ya iya ya mfunu sambu na kundimama na Nzambi kele nde bansadi ya Nzambi ya kyeleka fwete kusimba Biblia bonso Ndinga ya Nzambi ya kupemama. Yau yina, bau lenda ve kubwa na mutambu ya nsosa ya bukyeleka na yau, yina kesosaka kukumisa Biblia bonso mukanda ya mpamba ya bantu kesalaka ti bifu yonso yina kevandaka na kati. Bambangi ya Yehowa kekwikilaka nde Biblia kele Ndinga ya Nzambi ya kupemama, bonso Polo kusonikaka na Timoteo nde: “Bo sonikaka Mukanda ya Nzambi yonso na ngolo na yandi; mambu yonso kele na kati yo kele mfunu sambu na kulonga bantu mambu ya kieleka, sambu na kusungika bifu yina kele na mambu ya bantu ke longuka, sambu na kubongisa bantu, ti sambu na kulonga bantu na kuzinga luzingu mosi ya kinzambi. Mpidina muntu ya Nzambi ta vandaka me yilama mbote-mbote, yandi ta vanda na mpila ya mbote ya kusala konso kisalu ya mbote.”a Na yau, Bambangi ya Yehowa kebakaka Biblia bonso ntwadisi na bau, mukanda sambu na luzingu na bau ya konso lumbu, mpi nto ya kivuvu na bau sambu na makwisa.​—2 Timoteo 3:16, 17.

Dibundu ya Zola, Kansi ya Kimpala Ve

8. Inki kele dilombu ya tanu sambu na lusambu ya kyeleka?

⁸ Inki mutindu Yezu kuswaswanisaka balandi na yandi ya kyeleka? Mvutu na yandi kenata beto na kidimbu ya tanu ya kuzabila lusambu ya kyeleka. Yezu kutubaka nde: “Nsiku mosi ya mpa ya mono ke pesa beno yo yai: Beno zolana beno na beno. Mutindu mono me zolaka beno, beno mpi beno zolana beno na beno. Kana beno ke zolana beno na beno, bantu yonso ta zaba nde beno kele balonguki na mono.” (Yoane 13:34, 35; beto bantu metengimisa bisono.) Inki mutindu Yezu kumonisaka zola na yandi? Na kupesaka luzingu na yandi bonso nkudulu ya kimenga. (Matayo 20:28; Yoane 3:16) Sambu na inki zola ya kyeleka kele nkadulu ya mbote sambu na Bakristu? Yoane kutendulaka nde: “Bampangi na mono, beto zolana, sambu kuzola ke katukaka na Nzambi. Muntu yina ke zolaka bantu ya nkaka, yandi kele mwana ya Nzambi, . . . Muntu yina ke zolaka bantu ya nkaka ve, yandi zaba Nzambi ve, sambu Nzambi [kele zola, NW].”—1 Yoane 4:7, 8.

9. Banani kumonisaka zola ya kyeleka, mpi inki mutindu?

⁹ Banani na ntangu na beto memonisaka mutindu ya zola yai, ata na ntwala ya kimbeni na kati ya bampusu, ya bansi, to na kati ya bikanda? Banani menungaka kumekama ya mutindu yina, ata na ntwala ya lufwa, sambu nde zola na bau kubaka kifulu ya ntete? Keti beto lenda kutuba nde kele banganga-nzambi ya Katolika ti bamasela yina mebaka mukumba sambu na kufwa ya bantu yina kusalamaka na Rwanda na 1994? Keti yau kele dibundu ya Orthodoxe na Serbie to Bakatolika ya Roma ya Croatie yina kudikotisaka na “ngedisa ya bikanda” ti mambu ya nkaka ya Bukristu ve na kati ya bitumba ya Balkans? Keti ikele bamfumu ya Katolika to ya Misioni ya kukumisaka makambu ngolo mpi kutulaka kimpala na ndambu ya Nordi ya insi Irland na bamvu kumi ya meluta? Ya kyeleka, Bambangi ya Yehowa lenda kufundama ve nde bau kudikotisaka na bimbeni ya mutindu yai. Bau kumonaka mpasi na kati ya boloko mpi na baka ya konsatrasio, nkutu tii na lufwa, kansi bau kubikaka ve zola na bau ya Bukristu.​—Yoane 15:17.

