Kikalulu ya Kuyamba ya Banzenza na Nsi-Ntoto ya Kukonda Bumosi
“Beto bakristo beto fweti yamba bantu yina; mpidina beto ta [“kuma bankundi ya kisalu na,” “NW”] kieleka.”—3 YOANE 8.
1. Inki bakado ya kuluta kitoko Ngangi pesaka na bantu?
“KIESE mosi mpamba ya [muntu] ke na yo na luzingu yai kele kudia, kunwa ti kumona kiese. Yandi lenda sala mambu yai ntangu yandi ke mona mpasi na luzingu ya Nzambi me pesaka yandi awa na nsi-ntoto.” (Longi 8:15) Na bangogo yai longi ya Ebreo ya ntama ketela beto nde Yehowa Nzambi kezolaka kaka ve nde bigangwa na yandi, bantu, kuvanda na kyese mpi kuyangalala, kansi yandi kepesaka mpi mwaye sambu bau sala mutindu yina. Na kati ya nkenda yonso ya bantu, mpusa mosi na kati ya bantu bisika yonso kemonana nde yau kevandaka kuwa kyese mpi kuyangalala.
2. (a) Inki mutindu bantu meyonikaka kima ya Yehowa kukanaka sambu na bau? (b) Mbutu kele inki?
2 Bubu yai beto kezinga na kimvuka mosi ya kesikisaka byese, na kati na yau bantu kekudibanza ntete na kulanda byese ti luyangalalu. Bantu mingi mekuma ‘kuzola bantu ya nkaka ve, . . . kuzola kiese ya nsi-ntoto kansi Nzambi ve,’ mutindu Biblia yitaka kutuba. (2 Timoteo 3:1-4) Ya kyeleka, yai kele kusobisa na mutindu ya kuluta mbi mambu yina ya Yehowa Nzambi kukanaka. Kana lukanu mekuma ya kulanda byese, to kana kudiyangidika mekuma lukanu mosi kaka, kyese ya kyeleka kele ve, ye ‘yonso [kekuma] mpamba, [kulanda] mupepe.’ (Longi 1:14; 2:11) Sambu na dyambu yai, inza mefulukaka na bantu ya kuyambulama, ya mpasi, yina kenata mpi mindondo mingi na kati ya kimvuka ya bantu. (Bingana 18:1) Bantu mekumaka kubakila bankaka mabanza ya mbi mpi mekumaka ya kukabwana na yina metala mpusu, bikanda, bimvuka, mpi kimvwama.
3. Inki mutindu beto lenda mona kyese mpi luyangalalu ya kyeleka?
3 Mambu ya luswaswanu ya inki mutindu zolaka kuvanda kana bantu landaka mbandu ya Yehowa na kutadila bankaka—kuvanda na nkadilu ya bumbote, ya kukaba, ya kuyamba! Yandi monisaka pwelele nde kinsweki ya kuzwa kyese ya kyeleka kele ve na kusosaka kulungisa bampusa na beto mosi. Kansi, nsabi kele yai: “Kiese ya kuluta mingi ke vandaka na kupesa, kansi na kubaka kiese ke vandaka fioti.” (Bisalu 20:35) Na kuzwa kyese ya kyeleka mpi kusepela, beto fwete nunga balukakilu mpi bankabisa yina lenda kangisa beto. Mpi beto fwete tandula diboko na bayina kele na kusadila Yehowa kumosi ti beto. Yau kele mfunu nde beto kuwa ndongisila yai: “Beto bakristo beto fweti yamba bantu yina; mpidina beto ta [“kuma bankundi ya kisalu na,” NW] kieleka.” (3 Yoane 8) Kumonisa nkadilu ya kuyamba na bayina mefwana na kubaka yau, na kiteso ya beto lenda na mvwandilu na beto, kenataka mambote na mitindu zole—yau kepesaka mambote na muntu yina kepesa ti na muntu yina kebaka. Ebuna banani kele na kati ya bantu yina beto fwete ‘yamba’?
