Beto Sepela na Nzambi Yina Kele Ngulusi na Beto

“Mono kele kaka na kiese, mono ke sepela, sambu Mfumu Nzambi kele Ngulusi na mono.”​—HABAKUKI 3:18.

1. Na ntwala ya lufwa ya Babilone na mvu 539 ya N.T.B, nki mambu Daniele monaka na mbona-meso?

BAMVULA kuluta kumi na ntwala ya lufwa ya Babilone, na mvu 539 ya N.T.B., profete Daniele, yina vandaka menuna, kumonaka mbona-meso mosi ya boma. Yo vandaka kusonga mambu yina taluta na ntwala bambeni ya Yehowa kunwana ti Yezu Kristu, Ntotila ya yandi meponaka. Inki Daniele kusalaka? Yandi tubaka nde: “Ngolo manaka mono . . . Mono yitukaka mingi sambu na mambu yina ya mono monaka.”​—Daniele 8:27.

2. Inki bitumba Daniele manaka na mbona-meso, mpi nki nge keyindula sambu na yina metala kufinama na yo?

² Inki beto lenda tuba sambu na beto? Na nsungi yai ya beto kezinga, ntangu mepusana ngolo mpenza! Inki beto kesalaka na nima ya kubakisa nde bitumba yina ya Daniele monaka, mvita ya Armagedoni, mefinama mpenza? Inki beto kesala awa ya beto kebakisa nde, mambi ya Habakuki ketendula na mbikudulu na yandi mekuma mingi mpi yo kesonga nde imene, Nzambi kefwa bambeni na yandi? Ntembe kele ve nde beto kekudiwaka mpila Habakuki vandaka kudiwa, mutindu yandi ketendula yo na kapu ya tatu ya mukanda na yandi ya mbikudulu.

Habakuki kesamba sambu Nzambi kusonga mawa na yandi

3. Habakuki salaka kisambu sambu na nani, mpi nki mutindu bangogo yai ketadila beto?

³ Kapu 3 ya mukanda ya Habakuki ke kisambu. Na verse ya ntete, bo kebinga yo mpi nde nkunga ya mawa. Kana nge landa kisambu yai ya profete kusalaka, nge tamona bonso yandi ketuba sambu na yandi mosi. Kansi, na kutuba ya mbote, Habakuki ketuba sambu na dikanda yina Nzambi meponaka. Bubu yai, kisambu na yandi kele na ntendula ya mingi sambu na bantu ya Nzambi, yina kesala kisalu ya kusamuna Kimfumu. Kana beto ketanga kapu yai ya 3 ya mukanda ya Habakuki ti ngindu yai na ntu, yo tayita kusonga beto mambu ya kekwisa mpi yo tafulusa ntima na beto na kyese. Kisambu ya Habakuki, to nkunga ya mawa, kepesa beto bikuma ya ngolo ya kuyangalala na Yehowa, Nzambi yina kele Ngulusi na beto.

4. Inki pesaka Habakuki boma, kansi beto ketula ntima na nki mambu yina Nzambi kesalaka na ngolo na yandi?

⁴ Mutindu beto mekatuka kumona yo na masolo zole yina meluta, bantu ya Yuda vandaka kusala mambu ya mbi kibeni na ntangu ya Habakuki. Kansi Nzambi zolaka kubika ve mambu yina kulanda na kusalama kaka mutindu yina. Yehowa tasala kima mosi, mutindu yandi salaka na ntangu ya ntama. Mpila ya kuyituka kele ve na kuwa Habakuki kedila nde: “Mfumu Nzambi, mono me wa nsangu na nge, ebuna boma me simba mono”! Inki yandi zolaka kutuba? ‘Nsangu ya Yehowa’ kele bisalu ya ngolo ya yandi mesalaka, mu mbandu: mambu ya yandi salaka na Nzadi ya Mbwaki, na ntoto ya zelo na zelo, ti na Yeriko. Habakuki vandaka kuzaba mambu yai mbote, ebuna yo pesaka yandi boma sambu yandi zabaka nde Yehowa kezola kusadila dyaka ngolo na yandi ya nene sambu na kufwa bambeni na yandi. Beto mpi ntangu beto kemona mambi ya bantu kesala bubu yai, beto kezaba nde Yehowa tasala kaka mutindu yandi salaka na ntangu ya ntama. Keti yo kepesa beto boma? Ee! Kansi, beto kesamba kaka bonso Habakuki nde: “Ntangu yai na bilumbu na beto, sala diaka mambu ya nene ya nge vandaka kusala ntete. Kansi kuvila ve na kuwila beto mawa ata ntangu nge ke na makasi.” (Habakuki 3:2) Kana ntangu ya Nzambi tulaka melunga, “na bilumbu na beto,” yandi tasadila dyaka ngolo na yandi ya kuyituka. Mpi na ntangu yina, yandi tavila ve na kusonga mawa na bayina kezolaka yandi!

