Mutindu Mukristu Fwete Tadila Bansiku ya Mafwa

LUFWA ya kintulumukina ya muntu ya nge kezolaka kele dyambu mosi ya mpasi. Yau kebulaka ntima mpi kekumisaka muntu bisakasaka. Kana muntu mebela mingi na meso na nge na ntwala yandi kufwa, yau kevandaka mutindu yankaka. Kansi, yau kebikisaka mpi kaka mpasi ti dibulu ya nene.

Konso ntangu ya dibuta mosi kefwilaka muntu, yau kelombaka nde bantu ya kebikala kubaka lusadisu ti kikesa. Mpasi yankaka ya Mukristu ya mefwila muntu kelutaka kumona, kekatukaka na bayina kezolaka nde yandi landa bansiku ya bambuta ya kewakanaka ve ti Masonuku. Mambu yai kesalamaka mingi na bansi ya Afrika ti na bisika mingi ya ntoto.

Inki tasadisa Mukristu ya mefwila muntu na kulanda ve bansiku ya kewakana ve ti Masonuku? Inki mutindu Bakristu yankaka lenda sadisa yandi na ntangu yina ya mpasi? Bamvutu na bangyufula yai kele mfunu sambu na bayina yonso kesosaka kusepedisa Yehowa, sambu “kinzambi ya kieleka na meso ya Tata Nzambi, yo yai: kusadisa bana-nsona ti bamifwidi ya bankento na bampasi na bo, ti kudikeba mpi na mpila nde mambu ya mbi ya nsi-ntoto yai lenda bebisa beto ve.”​—⁠Yakobo 1:⁠27.

Lukwikilu ya Kepusaka Bantu

Kima mosi ya kenataka bansiku mingi ya mafwa kele lukwikilu ya bantu kele na yau nde bafwa kezingaka na bwala ya bambuta ya mefwaka. Sambu na kulembika bau, bantu mingi ya kevandaka na mafwa kemonaka nde bau fwete zitisa bansiku mingi. To bau kebangaka nde kana ve bau tapesa nganzi na bamfinangani yina kemonaka nde bafwa lenda kotisa mpasi na bwala kana bantu mezitisa ve bansiku na bau.

Mukristu ya kyeleka kesalaka ve kima ya Nzambi kebuya sambu na boma ya bantu. (Bingana 29:25; Matayo 10:28) Biblia kemonisa nde bafwa kezabaka kima ve. Yau ketuba nde: “Bantu yina ke na moyo, bo ke zaba nde bo ta fwa; kansi bantu ya kufwa kuzaba kima ve. . . . [“Na Sheole,” NW] kisika ya nge ke kwenda, kisalu kele ve, ngindu kele ve, mayele mpi kele ve.” (Longi 9:​5, 10) Yau yina, na ntangu ya ntama, Yehowa pesaka bantu na yandi nsiku na kusosa ve kulembika bafwa to kusolula ti bau. (Kulonga 14:1; 18:​10-12; Yezaya 8:​19, 20) Bakyeleka yai ya Biblia ketuba kewakanaka ve ti bansiku mingi ya mafwa.

Pite ya Kebingamaka “Kuyobisa Muntu”

Na bansi yankaka na Afrika ya Kati, muntu ya mefwila nkento to bakala fwete vukisa nitu ti mpangi ya nkwelani na yandi. Kana ve, bau kemonaka bonso mufwi tanata mpasi na dibuta. Nsiku ya bambuta yai bo kebingaka yau nde kuyobisa. Kansi, kana bantu kuvukisa nitu na nganda ya makwela, Biblia kebingaka yau “pite.” Sambu Bakristu fwete “sala pite ve,” bau kebuyaka na ngolo yonso na kulanda nsiku yina.​—⁠1 Korinto 6:⁠18.

