“Mayele Kele ti Bantu ya Kukonda Lulendo”

“Inki Yehowa kelomba nge katula . . . kutambula na mutindu mosi ya kukonda lulendo ti Nzambi na nge?”​—MISHE 6:8, NW.

1, 2. Kukonda lulendo kele nki, mpi nki mutindu yo meswaswana na kikalulu ya kudikumisa?

NTUMWA mosi ya nene mebuya na kubenda dikebi na kimuntu na yandi mosi. Zuzi mosi ya kikesa ya Izraele ketuba nde yandi kele leke mpenza na nzo ya tata na yandi. Muntu ya kuluta nene ya ntangu yonso kendima nde yandi kele ve na kiyeka ya kuluta nene. Bantu yai yonso memonisa kukonda lulendo.

² Kukonda lulendo kele kukonda kuvanda na kikalulu ya kudikumisa. Muntu yina kele ve lulendo kekudisikisaka ve sambu na mayele ti kimvwama na yandi, mpi yandi kevandaka ve ti ngindu ya kumona bantu yankaka mpamba. Na kifulu ya kuvanda lulendo, kudisikisa, to kusosa makambu ya nene, muntu yina kele ve lulendo kezabaka kisika ngolo na yandi mesuka. Yo yina, yandi kezitisaka mpi kepesaka luzitu ya mefwana na mawi ti na bangindu ya bankaka.

3. Na nki mutindu mayele kevandaka na “bantu ya kukonda lulendo”?

³ Yo yina Biblia ketuba nde: “Mayele kele ti bantu ya kukonda lulendo.” (Bingana 11:2, NW) Muntu ya kukonda lulendo kele mayele sambu yandi kelandaka nzila yina Nzambi kendimaka, mpi yandi kebuyaka mpeve ya lulendo ya kudikumisa yina kenataka nsoni. (Bingana 8:13; 1 Piere 5:5) Mayele ya kukonda kuvanda lulendo kemonanaka na luzingu ya bansadi mingi ya Nzambi. Bika beto tadila bambandu tatu yina beto metubila na paragrafe ya luyantiku.

Polo: ‘muntu yina kesadilaka’ mpi ‘muntu yina bo mepesaka kiyeka’

4. Inki mambu ya nene Polo kulungisaka?

⁴ Polo vandaka muntu ya nene na kati ya Bakristu ya ntete, mpi beto kebakisa sambu na nki. Na ntangu yandi vandaka kusala kisalu na yandi, yandi salaka bakilometre mingi na banzyetolo na yandi na masa ti na ntoto, mpi yandi kangulaka mabundu mingi. Dyaka, Yehowa kusakumunaka Polo mutindu yandi pesaka yandi mbona-meso mpi mayele ya kutuba bandinga yankaka. (1 Korinto 14:18; 2 Korinto 12:1-5) Yandi sadisaka yandi na kusonika mikanda 14 yina kele na kati ya Masonuku ya Bukristu ya Kigreki na ngolo ya mpeve santu. Yo ke pwelele nde, beto lenda tuba nde kisalu ya Polo kulutaka yina ya bantumwa yankaka.​—1 Korinto 15:10.

5. Inki mutindu Polo kumonisaka nde yandi vandaka muntu ya kukonda lulendo?

⁵ Mutindu Polo kuvandaka na ntwala na kisalu ya Bukristu, bantu mingi lenda kinga nde bo mona yandi kemonisa kyese na yandi sambu na yo, to kesonga kiyeka na yandi. Kansi, yo kele mpidina ve, sambu Polo vandaka muntu ya kukonda lulendo. Yandi tubaka sambu na yandi mosi nde “Bantumwa yonso me luta mono.” Ebuna, yandi yikaka mpi nde: “Mono me lunga ve ata na kubaka zina yai ya kintumwa, sambu ntete mono vandaka kumonisa bantu ya Dibundu ya Nzambi mpasi.” (1 Korinto 15:9) Polo vandaka muntu ya kumonisaka Bakristu mpasi, ebuna yandi vilaka ve nde yo vandaka kaka sambu na mawa ya Nzambi kana yandi salaka dyaka kinduku ti Nzambi, mpi kuluta dyaka, yandi vandaka ti mikumba ya nene ya kisalu. (Yoane 6:44; Efezo 2:8) Yo yina, Polo kuyindulaka ve ata kilumbu mosi nde mambu ya nene yina yandi vandaka kusala na kisalu na yandi kukumisaka yandi na zulu ya bantu yankaka.​—1 Korinto 9:16.

