Kukanga Ntima na Mpasi

“Bana na yandi [ya Yakobi] yonso ya babakala ti ya bankento bo kwisaka sambu na kukatula yandi mawa, kansi yandi buyaka nde: ‘Mono ta dilaka mwana na mono tii kuna mono kwenda kukuta yandi na nsi ya bafwa.’ Yo yina yandi vandaka kudila kaka mwana na yandi.”​—KUYANTIKA 37:35.

TATA ya mabuta Yakobi kuvandaka na mawa mingi sambu na lufwa ya mwana na yandi. Yandi vandaka kuyindula nde yandi tadilaka tii kilumbu yandi tafwa. Bonso Yakobi, nge lenda yindula nde mpasi ya kufwila muntu kevandaka ngolo mingi na mpila nde yo lenda mana ve ata fyoti. Keti kuwa mawa mingi mutindu yina kemonisa nde nge kekwikilaka ve na Nzambi? Ata fyoti ve!

Biblia ketuba nde Yakobi vandaka muntu ya lukwikilu. Yo kesikisa yandi sambu na lukwikilu na yandi ya nene, kumosi ti nkaka na yandi Abrahami mpi tata na yandi, Izaki. (Baebreo 11:8, 9, 13) Nkutu kilumbu mosi, yandi nwanaka mpimpa ya mvimba ti wanzyo mosi sambu na kubaka lusakumunu ya Nzambi! (Kuyantika 32:24-30) Ya kyeleka, Yakobi kuvandaka mpenza muntu ya kimpeve. Ebuna, mawa yina Yakobi kuwaka kelonga beto nki dilongi? Kuwa mpasi ti mawa ya ngolo ntangu muntu ya beto kezolaka mefwa kemonisaka ve nde beto kele ve ti lukwikilu ya ngolo na Nzambi. Muntu yonso kewaka mawa kana yandi mefwila muntu yina yandi kezolaka.

Mpasi Kele Inki?

Mpasi lenda monana na mitindu mingi, kansi sambu na bantu mingi mpasi ya kuluta ngolo kevandaka ya mawi. Beto tadila mbandu ya Leonardo, yina kuvandaka ti bamvula 14 ntangu tata na yandi kufwaka na kintulumukina na maladi ya ntima. Leonardo tavila ve ata fyoti kilumbu yina tata-nkento na yandi kuzabisaka yandi nsangu yango. Ntetentete, yandi buyaka kundima nde yo vandaka dyambu ya kyeleka. Yandi monaka mvumbi ya tata na yandi na ntwala nde bo kwenda kuzika yo, kansi yonso yina vandaka kumonana kaka bonso ndosi. Kiteso ya bangonda sambanu na nima, Leonardo vandaka kukuka ve kudila. Mbala mingi, yandi vandaka kuvingila ntangu yina tata na yandi vandaka kuvutuka na nzo na nima ya kisalu. Yo lombaka kiteso ya mvula mosi sambu yandi bakisa mpenza nde tata na yandi kufwaka. Ntangu yandi bakisaka, yandi kudiwaka yandi mosi mpenza. Mwa mambu ya fyoti, bonso kuvutuka na nzo, vandaka kuyibusa yandi nde tata na yandi kuvandaka dyaka ve. Na bantangu yina, mbala mingi yandi vandaka kudila. Yandi vandaka mpenza na mfunu ya tata na yandi!

Mutindu mbandu ya Leonardo kemonisa yo mbotembote, mpasi lenda vanda ngolo kibeni. Nsangu ya mbote kele nde beto lenda nunga yo. Kansi, yo lenda baka mwa ntangu. Kaka mutindu mputa kebakaka ntangu sambu na kumana, yo kele mpi mutindu mosi ti mpasi ya kufwila muntu. Yo lenda baka bangonda, mwa bamvula, to nkutu ntangu ya nda sambu mpasi yango kumana. Kansi, mpasi ya ngolo yina nge lenda wa na luyantiku tamana na nima ya mwa ntangu, mpi malembemalembe luzingu na nge takuma mbote mpi ti mfunu.