Baka mbandu ya nkento mosi zina na yandi Mercy.a Ntangu bakala na yandi kufwaka na 1989, bampangi ya bakala na yandi zolaka kuyobisa yandi. Yandi buyaka, mpi tubaka nde mambu yina kewakana ve ti nsiku ya Nzambi. Ti makasi yina, bantu yina fingafingaka yandi mpi kwendaka. Na nima ya ngonda mosi, bau kwisaka kukatula manzanza ya nzo na yandi yonso. Bau tubaka nde: “Kwenda dibundu na nge kusadisa nge.”

Dibundu syamisaka Mercy mpi nkutu yau tungilaka yandi nzo yankaka. Bamfinangani yitukaka mingi mpi bankaka kwisaka kupesa maboko na kisalu yina. Mfumu ya bamama ya Katolika vandaka muntu yantete na kunata nyanga sambu na ludi. Kikalulu ya kwikama ya Mercy pesaka bana na yandi kikesa. Iya na kati na bau kudipesaka na Yehowa Nzambi, mosi mekatuka kukota Nzo-Nkanda ya Ndongolo ya Kisalu.

Na nzila ya pite yai ya bo kebingaka nde kuyobisa muntu, Bakristu yankaka mekotaka na mabala ti mimpani. Mu mbandu, mununu ya bakala mosi ya bamvula 70 kwelaka kaleke ya mpamba, leke ya nkento na yandi ya kufwaka. Yandi monaka kaka bonso leke yina meyobisa yandi. Kansi, mambu ya mutindu yai kewakana ve ti ndongisila ya Biblia kepesa nde Bakristu fwete kwela “kaka na kati ya Mfumu.”​—⁠1 Korinto 7:​39, NW.

Kulala na Mafwa Mpimpa ya Mvimba

Na bansi mingi, bantu kevukanaka na kisika ya muntu mefwa mpi kelalaka na nganda mpimpa ya mvimba. Mbala mingi yau kevandaka mpimpa mosi ya feti ti kubula miziki ngolo. Bau keyindulaka nde yau kele mutindu ya kulembika mufwi ti kutanina bantu ya mebikala sambu na kindoki. Masolo ya kevandaka na bangogo ya kuleba lenda landana sambu na kudodokila muntu ya mefwa. Na nima ya disolo mosi, bantu yonso lenda yimba nkunga mosi ya dibundu na ntwala muntu yankaka kutelama na kutuba. Yau lenda salama mutindu yina tii na suka.b

Mukristu ya kyeleka kekwendaka ve kulutisa mpimpa ya mvimba mutindu yina na nganda, sambu Biblia ketuba nde bafwa lenda sadisa muntu ve to kupesa yandi mpasi. (Kuyantika 3:19; Nkunga 146:​3, 4; Yoane 11:​11-14) Masonuku kebuya lusambu ya bampeve ya mbi. (Kusonga 9:21; 22:15) Kansi, nkento ya mefwila bakala lenda mona mpasi na kupimisa bantu na kusala lusambu ya bampeve ya mbi. Bau lenda tula kingolongolo nde bantu fwete lala na nganda mpimpa ya mvimba na nzo na yandi. Inki Bakristu yankaka fwete sala na kusadisa Bakristu ya kekutanaka ti mpasi yai na zulu ya mpasi ya lufwa?

Bankuluntu ya dibundu kelutaka kununga na kusolula ti bampangi mpi bamfinangani ya Bakristu ya mefwila muntu sambu na kusadisa bau. Na nima ya disolo ya mutindu yina, bantu ya mutindu yai lenda ndima na kukatuka na nzo na ngemba yonso sambu na kuvukana kilumbu ya kelanda sambu na kuzika muntu. Ebuna kana bau kezo basisa bitumba? Kulanda kutuba ti bau lenda suka mbi. ‘Muntu yina ke sadilaka Mfumu lenda swana ve ti bantu ya nkaka. Yandi fweti vanda mbote na bantu yonso.’ (2 Timoteo 2:24) Na yau, kana bampangi ya mufwi metombuka, mbala yankaka Mukristu yina mefwila bakala ti bana na yandi takuka ve na kukangisa bau. Kansi, bau takota ve na makambu ya lusambu ya luvunu yina tasalama na nzo na bau, sambu bau kelandaka nsiku yai ya Biblia: “Beno kwenda kuvukana ve ti bamimpani.”​—⁠2 Korinto 6:⁠14.