6. Inki mutindu Polo kusongaka kukonda lulendo na mutindu yandi vandaka kuzinga ti bantu ya Korinto?

⁶ Kikalulu ya kukonda lulendo ya Polo kumonanaka kibeni na mutindu yandi vandaka kuzinga ti bantu ya Korinto. Ziku, bantu mingi na kati na bo vandaka kuzola mingi kibeni bantu ya bo vandaka kuyindula nde bo kele bankengi ya mezabana mingi, na kati na bo Apolo, Sefasi, ti Polo yandi mosi. (1 Korinto 1:11-15) Kansi, Polo kubikaka kulomba ve ata kilumbu mosi nde bantu ya Korinto kukumisa yandi to kulomba nde bo sadila yandi mambu mingi sambu bo vandaka kusepila ti yandi. Ntangu yandi vandaka kukwenda kutala bo, yandi vandaka kusonga ve nde yandi kele na ‘kutuba ya kitoko, yandi mpi kudisongaka ve sambu na mambu yina yandi zaba.’ Kansi, Polo kutubaka sambu na yandi mosi ti bampangi na yandi nde: “Kuluta mbote nde beno baka beto bonso bantu yina ke sadilaka Kristo, bantu yina ya Nzambi me pesaka kiyeka na kuzabisa mambu na yandi yina ya kieleka me bumbanaka.”a​—1 Korinto 2:1-5; 4:1.

7. Inki mutindu Polo kumonisaka kikalulu ya kukonda lulendo, ata na ntangu yandi vandaka kulongisila bantu?

⁷ Polo vandaka kusonga nkutu kikalulu ya kukonda lulendo ata ntangu yandi vandaka kulongisila bantu to kutwadisa mambu. Polo vandaka kulongisila bampangi na yandi Bakristu na ‘mawa ya Nzambi’ mpi sambu na ‘zola,’ kansi yo vandaka ve sambu na kusonga bo kiyeka ya kintumwa yina yandi vandaka na yo. (Roma 12:1, 2; Filemoni 8, 9) Sambu na nki Polo kusalaka mpidina? Sambu yandi vandaka kudibaka mpenza bonso ‘muntu yina ke sadilaka’ kumosi ti bampangi na yandi, yandi vandaka ve bonso ‘mfumu ya lukwikilu na bo.’ (2 Korinto 1:24, NW) Ntembe kele ve nde kikalulu ya Polo ya kukonda lulendo kusadisaka yandi mingimingi na kuzola mingi mabundu ya Bukristu ya mvu-nkama ya ntete.​—Bisalu 20:36-38.

Kubaka mikumba na beto kukonda lulendo

8, 9. (a) Sambu na nki beto fwete vanda ve lulendo? (b) Inki mutindu bantu yina kele na mwa kiyeka lenda monisa kikalulu ya kukonda lulendo?

⁸ Polo mepesaka mbandu ya mbote na Bakristu bubu yai. Ata konso nki mukumba yina bo mepesa beto, muntu mosi ve na kati na beto fwete mona nde yandi mekuma na zulu ya bantu yankaka. Polo kusonikaka nde: “Kana muntu kuyindula nde yandi kele muntu ya mfunu, kisi yandi kele muntu ya mpamba, yandi ke kudikusa ka yandi.” (Galatia 6:3) Sambu na nki? Sambu “Bantu yonso me salaka masumu, bo ke na lukumu ya Nzambi mpi ve.” (Roma 3:23, beto bantu metengimisa bisono; 5:12) Ya kyeleka, beto yonso fwete vila ve nde beto mebakaka disumu ti lufwa na nzila ya Adami. Mikumba ya nene ketombulaka beto ve na kimuntu na beto ya masumu. (Longi 9:2) Mutindu yo salamaka na Polo, yo kele kaka na mawa ya Nzambi kana bantu lenda sala kinduku ti Nzambi, mpi kuluta dyaka kusadila yandi na mayele ya mingi.​—Roma 3:12, 24.