“Sadisa Bana-nsona ti Bamifwidi”
4. Inki bansoba na yina metala lufulu ya dibuta kemonana ata na kati ya bantu ya Yehowa?
4 Mabuta ya ngolo ti makwela ya kyese kemonanaka mingi ve bubu yai. Kumata ya ntalu ya makwela ya kufwa ti kubilama ya bamama yina kele ti babakala ve na inza ya mvimba mesobaka ngolo dibuta ya vandaka ntete. Bonso mbutu, mingi na kati ya bantu yina mekumaka Bambangi ya Yehowa na bamvula ya mekatuka kuluta mebasika na mabuta ya kufwa. Bau kele bantu ya mefwaka makwela to ya mekabwanaka ti bankwelani na bau, to bau kezingaka na mabuta ya kibuti mosi. Dyaka, mutindu Yezu yitaka kutuba, kyeleka ya yandi longaka mebendaka nkabwana na mabuta mingi.—Matayo 10:34-37; Luka 12:51-53.
5. Inki kima Yezu tubaka yina lenda vanda nto ya nsyamisa sambu na bayina kele na mabuta ya kukabwana?
5 Yau kepesaka kyese na ntima na beto na kumona bantu ya mpa kebaka pozisio ya ngwi sambu na kyeleka, ye mbala mingi beto kesyamisaka bau ti lusilu ya Yezu yai ya kepesaka kikesa: “Mono ke tubila beno mambu ya kieleka: Kana muntu kubikisa nzo na yandi, bampangi na yandi ya babakala to ya bankento, mama na yandi, tata na yandi, bana na yandi, to bilanga na yandi sambu na mono ti sambu na Nsangu ya Mbote, na bilumbu yai ya beto kele, yandi ta baka yina me luta yina ya yandi vandaka na yo ntete mbala nkama: banzo, bampangi ya babakala ti ya bankento, bamama, bana ti bilanga, kansi bo ta monisa yandi mpi mpasi. Ebuna na bilumbu yina ke kwisa na ntwala, yandi ta baka moyo ya mvula na mvula.”—Marko 10:29, 30.
6. Inki mutindu beto lenda kituka ‘bampangi ya babakala mpi ya bankento, bamama, ti bana’ ya “bana-nsona ti bamifwidi” yina kele na kati na beto?
6 Kansi, banani kele ‘bampangi ya babakala yina ti ya bankento ti bamama ti bana’? Kumona kaka ntalu ya mingi ya bantu na kati ya Nzo ya Kimfumu, mbala mingi nkama to kuluta, yina kebinganaka bampangi ya babakala mpi ya bankento, kenata ve mbala mosi muntu na kudiwa nde bau kele bampangi na yandi ya babakala, ya bankento, bamama mpi bana. Tala dyambu yai: Ntumwa Yakobo keyibusa beto nde sambu lusambu na beto kundimama na Yehowa, beto fwete ‘sadisa bana-nsona ti bamifwidi ya bankento na bampasi na bo, ti kudikeba mpi na mpila nde mambu ya mbi ya nsi-ntoto yai lenda bebisa beto ve.’ (Yakobo 1:27) Yau ketendula nde beto fwete pesa nzila ve na nkadilu ya inza ya kumatisa mapeka sambu na kimvwama to sambu na kiyeka, yau kumisa ntima na beto ngolo na konda kumonisa mawa na “bana-nsona ti bamifwidi” ya mutindu yina. Kansi beto fwete baka dibanza ya kumonisa bau kinkundi na beto ti nkadilu na beto ya kuyamba.
7. (a) Inki kele lukanu ya kyeleka ya kuyamba “bana-nsona ti bamifwidi”? (b) Banani yankaka lenda kuka kuvukana na kumonisa nkadilu ya kuyamba ya Bakristu?
7 Kumonisa nkadilu ya kuyamba na “bana-nsona ti bamifwidi” kelomba ve kaka kupesa bau bima ya kinsuni yina bau kele na yau ve. Mabuta ya kibuti mosi to banzo ya kukabwana na dyambu ya lusambu kevandaka ve ntangu yonso na mpasi ya mbongo. Kansi, mvukana ya mbote, mupepe ya dibuta, kinduku ti bantu ya bamvula ya kuswaswana, mpi kukabula bima ya mbote ya kimpeve—yai kele bitini ya luzingu ya fwete pesama mbalu. Na yau, na kuyibukaka nde kele ve mingi ya bima ya mepesama na okazio yango kevandaka mfunu, kansi mpeve ya zola mpi ya bumosi, mbote ya inki mutindu yau kevandaka na kumona nde, bantangu yankaka, ata “bana-nsona ti bamifwidi” lenda vukana mpi na kuyamba bankundi Bakristu!—Fwanisa ti 1 Bantotila 17:8-16.
