Mutindu Bampangi-Babakala ya Baleke Lenda Landa Mbandu ya Marko mpi ya Timoteo

1-2. Inki mambu lendaka kukanga Marko ti Timoteo nzila ya kudipesa mingi na kisalu ya Yehowa?

BAMPANGI-BABAKALA ya baleke, keti beno ke zola kusala mingi na kisalu ya Yehowa mpi kusadisa diaka mingi bampangi na dibundu? Beto ke ndima nde beno ke zola kusala mambu yai. Yo ke pesaka kiese mingi mpenza na kumona mpusa ya ngolo yina baleke mingi ke vandaka ti yo ya kusadisa bantu ya nkaka! (Nk. 110:3) Ata mpidina, yo lenda vandila nge ve pete na kudipesa na kisalu ya Yehowa. Keti nge ke waka boma ya kudipesa na kisalu ya Yehowa sambu nge ke zaba ve mpila luzingu na nge ta vanda to kisika yina Yehowa lenda tinda nge? Keti nge me buyaka kubaka mukumba mosi na dibundu ya Yehowa sambu nge yindulaka nde nge ta kuka ve kulungisa yo mbote? Kana mpidina, zaba nde nge kele ve muntu ya ntete na kudiwa mutindu yai.

² Marko ti Timoteo kudiwaka mpi mutindu mosi. Ata mpidina, bo bakaka lukanu ya kudipesa kaka na kisalu ya Yehowa ata bo zabaka ve mpila luzingu na bo zolaka kuvanda mpi ata mbala ya nkaka bo yindulaka nde bo ta kuka ve kusala yo. Yo ke monana nde Marko vandaka kuzinga na nzo mosi ya kitoko ti mama na yandi ntangu ntumwa Polo ti Barnabasi lombaka yandi na kukwenda ti bo na voyage na bo ya ntete ya kimisionere. (Bis. 12:12, 13, 25) Marko katukaka na nzo yina ya kitoko sambu na kudipesa mingi na kisalu ya Yehowa. Ntete, yandi kwendaka na Antioshe. Na nima, yandi fidisaka Polo ti Barnabasi na bisika ya nkaka ya ntama. (Bis. 13:1-5) Mutindu mosi, yo ke monana mpi nde Timoteo vandaka kuzinga ti bibuti na yandi ntangu Polo lombaka yandi na kukwenda ti yandi na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote. Sambu Timoteo vandaka leke mpi yandi zabaka ve mambu mingi, yandi lendaka kuyindula nde yandi me fwana ve na kukwenda ti Polo. (Fwanisa 1 Bakorinto 16:10, 11 ti 1 Timoteo 4:12.) Kansi, yandi ndimaka kukwenda ti Polo mpi yo natilaka yandi balusakumunu mingi.​—Bis. 16:3-5.

3. (a) Inki ke monisa nde Polo vandaka kusepela mingi ti Marko mpi Timoteo? (2 Timoteo 4:6, 9, 11) (Tala mpi bifwanisu.) (b) Inki bangiufula beto ta tadila na disolo yai?

³ Marko ti Timoteo longukaka mambu mingi mpi bo longukaka mutindu ya kulungisa mikumba mingi ya nene na dibundu ntangu bo vandaka baleke. Polo vandaka kusepela ti baleke yai mingi, yo yina yandi zolaka nde bo kwisa kuvanda ti yandi ntangu yandi bakisaka nde lufwa na yandi me kuma pene-pene. (Tanga 2 Timoteo 4:6, 9, 11.) Inki bikalulu ya mbote Marko mpi Timoteo vandaka ti yo yina salaka nde Polo kuzola bo mingi mpi kutudila bo ntima? Inki mutindu bampangi-babakala ya baleke lenda landa mbandu na bo? Mpi nki mutindu bandongisila ya mbote ya Polo lenda sadisa baleke ya babakala bubu yai?

KUDIPESA NA KISALU YA YEHOWA MPI SADISA BANTU BONSO MARKO

4-5. Inki ke monisa nde Marko zolaka kusadila bampangi na luzolo yonso?