⁹ Kana yandi mezaba mambu yai, muntu yina kele ve lulendo takudisikisa ve sambu na mikumba na yandi to kuditombula sambu na mambu yina yandi kesala. (1 Korinto 4:7) Na ntangu yandi kelongisila to ketwadisa bampangi na yandi, yandi kesalaka yo bonso muntu yina kesalaka kumosi ti bampangi na yandi, kansi bonso mfumu ve. Ntembe kele ve nde, yo kele mbote ve nde muntu yina kesalaka mwa bisalu yankaka mbote kuluta kusosa nde bo kumisaka yandi to yandi yantika kusosa nde bampangi bankwikidi kusadila yandi bisalu yankaka. (Bingana 25:27; Matayo 6:2-4) Lukumu ya mbote ya meluta konso kima kele yina kekatukaka na bantu yankaka, mpi yo fwete kwisa kukonda kulomba yo. Kana mpi yo mekwisa, beto fwete bika yo ve nde yo nata beto na kuyindula nde beto kele mfunu mingi.​—Bingana 27:2; Roma 12:3.

10. Tendula nki mutindu bantu yankaka yina lenda monana bantu ya mpamba, lenda vanda “bamvwama na mambu ya lukwikilu”?

¹⁰ Kana bo mepesa beto mwa mikumba, kikalulu ya kukonda lulendo tasadisa beto na kubuya kubenda dikebi mingi na beto mosi, sambu na kumonisa ve nde dibundu ketambula mbote kaka sambu na bikesa ti mayele na beto. Mu mbandu, beto lenda vanda na mayele ya kulonga mbote. (Efezo 4:11, 12) Kansi, kana beto kele lulendo ve, beto fwete ndima nde malongi mingi ya kuluta nene ya kelongaka bantu na balukutakanu ya dibundu, bo kepesaka yo ve kaka na ntwala ya estrade. Mu mbandu, keti yo kepesaka nge ve kikesa na kumona kibuti mosi yina kekwisaka mbala na mbala na Nzo ya Kimfumu, mesimba bana na yandi? To mpangi yina kenyokwama na mabanza, kansi ya kekwisaka na kwikama yonso na balukutakanu ata bangindu ya kudimona mpamba mekotilaka yandi? To leke yina keyela na kikesa yonso na kimpeve, ata yandi kezingaka na kati ya bupusi ya mbi na nzo-nkanda ti bisika yankaka? (Nkunga 84:10) Bantu yai yonso lenda benda ve dikebi ya bantu mingi. Bantu yankaka kemonaka ve kumekama ya ngolo ya bantu ya mutindu yai kenwanaka na yo. Kansi, bo levanda “bamvwama na mambu ya lukwikilu” bonso bantu yina mezabanaka mingi. (Yakobo 2:5) Na kutuba ya mbote, kuvanda na kwikama kele kima ya Yehowa kezolaka.​—Matayo 10:22; 1 Korinto 4:2.

Gedeoni: “leki mpenza” na nzo ya tata na yandi

11. Inki mutindu Gedeoni kumonisaka kukonda lulendo ntangu yandi vandaka kusolula ti wanzyo ya Nzambi?

¹¹ Gedeoni, mwana-bakala mosi ya kikesa ya kikanda ya Manase, vandaka kuzinga na ntangu Izraele vandaka na mavanga mingi. Bantu ya Nzambi kumonaka mpasi na maboko ya bantu ya Madiani bamvula nsambwadi ya mvimba. Kansi, sesepi yai, ntangu kulungaka sambu Yehowa kugulusa bantu na yandi. Yo yina, wanzyo mosi kwisaka kumonika na ntwala ya Gedeoni mpi yandi songaka yandi nde: “Nge soda ya kikesa, Mfumu Nzambi ke vandaka ti nge!” Gedeoni vandaka ve muntu ya lulendo, yandi lutisaka ve kyese na yandi sambu na bangogo ya lukumu yina kukuminaka yandi na kintulumukina. Kansi, yandi songaka wanzyo na luzitu yonso nde: “Pardo mfumu, kana Mfumu Nzambi ke vandaka ti beto, sambu na nki bampasi yai yonso me bwila beto?” Wanzyo kutendudila Gedeoni mambu yonso pwelele mpi yandi songaka yandi nde: “Kwenda nge katula bantu ya Israele na maboko ya bantu ya Madiani.” Inki mutindu Gedeoni kuvutulaka? Na kifulu ya kundima mukumba yina bonso okazio ya kusosa lukumu ya kufwa na zina ya insi yonso, Gedeoni kuvutulaka nde: “Pardo Mfumu Nzambi, nki mpila mono ta kuka kugulusa Israele? Na kati ya dikanda ya Manase bantu ya fami na mono beto kele ka beto ngolo ve, ebuna mono mpi mono kele leki mpenza.” Yai kikalulu ya kukonda lulendo mpenza!​—Bazuzi 6:11-15.