Keti Banzenza Kele na Kati na Beto?
8. Inki nsoba kele na kumonana na mabundu mingi ya Bambangi ya Yehowa?
8 Beto kezinga na ntangu mosi ya bantu ketambula mingi. Zulunalu mosi ketuba nde: “Kiteso ya bantu kuluta mafunda 100 na inza ya mvimba kele na kuzinga na bansi yina bau kele basitwaye na yau ve, ye mafunda 23 kekulamaka na bansi na bau mosi na kingolongolo.” (World Press Review) Mbutu ya mbala mosi memonanaka nde na bisika mingi, mingimingi na bambanza ya kuluta nene, mabundu ya bantu ya Yehowa yina vandaka ntete kaka ti bantu ya mpusu mosi to insi mosi, kele bubu yai ti bantu ya kekatuka na bandambu mingi ya inza. Mbala yankaka yau kele mutindu yina kisika nge kele. Kansi, inki mutindu beto fwete tadila “bantu ya insi yankaka” to “banzenza” yai, mutindu inza lenda binga bau, bantu ya kele mbala yankaka ti ndinga, bikalulu, ti mutindu ya kuzinga ya kuswaswana ti beto?
9. Inki kifu ya nene lenda tudila beto mutambu na yina metala mboninu na beto ya “bantu ya insi yankaka” ti “banzenza” yina kekwisa na kati ya dibundu ya Bukristu?
9 Na ntubilu ya nkufi, beto fwete pesa ve nzila na kikalulu ya kumenga banzenza yau pusa beto na kuyindula nde dibaku ya mingi ya kuzaba kyeleka mepesamaka na beto, kansi na bayina ve ya kekatuka na bansi ya nzenza to bansi ya bau kebingaka na kifu nde bansi ya mimpani; beto lenda mpi ve kudiwa bonso nde bantu ya mpa kebotula nswa na beto na yina metala kusadila Nzo ya Kimfumu to bisika yankaka. Yau lombaka nde ntumwa Polo kuyibusa Bakristu Bayuda yankaka ya mvunkama ya ntete, yina kunaka bamboninu ya mutindu yina, nde kele mambote ya Nzambi ya muntu mefwana ve na kubaka kupesaka nzila na konso muntu na kuzwa luguluku; kansi yau vandaka nswa ya muntu mosi ve. (Roma 3:9-12, 23, 24) Beto fwete wa kyese na kumona nde mambote ya Nzambi, ya muntu mefwana ve na kubaka, kekumina bantu mingi yina buyaka, na mutindu mosi to yankaka, dibaku ya kuwa nsangu ya mbote. (1 Timoteo 2:4) Inki mutindu beto lenda monisa nde zola na beto sambu na bau kele ya kyeleka?
10. Inki mutindu beto lenda monisa nde beto kele bayambi ya mbote na “banzenza” yina kele na kati na beto?
10 Beto lenda landa lukebisu ya Polo: “Sambu na kupesa lukumu na Nzambi, beno yambana mbote, mutindu Kristo yambaka beno.” (Roma 15:7) Na kuzabaka nde mbala mingi bantu ya kekatukaka na bansi to bankenda yankaka bantu kemonaka bau mpamba, beto fwete monisa bau bumbote mpi dikebi kana beto mefwana na kusala buna. Beto fwete yamba bau na kati na beto, kutadila mosi mosi na kati na bau bonso “mpangi na nge munkwa-nsi,” mpi “kuzola yandi bonso nge mosi.” (Levi 19:34) Yau lenda vanda mpasi na kusala, kansi beto tanunga kana beto yibuka ndongisila: “Beno landa bikalulu ya bantu ya ntangu yai ve, kansi beto pesa Nzambi nzila na kubalula mabanza na beto sambu beno kukuma mutindu ya nkaka mpenza. Ebuna beno ta zaba mambu yai ya Nzambi ke zolaka: mambu yina kele ya mbote, mambu yina ke pesaka yandi kiese, mambu yina ke na kifu ve.”—Roma 12:2.
