Tula Ntima na “Zuzi ya Ntoto ya Mvimba” ya Ke Wilaka Bantu Mawa

1. Inki dilongi ya ke pesa kikesa Yehowa longaka Abrahami?

ABRAHAMI solulaka disolo mosi ti Nzambi mpi yandi vilaka yo ve ata fioti. Nzambi songaka yandi na nzila ya wanzio mosi nde yandi ke fwa mbanza ya Sodome ti ya Gomore. Yo yangisaka yandi kibeni. Yandi yulaka Nzambi nde: “Keti nge ta fwa kibeni muntu ya lunungu ti muntu ya mbi? . . . Keti Zuzi ya ntoto ya mvimba ta sala ve mambu ya mbote?” Ti ntima-nda yonso, Yehowa longaka nduku na yandi Abrahami dilongi mosi yina ke natila beto yonso mambote mpi ke pesa beto kikesa: Nzambi ta fwa ve ata fioti bantu ya lunungu.​—Kuy. 18:23-33.

2. Inki ke ndimisa beto nde Yehowa ke sambisaka na lunungu mpi na mawa?

² Sambu na nki beto ke ndima nde Yehowa ke sambisaka na mawa mpi na lunungu yonso? Sambu beto ke zaba nde “Yehowa ke monaka na ntima” ya bantu. (1 Sam. 16:7) Ya kieleka, yandi ke zabaka “ntima ya konso muntu.” (1 Bant. 8:39; 1 Bans. 28:9) Yo kele kieleka mosi ya ke yitukisa kibeni. Yehowa kele mayele mingi kuluta beto, yo yina beto lenda bakisa ve mbote-mbote kibeni balukanu ya nkaka yina yandi ke bakaka. Na nsadisa ya mpeve santu, ntumwa Polo tubaka sambu na Yehowa Nzambi nde: “Ata muntu mosi ve lenda zaba kibeni balusambisu na yandi.”​—Bar. 11:33.

3-4. Inki bangiufula beto lenda kudiyula bantangu ya nkaka mpi nki beto ta tubila na disolo yai? (Yoane 5:28, 29)

³ Kansi, bantangu ya nkaka beto lenda vanda mpi ti bangiufula ya mutindu mosi ti yina Abrahami yulaka. Beto lenda kudiyula nde: ‘Keti bantu yina Yehowa fwaka, mu mbandu bayina yandi fwaka na mbanza Sodome ti Gomore, ta futumuka? Keti bankaka na kati na bo lenda vanda na kati ya “bantu ya kukonda lunungu” yina ta futumuka?’​—Bis. 24:15.

⁴ Beto tadila diaka mambu yina beto me zaba sambu na lufutumuku. Ntama mingi ve, beto zwaka ntendula ya mpa ya me tala “lufutumuku ya luzingu” mpi “lufutumuku ya kusambisa.”a (Tanga Yoane 5:28, 29.) Yo me sadisa beto na kusala mpi bansoba ya nkaka yina beto ta tubila na disolo yai mpi na disolo ya ke landa. Sambu na balusambisu ya lunungu ya Yehowa, beto ta tubila ntete mambu yina beto me zaba ve mpi na nima beto ta tubila mambu yina beto me zaba.

MAMBU YINA BETO ME ZABA VE

5. Inki mikanda na beto vandaka kutuba ntete sambu na bantu yina Yehowa fwaka na Sodome mpi na Gomore?

⁵ Ntete, mikanda na beto vandaka kutubila mambu yina ta kumina bantu ya kukonda lunungu yina Yehowa fwaka. Beto vandaka kutuba nde bantu yina ta futumuka ve, mu mbandu bayina yandi fwaka na mbanza Sodome ti Gomore. Kansi na nima ya kulonguka mbote-mbote mpi ya kusamba mingi sambu na diambu yango, yo kele pwelele nde beto lenda tuba ve kibeni mpidina. Sambu na nki?

6. Inki kele mwa bambandu ya balusambisu ya Yehowa sambu na bantu ya kukonda lunungu mpi nki beto me zaba ve?

⁶ Beto tadila mwa bambandu ya Biblia ya ke wakana ti diambu yango. Masolo mingi ya Biblia ke tubila mutindu Yehowa sambisaka bantu ya kukonda lunungu, mu mbandu bantu mingi yina ntalu na bo me zabana ve, bayina yandi fwaka na Mvula ya Ngolo na ntangu ya Noa. Diaka, Yehowa sadilaka bantu ya Izraele sambu na kufwa makanda 7 yina vandaka kuzinga na Ntoto ya Lusilu. Mpi wanzio mosi fwaka basoda 185 000 ya Asiria na mpimpa mosi. (Kuy. 7:23; Kul. 7:1-3; Yez. 37:36, 37) Na bambandu yina, keti Biblia ke tuba na pwelele yonso nde Yehowa fwaka bantu yina yonso kimakulu mpi nde yandi ta futumuna bo ve? Mpidina ve. Sambu na nki beto ke tuba mpidina?