Yehowa kekwenda na ntwala!

5. Inki mutindu ‘Nzambi me katuka na ndambu ya Temani ke kwisa,’ mpi dyambu yai kesonga nki sambu na yina metala Armagedoni?

⁵ Inki tasalama ntangu Yehowa tapesa mvutu na kisambu na beto ya mawa? Beto kebaka mvutu na Habakuki 3:3, 4. Profete ketuba ntete nde: “[Nzambi] me katuka na ndambu ya Temani ke kwisa; yandi me katuka mpi na ngumba ya Parani ke kwisa.” Na bilumbu ya Moize, Temani ti Parani vandaka na nzila yina bana ya Izraele lutaka na ntoto ya zelo na zelo sambu na kukwenda na Kanana. Ntangu dikanda yina ya nene ya bantu ya Izraele vandaka kukwenda, yo vandaka bonso Yehowa yandi mosi muntu kekwenda, kima mosi lendaka kukangisa yandi ve. Bilumbu fyoti na ntwala ya lufwa ya Moize, yandi tubaka nde: “Mfumu Nzambi katukaka na ngumba ya Sinai, yandi kwisaka kutala beto bantu na yandi; yandi telamaka bonso ntangu na zulu ya bangumba ya Edomi, nsemo na yandi vandaka kumonika kuna na ngumba ya Parani. Bawanzio mingi-mingi vandaka ti yandi.” (Kulonga 33:2) Ntangu Yehowa takwisa kufwa bambeni na yandi na Armagedoni, ngolo ya mutindu mosi ya muntu lenda telama ve tamonika.

6. Inki kima yankaka Bakristu yina kele na luswasukusu kemonaka na zulu ya nkembo ya Nzambi?

⁶ Habakuki ketuba dyaka nde: “Lukumu [ya Yehowa] me panzana na zulu, ntoto yonso mpi me fuluka na yo. Yandi ke kwisa kupela bonso ntangu.” Mambu ya nene mpi ya nkembo mpenza kemonika awa! Ya kyeleka, muntu lenda tala ve Yehowa Nzambi ebuna yandi zinga dyaka. (Kubasika 33:20) Kansi, meso ya ntima ya bantu ya kwikama yina kesadilaka Nzambi keyitukaka ntangu yo kemonaka nkembo na yandi. (Efezo 1:18) Ye, na zulu ya nkembo ya Yehowa, Bakristu ya kele na luswasukusu kemonaka kima yankaka. Habakuki 3:4 kesukisa nde: “Tiya ke pela na diboko na yandi, kisika me bumbanaka ngolo na yandi.” Ee, beto kemona nde Yehowa meyilama sambu na kusala kima ya yandi kezola kusala, yandi kezo sadila diboko na yandi ya kibakala ya mefuluka na ngolo.