Kabila Bantu ya Santu
11, 12. Inki luzitu ya kyeleka vandaka kupesama na bansadi yankaka ya Yehowa (a) na Izraele (b) na mvunkama ya ntete?
11 Na kati ya bantu yina mefwana mpenza na kubaka luzitu na beto mpi kuyamba kele Bakristu ya kutela yina kesalaka ngolo sambu na mambote na beto ya kimpeve. Yehowa salaka bangidika ya sipesiali sambu na banganga-Nzambi ti Balevi na Izraele ya ntama. (Kutanga 18:25-29) Na mvunkama ya ntete, Bakristu tumamaka mpi na kudibanza sambu na bayina vandaka kusadisa bau na bingangu ya sipesiali. Nkenda ya kele na 3 Yoane 5-8 kepesa beto mwa-ngindu ya kikangilu ya ngolo ya zola yina vandaka na kati ya Bakristu ya ntete.
12 Yoane, ntumwa ya kununa, pesaka mbalu mingi na bumbote mpi nkadilu ya kuyamba yina Gayusi kumonisaka na bampangi bantambudi yina tindamaka na kutala dibundu. Bampangi yina—mosi na bau Demetriusi, ziku muntu ya kunataka mukanda—vandaka bau yonso banzenza to ya konda kuzabana ntete ti Gayusi. Kansi bau yambamaka mbote sambu bau tindamaka “sambu na kwenda kusala kisalu ya [Nzambi].” Yoane tubaka yau mutindu yai: “Yo yina, beto bakristo beto fweti yamba bantu yina; mpidina beto ta [“kuma bankundi ya kisalu na,” NW] kieleka.”—3 Yoane 1, 7, 8.
13. Mingimingi banani bubu yai na kati na beto mefwana penza na ‘kuyambama’?
13 Bubu yai, na kati ya organizasio ya Yehowa, kele ti bantu mingi yina kele na kusalaka ngolo sambu na mambote ya kimvuka yonso ya bampangi. Na kati na bau kele bankengi-ntambudi, yina ketambikaka ntangu na bau ti ngolo na bau mposo na mposo sambu na kusyamisa mabundu, bamisionere, yina kebikisaka mabuta ti banduku na bau sambu na kusamuna na bansi ya nzenza; bayina kesalaka na Babetele to na babiro ya bafiliale, yina kekudipesaka bau mosi na kisalu ya luzolo sambu na kusimba kisalu ya kusamuna na inza ya mvimba; ye bayina mpi ya kele bapasudi-nzila, yina ketambikaka kitini ya nene ya ntangu mpi ngolo na bau na kisalu ya bilanga. Na kutuba ya mbote, bayai yonso kesalaka ngolo, sambu na nkembo to luta na bau mosi ve, kansi sambu na zola ya kimpangi ya Bukristu mpi sambu na Yehowa. Bau kele bambandu ya beto fwete kulanda sambu na kisalu na bau ya moyo ya mvimba ye bau mefwana mpenza na ‘kuyambama.’
14. (a) Na inki mutindu beto kekumaka Bakristu ya kuluta mbote na ntangu beto kemonisa nkadilu ya kuyamba na bantu ya kwikama? (b) Sambu na inki Yezu tubaka nde Maria “solaka mambu yina ya kuluta mbote”?