⁴ Mukanda mosi ke monisa nde kusadisa bantu ya nkaka to kusadila bo, lenda tendula mpi “kusala ngolo sambu na kusadisa bo mpi kulanda kusadisa bo ata ntangu yo lenda vanda mpasi na kusala yo.” Marko me bikilaka beto mbandu ya mbote na mambu yai. Ntangu Polo buyaka kukwenda ti yandi na voyage ya zole ya kimisionere, ntembe kele ve nde yo yangisaka Marko mpi yo pesaka yandi mpasi mingi. (Bis. 15:37, 38) Kansi Marko bikaka ve nde mambu yai kulembisa yandi nitu mpi yo kanga yandi nzila ya kulanda kusadisa bampangi na yandi.

⁵ Marko ndimaka kusala ti kisoni na yandi Barnabasi. Bamvula kiteso ya 11 na nima, Marko vandaka mpi na kati ya bantu yina sadisaka Polo ntangu yandi vandaka na boloko sambu na mbala ya ntete na Roma. (Film. 23, 24) Ya kieleka, Polo sepelaka mingi ti lusadisu ya Marko, yo yina yandi tubaka nde Marko ‘lembikaka yandi mingi.’​—Bakol. 4:10, 11.

6. Inki mambote Marko bakaka mutindu yandi vandaka kulutisa ntangu ti Bakristu ya kuyela na kimpeve? (Tala noti na nsi ya lutiti.)

⁶ Marko bakaka mambote mingi sambu yandi lutisaka ntangu mingi ti bampangi ya kuyela na kimpeve. Na nima ya kulutisa mwa ntangu ti Polo na Roma, yandi kwendaka mpi kusala ti ntumwa Piere na Babilone. Bo kumaka banduku ya ngolo kibeni, yo yina Piere bingaka yandi nde “mwana na mono Marko.” (1 Pie. 5:13) Ntangu yandi vandaka kusala ti Piere, yo ke monana nde Piere songaka yandi mambu mingi ya mfunu ya me tala Yezu mpi kisalu na yandi ya kulonga nsangu ya mbote. Yo yina na nima, Marko sonikaka yo na Evanzile na yandi.a

7. Inki mutindu mpangi Seung-Woo landaka mbandu ya Marko? (Tala mpi kifwanisu.)

⁷ Marko vandaka kudipesa na kisalu ya Yehowa mpi yandi kangamaka ngolo ti bampangi ya kuyela na kimpeve. Inki mutindu nge lenda landa mbandu na yandi? Kana bo me pesa nge ntete ve mukumba mosi na dibundu, vanda ntima-nda mpi landa kusosa mabaku ya kusadila Yehowa mpi dibundu na mitindu ya nkaka. Beto tadila mbandu ya mpangi-bakala Seung-Woo yina kele nkuluntu bubu yai. Ntangu yandi vandaka leke, yandi vandaka ti kikalulu ya kudifwanisa ti bampangi-babakala ya nkaka ya baleke. Bankaka na kati na bo bakaka mikumba na ntwala na yandi. Yo salaka yandi mpasi mpi yandi vandaka kudiyangisa. Nsuka-nsuka, yandi songaka yo bankuluntu. Nkuluntu mosi songaka yandi nde yandi sala yonso yina yandi lenda sala sambu na kusadisa bampangi ata bantu ya nkaka ke mona ve mambu yina yandi ke sala. Yandi sadilaka ndongisila yina mpi yandi kumaka kusadisa minunu mpi bantu ya nkaka yina vandaka ti mfunu ya lusadisu sambu na kukwenda na balukutakanu. Ntangu yandi ke yindula yo, yandi ke tuba nde: “Mono me bakisaka mpenza mambu yina yo ke lombaka kusala sambu na kusadila kibeni bantu ya nkaka. Mono me waka kiese yina muntu ke waka kana yandi ke sadisa bampangi.”

MONISA NDE NGE KE ZOLAKA BAMPANGI BONSO TIMOTEO

8. Sambu na nki Polo ponaka Timoteo na kufidisa yandi? (Bafilipi 2:19-22)

⁸ Polo vandaka ti mfunu ya bampangi ya kikesa sambu na kuvutuka ti yandi na bambanza yina bo teleminaka yandi. Ntete yandi ponaka Silasi, mpangi mosi ya kikesa sambu na kukwenda ti yandi. (Bis. 15:22, 40) Na nima, yandi ponaka mpi Timoteo. Sambu na nki yandi ponaka Timoteo? Ntete, sambu bampangi vandaka kutuba mambu mingi ya mbote sambu na Timoteo. (Bis. 16:1, 2) Timoteo vandaka mpi kutudila mpenza bampangi dikebi.​—Tanga Bafilipi 2:19-22.