10. Sambu na inki Bakristu ya kyeleka kebikalaka na bukatikati?

¹⁰ Dilombu ya sambanu sambu nde lusambu kundimama na Nzambi kele ya kuvanda na bukatikati na mambu ya politike ya inza yai. Sambu na inki Bakristu fwete kubikala na bukatikati na mambu ya politike? Polo, Yakobo, ti Yoane kepesa beto kikuma ya ngolo sambu na nkadulu yina. Ntumwa Polo kusonikaka nde Satana kele “nzambi ya [ngidika ya bima, NW] yai,” yina kekangaka mabanza ya bantu ya kukonda lukwikilu na mitindu yonso yina kemonika, yika luswaswanu ya politike. Ntumwa Yakobo kutubaka nde: “Kana nge kele nduku ya nsi-ntoto, nge kele mbeni ya Nzambi” mpi ntumwa Yoane kutubaka nde: “Inza ya mvimba keyalama na muntu ya mbi.” Na yau, Mukristu ya kyeleka lenda ve kubebisa kudipesa na yandi na Nzambi na kudikotisaka na inza ya mbi ya Satana ya politike ti kiyeka.​—2 Korinto 4:4; Yakobo 4:4; 1 Yoane 5:​19, NW.

11. (a)Inki mutindu Bakristu kemonaka mvita? (b) Inki mikapu ya Masonuku kemonisa pozisio yina? (2 Korinto 10:​3-5)

¹¹ Na kutadilaka malombu zole ya meyita, ya nsambwadi kekuma pwelele, yau kezola kutuba nde Bakristu-bansambidi ya kyeleka fwete kukota ve na makambu ya bamvita. Sambu dibundu ya kyeleka kele bumpangi ya inza ya mvimba yina metungama na zola, ebuna kima mosi ve lenda kukabula to kubalula “kimvuka ya mvimba ya . . . bampangi na kati ya inza.” Yezu kulongaka zola, kimbeni ve; ngemba, mvita ve. (1 Piere 5:9; Matayo 26:​51, 52) “Muntu ya imbi” mosi yina, Satana, yina kupusaka Kaini na kufwa Abele kelanda na kukuna kimbeni na kati ya bantu mpi kubasisaka bitumba ti menga na lufulu ya luswaswanu ya politike, ya mabundu, ti ya bandinga. Bakristu ya kyeleka ‘kelongukaka dyaka ve bamvita,’ nkatu kulanda malanda yina lenda kumina bau. Na kutuba mosi ya kifwani, bau mekumisaka ntama ‘bambele na bo ya bitumba bansengo mpi makonga na bo bakupukupu.’ Bau kebutaka mbuma ya mpeve ya Nzambi ya ngemba.—1 Yoane 3:​10-12; Yezaya 2:​2-4; Galatia 5:​22, 23.

Nzambi Kesakumunaka Ngedila ya Bikalulu ti Malongi

12. (a) Inki kele dilombu ya nana, kansi inki bankabisa ya mabundu ya nge lenda kutanga? (b) Inki mutindu Polo kutubilaka mingi dilombu yai ya nana?

¹² Bumosi ya Bukristu kele dilombu ya nana ya lusambu ya kyeleka. Kansi, mabundu ya kukabwana ya Kikristu mesadisaka ve tii bubu yai. Bamingi ya bau kebingaka nde mabundu ya nene mekabwanaka na basekte ya mpila na mpila, mpi mubulu kele mvutu na yau. Baka, mu mbandu, dibundu ya Baptiste na kati ya États-Unis, yina kele ya kukabwana na Baptiste ya Nordi (Mabundu ya Baptiste ya Amerika na kati ya U.S.A.), mpi Baptiste ya Sudi (Lukutakanu ya Baptiste ya Sudi) kumosi ti makumi ya bimvuka ya nkaka ya Baptiste yina kubutukaka na bankabwana. (World Christian Encyclopedia, lutiti 714) Bankabisa mingi kukatukaka na baluswaswanu ya malongi to dibundu ya luyalu (mu mbandu, Presbyterien, Episcopalien, Congrégationaliste). Bankabisa ya Kikristu kele ya kufwanana na yina ya mabundu ya kele na nganda ya Kikristu​—bonso Bouddhisme, Islam, to Hindouisme. Inki ndongisila ntumwa Polo kupesaka na Bakristu ya ntete? “Bampangi na mono, mono ke bondila beno na zina ya Mfumu na beto Yezu Kristo: Beno wakana, beno yonso, na mambu yina ya beno ke tubaka; mpidina kukabana ta vanda ve na kati na beno. Beno vukana mpenza na mabanza mosi ti na ngindu mosi mpi.”—1 Korinto 1:10; 2 Korinto 13:11.