14 Kana beto “yamba bantu yina,” ntumwa Yoane monisaka yau, beto “[kekuma bankundi ya kisalu na] kieleka.” Na sansa mosi, beto kekituka Bakristu ya kuluta mbote bonso mbutu. Yau kele mpidina sambu kusala mambote sambu na bankundi bankwikidi kekota na kati ya bisalu ya Bukristu. (Bingana 3:27, 28; 1 Yoane 3:18) Kele mpi ti bansendo na mutindu yankaka. Ntangu Maria ti Marta yambaka Yezu na nzo na bau, Marta sosaka kuvanda muyambi ya mbote na kulambaka “bima mingi” sambu na Yezu. Maria songaka nkadilu ya kuyamba na mutindu yankaka. Yandi “kwendaka kuvanda penepene na makulu ya Mfumu Yesu. Yandi vandaka kuwa mambu yina ya Yesu vandaka kulonga,” ebuna Yezu sikisaka yandi sambu yandi solaka “mambu yina ya kuluta mbote.” (Luka 10:38-42) Kutuba mpi kusolula ti bayina kele ti bamvula mingi ya ngikana kevandaka mambu ya mfunu na nkokila mosi kumosi ti bau.—Roma 1:11, 12.
Na Mabaku ya Sipesiali
15. Inki kele baokazio ya sipesiali yina lenda vanda ntangu ya kyese sambu na bantu ya Yehowa?
15 Ata Bakristu ya kyeleka kelandaka ve bankadilu ya bambuta to kuta bankinsi ya inza, kele ti baokazio ya bau kekutanaka kumosi sambu na kusepela kumosi ti bankaka. Mu mbandu, Yezu kwendaka na fete ya makwela mosi na Kana mpi pesaka kyese na okazio yina na kusalaka kimpa na yandi ya ntete kuna. (Yoane 2:1-11) Mutindu mosi bubu yai, bantu ya Yehowa kevandaka na ntangu ya kyese na baokazio ya sipesiali ya mutindu mosi, mpi fete ya mbote keyikaka kyese mingi na mambu ya mutindu yina. Ebuna, inki kevandaka kima ya mbote na kusala?
16. Inki lutwadisu beto kele na yau sambu na ndyatilu ya mbote ata na ntangu ya baokazio ya sipesiali?
16 Na kulonguka na beto ya Biblia, beto kelongukaka inki kele ndyatilu ya mbote ya mefwana na Bakristu, ye beto kelandaka yau bantangu yonso. (Roma 13:12-14; Galatia 5:19-21; Efezo 5:3-5) Kuvukana kumosi, yau vanda sambu na makwela to sambu na kikuma yankaka, kepesa beto ve kimpwanza na kubikisa bikalulu na beto ya Bukristu to na kusala kima mosi yina beto kesalaka ve na bamvwandilu yankaka; beto mepusama mpi ve na kulanda yina yonso ya kesalamaka na insi kisika beto kezingaka. Bansadilu mingi ya mutindu yina kevandaka na lufulu ya bisalu na lusambu ya luvunu ti bibangabanga, ye yankaka kekotisaka ndyatilu ya mendimama ve na Bukristu.—1 Piere 4:3, 4.
17. (a) Inki kemonisa nde fete ya makwela na Kana vandaka ya kubongisama mpi ya kutwadisama mbote? (b) Inki kemonisa nde Yezu ndimaka okazio yina?
17 Na kutangaka Yoane 2:1-11, mpasi kele ve na kumona nde okazio yango vandaka ya kuyidika mbotembote mpi kibuka mosi ya nene ya banzenza vandaka pana. Kansi, Yezu ti balongoki na yandi vandaka banzenza ya “bingamaka”; bau kwendaka kubasika ve na kintulumukina, ata nkutu bankaka na kati na bau vandaka ziku bampangi ya munkwa-fete. Beto kemona mpi nde kuvandaka ti “bantu ya kisalu” mpi “muntu yina vandaka [kutwadisa] fete,” yina vandaka kusonga madya ya fwete pesama ti kisalu ya fwete salama. Yai yonso kemonisa nde dyambu vandaka ya kubongisa mbotembote ti lutwadisu mpi ya mbote. Nkenda kesuka na kutubaka nde, na yina Yezu salaka na fete, “yandi songaka lukumu na yandi.” Keti yandi lendaka kusola okazio yina na kusala mpila yina kana yau vandaka fete mosi ya mavwanga? Yandi lendaka ve.
