Mambu ya Nge Fwete Zaba na Yina Metala Kinganga-Nkisi

KINGANGA-NKISI ya bo kesalaka na ntangu na beto kele mpasi na kutendula, sambu bantu yina kesadilaka yo kele ya kuswaswana kibeni. Bo kendimaka ve nde bo kele ti kiyeka mosi to malongi to mukanda ya santu yina fwete vukisa lukwikilu na bo. Bo kevandaka mpi ya kuswaswana na bansiku na bo, na mutindu ya kutwadisa bimvuka na bo, na mitindu bo kesalaka kisalu na bo, mpi bangindu ya bo kevandaka na yo na yina metala banzambi ya bo kepesaka lukumu. Nsoniki mosi ketuba nde: “Bantu yina kesadilaka bampeve ya mbi kepesaka bantu ‘bangindu mingi ya kuswaswana.’” Nsoniki yankaka ketuba nde: “Mimpani mingi ya bilumbu yai ketulaka ntembe na makambu yonso.”

Sambu na bantu mingi, ata mambu mingi kewakana ve yo kele dikambu ve. Mukanda mosi yina banganga-nkisi kesadilaka mingi ketuba nde: “Kana nge kele na ntwala ya bansangu zole ya kemonana nde yo kewakana ve, talulula bansangu yango mpi baka desizio yina nge talanda. Lemfukila ngindu ya kansansa na nge. Disongidila, sadila kimpwanza na nge sambu na kupona mambu yina kemonana mbote na kati ya mambu ya bo kesalaka ti yina kebasikaka na mikanda.”

Sambu na bantu yina mezaba mutindu kyeleka kele, mambu ya mutindu yina ya kewakanaka ve kele dikambu mosi ya nene. Kyeleka kele mambu yina mesalama mpenza, mambu yina kele kibeni ya masonga. Mambu kevandaka ve ya kyeleka kaka sambu muntu kemona to kendima to kekwikila nde yo kele kyeleka. Mu mbandu, minganga vandaka kuyindula nde bo lendaka kubelula maladi ya ntulu kana bo zenga nsusu ya moyo na bitini zole mpi kutulula yo na ntulu ya mbefo. Ntembe kele ve nde, bambefo mingi vandaka kukwikila mpenza nde nsiku yai lendaka kubelula bo. Kansi, balukwikilu ti bivuvu na bo vandaka kuwakana ve ti kyeleka, kusala mutindu yina kebelulaka ve maladi ya ntulu. Bantu kegangaka ve kyeleka, bo kesalaka ngolo na kusosa kubakisa yo.

Biblia ketuba nde yo kele ti kyeleka ya metala mambu ya kimpeve. Ntangu yandi vandaka na zulu ya ntoto, Yezu Kristu kutubaka na Tata na yandi na kisambu nde: “Mambu yina ya nge ke tubaka kele mambu ya kieleka.” (Yoane 17:17) Ntumwa Polo kusonikaka nde: “Bo sonikaka Mukanda ya Nzambi yonso na [mpema] na yandi.” (2 Timoteo 3:16) Banganga-nkisi mingi kendimaka ve mambu yai. Na kifulu ya kulanda yo, bo kekwendaka kusosa ngolo ti lutwadisu na masolo ya luvunu ya ntama, na mabundu ya nkulu, ti nkutu na siansi yina keyitaka kutuba mambu yina tasalama na ntwala. Kansi, keti yo tavanda mayele ve na kutadila fyoti mambu yina Biblia ketuba? Na kutuba ya mbote, mukanda yai mezabanaka na inza ya mvimba nde yo kele mukanda mosi ya santu. Yo kele mpi mosi na kati ya mikanda ya ketubila mambu ya Nzambi. Ata bantu mingi vandaka kusosa kufwa yo, yo kezingaka tii bubu. Bo sonikaka Biblia na nsungi ya bamvula 1 600 ti ndambu, kansi yo ketubaka kyeleka na malongi na yo yonso. Bika beto fwanisa malongi ya Biblia ti balukwikilu yankaka ya mezabanaka mingi yina banganga-nkisi kelongaka.