7. Inki beto me zaba ve sambu na bantu yina Yehowa fwaka na Mvula ya Ngolo mpi sambu na bantu ya Kanana? (Tala ya lutiti ya zulu.)

⁷ Beto me zaba ve mutindu Yehowa sambisaka konso muntu na kati na bo. Diaka, beto ke zaba mpi ve kana bantu yina yandi fwaka zwaka dibaku ya kulonguka mambu ya me tala yandi mpi ya kubalula ntima. Na yina me tala ntangu yina Yehowa nokisaka Mvula ya Ngolo, Biblia ke tuba nde Noa vandaka “nsamuni ya lunungu.” (2 Pie. 2:5) Kansi yo ke tuba ve nde ntangu Noa vandaka kutunga maswa yina ya nene, yandi vandaka mpi kusosa mpila ya kusonga bantu yonso na ntoto ya mvimba nde Yehowa ta nokisa Mvula ya Ngolo. Mutindu mosi mpi, beto me zaba ve kana bantu yonso ya mbi yina vandaka kuzinga na Kanana zwaka dibaku ya kulonguka mambu ya me tala Yehowa mpi ya kusoba bikalulu na bo.

8. Inki beto me zaba ve sambu na bantu ya Sodome ti Gomore?

⁸ Ebuna nki beto lenda tuba sambu na bantu ya Sodome ti Gomore? Loti vandaka muntu ya lunungu mpi yandi vandaka kuzinga na kati na bo. Keti beto me zaba kana Loti longaka bo yonso? Ve. Ya kieleka, bo vandaka kibeni bantu ya mbi. Keti konso muntu na kati na bo zabaka mambu ya mbote mpi mambu ya mbi? Yo ke monana ve mpidina. Kuvila ve nde kimvuka mosi ya babakala sosaka kuvukisa nitu na kingolongolo ti banzenza yina vandaka na nzo ya Loti. Biblia ke tuba nde kimvuka yina vandaka “yantika na mwana-bakala tii na mununu.” (Kuy. 19:4; 2 Pie. 2:7) Keti beto me zaba kibeni kana Yehowa Nzambi ya mawa, fwaka bantu yina yonso kimakulu kukonda kivuvu ya lufutumuku? Beto me zaba ve. Ya kieleka, ata bantu 10 ya lunungu vandaka ve na mbanza yina. (Kuy. 18:32) Bo vandaka bantu ya kukonda lunungu, yo yina Yehowa vandaka ti kikuma ya mbote ya kufwa bo sambu na mambu ya mbi yina bo vandaka kusala. Keti beto lenda tuba nde ata muntu mosi ve na kati na bo ta futumuka ntangu ‘bantu ya kukonda lunungu ta futumuka?’ Ve, beto lenda tuba ve mutindu yina.

9. Inki beto me zaba sambu na Salomo?

⁹ Diaka, Biblia ke tubila masolo ya bantu ya lunungu yina kumaka bantu ya kukonda lunungu. Mu mbandu ntotila Salomo. Yandi zabaka Yehowa mbote mpi yandi zabaka mutindu ya mbote ya kusambila yandi. Diaka, Yehowa sakumunaka yandi mingi kibeni. Kansi na nima, yandi yantikaka kusambila banzambi ya luvunu. Masumu yina yandi salaka pesaka Yehowa makasi mingi kibeni mpi yo natilaka bantu ya Izraele bampasi bamvula mingi kibeni. Ya kieleka, Biblia ke tuba nde ntangu Salomo fwaka, yandi “lalaka sambu na kupema ti ba-nkaka na yandi.” Biblia ke tubaka mpi mutindu mosi sambu na bantu yina vandaka kusambila Yehowa na mutindu ya mbote, mu mbandu ntotila Davidi. (1 Bant. 11:5-9, 43; 2 Bant. 23:13) Keti mutindu Biblia ke sadila bangogo yina ke tendula nde Salomo ta futumuka? Biblia ke tuba ve mutindu yina. Kansi bantu ya nkaka lenda yindula nde Salomo ta futumuka sambu Biblia ke tubaka nde “muntu yina me fwa me futa mfuka ya disumu na yandi.” (Bar. 6:7) Ya kieleka, yo ke tendula ve nde bantu yonso yina me fwaka ta futumuka. Kana muntu me fwa, yo ke tendula ve nde yandi me baka nswa ya kuzinga diaka. Lufutumuku kele dikabu ya Nzambi na beto ya zola. Yandi ke pesaka yo na bantu yina yandi ke zola kupesa dibaku ya kusadila yandi mvula na mvula. (Yobi 14:13, 14; Yoa. 6:44) Keti Salomo ta baka dikabu yina? Beto me zaba ve, Yehowa muntu ke zaba. Kansi beto ke zaba nde Yehowa ta sala mambu ya mbote.