12. Inki mutindu Gedeoni kumonisaka mayele na mutindu yandi lungisaka kisalu na yandi?

¹² Na ntwala ya kutinda Gedeoni na bitumba, Yehowa kumekaka yandi ntete. Inki mutindu? Bo songaka Gedeoni na kufwa mesa-kimenga yina tata na yandi vandaka kupesila makabu na Baale mpi kubwisa makunzi ya santu yina yandi tedimisaka na lweka na yo. Yo lombaka kikesa sambu na kusala kisalu yina, kansi Gedeoni kumonisaka mayele mpi kukonda lulendo na mpila yandi lungisaka yo. Na kifulu ya kusala yo na meso ya bantu yonso sambu na kudisonga, Gedeoni salaka yo na mpimpa sambu bantu kumona yandi ve. Dyaka, Gedeoni kulungisaka kisalu na yandi na kukeba yonso. Yandi kwendaka ti bansadi kumi, ziku sambu bankaka kubikala pana sambu na kutanina bo na ntangu bayina kubikalaka kusadisaka yandi na kufwa mesa-kimenga yango ti makunzi ya santu.b Ntembe kele ve nde, Gedeoni kulungisaka kisalu na yandi sambu na lusakumunu ya Yehowa, ebuna na nima, Nzambi kusadilaka yandi sambu na kukatula bantu ya Izraele na maboko ya bantu ya Madiani.​—Bazuzi 6:25-27.

Kusonga kikalulu ya kukonda lulendo mpi mayele

13, 14. (a) Inki mutindu beto lenda monisa kukonda lulendo kana bo mepesa beto mukumba mosi ya kisalu? (b) Inki mutindu Mpangi A. H. Macmillan kupesaka mbandu ya mbote ya kukonda kusonga lulendo?

¹³ Beto lenda longuka mambu mingi na kikalulu ya kukonda lulendo ya Gedeoni. Mu mbandu, inki beto kesalaka kana bo mepesa beto mukumba mosi ya kisalu? Keti beto keyindulaka ntete mpila beto tazabana mingi mpi lukumu yina yo tapesa beto? To keti beto ketalaka yo na kukonda lulendo yonso mpi na masonga yonso kana beto takuka kulungisa mambu yonso ya kisalu yango kelomba? Mpangi A. H. Macmillan, yina kusukisaka luzingu na yandi na ntoto na mvu 1966, kupesaka mbandu mosi ya mbote na dyambu yai. Kilumbu mosi, C. T. Russell, prezida ya ntete ya Société Watch Tower, kuyulaka Mpangi Macmillan kana nani muntu tabaka kisika ya kutwadisa kisalu kana yandi kele ve. Ntangu bo landaka disolo na bo, Mpangi Macmillan kumonisaka ve nde yandi lenda sala yo, ata yo zolaka kuvanda mbote nde yandi sala yo. Na nsuka, Mpangi Russell kulombaka Mpangi Macmillan na kundima mukumba yango. Bamvula mingi na nima, Mpangi Macmillan kusonikaka nde: “Mono telamaka kisika mosi mono keyituka mpenza. Mono kwendaka kuyindula mingi kibeni na dikambu yango, ebuna ntete mono sambaka sambu na yo mwa ntangu mingi, na nsuka mono songaka yandi nde mono tasepila kusala mambu yonso yina mono lenda sala sambu na kusadisa yandi.”