18. Inki beto fwete tadila mbote na konso mvukana ti bantu?
18 Ebuna inki beto lenda tuba sambu na okazio yonso ya sipesiali yina beto lenda yamba bantu? Beto kezola kuyibuka nde kikuma ya kuyamba bankaka kele nde beto yonso “[kukuma bankundi ya kisalu na] kieleka.” Na yau, yau tasuka ve kaka na kubinga mvukana nde ya “Bambangi.” Ngyufula lenda yulama nde, Keti yau kele kibeni kimbangi na kusonga banani beto kele mpi inki beto kekwikilaka? Beto lenda ve ata fyoti kutadila baokazio ya mutindu yina bonso mabaku sambu na kumona kana beto lenda tesana ti inza na mambi na yau, na kudikotisaka na “bima yina ya nitu [ya bantu] ti meso na [bo] ke monaka nzala na yo ti bima yina ya [bantu] ke tulaka lulendo sambu na yo.” (1 Yoane 2:15, 16) Kansi, baokazio ya mutindu yai fwete monisa mbotembote kisika na beto bonso Bambangi ya Yehowa, mpi beto fwete kudindimisa nde beto kepesa nkembo ti lukumu na Yehowa.—Matayo 5:16; 1 Korinto 10:31-33.
‘Yamba Bankaka Kukonda Kubokuta’
19. Sambu na inki beto fwete “yamba bampangi ya nkaka . . . kukonda kubokuta na ntima”?
19 Mutindu mvwandilu ya inza kele na kulanda kubeba mpi bantu mekuma kuluta kukabwana, beto fwete sala yina yonso ya beto lenda sambu na kusyamisa kikangilu ya ngolo yina kevandaka na kati ya Bakristu ya kyeleka. (Kolosai 3:14) Sambu na yau, beto fwete “zolana ngolo mpenza na kati na [beto],” mutindu Polo tumaka beto. Na nima, na bangogo ya nsadilu, yandi yikaka nde: “Yamba bampangi ya nkaka . . . kukonda kubokuta na ntima.” (1 Piere 4:7-9) Keti beto kele na luzolo ya kubaka dibanza ya kuyamba bampangi na beto, na kusalaka ngolo na kuvanda na nkadilu ya bumbote mpi ya kusadisa? To keti beto kebokutaka kana dibaku ya mutindu yina mebasika? Kana beto kesalaka buna, beto kefwaka kyese ya beto lendaka kuvanda na yau mpi kuvidisa nsendo ya kyese ya kebasikaka na kusala mambote.—Bingana 3:27; Bisalu 20:35.
20. Inki balusakumunu kekinga beto kana beto kemonisa nkadilu ya kuyamba na inza ya bubu yai ya kukabwana?
20 Kusala na ngwisana yonso ti bankundi Bakristu, kuvanda na nkadilu ya bumbote mpi ya kuyambana, tanata balusakumunu ya kukonda nsuka. (Matayo 10:40-42) Na bantu ya mutindu yina, Yehowa kesila nde yandi “[“tayalumuna tenta na yandi na zulu na bau,” NW]. Bo ta waka diaka nzala ya kudia ve, ya kunwa masa mpi ve.” Kuvanda na tenta ya Yehowa disongidila kusepela na lutaninu na yandi ti na nkadilu na yandi ya kuyamba. (Kusonga 7:15, 16; Yezaya 25:6) Ee, kivuvu ya kusepela ti nkadilu ya kuyamba ya kimakulu ya Yehowa mefinama.—Nkunga 27:4; 61:3, 4.
Keti Nge Lenda Tendula?
◻ Inki beto fwete kuvila ve kana beto kezola kuzwa kyese ti luyangalalu ya kyeleka?
◻ Banani kele “bana-nsona ti bamifwidi,” mpi inki mutindu beto fwete “sadisa” bau?
◻ Inki mutindu beto fwete tadila “bantu ya insi yankaka” ti “banzenza” yina kele na kati na beto?
◻ Banani mefwana mpenza na kubaka luzitu ya kuswaswana bubu yai?
◻ Inki mutindu baokazio ya sipesiali fwete monisa mpeve ya kyeleka ya kuyamba?
[Bifwanisu ya kele na lutiti 29]
Kana beto mesala fete beto lenda bingisa banzenza, bana ya kukonda batata, bayina kele na kisalu ya ntangu yonso, ti banzenza yankaka