13, 14. (a) Inki kesongidilaka ‘kuvanda ya santu’? (b) Inki mutindu lusambu ya kyeleka kelundamaka ya kugedila?

¹³ Inki kele dilombu ya uvwa sambu na dibundu yina mendimama na Nzambi? Munsiku mosi ya Biblia metubama na Levi 11:45 (NW) nde: “Beno fwete kudimonisa ya santu, sambu mono kele santu.” Ntumwa Piere kuvutukilaka dilombu yai ntangu yandi kusonikaka nde: “Nzambi yina solaka beno, yandi kele muntu ya santu; bikalulu na beno fweti songa nde beno mpi beno kele bantu ya santu.” (Beto bantu metengimisa bisono.)​—1 Piere 1:15.

¹⁴ Inki kelombama na nsatu yai ya kuvanda santu? Nde bansambidi ya Yehowa fwete kuvanda ya kugedila na kimpeve ti na mabanza. (2 Piere 3:14) Kisika kele ve sambu na bantu ya kukonda kubalula ntima, bantu yina kesalaka masumu na nku, bayina na bikalulu na bau kemonisaka kuvweza sambu na nkudulu ya kimenga ya Kristu. (Baebreo 6:​4-6) Yehowa kelomba nde dibundu ya Bukristu kuvanda ya kugedila mpi ya santu. Inki mutindu yau kelungisamaka? Yau kesalamaka na kusambisaka mpi kukatulaka na dibundu bayina yonso kezola kubebisa yau.​—1 Korinto 5:​9-13.

15, 16. Inki bansobana Bakristu mingi kusalaka na kati ya luzingu na bau?

¹⁵ Na ntwala ya kuzaba kyeleka ya Bukristu, bantu mingi vandaka kuzinga luzingu ya mbi, ya byese ya ntoto, ya kudibanza sambu na bau mosi. Kansi ndinga yina ketadila Kristu mesobisaka bau, mpi bau mebakaka ndolula ya masumu na bau. Polo kutubilaka yau na ngolo yonso ntangu yandi kusonikaka nde: “Keti beno zaba ve nde bantu ya mbi ta vanda bantu ya Kimfumu ya Nzambi ve? Beno kudikusa ve; bantu yina ke salaka pite na bantu yina me kwelaka to na bayina me kwelaka ve, bantu yina ke sambaka banzambi ya biteki, babakala yina ke ladisaka babakala ya nkaka, bamiyibi, bantu yina ke vandaka na nzala ya kuvanda na konso kima yina, bantu yina ke laukaka malafu, bantu yina ke fingaka bantu ya nkaka, bantu yina ke kusaka bantu ya nkaka sambu na kubaka mbongo na bo​—⁠ata muntu mosi ve na kati ya bantu yina ta vanda muntu ya Kimfumu ya Nzambi. Beno ya nkaka vandaka mutindu yina. Kansi beno me sukulaka ntima na beno.” (Beto bantu metengimisa bisono.)​—1 Korinto 6:​9-11.

¹⁶ Yau kele kyeleka nde Yehowa kendimaka bayina kebalulaka ntima na nkadulu na bau ya kuwakanaka ve ti Masonuku, bayina kevutukaka na nima ve, ye kekumaka balandi ya kyeleka ya Kristu mpi ya malongi na yandi. Bau kezolaka mpenza bamfinangani na bau bonso bau mosi mpi kemonisaka yau na mitindu mingi, bonso na kusalaka ngolo na kisalu yina kepesaka nsangu ya luzingu na bayina lenda kuwidikila.​—2 Timoteo 4:5.