Na ntangu yina beto kevingila nde mpasi yina kumana, bantu ketubaka nde kumonisa mawa kevandaka mfunu sambu na kumanisa susi mpi kuzaba kuyikana ti dyambu yina. Kisika yina muntu ya mefwa kuvandaka ntete na ntima na beto kebikalaka ya mpamba. Beto fwete yikana na kuzinga kukonda muntu yina. Mawa lenda pusa nge na kubasisa mawi na nge. Ya kyeleka, bantu yonso kewaka ve mawa mutindu mosi. Kansi, dyambu mosi kemonanaka mingi kele nde: Kubuya kumonisa mawa lenda vanda mbi sambu na ntu, mawi mpi nitu. Ebuna, nki mutindu nge lenda monisa mawa na nge na mitindu ya mbote? Biblia kepesa mwa bandongisila ya mbote.

Kukanga Ntima na Mpasi

Bantu mingi ya mefwilaka bantu memonaka nde kutuba lenda sadisa. Mu mbandu, tala bangogo ya Yobi, muntu mosi yina Biblia ketubila, ya kuvidisaka bana na yandi yonso kumi mpi kukutanaka ti bampasi yankaka. Yandi tubaka nde: “Mono ke mona mfunu ya kuzinga diaka ve. Mono mpila ya kukanga ntima sambu na bampasi kele ve, mono fweti songa kaka bampasi yonso ya ntima na mono.” (Yobi 1:2, 18, 19; 10:1) Simba nde Yobi kuvandaka ve “na mpila ya kukanga ntima” na bampasi na yandi. Inki mutindu? Yandi tubaka nde, “mono fweti songa.”

Paulo, yina kufwilaka mama na yandi, ketuba nde: “Kima mosi ya kusadisaka munu kuvandaka, kutubila mambu ya metala mama na munu.” Yo yina, kuzabisa mawi na nge na nduku mosi ya nge ketudilaka ntima lenda sadisa nge mwa fyoti. (Bingana 17:17) Ntangu mama na yandi kufwaka, Yone kulombaka bampangi na yandi Bakristu na kukwendaka mbala na mbala kutala yandi. Yandi ketuba nde: “Kutuba kusadisaka munu na kufyotuna mpasi.” Nge mpi lenda mona nde kutuba mambu yina nge keyindula mpi kutuba yo na muwi mosi ya kewidikila nge na dikebi yonso tasadisa nge na kukanga ntima na mpasi na nge.

Kusonika mpi lenda sadisa. Bantu mingi yina kemonaka mpasi na kutuba mawi na bo lenda mona nde yo ke pete na kusonika. Na nima ya lufwa ya Saule ti Yonatani, Davidi muntu ya kwikama kusonikaka nkunga mosi ya mawa yina yandi monisaka mawa na yandi. Nkutu, nkunga yango kele ya kusonika na Biblia na mukanda ya zole ya Samuele.​—2 Samuele 1:17-27.

Kudila mpi lenda sadisa na kulembika mawi. Biblia ketuba nde: “Konso mambu yina ke bwaka na nsi-ntoto yai, yo ke bwaka na ntangu ya Nzambi tulaka. Yandi me tulaka . . . ntangu ya kudila.” (Longi 3:1, 4) Na kutuba ya kyeleka, lufwa ya muntu yina beto kezolaka kevandaka “ntangu ya kudila.” Beto fwete wa ve nsoni sambu na kubasisa mansanga ya meso. Biblia kele ti bambandu mingi ya babakala ti bankento ya kwikama yina kudilaka sambu na kumonisa pwelele mawa na bo. (Kuyantika 23:2; 2 Samuele 1:11, 12) Yezu Kristu ‘kudilaka’ ntangu yandi kumaka penepene ya mazyamu ya nduku na yandi ya ngolo Lazare, yina katukaka kufwa.​—Yoane 11:33, 35.