¹⁴ Ntama mingi ve na nima, Mpangi Russell kufwaka, ebuna yandi bikisaka kiti ya prezida ya Société Watch Tower ya mpamba. Sambu Mpangi Macmillan muntu kubikalaka na kiyeka ntangu Mpangi Russell kusalaka nzyetolo na yandi ya nsuka, mpangi mosi kusongaka yandi nde: “Mac, nge kele na dibaku ya nene ya kubaka kisika yina nge mosi. Nge vandaka kusala na zina ya Mpangi Russell ntangu yandi vandaka kutambula, mpi yandi songaka beto yonso nde beto fwete wilaka nge mpi kusala mpila nge metuba. Ebuna, yandi kwendaka sambu na kuvutuka dyaka ve. Yo kemonana nde nge kaka muntu fwete landa na kusala na kisika yina.” Mpangi Macmillan kuvutudilaka yandi nde: “Mpangi, beto fwete tadila ve mambu mutindu yina. Yai kele kisalu ya Mfumu mpi kisika ya nge kebaka na kati ya organizasio ya Mfumu kele yina Mfumu kemona nde yo melunga na nge; ebuna mono kendima mpenza nde mono melunga ve na kusala kisalu yai. Na nima, Mpangi Macmillan kupesaka zina ya muntu yankaka na kisika yina.” Bonso Gedeoni, yandi vandaka na lulendo ve, beto mpi tasala mbote na kuvanda ti ngindu ya mutindu mosi.

15. Inki mitindu beto lenda sadila mayele na ntangu beto kelonga bantu yankaka?

¹⁵ Beto mpi fwete vanda ve lulendo na mpila beto kelungisa mikumba na beto. Gedeoni kuvandaka mayele, mpi yandi salaka ngolo na mpila nde yandi pesa ve bambeni na yandi makasi ya mpamba. Mutindu mosi mpi, na kisalu na beto ya kulonga, beto fwete vanda ve lulendo mpi kuvanda mayele na mutindu beto ketambula ti bankaka. Ya kyeleka, beto kele na bitumba ya kimpeve sambu na kufwa “balupangu ya ngolo ya matadi” ti “mabanza.” (2 Korinto 10:4, 5) Yo yina, beto fwete salaka ve mambu sambu na kusonga nde beto kele na zulu ya bantu yankaka to kupesa bo kikuma ya mbote ya kubuya mambu ya beto ketuba. Olie ya kusala mpidina, beto fwete zitisaka bangindu na bo, kutula dikebi na mambu yina beto yonso lenda ndima, mpi na nima, kutubila mingi mambu ya mbote ya nsangu na beto.​—Bisalu 22:1-3; 1 Korinto 9:22; Kusonga 21:4.

Yezu: mbandu ya kuluta nene ya kukonda lulendo

16. Inki mutindu Yezu kumonisaka nde yandi vandaka ve lulendo?

¹⁶ Mbandu ya kuluta mbote ya kukonda lulendo kele ya Yezu Kristu.c Ata yandi vandaka kuzinga na kinduku ya ngolo ti Tata na yandi, Yezu buyaka ve na kundima nde mambu yankaka meluta kiyeka na yandi. (Yoane 1:14) Mu mbandu, ntangu mama ya Yakobo ti ya Yoane kulombaka nde bana na bo zole ya babakala kuvanda na lweka ya Yezu na kati ya kimfumu na yandi, Yezu kutubaka nde: “Mono ke na nswa ve ya kusola muntu yina ta vanda na diboko na mono ya kibakala to na diboko na mono ya kinkento.” (Matayo 20:20-23) Kilumbu yankaka, Yezu kundimaka mpenza nde: “Mono lenda sala kima ve na ngolo na mono mosi. . . . Mono ke zolaka ve kusala mambu na luzolo na mono mosi, kansi na luzolo ya muntu yina tindaka mono.”​—Yoane 5:30; 14:28; Filipi 2:5, 6.

17. Inki mutindu Yezu kumonisaka kikalulu ya kukonda lulendo na mutindu yandi vandaka kuzinga na bantu yankaka?

¹⁷ Yezu vandaka na zulu ya bantu yonso ya kukonda kukuka na mambu yonso, Tata na yandi, Yehowa, kupesaka yandi kiyeka yina ata muntu mosi ve mevandaka na yo ntete. Kansi, Yezu vandaka ve na lulendo na mutindu yandi vandaka kuzinga na balongoki na yandi. Yandi vandaka kuyitukisa bo ve na kumonisaka bo nde yandi mezaba mambu mingi. Yandi vandaka ti ntima ya pete mpi ya mawa mpi yandi vandaka kutadila bampusa na bo. (Matayo 15:32; 26:40, 41; Marko 6:31) Na yau, ata Yezu kuvandaka muntu ya kukuka, yandi vandaka kulomba ve nde bantu mpi kusala mambu ya kukuka. Yandi lombaka ve mambu mingi na balongoki na yandi, yandi lombaka bo na kusala yina bo lenda kuka na kusala, mpi yandi tulaka ve mambu mingi na zulu ya mapeka na bo katula kaka yina bo lendaka kukuka na kusala. (Yoane 16:12) Mpila ya kuyituka kele ve kana bantu mingi kumonaka yandi nde yandi kele muntu mosi ya kepesaka bankaka kikesa!​—Matayo 11:29.