Munsiku yai fwete sadisa beto mpi na ntangu ya kuzika muntu. Bambangi ya Yehowa kevukanaka ve na kuyimba, kusamba to kusala mambu yankaka ya nsadi ya lusambu ya luvunu ketwadisa. Kana Bakristu yina kele mpenza dibuta mosi ti muntu ya mefwa memona nde bau lenda vanda na kisika yina, bau takota ve na kusala mambu ya bantu yina kesala.​—⁠2 Korinto 6:17; Kusonga 18:⁠4.

Kuzika Muntu na Luzitu

Na ntangu ya kuzika mvumbi, Bambangi ya Yehowa kezitisaka ve bansiku ya kevandaka sambu na kulembika mufwi. Bau kesalaka disolo ya kewakana ti Biblia na Nzo ya Kimfumu, to na dikonga, to na nzo ya mvumbi, to na mazyamu. Disolo yina kesalamaka sambu na kupesa kikesa na bampangi na yandi, na kutendulaka mambu ya Biblia ketuba sambu na lufwa ti kivuvu ya lufutumuku. (Yoane 11:25; Roma 5:12; 2 Piere 3:13) Bo lenda yimba nkunga mosi ya mebasika na Masonuku, mpi bo kesukisaka na kisambu mosi ya kupesa bantu kikesa.

Ntama mingi ve, Bambangi ya Yehowa twadisaka mambu mutindu yina. Mbangi ya kufwaka vandaka mpangi ya Nelson Mandela, prezida ya Afrika ya Sudi, mwana-nsuka ya divumu na bau ya nkento. Na nima ya diskure, prezida pesaka matondo mingi na mutubi. Bantu ya nene mingi ti bamfumu ya luyalu vandaka pana. Konseye ya Prezida mosi tubaka nde: “Yai kele mafwa ya kuluta luzitu ya mono memona na luzingu na mono.”

Keti Beto Lenda Lwata Mpidi?

Bambangi ya Yehowa kedilaka bampangi na bau. Mutindu mosi ti Yezu, bau lenda basisa mansanga. (Yoane 11:​35, 36) Kansi, bau kemonaka ve nde yau kele mfunu na kulwata bima sambu na kumonisa nde bau kele na mawa. (Fwanisa ti Matayo 6:​16-18.) Na bansi mingi, bankento ya mefwila babakala kelwataka mpidi sambu na kulembika muntu ya kufwaka. Bilele yina bau kevandaka kaka ti yau bangonda mingi to mvula ya mvimba na nima ya mafwa, ye kilumbu ya kukatula mpidi kevandaka feti yankaka.

Kana mpidi melwatama ve yau kemonanaka bonso kuvweza mufwi. Sambu na dyambu yai, na bisika yankaka ya Swaziland, bamfumu ya bwala mekulaka Bambangi ya Yehowa na banzo ti babwala na bau. Kansi, bampangi na bau ya kimpeve keyambaka bantu ya kwikama ya mutindu yai bisika yonso ya bau kekwendaka.

Kinzonzi ya Nene ya Swaziland nungisaka Bambangi ya Yehowa, mpi tubaka nde bau fwete vutuka na banzo na bau ti na babwala na bau. Kilumbu yankaka, bo nungisaka mufwidi mosi na kubikala na nzo na yandi sambu yandi basisaka mukanda ti kasete mosi ya vandaka na ndinga ya bakala na yandi ketuba nde nkento na yandi tabika kulwata mpidi ve. Ebuna yau monanaka nde yandi vandaka zitisa ndinga ya bakala na yandi.