Yo kelombaka kukanga ntima sambu na kununga mawa, sambu nge lenda mona nde bantangu yankaka mawi na nge kesoba. Yibuka nde nge fwete wa ve nsoni na kudila. Bantu mingi ya kwikama memonaka nde kudila kele mutindu ya mbote mpi ya mfunu ya kumanisa mawa.

Kwenda Penepene na Nzambi

Biblia kezabisa beto nde: “Beno kwenda penepene na Nzambi, ebuna yandi ta kwisa penepene na beno.” (Yakobo 4:8) Mutindu mosi ya kukwenda penepene na Nzambi kele na nzila ya kisambu. Kumona yo ve mpamba! Biblia kepesa lusilu yai ya kikesa: “Mfumu Nzambi kele penepene na bantu yina ke na kikesa ve, yandi ke gulusaka bantu yonso yina me katulaka ntima.” (Nkunga 34:19) Yo kendimisa beto mpi nde: “Bikila Mfumu Nzambi kilo na nge, yandi ta sadisa nge; yandi ta bika ve muntu ya mbote bo bwisa yandi.” (Nkunga 55:23) Yindula mambu yai. Mutindu beto monaka yo ntete, bantu mingi memonaka nde yo kele mbote na kutubila mawi na bo na nduku mosi ya bo ketudilaka ntima. Keti yo tavanda ve mbote kuluta na kumonisa mawi na nge na Nzambi yina kesila na kupesa kikesa na ntima na beto?​—2 Tesalonika 2:16, 17.

Paulo, yina beto tubilaka na luyantiku, kutubaka nde: “Ntangu mu vandaka kukuka dyaka ve kukanga ntima mpi kuyindula nde mu tanunga ve, mu vandaka kufukama mpi kusamba Nzambi. Mu vandaka kulomba yandi na kusadisa munu.” Paulo kendima nde kisambu kusadisaka yandi mpenza. Nge mpi lenda bakisa nde sambu na kupesa mvutu na bisambu ya nge kesalaka ntangu yonso, Nzambi yina kepesaka ‘lusadisu yonso’ tapesa nge kikesa mpi ngolo ya kukanga ntima.​—2 Korinto 1:3, 4; Roma 12:12.

Kivuvu ya Lufutumuku

Yezu kutubaka nde: “Mono muntu ke pesaka diaka moyo na bantu yina me fwaka; moyo ya kieleka kele na mono. Konso muntu yina me ndimaka mono ta vanda na moyo, ata yandi me fwa.” (Yoane 11:25) Biblia kelongaka nde bantu yina mefwaka tazinga dyaka.a Ntangu Yezu kuvandaka na ntoto, yandi monisaka nde yandi kele na ngolo ya kufutumuna bafwa. Kilumbu mosi, yandi futumunaka mwana-nkento mosi ya bamvula 12. Inki mutindu bibuti na yandi kuwaka? Bo “yitukaka” mpi bo vandaka na kyese kibeni. (Marko 5:42) Na nsi ya luyalu ya Kimfumu na yandi, Yezu Kristu yina kele Ntotila na zulu tafutumuna bantu mingi kibeni sambu bo baka luzingu awa na ntoto, mpi bo tavanda na nsi-ntoto ya ngemba ti ya lunungu. (Bisalu 24:15; 2 Piere 3:13) Yindula kyese yina tavanda ntangu bantu ya mefwaka tafutumuka mpi takutana dyaka ti bampangi na bo ya bo kezolaka!

