Wapi Nge Lenda Zwa Minsiku ya Kimpeve ya Kyeleka?
RODOLPHE kuyulaka ti mabanza ya kuseka nde, “Kana nge talanda dibundu mosi kaka sambu bantu ya dibuta na beno yina kuzingaka ntama vandaka kusambila na dibundu yina, sambu na nki ve kupona dibundu ya ba Celte yina bankaka na beto kusambilaka bamvula 2 000 meluta?” Ngindu yai kupusaka toko yina kuwaka yandi na kuseka kibeni.
Rodolphe kutubaka nde, “Bangwisana na mono ti Nzambi ke mfunu mingi sambu na mono. Mu kendima ve ata fyoti nde mu fwete ndima malongi ya dibundu mosi kaka sambu bantu ya dibuta na mono yina kuzingaka bamvu-kumi to bamvu-nkama na ntwala vandaka kusambila na dibundu yina.” Rodolphe kutadilaka mambu na dikebi yonso; yandi tadilaka ve dyambu yai ya mfunu kaka bonso kima yina bankaka na yandi kubikilaka yandi.
Ata bubu yai kikalulu ya kulutisa malongi ya dibundu na generasio mosi tii na yankaka kele na kumana, bantu mingi mekangamaka kaka na dibundu ya dibuta na bo. Kansi keti yo kevandaka ntangu yonso mbote na kukangama na malongi ya dibundu ya bibuti na beto? Inki Biblia ketuba?
Na nima ya kulutisa bamvula 40 na ntoto ya zelo na zelo, Yozue, muntu ya kuyingaka Moize, kuzabisaka bantu ya Izraele mutindu yai sambu na kupona: “Kana beno me zola ve kusamba Mfumu Nzambi, mpidina beno sola bubu yai kana nani nzambi beno me zola kusambila, banzambi yina ya bankaka na beno vandaka kusambila na nsi ya Mezopotamia ti banzambi ya bantu ya Amore awa na ntoto ya beno kele. Kansi mono ti fami na mono beto ta sadilaka Mfumu Nzambi.”—Yozue 24:15.
Mosi na kati ya bankaka na bo yina Yozue kutubilaka vandaka Tera, tata ya Abrahami, yina kuzingaka na bwala Ure, yina kuvandaka na ntangu yina na esti ya Nzadi ya Efrate. Biblia ketuba mambu mingi ve na yina metala Tera, katula kaka nde yandi vandaka kusambila banzambi yankaka. (Yozue 24:2) Mwana na yandi Abrahami, ata yandi vandaka ve ti nzayilu ya mingi ya lukanu ya Nzambi, kundimaka na luzolo yonso na kukatuka na bwala na yandi ntangu Yehowa kulombaka yandi na kusala yo. Ee, Abrahami kusolaka dibundu mosi ya kuswaswana ti yina ya tata na yandi. Sambu yandi salaka mutindu yina, Abrahami kubakaka balusakumunu yina Nzambi kusilaka yandi, mpi yandi kumaka muntu yina mabundu mingi kendimaka nde yandi kele “tata ya bantu yonso yina ke tulaka ntima na Nzambi.”—Roma 4:11.
Biblia keta mpi na mutindu mosi ya mbote disolo ya Ruti, nkaka ya Yezu Kristu. Ruti, nkento mosi ya insi ya Moabi yina kukwelaka muntu mosi ya Izraele, kukumaka mufwidi mpi yo lombaka nde yandi pona kana yandi fwete bikala na insi na yandi to kukwenda ti bokilo na yandi na Izraele. Sambu yandi zabaka nde lusambu ya Yehowa kuvandaka na zulu kana beto fwanisa yo ti lusambu ya biteki ya bibuti na yandi, Ruti kutubaka na bokilo na yandi nde: ‘Bantu ya dikanda na nge takuma bantu ya dikanda na mono; Nzambi na nge Nzambi na mono.’—Ruti 1:16, 17.