Banani kezingaka na bwala ya bampeve?

Ngyufula mosi ya mfunu ya kuyula na ntangu beto kesosa kubakisa mambu ya kimpeve kele yai, banani kezingaka na bwala ya bampeve? Banganga-nkisi mingi ya bilumbu yai kesambilaka bima ya lugangu, bo kekwikilaka na banzambi mingi, bankaka kesambilaka nzambi ya nkento mosi ya nene, ya bo kemonaka nde yandi kelungisaka mikumba tatu, ya mwana-nkento ya toko, ya mama, ti ya mununu. Mpidina, yandi kesongaka bitini yonso ya luzingu. Bakala na yandi kele nzambi mosi ya kele ti bibongo. Banganga-nkisi yankaka kesambilaka mbala mosi nzambi mosi ya bakala ti nzambi mosi ya nkento. Nsoniki mosi ketuba nde: “Nzambi ya nkento yina ti Nzambi ya bakala bo kemonaka bo bonso kidimbu ya ngolo ya kinkento ti ya kibakala yina bantu kebutukaka na yo. Konso nzambi [kele] ti bikalulu na yandi ya kele ya kuswaswana mpi nde kana yonso kuvukana kisika mosi, yo kekumisaka luzingu mbote.” Muntu yankaka ya nene na mambu yai kesonika nde: “Mosi na kati ya mambu ya nene ya kupona na Kinganga-nkisi, kele kupona banzambi (Banzambi ya babakala to Banzambi ya bankento) yina nge tasalaka na bo . . . Kinganga-nkisi yango kepesa nge kimpwanza ya kupona mpi na nima nge sambila nge mosi mitindu ya Nzambi yonso yina nge mezola kusambila.”

Biblia kendima ve ata dibanza mosi na kati ya mabanza yai yonso. Yezu Kristu kulutisaka kisalu na yandi yonso na kulonga bankaka mambu yina metala Yehowa, “Nzambi mosi [kaka] ya kieleka.” (Yoane 17:3) Biblia ketuba nde: “Mfumu Nzambi kele muntu ya nene, bantu fweti kumisa yandi ngolo mpenza; bo fweti tina yandi boma kuluta banzambi ya nkaka. Banzambi ya bantu ya nkaka bo yonso kele kaka bima ya mpamba.”​—1 Bansangu 16:25, 26.

Inki beto lenda tuba sambu na Dyabulu? Diksionere mosi ya kingelesi (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary) ketendula kinganga-nkisi nde yo kele “kusolula ti dyabulu.” Bubu yai yo kele mpasi na kukutana ti nganga-nkisi ya kendimaka ntendula yai, sambu mingi kendimaka nkutu ve nde Satana Dyabulu kele. Nkento mosi, yina zulunalu mosi ya kingelesi (The Irish Times) ketubila nde yandi kele “nganga-nkisi ya kele ti kiyeka ya nene mpi mfumu ya kimvuka ya kuluta nene ya banganga-nkisi ya Irlande,” ketuba mutindu yai: “Kukwikila na Dyabulu kele kundima mpi malongi ya Kristu . . . [Dyabulu] lenda vanda ve na inza yina Nzambi kele ve.”

Biblia kendima nde Dyabulu kele mpi yo ketuba nde yandi muntu kele na kisina ya mpasi mingi ti mavwanga yonso ya kele na ntoto. (Kusonga 12:12) Yezu kulongaka kaka ve nde Dyabulu kele kansi yandi monisaka mpi nde muntu lenda sala luzolo ya Dyabulu kukonda luzolo na yandi mosi. Mu mbandu, bamfumu ya mabundu yina vandaka kudimona nde bo kele bantu ya mbote ya mvu-nkama ya ntete, tubaka nde bo vandaka bana ya Nzambi mpi nde bo vandaka kukwikila nde bo vandaka kusala luzolo ya Nzambi. Kansi, Yezu kundimaka yo ve, sambu yandi vandaka kubakisa mambu yina vandaka na ntima na bo. Yandi songaka bo na masonga yonso nde: “Tata na beno kele Satana, beno ke zolaka kusala mambu yina ya tata na beno ke zolaka.” (Yoane 8:44) Dyaka, mukanda ya Kusonga ketuba nde Dyabulu “ke kusaka bantu yonso.”​—Kusonga 12:9.