7. Kukwenda ya Nzambi kekwenda ketendula nki sambu na bantu yina kekolamaka na yandi?

⁷ Kukwisa ya Nzambi kekwisa kele sambu na kufwa bantu yina kekolamaka na yandi. Habakuki 3:5 ketuba nde: “Maladi ya ngolo ti lufwa ke kwisa nzila mosi ti yandi.” Na mvu 1473 ya N.T.B., ntangu bana ya Izraele vandaka penepene na bandilu ya Ntoto ya Lusilu, bantu mingi kukolamaka, bo salaka mansoni ti kusambila biteki. Yo yina, maladi mosi ya Nzambi tindaka kufwaka bantu kuluta 20 000 na kati na bo. (Kutanga 25:1-9) Ntama mingi ve na bilumbu kekwisa, ntangu Yehowa kekwisa na “bitumba ya kilumbu ya nene ya Nzambi [Nkwa-Ngolo Yonso],” bayina kekolama na yandi tabaka ndola ya mutindu mosi sambu na masumu na bo. Ziku bankaka mpi tafwa na maladi ya kyeleka.​—Kusonga 16:14, 16.

8. Kana beto tadila Habakuki 3:6, nki mambu kekinga bambeni ya Nzambi?

⁸ Wa ntangu yai mpila profete ketendula mutindu Yehowa ya minkangu mekota na kati ya bitumba. Na Habakuki 3:6, beto ketanga nde: “Kana yandi [Yehowa Nzambi] kutelama, ntoto ke nikana; kana yandi kutala bantu, bo ke tekita. Bangumba ya nene ti ya fioti ya yandi tambulaka ntete, bangumba yango ya nkulu yina kele kaka tii bubu, yo ke pasuka-pasuka, yo ke bwa.” Ntete, Yehowa ‘ketelama,’ bonso zenerale mosi ya ketwadisa bitumba na kisika ya bo kenwana. Bambeni na yandi ketekita na boma. Bo memona nani kenwana ti bo mpi yo mepesa bo mpasi, bo mekuma bisakasaka. Yezu tubaka nde na ntangu yina, “bantu ya makanda yonso ta dila.” (Matayo 24:30) Bo tabakisa na retare nde muntu lenda kangisa dyaka ve luzolo ya Yehowa. Bimvuka ya bantu mesalaka​—ata yina kemonanaka nde yo lenda kufwa ve bonso ‘bangumba ya nene ti ya fioti ya kele tii bubu yai’​—tapanzana. Yo tavanda mutindu Nzambi ‘tambulaka na ntangu ya ntama,’ bonso bisalu ya yandi salaka na ntangu yina.

9, 10. Inki mambu Habakuki 3:7-11 keyibusa beto?

⁹ “Makasi” ya Yehowa mekuma ngolo sambu na bambeni na yandi. Kansi nki minduki Yehowa tasadila na mvita na yandi ya nene? Wa mutindu profete ketendula. Yandi ketuba nde “Nge yidikaka bunduki na nge ya tolotolo, batolotolo vandaka ndola ya nge pesaka bantu. Nge pasulaka ntoto ebuna masa basikaka kisakasaka. Ntangu bangumba monaka nge, yo tekitaka; masa katukaka na zulu, yo panzanaka na ntoto yonso. Banzadi yina kele na nsi ya ntoto tulaka makelele, bitembo ya masa telama-telamaka ngolo. Ntangu nge losaka batolotolo na nge ti dikonga na nge yina ke pela bonso tiya, ntangu ti ngonda telemaka bisika mosi.”​—Habakuki 3:7-11.

¹⁰ Na ntangu ya Yozue, Yehowa tedimisaka ntangu ti ngonda na mutindu mosi ya kuyitukisa sambu na kusonga ngolo na yandi. (Yozue 10:12-14) Mbikudulu ya Habakuki keyibusa beto nde Yehowa tasadila ngolo ya mutindu mosi na Armagedoni. Na mvu 1513 ya N.T.B., Yehowa songaka nde yandi kele mfumu ya bamasa yonso ya mudindu ntangu yandi sadilaka Nzadi ya Mbwaki sambu na kufwa basoda ya Farao. Na nima ya bamvula makumi iya, nzadi Yordani, ya kufuluka mbotembote, kangisaka ve bana ya Izraele na kukota na Ntoto ya Lusilu. (Yozue 3:15-17) Na ntangu ya profete Debora, mvula mosi ya ngolo kudindisaka bapusupusu yonso ya bitumba ya Sisera yina kwisaka kunwanisa Izraele. (Bazuzi 5:21) Ngolo yai yonso ya kufulusa masa, mvula ya ngolo, ti masa ya mudindu tavanda dyaka na maboko ya Yehowa na kilumbu ya Armagedoni. Banzasi ti bansemo ke na maboko na yandi, bonso dikonga to saki ya kufuluka ti batolotolo.