Ntangu yo monisaka pwelele nde mambu yai kele mpenza na Bible, diksionere mosi (Dictionnaire de la Bible) ketendula nde disolo yai kemonisa “nki mutindu nkento mosi ya kubutukaka na insi ya nzenza, yina kubutukaka na kati ya bantu yina kuvandaka mimpani mpi yina vandaka ti kimbeni na ntima mpi vandaka kuzola ve ata fyoti bantu ya Izraele, . . . sambu na zola na yandi na dikanda mpi lusambu ya Yehowa, kukumaka nkaka ya Ntotila ya santu Davidi na lusadisu ya Nzambi.” Ruti kusukininaka ve na kusola dibundu yina vandaka ya kuswaswana ti dibundu ya bibuti na yandi, mpi sambu yandi salaka mutindu yina, yandi bakaka balusakumunu ya Nzambi.
Disolo ya ketubila luyantiku ya Bukristu ke pwelele mpenza na yina metala bikuma ya kupusaka balongoki ya Yezu na kuyambula dibundu ya bankaka na bo. Na disolo mosi ya kundimisa mpenza, ntumwa Piere kulombaka bawi na yandi na ‘kundima na kuguluka mpi kutina bantu yina me vilaka.’ Bo salaka yo na kubikisaka masumu na bo mpi kubakaka mbotika na zina ya Yezu Kristu. (Bisalu 2:37-41) Saule, Muyuda yina vandaka kunyokula Bakristu, ke mosi na kati ya bambandu ya keyitukisaka mpenza. Ntangu yandi vandaka na nzila ya Damasi, yandi monaka mbona-meso ya Kristu, na nima na yo Saule kukumaka Mukristu mpi yandi zabanaka na zina ya ntumwa Polo.—Bisalu 9:1-9.
Bakristu mingi ya ntete kukutanaka ve na eksperiansi ya kuyituka ya mutindu yina bonso Polo. Ata mpidina, bo yonso kuyambulaka lusambu ya Bayuda to lusambu ya banzambi ya kuswaswana ya mimpani. Bayina kundimaka Bukristu kusalaka yo na nima ya kubaka nzayilu ya malongi yonso ya bo vandaka kulonga, mbala mingi na nima ya masolo ya nda na yina metala mukumba ya Yezu bonso Mesia. (Bisalu 8:26-40; 13:16-43; 17:22-34) Bo zabisaka Bakristu yina ya ntete na pwelele yonso mfunu ya kusala bansoba na luzingu na bo. Bo pesaka imvitasio yango na bantu yonso, na Bayuda ti na bayina kuvandaka ve Bayuda, kansi nsangu kuvandaka kaka mosi. Sambu na kusepedisa Nzambi, yo vandaka mfunu na kulanda lusambu ya mpa, disongidila lusambu ya Bukristu.
Mutindu Mosi ya Kupona ya Mefwana na Beto
Yo lombaka ntetentete kikesa na Bakristu ya mvu-nkama ya ntete sambu na kuyambula bansiku ya dibundu yina bankaka na bo kubikilaka bo, bonso lusambu ya Bayuda, lusambu ya Amperere, to lusambu ya banzambi ya mimpani, mpi kuvukana na dibundu mosi yina Bayuda ti bantu ya Roma vandaka kuseka. Kupona na bo ya mutindu yai kunatilaka bo mbangika ya ngolo. Mutindu Hippolyte Simon, eveke ya Katolika na bwala Clermont-Ferrand, kusonikaka na mukanda na yandi Vers une France païenne? Bubu yai, yo kelombaka kikesa ya mutindu mosi sambu na kubuya “kudiyambula mpi kudipesa na mupepe ya kusosa kusala mambu mutindu bantu yankaka kesala yina ke na kupanzana na bisika yonso.” Yo kelombaka kikesa sambu na kuvukana ti bantu yina kele na dibundu mosi yina kele na bantu mingi ve ya bo ketongaka bantangu yankaka, dibundu yango kele ya Bambangi ya Yehowa.