Keti mazi yankaka kevandaka ya mbote?

Ntembe kele ve nde, mazi kesalaka ntangu yonso kumosi ti bampeve ya mbi. Bantu mingi na ntangu ya ntama ti na ntangu na beto kendimaka nde mazi yina banganga-nkisi kesalaka bo kesalaka yo sambu na kupesa bankaka mpasi. Banganga-nkisi kele ti ngolo ya kupesa bantu yankaka mpasi ata nkutu kufwa bo na nzila ya mazi. Na ntangu ya ntama, bantu vandaka kutula na ntu ya banganga-nkisi mambu ya mbi yonso ya vandaka kubwa, bonso maladi, lufwa, mpi kana bilanga kubuta ve mbote.

Bubu yai banganga-nkisi kendimaka ve mambu yina yonso ya bo ketula na ntu na bo. Ata bo kendimaka nde ntangu yankaka kele ti banganga-nkisi yankaka ya kesalaka mbi, bamingi ketubaka nde bo kesadilaka mazi na bo sambu na mambote kansi sambu na kusala mbi ve. Bantu yina kele na kimvuka ya bo kebingaka Wicca kelongaka nde mazi tapesa muntu yina kesalaka yo mpasi mbala tatu mpi bo ketubaka nde yai kele kima ya nene ya kepesaka bo nzila ve ya kusinga bankaka. Bambandu ya kima yina bo kebingaka mazi ya mbote kele bisambu ya lutaninu, kukatula bampeve ya mbi ya bantu yina vandaka kuzinga ntete na nzo kubikisaka, kusala nde muntu kuyantika kuzola nge ngolo, kusadisa nge na kubeluka mpi kuvanda na mavimpi ya mbote, kutanina nge nde bo katula nge ve na kisalu, mpi kuzwa mbongo mingi. Kana beto tala mutindu bo kesikisa kinganga-nkisi mpidiyai, mpila ya kuyituka kele ve nde bantu mingi mekuma kusadila yo.

Kansi, Biblia kesala ve luswaswanu nde mazi yai kele mbote mpi nde yina kele mbi. Na Nsiku yina yandi pesaka Moize, Nzambi kumonisaka mabanza na yandi pwelele. Yandi tubaka nde: “Beno sadila [mazi, NW] ve.” (Levi 19:26) Beto ketanga dyaka nde: “Bo lenda mona ve na nzo na nge . . . muntu yina kesalaka [mazi], to muntu yina ketubaka mambu yina takwisa na ntwala, to ndoki, to muntu yina kelosilaka bankaka maladi, to muntu yina kekwendaka kuyula mambu na nganga-ngombo.”​—Kulonga 18:10, 11, NW.

Sambu na nki Nzambi kutubaka mambu yina? Yo kele ve nde sambu yandi kezola kupimisa beto mambu yina kele mbote. Yehowa kupesaka bansiku yai na bantu na yandi sambu yandi vandaka kuzola bo mpi yandi zolaka ve nde bo kuma kuzinga na boma mpi kuzitisa bansiku ya mpambampamba. Yo yina, yandi kelomba na bansadi na yandi na kukwenda na yandi sambu na bima yina bo kele na yo mfunu. Yandi kele Mupesi ya “makabu yonso ya mbote mpenza.” (Yakobo 1:17) Ntumwa Yoane kundimisaka bampangi bankwikidi nde: “Mambu yina yonso ya beto ke lombaka na yandi, yandi ke pesaka beto yo, sambu beto ke landaka bansiku na yandi, beto ke salaka mambu yina ke pesaka yandi kiese.”​—1 Yoane 3:22.

Inki beto lenda tuba sambu na bampeve ya mbi?