MAMBU YINA BETO ME ZABA

10. Inki Yehowa ke yindulaka na yina me tala kufwa bantu? (Ezekiele 33:11) (Tala mpi kifwanisu ya ke wakana ti paragrafe yai.)

¹⁰ Tanga Ezekiele 33:11. Yehowa ke songa beto mutindu yandi ke waka na yina me tala kusambisa bantu. Mpeve santu sadisaka ntumwa Piere na kuvutukila mambu yina profete Ezekiele sonikaka. Yandi tubaka nde: “Yehowa . . . ke zola ve nde ata muntu mosi kufwa.” (2 Pie. 3:9) Mambu yina ke pesa beto kikesa sambu beto ke zaba nde Yehowa ta fwa ve bantu kimakulu kaka mpidina kukonda kikuma. Yandi ke vandaka kibeni ti mawa ya mingi mpi yandi ke wilaka bantu mawa kana yo ke lomba nde yandi sala yo.

11. Banani ta futumuka ve mpi nki mutindu beto me zaba yo?

¹¹ Inki beto me zaba sambu na bantu yina ta futumuka ve? Biblia ke tubila kaka bambandu fioti mpamba.b Yezu tubaka nde Yudasi Iskariote ta futumuka ve. (Mar. 14:21; tala mpi Yoane 17:12 mpi noti ya kulongukila na Biblia ya Kifalansa.) Yudasi salaka na luzolo yonso mambu yina yandi zabaka mbote nde yo vandaka ve kusepedisa Yehowa Nzambi mpi Mwana na yandi. (Mar. 3:29c) Yezu tubaka mpi nde bamfumu ya nkaka ya mabundu yina vandaka kutelemina yandi, ta futumuka ve. (Mat. 23:33; tala Yoane 19:11 mpi noti ya kulongukila “l’homme” na Biblia ya Kifalansa.) Diaka, ntumwa Polo tubaka nde ba-aposta yina ke balula ve ntima, ta futumuka ve.​—Baeb. 6:4-8; 10:29.

12. Inki beto me zaba sambu na mawa ya Yehowa? Pesa bambandu.

¹² Kansi nki beto me zaba na yina me tala mawa ya Yehowa? Inki mutindu yandi me monisaka nde yandi “ke zola ve nde ata muntu mosi kufwa”? Beto tala mutindu yandi wilaka bantu ya nkaka yina salaka masumu ya nene mawa. Ntotila Davidi salaka masumu ya nene kibeni. Mu mbandu, yandi salaka bizumba mpi yandi fwaka muntu. Kansi yandi balulaka ntima, yo yina Yehowa wilaka yandi mawa mpi yandi lolulaka yandi. (2 Sam. 12:1-13) Ntotila Manase salaka mambu mingi ya mbi kibeni na luzingu na yandi. Ata mpidina, ntangu yandi balulaka kibeni ntima, Yehowa lolulaka yandi. (2 Bans. 33:9-16) Bambandu yina ke yibusa beto nde Yehowa ke wilaka bantu mawa konso ntangu yina yandi ke mona nde kele ti kikuma ya mbote ya kusala yo. Yandi ta futumuna bantu ya mutindu yina sambu bo bakisaka nde bo salaka mambu ya mbi kibeni mpi bo balulaka ntima.

13. (a) Sambu na nki Yehowa wilaka bantu ya Ninive mawa? (b) Inki Yezu tubaka na nima sambu na bantu ya Ninive?