Landa mbandu ya kukonda lulendo ya Yezu

18, 19. Inki mutindu beto lenda landa kukonda lulendo ya Yezu (a) na mutindu beto kekudimonaka beto mosi, mpi (b) na mutindu beto kebakaka bantu yankaka?

¹⁸ Kana muntu ya kuluta nene ya ntangu yonso kuvandaka ve lulendo, beto mpi fwete vanda mutindu yina. Mbala mingi, bantu ya kukonda kukuka kendimaka ve nde bo kele ve na kiyeka yonso. Kansi, sambu na kulanda Yezu, Bakristu kesalaka kikesa sambu na kuvanda ve lulendo. Bo kevandaka ve na zwa sambu na kupesa mikumba na bantu yina melungisa bikalulu ya bo kelombaka, mpi bo kevandaka ve na lulendo ti luzolo ya mbi ya kukonda kundima lutwadisu ya bantu yina kele na nswa ya kupesa bo yo. Bo kemonisaka kikalulu ya kusala kumosi ti bantu yankaka, bo kendimaka na kusala “mambu yonso na nzila ya mbote ti ya luzitu.”​—1 Korinto 14:40.

¹⁹ Kukonda lulendo tasadisa beto mpi na kuvanda na bukatikati na mambu ya beto kekinga nde bantu yankaka kusala mpi na kutadila bampusa na bo. (Filipi 4:5) Beto lenda vanda mayele na mambu mingi mpi ngolo na kusala mambu yankaka yina bankaka lenda sala ve. Kansi, kana beto kele ve lulendo, beto takinga ve ntangu yonso nde bantu yankaka kusala mutindu beto kezola nde bo sala. Mutindu beto mezaba nde konso muntu kele na bandilu na yandi, beto talolula bifu ya bantu yankaka kesala kukonda lulendo. Piere kusonikaka nde: “Kima ya ntete, beno fweti zolana ngolo mpenza na kati na beno, sambu [zola kefikaka masumu mingi, NW].”​—1 Piere 4:8.

20. Inki beto lenda sala sambu na kununga bangindu ya kuvanda lulendo?

²⁰ Mutindu beto melonguka, mayele kevandaka na bantu ya kukonda lulendo. Kansi, inki nge lenda sala kana nge kemona nde nge kele ti kikalulu ya lulendo to ya kudikumisa? Kulemba nitu ve. Kansi, landa mbandu ya Davidi, yina kusambaka nde: ‘Keba mono na mambu ya kudikumisa, mbaimbai yo yala mono.’ (Nkunga 19:13) Kana beto landa mbandu ya lukwikilu ya bantu bonso Polo, Gedeoni, ti, kuluta bantu yonso, mbandu ya Yezu Kristu, beto mosi tamona kyeleka ya mambu yai: “Mayele kele ti bantu ya kukonda lulendo.”​—Bingana 11:2, NW.

[Banoti na nsi ya lutiti]

Keti Nge Keyibuka?

• Kukonda lulendo kele nki?

• Inki mutindu beto lenda landa kikalulu ya kukonda lulendo ya Polo?

• Mbandu ya Gedeoni kelonga beto nki na yina metala kukonda lulendo?

• Inki mutindu Yezu pesaka mbandu ya kuluta nene ya kukonda kuvanda lulendo?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 27]

Kukonda lulendo ya Polo kusadisaka yandi na kuzola bampangi na yandi Bakristu

[Kifwanisu ya kele na lutiti 29]

Gedeoni kusadilaka mayele sambu na kulungisa luzolo ya Nzambi

[Kifwanisu ya kele na lutiti 31]

Yezu, Mwana ya Nzambi, kevandaka ve lulendo na mambu yonso ya yandi kesalaka