Yau kele mfunu mingi na kumonisa na ntwala mpenza mutindu makambu tasalama na mafwa na nge, mingimingi na bisika yina mambu kewakanaka ve ti Masonuku. Tala mbandu ya Victor, muntu mosi ya Cameroun. Yandi tulaka programe ya mafwa na yandi na zulu ya papie. Na dibuta na yandi bantu ya nene vandaka mingi. Bau vandaka ngolo na kulanda bansiku ya mafwa, ti nsiku ya kusambila mikuwa ya bantu. Victor vandaka mpi muntu ya nene, yandi zabaka nde bau lenda bika kusambila mikuwa na yandi. Yau yina yandi sonikaka pwelele mutindu Bambangi ya Yehowa fwanaka kusala mafwa na yandi. Mambu kukumaka pete sambu na nkento mpi bana na yandi, mpi kimbangi ya mbote pesamaka na kati ya bwala.

Kulanda Ve Bansiku ya Kewakana Ve ti Masonuku

Bantu yankaka ya kuzaba Biblia kewaka boma na kukonda kusala kima ya bantu yonso kesala. Sambu bamfinangani na bau kumwesa bau mpasi ve, bau kelalaka na nganda sambu na mvumbi. Ata yau kele mbote na kuvanda ti bayina kele na mafwa sambu na kusyamisa bau, yau kelomba ve kutula mafwa na nzo ya mvumbi konso mpimpa na ntwala ya kuzika yandi. Kana beto kesala buna, bantu yankaka lenda mona nde beto kekwikilaka mpenza ve mambu ya Biblia ketuba sambu na nkadilu ya bafwa.​—⁠1 Korinto 10:⁠32.

Biblia kesyamisa Bakristu na kutula lusambu ya Nzambi na kisika ya ntete na luzingu na bau mpi na kusadila ntangu na bau mbote. (Matayo 6:33; Efezo 5:​15, 16) Kansi na bisika yankaka, bisalu ya dibundu mekangamaka mposo mosi ya mvimba to zole sambu na mafwa. Mambu yai kesalamaka kaka na Afrika mpamba ve. Tala lapolo mosi ya mafwa mosi ya salamaka na Amerika ya Sudi: “Na balukutakanu tatu ya Bakristu bantu vandaka fyoti mpenza. Bilumbu kiteso ya kumi bantu vandaka monana ve na lukutakanu ya kisalu. Nkutu bantu yankaka ya nganda ti balongoki ya Biblia yitukaka na kumona bampangi na beto yankaka mekudipesa na mafwa.”

Na bisika yankaka, dibuta yina mefwila muntu lenda binga mwa banduku ya ngolo sambu na kubaka mwa dikopa ti kudya na nima ya mafwa. Kansi na bisika mingi na Afrika, bayina yonso kevandaka na mazyamu kevutukaka kisika mafwa vandaka sambu na kukinga kudya ti kunwa, bo kelutaka kufwa bambisi. Bantu yankaka na dibundu ya Bukristu mesalaka mpi mutindu yina. Yau monisaka nde bau mpi kezitisaka nsiku ya kusala bafeti sambu na kulembika bafwa.

Bambangi ya Yehowa lenda yika ve depanse ya mbongo na kati ya dibuta ya mefwila muntu. Ebuna, yau kele mfunu ve na kukungula mbongo sambu na kuyonika yau mpambampamba na matanga. Kana bayina mefwila muntu kele ve na mbongo ya kuzika yandi, dibundu ya mvimba tavanda na kyese ya kupesa maboko. Kana yau kelomba ve lusadisu ya mutindu yina, bankuluntu lenda yilama na kupesa lusadisu ya mbongo na bantu yina mefwana na kubaka yau.​—⁠1 Timoteo 5:​3, 4.