¹³ Beto me zaba mpi mutindu Yehowa wilaka bantu ya Ninive mawa. Yandi songaka Yonasi nde: “Mambu na bo ya mbi me kuma tii na ntwala na mono.” Kansi ntangu bo balulaka ntima na masumu na bo, Yehowa lolulaka bo na ntima ya mvimba. Yehowa vandaka na mawa mingi kibeni kuluta Yonasi. Profete Yonasi waka makasi kansi Yehowa yibusaka yandi nde bantu yina ya Ninive “me zaba nkutu ve mambu ya mbote mpi ya mbi.” (Yon. 1:1, 2; 3:10; 4:9-11) Na nima, Yezu sadilaka mbandu yina sambu na kulonga bantu lunungu ya Yehowa mpi mawa na yandi. Yezu tubaka nde bantu ya Ninive yina balulaka ntima “ta futumuka . . . na Kilumbu ya Kusambisa.”​—Mat. 12:41.

14. “Lufutumuku ya kusambisa” ke tendula nki sambu na bantu ya Ninive?

¹⁴ Inki kele “Kilumbu ya Kusambisa” yina bantu ya Ninive “ta futumuka”? Yezu tubaka nde “lufutumuku ya kusambisa” ta salama na bilumbu ke kwisa. (Yoa. 5:29) Yandi vandaka kutubila Luyalu na yandi ya Bamvula 1 000. Na luyalu yango, “bantu ya lunungu ti bantu ya kukonda lunungu ta futumuka.” (Bis. 24:15) Sambu na bantu ya kukonda lunungu, yo ta vanda “lufutumuku ya kusambisa.” Yo ke tendula nde na nima ya lufutumuku na bo, Yehowa mpi Yezu ta tala kana bo ke lemfukila bo mpi bo ke sadila mambu yina bo ke longa bo. Kana muntu mosi ya Ninive ya me futumuka kubuya kusambila Yehowa, yandi ta bika yandi ve na luzingu. (Yez. 65:20) Kansi bantu yonso yina ta pona kusambila Yehowa na mutindu ya mbote, bo ta vanda ti dibaku ya kuzinga mvula na mvula.​—Dan. 12:2.

15. (a) Sambu na nki beto fwete tuba ve nde ata muntu mosi ve ya Sodome ti ya Gomore ta futumuka? (b) Mambu yina kele na Yude 7 ke tendula nki? (Tala lupangu “Inki Yude Zolaka Kutuba?”)

¹⁵ Ntangu Yezu vandaka kutubila bantu ya Sodome ti ya Gomore, yandi tubaka nde “na Kilumbu ya Kusambisa,” yo ta vanda pete mingi sambu na bo kuluta sambu na bantu yina buyaka yandi mpi malongi na yandi. (Mat. 10:14, 15; 11:23, 24; Luka 10:12) Inki yandi zolaka kutuba? Beto lenda yindula nde awa Yezu vandaka kutuba na mutindu ya kifwani. Keti Yezu vandaka kutuba yo na mutindu ya kifwani sambu na kumonisa nde bantu na ntangu na yandi vandaka mbi kuluta bantu ya Sodome ti ya Gomore?d Ya kieleka, kuvila ve nde ntangu Yezu vandaka kutuba nde bantu ya Ninive ta futumuka na “Kilumbu ya Kusambisa,” yandi vandaka kutuba ve na mutindu ya kifwani. Yo ke monana nde ntangu Yezu vandaka kutubila bantu ya Sodome ti ya Gomore, yandi vandaka kutuba mpi ve na mutindu ya kifwani. “Kilumbu ya Kusambisa” yina Yezu tubilaka sambu na bantu ya Sodome ti ya Gomore vandaka kaka Kilumbu ya Kusambisa yina yandi tubilaka sambu na bantu ya Ninive. Bantu ya Sodome ti ya Gomore vandaka kusala mambu ya mbi kaka bonso bantu ya Ninive. Kansi bantu ya Ninive zwaka dibaku ya kubalula ntima. Diaka, kuvila ve mambu yina Yezu tubaka sambu na “lufutumuku ya kusambisa.” Yandi tubaka nde “bayina salaka mambu ya mbi” ta futumuka mpi. (Yoa. 5:29) Yo yina, yo ke monana nde kivuvu lenda vanda kaka sambu na bantu ya Sodome ti ya Gomore. Yo ke monana mpi nde bantu ya nkaka ya Sodome ti ya Gomore lenda futumuka mpi beto lenda vanda ti dibaku ya kulonga bo mambu ya me tala Yehowa mpi Yezu Kristu.