Paul, toko mosi ya bakala ya bwala Bastia, na Corse, yina kuyelaka na dibuta mosi yina vandaka kusambila na dibundu ya Katolika, mbala mingi yandi vandaka kusala bisalu ya dibundu, bonso kuteka bagato sambu na kuzwa mbongo sambu na bisalu ya mawa ya organizasio mosi ya Katolika. Sambu yandi vandaka na mpusa ya kubakisa Biblia mbotembote, yandi ndimaka na kubanda kusolula mbala na mbala ti Bambangi ya Yehowa. Na nima ya bilumbu, yandi bakisaka nde mambu ya yandi vandaka kulonguka lenda natila yandi mambote ya kukonda nsuka. Yo yina, Paul kundimaka malongi ya Biblia yina yandi vandaka kulonguka mpi yandi kumaka Mbangi ya Yehowa. Bibuti na yandi kuzitisaka nsola na yandi, yina kubebisaka ve bangwisana ya ngolo yina kuvandaka na dibuta na bo.
Amélie kezingaka na sudi ya France. Bantu ya dibuta na yandi ya bagenerasio iya mevandaka Bambangi ya Yehowa. Sambu na nki yandi ndimaka na kupona dibundu ya bibuti na yandi? Yandi ketuba nde, “nge lenda kuma ve Mbangi ya Yehowa kaka sambu bibuti na nge to bankaka na nge kele to kuvandaka Bambangi ya Yehowa. Kansi nsukansuka, nge takuditubila nde, ‘Yo ke dibundu na mono sambu yai kele malongi ya mono kendimaka.’” Bonso baleke mingi yina kele Bambangi ya Yehowa, Amélie kezaba nde malongi ya bo kelongaka na dibundu na yandi kele ya ngolo, yo kepesaka yandi lukanu na luzingu mpi yo kele nto ya mambote ya kukonda nsuka.
Sambu na Nki Kundima Minsiku ya Nzambi
Mukanda ya Bingana, kapu 6, verse 20, kesyamisa bayina kezola kupesa Nzambi kyese nde: “Mwana na mono, sala mambu ya tata na nge ke songaka nge, kuvila ve mambu ya mama na nge longaka nge.” Ndongisila yai kepusaka ve bantu na kulemfuka bonso bifwa-meso, kansi yo kesyamisa batoko na kundima bansiku ya Nzambi na kukumisaka lukwikilu na bo ngolo mpi na kuditula bo mosi na ndambu ya Nzambi. Ntumwa Polo kulombaka bampangi yina yandi vandaka kusala na bo kisalu na ‘kutala mambu yonso mbote-mbote,’ sambu na kuzaba kana mambu yina bo longaka bo vandaka kuwakana ti Ndinga ya Nzambi mpi luzolo na Yandi, mpi na kuzitisa yo.—1 Tesalonika 5:21.
Ata bo yelaka na dibuta ya Bakristu to ve, Bambangi ya Yehowa kuluta bamilio sambanu, baleke ti bambuta, mebakaka desizio ya mutindu yai. Na nzila ya kulonguka ya Biblia na dikebi yonso, bo zwaka bamvutu ya masonga to ya bo lenda tudila ntima na bangyufula na bo na yina metala lukanu ya luzingu mpi bo bakaka nzayilu ya kyeleka ya luzolo ya Nzambi sambu na bantu. Ntangu bo zwaka nzayilu yina, bo ndimaka minsiku ya Nzambi mpi bo salaka kikesa mingi sambu na kulungisa luzolo ya Nzambi.
Ata nge ketangaka zulunalu yai mbala na mbala to ve, nge tasala kima mosi ya mbote kana nge ndima nde Bambangi ya Yehowa kusadisa nge na kulonguka Biblia sambu na kuzaba minsiku ya kimpeve ya mfunu ya yo kelongaka. Kana nge sala mutindu yai, nge takuka ‘kumeka mpi kutala mutindu Mfumu Nzambi kele mbote’ mpi nge tabaka nzayilu yina kenataka na luzingu ya mvula na mvula, kana nge kesadila yo.—Nkunga 34:9; Yoane 17:3.
[Kifwanisu ya kele na lutiti 3]
Bagenerasio iya ya dibuta mosi ya Bambangi ya Yehowa na France
[Kifwanisu ya kele na lutiti 5]
Ruti kuponaka kusadila Yehowa na kisika ya kusadila banzambi ya bankaka na yandi