9. Inki mutindu Timoteo monisaka nde yandi vandaka mpenza kutudila bampangi dikebi?

⁹ Banda ntangu Timoteo yantikaka kusala ti Polo, yandi monisaka nde yandi vandaka kutudila bampangi dikebi mingi kuluta mutindu yandi vandaka kuditudila dikebi. Yo yina, Polo bikaka yandi na Berea mpi yandi tulaka ntima nde yandi ta pesa balongoki ya mpa ya mbanza yina kikesa. (Bis. 17:13, 14) Na Berea, Timoteo longukaka mambu mingi na mbandu ya Silasi yina bikalaka mpi kuna. Na nima, Polo tindaka Timoteo yandi mosi na Tesalonika sambu na kupesa Bakristu ya mbanza yina kikesa. (1 Bate. 3:2, noti na nsi ya lutiti.) Na bamvula 15 yina landaka, Timoteo longukaka ‘kudila ti bantu yina vandaka kudila,’ disongidila kuwila bantu yina vandaka kumona mpasi mawa mpi kusadisa bo. (Bar. 12:15; 2 Tim. 1:4) Inki mutindu bampangi-babakala ya baleke lenda landa mbandu ya Timoteo?

10. Inki sadisaka mpangi Woo Jae na kukuma kutudila mpenza bantu dikebi?

¹⁰ Mpangi-bakala Woo Jae longukaka mutindu ya kutudila bantu dikebi mingi. Ntangu yandi vandaka leke, yo vandilaka yandi mpasi na kusolula ti minunu. Yandi vandaka kusuka kaka na kupesa bo mbote na Nzo ya Kimfumu, kansi yandi vandaka kusolula ve ti bo. Nkuluntu mosi songaka yandi nde yandi lenda yantika kusolula ti bampangi kana yandi ke songa bo mambu ya mbote yina yandi ke monaka na bo. Nkuluntu yango songaka yandi mpi na kuyindula mambu yina lenda sepedisa muntu yina yandi ke solula ti yandi. Mpangi Woo Jae sadilaka ndongisila yai ntangu yandi vandaka kusolula ti bantu. Bubu yai, yandi kele nkuluntu mpi yandi ke tuba nde: “Yo me kuminaka mono pete na kusolula ti bantu ya bamvula ya kuswaswana. Mono kele na kiese sambu mono ke bakisaka mbote mambu ya mpasi yina bantu ya nkaka ke kutanaka ti yo. Yo ke sadisaka mono mpi na kuzaba mambu yina bampangi kele mpenza ti yo mfunu mpi mambu yina mono lenda sala sambu na kusadisa bo.”

11. Inki mutindu bampangi-babakala ya baleke lenda kuma kutudila bampangi dikebi mingi na dibundu? (Tala mpi kifwanisu.)

¹¹ Bampangi-babakala ya baleke lenda longuka mpi mutindu ya kutudila bantu ya nkaka dikebi. Ntangu nge kele na lukutakanu, tudila bantu ya mitindu yonso dikebi. Yula bo sante na bo mpi widikila bo. Kana nge sala mpidina, nge ta zaba mutindu ya kusadisa bo. Mbala ya nkaka, nge lenda bakisa nde mpangi mosi ya mununu ti nkento na yandi kele ti mfunu ya lusadisu sambu na kusadila aplikasio JW Library^®. To mbala ya nkaka, bo kele ve ti muntu ya kulonga ti bo nsangu ya mbote. Keti nge lenda sadisa bo na kuzaba kusadila telefone na bo to kukwenda kulonga ti bo nsangu ya mbote? Kana nge ke sala mambu yai sambu na kusadisa bampangi, nge ta vanda mbandu ya mbote na dibundu.

BANDONGISILA YA ZOLA YA POLO LENDA SADISA NGE

12. Inki mutindu bandongisila yina Polo pesaka Timoteo lenda sadisa bampangi-babakala ya baleke?

¹² Polo pesaka Timoteo bandongisila ya mfunu sambu na kusadisa yandi na kuvanda na kiese mpi na kusadila Yehowa mingi. (1 Tim. 1:18; 2 Tim. 4:5) Kana nge kele leke ya bakala, nge lenda bakila mpi bandongisila yango mambote. Inki mutindu? Tanga mikanda zole yina Polo sonikilaka Timoteo bonso nde yandi sonikilaka nge yo mpi tala bandongisila yina nge lenda sadila na luzingu na nge. Beto tadila mwa bambandu ya bandongisila yango.