16. Inki beto me zaba na yina me tala lukanu ya Yehowa ya kufutumuna bantu? (Yeremia 17:10)

¹⁶ Tanga Yeremia 17:10. Verse yina ke sadisa beto na kutuba na bunkufi mambu yina beto me zaba. Ntangu yonso, Yehowa ‘ke sosa-sosaka na ntima, mpi yandi ke talaka bangindu ya kati kibeni.’ Sambu na lufutumuku yina ta salama na bilumbu ke kwisa, Yehowa ta ‘pesa konso muntu na kutadila banzila na yandi’ mutindu yandi ke salaka yo ntangu yonso. Bantu yina yo ke lomba nde Yehowa kuwila mawa, yandi ta wila bo mawa, kansi yandi ta fwa bayina yo ke lomba nde bo fwa. Yo yina, beto fwete tuba ve nde muntu mosi ta futumuka ve kana Biblia ke tuba ve mpidina.

“ZUZI YA NTOTO YA MVIMBA TA SALA MAMBU YA MBOTE”

17. Inki mambu ta salama sambu na bantu yina me fwaka?

¹⁷ Banda ntangu yina Adami ti Eva vukanaka ti Satana mpi teleminaka Yehowa Nzambi, bantu mingi kibeni me fwaka. “Lufwa” kele kibeni “mbeni” ya nene ya bantu. (1 Bak. 15:26) Inki ta kumina bantu yonso yina me fwaka? Kimvuka mosi ya fioti ya balongoki ya Kristu 144 000 kele ti dibaku ya kufutumuka sambu na kuzinga na zulu mpi bo ta fwa diaka ve. (Kus. 14:1) Bantu mingi kibeni, babakala mpi bankento ya kwikama, bayina vandaka kuzola Yehowa ta futumuka bonso “bantu ya lunungu” mpi bo ta zinga mvula na mvula awa na ntoto kana bo landa kuvanda bantu ya lunungu na bamvula 1 000 ya Luyalu ya Kristu mpi na kumekama ya nsuka. (Dan. 12:13; Baeb. 12:1) Diaka, na Luyalu ya Bamvula 1 000, “bantu ya kukonda lunungu,” yo vanda bayina vandaka kusadila ve Yehowa to bayina “salaka mambu ya mbi,” ta zwa dibaku ya kusoba bikalulu na bo mpi ya kusadila Yehowa na mutindu ya mbote. (Luka 23:42, 43) Kansi bantu ya nkaka vandaka mbi kuluta mpi bo vandaka kutelemina Yehowa mpi balukanu na yandi. Sambu na bo, lufutumuku ta vanda ve.​—Luka 12:4, 5.

18-19. (a) Sambu na nki beto fwete tula ntima na balusambisu ya Yehowa sambu na bantu yina me fwaka? (Yezaya 55:8, 9) (b) Inki beto ta tubila na disolo ya ke landa?

¹⁸ Keti beto kele ti bikuma ya mbote ya kundima kibeni nde ntangu yonso yina Yehowa ke sambisaka bantu, yandi ke bakaka balukanu ya mbote? Ee. Mutindu Abrahami bakisaka yo, Yehowa “Zuzi ya ntoto ya mvimba” kele ya kukuka, yandi kele mayele mingi mpi yandi ke wilaka bantu mawa. Yandi me pesaka Mwana na yandi formasio mpi yandi me pesaka yandi mukumba ya kusambisa bantu. (Yoa. 5:22) Bo yonso zole ke zabaka mbote kibeni mambu yina kele na ntima ya konso muntu. (Mat. 9:4) Yo yina, bo ta sala “mambu ya mbote” ntangu yonso.

¹⁹ Beto sala yonso sambu na kutula ntima na Yehowa mpi na balukanu na yandi. Beto ke zaba nde beto me fwana ve na kusambisa, kansi Yehowa me fwana. (Tanga Yezaya 55:8, 9.) Yo yina beto ke bikaka mambu yonso na maboko ya Yehowa ti Mwana na yandi sambu bo sambisa bantu. Diaka, beto me zaba nde Yezu Ntotila na beto, ta landa na mutindu ya kukuka mbandu ya Tata na yandi ya lunungu mpi ya kuwila bantu mawa. (Yez. 11:3, 4) Ebuna, nki beto lenda tuba na yina me tala mutindu Yehowa mpi Yezu ta sambisa bantu na mpasi ya nene? Inki mambu beto me zaba ve mpi nki mambu beto me zaba? Disolo ya ke landa ta pesa bamvutu na bangiufula yina.