11. Inki mambu tasalama na ntangu Yehowa tabasisa ngolo yonso ya yandi kele na yo?

¹¹ Ya kyeleka, boma tavanda mingi ntangu Yehowa tabasisa ngolo yonso ya yandi kele na yo. Habakuki kemonisa nde, mpimpa takuma mwini ebuna mwini tavanda na nsemo mingi kuluta nsemo yina ntangu kepesaka yo. Yo vanda nde, mambu yai yonso tasalama na Armagedoni kaka mutindu Habakuki metendula, to nde yo kele kifwani, kima mosi kele ya kyeleka: Yehowa tanunga, yandi tabikisila ve ata mbeni mosi ntangu ya kutina.

Bantu ya Nzambi taguluka mpenza!

12. Inki mambu Nzambi tasala bambeni na yandi, kansi banani taguluka?

¹² Profete kelanda na kutendula mutindu Yehowa kefwa bambeni na Yandi. Na Habakuki 3:12, beto ketanga nde: “Nge tambulaka ntoto yonso na makasi, nge niata-niataka bantu na makasi na nge.” Ata mpidina, Yehowa tafwa ve bantu bisakasaka, bankaka taguluka. Habakuki 3:13 ketuba nde: “Nge basikaka sambu na kugulusa bantu na nge, sambu na kugulusa ntotila yina ya nge solaka [“mupakulami na nge,” NW].” Ee, Yehowa tagulusa bansadi na yandi ya kupakulama ya kwikama. Lufwa ya Babilone ya Nene, kintinu ya inza ya lusambu ya luvunu tasalama mbote-mbote. Kansi, ntangu yai, bansi mingi kesosa kufwa lusambu ya kukonda mvindu. Kubika fyoti, Gogi ya bwala Magogi ti bantu na yandi tanwanisa bansadi ya Yehowa. (Ezekiele 38:1–39:13; Kusonga 17:1-5, 16-18) Keti Satana tanunga na bitumba yina? Ve! Yehowa tatuta bambeni na yandi na makasi yonso, yandi tanyata bo ti makulu mpila bo ketutaka nkeni sambu na kukatula bimpusu na yo. Kansi yandi tagulusa bayina kesambaka yandi na mpeve mpi na kyeleka.​—Yoane 4:24.

13. Inki mutindu Habakuki 3:13 talungana?

¹³ Biblia kesadila bangogo yai sambu na kutendula mutindu bantu ya mbi tafwa kimakulu: “Nge [Yehowa] bwisaka mfumu [ya nzo ya muntu ya mbi, NW], nge fwaka-fwaka bantu na yandi kimakulu.” (Habakuki 3:13) ‘Nzo’ ya bo ketubila awa kele ngidika ya mbi yai ya Satana Dyabulu keyalaka. Yo tapanzana. ‘Mfumu’ na yo, to bamfumu yina kele bambeni ya Nzambi, yandi tafwa bo. Nzo yango yonso ya mvimba tamwangana, banda ludi tii na fondasio. Yo tavanda dyaka ve. Bantu tapema mpenza na kyese yonso!

14-16. Kana beto tadila Habakuki 3:14, 15, nki mambu takumina bantu ya Yehowa, mpi nki mambu takumina bambeni na bo?

¹⁴ Na Armagedoni, bayina tasosa kufwa ‘mupakulami’ ya Yehowa, takuma kumona mambu yonso bisakasaka. Habakuki 3:14, 15 ketuba nde profete songaka Nzambi nde: “Batolotolo na [bo mosi] tobulaka mfumu ya basoda na bo, ntangu bo kwisaka bonso mupepe ya ngolo sambu na kupanza [“mono,” NW]; bo tulaka milolo bonso bantu yina ke bendaka bansukami na bisika na bo ya kinsweki sambu na kupesa bo mpasi ti kuniokula bo, kaka mutindu ntambu ke kangaka mbisi. Nge tambulaka na zulu ya masa ya nzadi-mungwa ti bampunda na nge, ebuna bamasa ya ngolo basisaka mafulu-fulu.”