Yau kele ve nde ntangu yonso bansiku ya mafwa kewakanaka ve ti Biblia. Kansi kana yau kewakana ve, Bakristu fwete landa yina ya Masonuku ketuba.c (Bisalu 5:29) Ata yau lenda nata dyaka bampasi yankaka, bansadi ya Nzambi mingi lenda pesa nzikisa nde bau nungaka mimekanu ya mutindu yina. Bau salaka mutindu yina ti ngolo ya Yehowa, “Nzambi ya ndembikilu yonso” (NW), mpi ti ngolo ya lusadisu ya bampangi bankwikidi yina syamisaka bau na ntangu ya mpasi.​—⁠2 Korinto 1:​3, 4.

[Banoti na nsi ya lutiti]

[Lupangu ya kele na lutiti 21]

Bau Bakaka Mambote ya Kwikama na Bau

Sibongili kele Mukristu mosi ya kikesa na Swaziland. Bakala na yandi mefwa ntama mingi ve. Na nima, yandi buyaka na kulanda bansiku ya bambuta yina bantu mingi keyindulaka nde yau kelembikaka bafwa. Mu mbandu, yandi kululaka ve nsuki na yandi. (Kulonga 14:⁠1) Bantu nana ya dibuta waka makasi mpi kululaka yandi ntu na kingolongolo. Bau tudilaka mpi Bambangi ya Yehowa nsiku na kukuma na nzo ya Sibongili sambu na kusyamisa yandi. Kansi, bantu yankaka ya kesepelaka na nsangu ya Kimfumu vandaka kwenda kutala yandi mpi vandaka natila yandi mikanda ya bankuluntu vandaka sonika. Na kilumbu ya bau tulaka sambu na kulwatisa Sibongili mpidi, kima mosi ya kuyituka salamaka. Muntu mosi ya nene na dibuta bingaka bampangi yonso sambu na kutala kikuma ya Sibongili buyilaka nsiku ya mafwa ya bambuta kubikisaka.

Sibongili keta nde: “Bau yulaka mono na kuzaba kana lukwikilu na mono kendimaka na kulwata mpidi ya mafwa. Ntangu mono metendudila bau imene, bau songaka mono nde bau tasala yau ve na kingolongolo. Ebuna, mono yitukaka mingi na kumona nde bau yonso lombaka ndolula sambu bau simbasimbaka mono na nitu sambu na kukulula mono ntu na kingolongolo. Bau yonso lombaka mono na kulolula bau.” Na nima, leke ya Sibongili ya nkento tubaka nde yandi mendima nde Bambangi ya Yehowa kele na dibundu ya kyeleka, mpi yandi lombaka na kulonguka Biblia.

Tala mbandu yankaka: Na Afrika ya Sudi, bakala mosi zina Benjamin, vandaka na bamvula 29 ntangu yandi waka nsangu ya lufwa ya kintulumukina ya tata na yandi. Na ntangu yina, na dibuta ya ba Benjamin, Mbangi vandaka kaka yandi mpamba. Na ntangu ya kuzika tata na bau, konso muntu vandaka finama na dibulu na ndonga sambu na kulosa diboko mosi ya ntoto na zulu ya sanduku.d Ntangu bau mekatuka na mazyamu, bo kululaka mbala mosi nsuki ya bantu yonso ya dibuta. Sambu Benjamin salaka ve mambu yina yonso, banduku ti bampangi yonso tubaka nde yandi fwete baka ndola ya mpeve ya tata na yandi.

Benjamin ketuba nde: “Sambu mono tulaka ntima na mono na Yehowa, kima mosi kubwilaka mono ve.” Bampangi na yandi monaka mpi nde kima mosi mesalama ve. Na nima, mingi na kati na bau bandaka kulonguka Biblia ti Bambangi ya Yehowa mpi bau botamaka bonso kidimbu ya kudipesa na bau na Nzambi. Ebuna Benjamin? Yandi mekotaka na kisalu ya kusamuna ntangu yonso. Na bamvula ya meluta, yandi zwaka dibaku ya nene ya kusadisa mabundu ya Bambangi ya Yehowa bonso nkengi-ntambudi.

[Noti na nsi ya lutiti]