Claudete, yina kufwilaka mwana na yandi na aksida mosi ya avio, metulaka foto ya mwana na yandi, Renato, na zulu ya frigo. Mbala mingi yandi ketalaka foto yango mpi kekuditubilaka nde, ‘Beto takutana dyaka na lufutumuku.’ Leonardo kemonaka na mabanza tata na yandi kevutuka na luzingu na nsi-ntoto ya mpa yina Nzambi mesilaka. Ee, kivuvu ya lufutumuku kele nto ya kyeleka ya kepesaka bo ti bamilio ya bantu yankaka yina mefwilaka bantu ya bo vandaka kuzola kikesa. Yo lenda pesa nge mpi kikesa!

[Noti na nsi ya lutiti]

[Lupangu/​Kifwanisu ya kele na lutiti 7]

Pesa Bankaka Lusadisu

“[Nzambi] muntu ke sadisaka beto na bampasi na beto ya mutindu na mutindu na mpila nde beto mpi lenda sadisa bantu ya nkaka na bampasi na bo ya mutindu na mutindu. Beto ke sadisaka bo na lusadisu yina ya Nzambi pesaka beto.”​—2 Korinto 1:4.

Bakristu mingi ya kyeleka memonaka na meso na bo mosi kulungana ya mambu yai. Sambu bo mesadisaka bo na kukanga ntima na mpasi ya kufwila muntu ya bo kezolaka, bo mebakisaka nde bo lenda pesa bankaka kikesa mpi lusadisu.

Beto tadila mbandu ya Claudete, yina kekwendaka kutala bankaka mbala na mbala sambu na kuzabisa bo balukwikilu na yandi ya mesimbama na Biblia. Na ntwala nde mwana na yandi ya bakala kufwa, yandi vandaka kukwenda kutala nkento mosi yina mwana na yandi kufwaka na maladi ya menga (leucémie). Nkento yina vandaka kusepela na mutindu Claudete vandaka kukwenda kutala yandi, kansi yandi vandaka kuyindula nde Claudete lendaka kubakisa ve ata fyoti mpasi na yandi. Kansi, ntangu fyoti na nima ya lufwa ya mwana ya Claudete, nkento yina kwendaka kutala Claudete mpi kutubilaka yandi nde yandi kwisaka kutala kana yandi vandaka kukwikila kaka na Nzambi ntangu yai ya mwana na yandi mefwa. Nkento yina kuyitukaka na kumona lukwikilu ya ngolo ya Claudete, ebuna yandi kelanda na kulonguka Biblia ti Claudete mpi kebaka lusadisu ya mingi na Ndinga ya Nzambi.

Na nima ya lufwa ya tata na yandi, Leonardo kubakaka lukanu ya kulonguka ndinga ya bidimbu sambu na kuzabisa bababa nsangu ya Biblia yina kepesaka kikesa. Yandi mebakisaka nde bikesa ya yandi kesalaka sambu na kusadisa bababa menatilaka yandi mambote mingi. Yandi ketuba nde: “Mosi na kati ya mambu yina kusadisaka munu na kununga mpasi na munu vandaka mpusa na munu ya kusadisa bababa na kulonguka mambu ya Nzambi. Mu kelutisaka ntangu mingi mpi kesalaka kikesa sambu na kusadisa bo. Mawa na munu kukumaka kyese ntangu mu monaka longoki na munu ya ntete ya Biblia kebaka mbotika! Ya kyeleka, yo vandaka mbala ya ntete ya mu waka kyese ya mingi banda tata na munu mefwaka.”​—Bisalu 20:35.

[Kifwanisu ya kele na lutiti 4]

Kutubila mawi na nge lenda sadisa nge mwa fyoti

[Kifwanisu ya kele na lutiti 5]

Kusonika lenda sadisa na kumonisa mawa

[Kifwanisu ya kele na lutiti 5]

Kutanga mambu ya metala kivuvu ya lufutumuku lenda vanda nto ya kyeleka ya kepesa kikesa

[Kifwanisu ya kele na lutiti 6]

Yezu kusilaka lufutumuku na bantu yina kemonisaka lukwikilu na yandi