¹⁵ Habakuki ketuba nde “bo kwisaka bonso mupepe ya ngolo sambu na kupanza [mono].” Awa profete ketubila bansadi ya kupakulama ya Yehowa. Bonso miyibi yina kebumbanaka na lweka ya nzila sambu na kubotula mbongo ti bima ya bantu, bo tabasika sambu na kufwa bantu yina kesambilaka Yehowa. Bambeni yai ya Nzambi ti ya bantu na yandi ‘tatula milolo’ ti kyese nde bo kenunga. Na meso na bo, Bakristu ya kwikama tamonana bantu ya kukonda ngolo, bonso “bansukami.” Kansi ntangu bambeni ya Nzambi yai tabanda kunwanisa bantu na yandi, Yehowa tabalula minduki na bo yo fwa bo mosi. Bo tasadila maboko na bo, to “batolotolo” na bo mosi sambu na kufwa basoda na bo mosi.

¹⁶ Mambu yankaka mingi talanda. Yehowa tasadila basoda na yandi yina kele bampeve sambu bo fwa mbotembote bambeni na yandi. Yandi tabaka “bampunda” ya minkangu na yandi ya zulu yina Yezu Kristu tatwadisa, yandi tanwana ti kununga na zulu ya “masa ya nzadi-mungwa” ti na “bamasa ya ngolo,” disongidila, kimvuka ya bambeni na yandi yonso na ntoto. (Kusonga 19:11-21) Na nsuka, bantu ya mbi tamonana dyaka ve na ntoto. Awa Nzambi tamonisa mpenza lunungu na yandi!

Kilumbu ya Yehowa kekwisa!

17. (a) Sambu na nki beto ketula ntima nde bangogo ya Habakuki kutubaka talungana? (b) Na ntangu beto kekinga kilumbu ya nene ya Yehowa, nki mutindu beto lenda vanda bonso Habakuki?

¹⁷ Beto lenda tula ntima nde kubika fyoti bangogo ya Habakuki kelungana. Yo tasukinina ve. Inki nge kesala awa ya nge mezaba mambu yai na ntwala? Yibuka nde Habakuki kusonikaka mambu yai na ngolo ya mpeve ya Nzambi. Ntangu Yehowa tasala mambu yina, ebuna na ntoto yo tavanda lufwa ya nene kilumbu yina. Yo yina mpila ya kuyituka kele ve na kuwa mambu yai ya profete sonikaka: “Mono me wa mambu yai yonso, ebuna mono ke tekita; bikobo na mono ke tekita na boma. Nitu na mono me kuma petepete, makulu na mono me yantika kubulana. Mono ta vingila na pima yonso kilumbu yina ke kwisa, ntangu Nzambi ta pesa ndola na bantu yina ke nwanisa beto.” (Habakuki 3:16) Habakuki kuwaka boma mingi, beto kebakisa sambu na nki yandi fwete kuwa boma ya mutindu yina. Kansi, keti lukwikilu na yandi kubebaka? Ata fyoti ve! Yandi vandaka kukinga na pima yonso kilumbu ya nene ya Yehowa. (2 Piere 3:11, 12) Keti beto mpi tazola ve kusala mutindu yina? Sambu na nki ve! Beto kekwikila ngolo nde ndinga ya profete Habakuki talungana. Kansi, tii kuna yo talungana, beto kekanga ntima, beto kevingila.