13. Inki nge fwete sala sambu na kukangama ngolo kaka na Yehowa?

¹³ “Sala ngolo kibeni sambu nge kuma ti kikalulu ya kukangama na Nzambi.” (1 Tim. 4:7b) Kikalulu ya kukangama na Nzambi kele nki? Yo kele kusadila kaka Yehowa mpi kuvanda ti nzala ya kusala mambu yina ke sepedisaka yandi. Beto ke butukaka ve ti kikalulu yai kansi beto lenda sala bikesa ya kukuma ti yo. Inki mutindu? Mbala mingi, bo vandaka kusadila ngogo ya Kigreki yina bo me balula nde “sala ngolo kibeni sambu nge kuma” na verse yai, sambu na kutubila bangalasisi ya ngolo yina bantu yina vandaka kusala sport vandaka kusala sambu na kuyilama na ntwala ya kutesana na nsaka yango ti bantu ya nkaka. Yo vandaka kulomba nde bantu yango kuvanda ti mpeve ya kudiyala mpi bo tula dikebi kaka na lukanu na bo. Beto fwete kudiyala mpi sambu na kukuma ti bikalulu yina ta sadisa beto na kuta kinduku ya ngolo ti Yehowa.

14. Inki lukanu beto fwete vanda ti yo ntangu beto ke tanga Biblia? Pesa mbandu.

¹⁴ Yo kele mfunu mingi na kukuma ti kikalulu ya kutanga Biblia konso kilumbu. Kansi ntangu nge ke tanga, yo kele mpi mfunu na kuvila ve nde lukanu na nge kele ya kukuma ti kinduku ya ngolo ti Yehowa. Mu mbandu, nki dilongi nge lenda baka ntangu nge ke tanga disolo ya toko ya mvwama yina kutanaka ti Yezu? (Mar. 10:17-22) Toko yango zabaka nde Yezu vandaka Mesia, kansi yandi vandaka ve ti lukwikilu ya ngolo sambu na kukuma longoki na yandi. Ata mpidina, Yezu “zolaka yandi.” Yezu solulaka ti toko yina ya mvwama na mawete yonso. Yo kele pwelele nde yandi zolaka kusadisa yandi na kubaka lukanu ya mbote. Zola yina Yezu vandaka ti yo sambu na toko yina vandaka kumonisa kibeni zola yina Yehowa vandaka mpi ti yo sambu na toko yango. (Yoa. 14:9) Ntangu nge ke yindula disolo yina mpi mambu ya luzingu na nge, kudiyula nde: ‘Inki mono fwete sala sambu na kupusana kibeni pene-pene na Yehowa mpi kusadila mingi bampangi?’

15. Sambu na nki bampangi-babakala ya baleke fwete pesa mbandu ya mbote? Pesa mbandu. (1 Timoteo 4:12, 13)

¹⁵ “Kuma mbandu sambu na bantu ya kwikama.” (Tanga 1 Timoteo 4:12, 13.) Polo songaka Timoteo na kulanda kulonguka kutanga mbote mpi kulonga mbote. Yandi songaka yandi mpi na kukuma ti bikalulu ya mbote, mu mbandu zola, lukwikilu mpi bikalulu ya bunkete. Sambu na nki? Sambu beto ke pesaka kibeni mbandu ya mbote na mambu yina beto ke salaka kuluta na mambu yina beto ke tubaka. Yindula nde bo me pesa nge disolo mosi ya ke tubila mutindu ya kulonga nsangu ya mbote ti kikesa mingi. Nge ta sala disolo yango mbote kana nge mosi ntete ke pesaka mbandu ya mbote na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote. Mbandu na nge ya mbote ta sala nde bantu kundima kukonda mpasi mambu ya nge ke tuba.​—1 Tim. 3:13.

16. (a) Tubila mitindu tanu yina bampangi-babakala ya baleke lenda pesa mbandu ya mbote. (b) Inki mutindu leke ya bakala lenda kuma mbandu ya mbote “na kutuba”?