Banganga-nkisi mingi kendimaka mambu yina Biblia ketubaka sambu na yina metala dyambu yai: Bampeve ya mbi kele kibeni. Na mukanda mosi, muntu mosi ya kekotilaka kinganga-nkisi kekebisa mutindu yai: “Bizuzi kevandaka ve kuna: Yo kele bima ya kyeleka mpenza, na inza yina kemonanaka ve yina mefwanana na yai ya beto, bigangwa kezingaka kuna. . . . Bangogo ‘Kadiabulu,’ ‘Mpeve ya mbi’ ti ‘Demo’ kele kibeni ya sikisiki. Bo kele ngolo mingi. . . . Kimvuka yina meluta na ngangu . . . lenda (kana muntu kusadisa bo na kukangudila bo nzila) kota na inza na beto. . . . Bo lenda kota na nitu na nge . . . , bo lenda nkutu kuyala luzingu na nge. Ee, yai kele mpenza bonso masolo ya ntama ya bantu yina vandaka na nsi ya kiyeka ya Bademo.”

Na ntangu ya ntama, kuvanda na nsi ya kiyeka ya bademo vandaka kupesa bantu mpasi na mitindu mingi. Bantu yina bo vandaka kuyala vandaka kukuka ve na kutuba, bankaka vandaka kumona ve, bankaka kumaka kusala mambu ya nsoni, mpi bankaka kumaka ti ngolo ya kuluta ngolo ya bantu kevandaka na yo. (Matayo 9:32; 12:22; 17:15, 18; Marko 5:2-5; Luka 8:29; 9:42; 11:14; Bisalu 19:16) Bantangu yankaka mpasi ya mutindu yina vandaka kukuma ngolo kana bademo mingi mekotila muntu na mbala mosi. (Luka 8:2, 30) Ebuna ntembe kele ve nde, kikuma ya mbote kele ya Yehowa kekebisila bantu na kusala ve kinganga-nkisi ti mambu yankaka ya bampeve ya mbi.

Dibundu yina mesimbama na kyeleka

Bantu mingi kekumaka banganga-nkisi bubu yai sambu bo kemonaka nde yo kesalaka ve bantu mbi, yo kele kima mosi ya mbote, yo kele lusambu ya kesadilaka kaka bima yina kele na inza. Na bisika mingi, bo kemonaka yo mbi ve. Bo kewaka yo boma ve. Kansi, mbala mingi bo kemonaka yo bonso kima ya mpamba. Na bisika yina kimpwanza ya lusambu kele, yo menataka bantu mingi na kundima nkutu bima yankaka ya kezabanaka mbote ve na bantu, bantu mekumaka kuzitisa mpenza kinganga-nkisi.

Ya kyeleka, mabundu mekuma bonso zandu kisika bantu kele na kimpwanza ya kupona dibundu yina kelungisa bampusa na bo, kaka mutindu muntu kesumbaka basapatu. Kansi, Yezu kutubilaka kaka mabundu zole. Yandi tubaka nde: “Beno kota na kielo yina kele ya fioti. Sambu kele ti kielo ya nene ti nzila ya nene yina ke nataka bantu na [lufwa], bantu mingi ke kwendaka na nzila yina. Kansi kielo ti nzila yina ke nataka bantu na moyo yo kele nkaka mpenza, bantu fioti mpamba ke monaka yo.” (Matayo 7:13, 14) Na kuta masonga, beto kele na kimpwanza ya kupona nzila ya beto talanda. Kansi, mambote na beto ya mvula na mvula kele na kigonsa, yo yina kupona na beto kele na mfunu mingi kibeni. Sambu na kuzwa nsemo ya kimpeve, beto fwete landa nzila ya kyeleka, disongidila, nzila yina kele kaka na Ndinga ya Nzambi, Biblia.

[Kifwanisu ya kele na lutiti 5]

Bantu mingi bubu yai kemonaka kinganga-nkisi bonso lusambu mosi ya kesadilaka kaka bima yina kele na inza mpi ya kesalaka mbi ve.

[Kifwanisu ya kele na lutiti 6]

Mazi kesalaka ntangu yonso kumosi ti bampeve ya mbi.

Keti banganga-nkisi kesalaka luzolo ya Dyabulu kukonda kuzaba?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 7]

Biblia kesonga nzila ya kyeleka.