18. Ata Habakuki vandaka kuzaba nde mpasi tavanda, nki kikalulu yandi monisaka?

¹⁸ Mvita kenataka kaka bampasi ti na bantu yina kenungaka yo. Madya lenda kuma mpasi. Banzo ti bima ya bantu lenda panzana. Luzingu lenda kuma mpasi. Kana yo mekumina beto mutindu yina, nki beto tasala? Beto talanda kikalulu yina Habakuki kumonisaka, sambu yandi tubaka nde: “Banti ya bafige ke buta diaka ve, banti ya vinu ke basisa diaka bambuma ve, banti ya baolive ke buta diaka ve, bilanga ke pesa diaka bima ya kudia ve, mameme yonso me mana na kufwa, lupangu ya bangombe me bika ya mpamba. Kansi mono, mono kele kaka na kiese, mono ke sepela, sambu Mfumu Nzambi kele Ngulusi na mono.” (Habakuki 3:17, 18) Habakuki vandaka kutadila makambu mutindu yo fwete vanda, yandi zabaka nde bampasi bonso nzala tavanda. Kansi, kyese na yandi sambu na Yehowa yina gulusaka yandi kumanaka ve.

19. Inki mpasi Bakristu mingi kezingaka na yo, kansi nki dyambu beto kendima nde yo tasalama kana beto tula Yehowa na kisika ya ntete na luzingu na beto?

¹⁹ Bubu yai nkutu, ata mvita ya Yehowa mebanda ntete ve na kufwa bantu ya mbi, bantu mingi kezinga na mpasi. Yezu yitaka kutuba nde bitumba, nzala, kunikana ya ntoto, bamaladi tavanda ‘kidimbu yina tasonga nde yandi kele’ dezia na kuyala bonso ntotila. (Matayo 24:3-14; Luka 21:10, 11) Bampangi na beto mingi yina beto kele na bo lukwikilu mosi kezinga na mpasi ya ngolo yina kelungisa bangogo ya Yezu kutubaka, yo yina bo kenyokwama ngolo kibeni. Bakristu yankaka lenda mona mpi mpasi ya mutindu mosi na bilumbu kekwisa. Sambu na bamingi na kati na beto, ‘banti ya bafige ta buta ve’ tii kuna nsuka kukwisa. Kansi, beto kezaba sambu na nki mambu yai kele na kusalama, ebuna yo kepesa beto kikesa. Dyaka, beto mekonda lusadisu ve. Yezu silaka nde: “Beno landa kaka na kusosa Kimfumu na yandi ti mambu yina ya yandi [Nzambi] ke zolaka, ebuna yandi ta yika beno bima yina yonso.” (Matayo 6:33) Yo kesonga ve nde beto tavanda ti luzingu ya mbote, ya kukonda basusi. Kansi yo kendimisa beto nde, kana beto tula Yehowa na kisika ya ntete, yandi tatanina beto.​—Nkunga 37:25.

20. Ata beto kemona mpasi ya mwa ntangu fyoti yai, beto fwete vanda ti lukanu ya kusala nki?

²⁰ Mpasi yonso ya mwa ntangu fyoti ya beto kemona, lenda nata beto ve na kuvila nde Yehowa kele na ngolo ya kugulusa beto. Bampangi na beto mingi na Afrika, na Eropa ya Esti, ti na bisika yankaka ya ntoto kezinga ti bampasi ya kuluta ngolo kibeni, kansi bo kelanda kaka ‘kusepela na Yehowa.’ Bika beto mpi beto lemba ve na kusala bonso bo. Beto vila ve nde Yehowa Nkwa-Kimfumu, kele Nto ya “ngolo” na beto. (Habakuki 3:19) Yandi tayambula beto ve ata fyoti. Armagedoni kekwisa, ntembe kele ve, mpi na nima na yo inza ya mpa talanda. (2 Piere 3:13) Na ntangu yina, “ntoto ta fuluka na mambu yai: kuzaba lukumu ya Mfumu Nzambi, mutindu nzadi-mungwa ke fulukaka na masa.” (Habakuki 2:14) Awa ya beto kekinga ntangu yina, bika beto landa mbandu ya mbote ya Habakuki. Bika beto yambula ve na ‘kusepela na Nzambi yina kele Ngulusi na beto.’

Keti Nge Keyibuka?

• Inki mutindu kisambu ya Habakuki lenda tadila beto?

• Inki mutindu Yehowa kekwisa na ntwala?

• Inki mambu mbikudulu ya Habakuki ketuba sambu na yina metala luguluku?

• Inki kikalulu beto fwete vanda na yo na ntangu beto kevingila kilumbu ya nene ya Yehowa?