¹⁶ Na 1 Timoteo 4:12, Polo ke tubila mitindu tanu yina baleke ya babakala lenda pesa mbandu ya mbote. Nge lenda baka ntangu ya kulonguka mambu yina yonso ya Polo ke tubila. Mu mbandu, yindula nde nge ke zola kupesa mbandu ya mbote “na kutuba.” Yindula mambu yina nge lenda tuba sambu na kupesa bantu ya nkaka kikesa. Kana nge ke zingaka kaka nzo mosi ti bibuti na nge, keti nge lenda songa bo mbala na mbala nde nge ke sepelaka mingi ti mambu yina bo ke salaka sambu na nge? Na nima ya balukutakanu, keti nge lenda songa mpangi mosi yina salaka disolo mambu yina sepedisaka nge na disolo yango? Nge lenda pesa mpi bamvutu na bangogo na nge mosi na balukutakanu. Bikesa yina nge ke sala sambu na kukuma mbandu ya mbote na kutuba ta monisa kibeni nde nge ke yela na kimpeve.​—1 Tim. 4:15.

17. Inki ta sadisa mpangi-bakala ya leke na kulungisa balukanu na yandi ya kimpeve? (2 Timoteo 2:22)

¹⁷ “Tina banzala ya kileke, kansi landa lunungu.” (Tanga 2 Timoteo 2:22.) Polo songaka Timoteo na kunwanisa banzala yina lenda katula dikebi na yandi na balukanu na yandi ya kimpeve mpi kubebisa kinduku na yandi ti Yehowa. Mbala ya nkaka, nge lenda bakisa nde mambu ya nkaka yina kele ve mbi ke baka nge ntangu mingi ya kusala mambu ya kimpeve. Mu mbandu, yindula mingi ya ntangu yina nge ke lutisaka na kusala bangalasisi, na kusadila Internet to na kubula bansaka ya video. Keti nge lenda sadila mwa ntangu yina nge ke lutisaka na mambu yai sambu na kudipesa diaka mingi na mambu ya kimpeve? Mbala ya nkaka nge lenda pesa maboko na kuyidika Nzo ya Kimfumu to na kulonga nsangu ya mbote na shario. Kana nge ke sala mambu yai, ntembe kele ve nde nge ta ta kinduku ti bampangi yina ta sadisa nge na kuditudila balukanu ya kimpeve mpi na kulungisa yo.

KUSADILA BANTU YA NKAKA KE NATAKA MAMBOTE

18. Inki balusakumunu Marko ti Timoteo bakaka?

¹⁸ Marko ti Timoteo salaka bibansa mingi sambu na kusadila mingi bampangi mpi bo bakaka balusakumunu mingi. Bo vandaka mpi na kiese mingi kibeni. (Bis. 20:35) Marko kwendaka na bisika mingi ya ntama sambu na kusadisa bampangi. Yandi sonikaka mpi disolo ya kitoko ya luzingu ya Yezu mpi ya kisalu na yandi ya kulonga nsangu ya mbote. Timoteo sadisaka Polo na kukangula mabundu mpi na kupesa bampangi kikesa. Ya kieleka, Yehowa monaka bibansa yonso yina Marko ti Timoteo salaka sambu na kusala mingi na kisalu na yandi mpi yo pesaka yandi kiese mingi.

19. Sambu na nki yo kele mbote nde baleke ya babakala kusadila bandongisila yina Polo pesaka Timoteo mpi nki mambote bo ta baka?

¹⁹ Zola yina Polo vandaka ti yo sambu na Timoteo ke monana pwelele na mikanda yina yandi sonikilaka yandi. Mikanda yai ya yandi sonikaka na ngolo ya mpeve santu ke monisa kibeni nde Yehowa ke zolaka mingi mpenza baleke ya babakala. Yandi ke zola nde beno vanda ti luzingu ya mbote. Yo yina, beno sala yonso sambu na kusadila bandongisila ya Polo mpi beno kuma ti nzala ya ngolo ya kusadila mingi bampangi. Kana beno ke sala mpidina, beno ta vanda ti luzingu ya mbote bubu yai mpi beno ta “simba ngolo luzingu ya kieleka” na bilumbu ke kwisa.​—1 Tim. 6:18, 19.