“Kyeleka Takatula Nge na Kimpika”

17. Inki kele dilombu ya kumi sambu na lusambu ya kyeleka? Pesa bambandu.

¹⁷ Dilombu ya kumi kele yina Yehowa ke na yau sambu na bantu yina kesambilaka yandi na mpeve mpi na kyeleka​—malongi ya kugedila. (Yoane 4:​23, 24) Yezu kutubaka na balandi na yandi nde: “Beno ta zaba mambu yina kele ya kieleka, ebuna mambu yina ta katula beno na kimpika.” (Yoane 8:32) Kyeleka ya Biblia kekatulaka beto na kimpika ya malongi yina kevwezaka Nzambi, bonso kukonda kufwa ya moyo, bilungi ya tiya, ti kombelo. (Longi 9:​5, 6, 10; Ezekiele 18:​4, 20) Yau kekatulaka beto na kimpika ya diswekamu ya Babilone, “Butatu Busantu ya Nene” ya Kikristu. (Kulonga 4:35; 6:4; 1 Korinto 15:​27, 28) Bulemfu na kyeleka ya Biblia kebutaka bantu ya zola, ya kekudibanzaka, ya bumbote, ye bantu ya nkenda. Bukristu ya kyeleka kepesaka ve nzila na kuvutula mbela, kuvanda bantu ya kumonisa bankaka mpasi, bonso Tomás de Torquemada, to bantu ya kepusaka bankaka na bitumba ya kuyinana, bonso ndonga ya bapapa yina kutwadisaka bitumba ya Krwazade. Kansi, Babilone ya Nene mebutaka mbuma ya mutindu yai na kati ya nkenda ya bantu, kubanda ntama na ntangu ya Nimrode tii bubu yai.​—Kuyantika 10:8, 9.

Zina Yina Kele ya Kuswaswana

18. (a) Banani kelungisaka malombu yonso kumi sambu na lusambu ya kyeleka mpi inki mutindu? (b) Inki beto fwete kusala beto mosi sambu na kubaka lusakumunu yina kele na ntwala na beto?

¹⁸ Banani mpenza bubu yai kelungisaka malombu yai kumi ya lusambu ya kyeleka? Banani mezabanaka mpi mendimamaka na bankaka sambu na ngolo ya kwikama na bau mpi sambu na ngemba na bau? Na ntoto ya mvimba Bambangi ya Yehowa mezabanaka sambu bau “kele bantu ya nsi-ntoto yai ve.” (Yoane 15:19; 17:​14, 16; 18:36) Bantu ya Yehowa mepesamaka lukumu na kunata zina na yandi mpi na kuvanda Bambangi na yandi, bonso Yezu Kristu kuvandaka mbangi ya kwikama na ntwala ya Tata na yandi. Beto kenataka zina yina ya santu, na kubakisaka mukumba na beto ya kuzinga luzingu ya mefwanana ti kima ya yau kemonisa. Mpi, bonso Bambangi na yandi, makwisa ya nkembo ya inki mutindu yai metulama na ntwala na beto! Makwisa ya kuvanda na kati ya dibuta mosi ya bantu ya bulemfu, ya kuvukisama kumosi, yina kesambila Nkwa-kimfumu ya zulu ti ntoto na kati ya paladisu yina tavutulama awa na zulu ya ntoto. Sambu na kubaka lusakumunu ya mutindu yai, bika beto kudisonga pwelele ti lusambu ya kyeleka mpi kunata zina ya Bambangi ya Yehowa ti kyese yonso “sambu yandi ke zengaka makambu na nzila ti kieleka ya mbote”!​—Kusonga 19:2; Yezaya 43:​10-12; Ezekiele 3:11.

[Noti na nsi ya lutiti]

Inki Mutindu Nge Tapesa Mvutu?

◻ Inki mutindu bansadi ya Yehowa ketadilaka kufwa ya Babilone ya Nene?

◻ Inki kele malombu ya nene sambu na lusambu ya kyeleka?

◻ Inki mutindu kyeleka kekatulaka nge na kimpika?

◻ Inki lukumu ya sipesiali beto kele na yau na kuvandaka Bambangi ya Yehowa?

[Bifwanisu ya kele na lutiti 15]

Bambangi ya Yehowa kesamunaka mpi kelongaka nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi

[Kifwanisu ya kele na lutiti 16]

Bakristu ya kyeleka kubikalaka kaka na bukatikati na yina metala politike ti bitumba ya inza

[Bangogo ya kemonisa kisina ya foto]

Airplane: Courtesy of the Ministry of Defense, London