Kutalana Sambu na Makwela—Kitini 1: Keti Mono Kele ya Kuyilama?

Disolo yai ke tubila

• Kutalana sambu na makwela ke tendula nki?

• Keti nge kele ya kuyilama?

Kutalana sambu na makwela ke tendula nki?

Bantu ya nkaka ke yindulaka nde kutalana ti muntu ya nkaka sambu na makwela ke vandaka kaka kamwa nsaka mosi buna. Na disolo yai, bangogo “kutalana sambu na makwela” ke tendula nde mwana-bakala mpi mwana-nkento ke lutisa ntangu bo zole sambu na kutala kana bikalulu na bo ke wakana sambu bo kwelana. Bantu ke talanaka buna sambu na lukanu mosi. Yo kele ve kaka kusosa nde mwana-bakala mosi to mwana-nkento mosi kutudila nge dikebi.

Nsuka-nsuka, yo ta lomba bo baka lukanu mosi: ya kukwelana to ya kuvanda diaka ve ti bangwisana ya zola bo zole. Kana nge me yantika kutalana ti muntu, kuvila ve mambu yina zole.

Na bunkufi: Kana nge me tuba nde nge kele ya kuyilama sambu na kutalana ti muntu, yo ke tendula nde nge kele ya kuyilama sambu na makwela.

Keti nge kele ya kuyilama?

Mutindu kutalana ti muntu lenda nata na makwela, yo ta vanda mbote nde nge tadila mbote-mbote kimuntu na nge mpi bikalulu na nge. Tala mwa mambu ya lenda sadisa nge:

• Kinduku ti dibuta na nge. Mutindu nge ke sadilaka bibuti na nge mpi bampangi na nge mambu, mingi-mingi kana nge kele ti basusi, ke monisa mutindu nge ta sadilaka nkwelani na nge mambu.

  Munsiku ya Biblia: “Beno katula na kati na beno kimbeni ya ngolo ya mitindu yonso, makasi, nganzi, makelele, mafingu, mpi mambu yonso ya mbi.”—Baefezo 4:31.

  Kudiyula nde: ‘Bibuti na mono ti bampangi na mono ke monaka nde mono ke sadilaka bo mambu ti luzitu? Kana beto ke wanaka ve na diambu mosi, keti mono ke waka makasi? Keti beto ke swanaka sambu mono ke waka makasi mpamba-mpamba mpi mono ke pesaka bikuma?’

  

• Mpeve ya kuditambika: Kana nge me kwela, kuvila ve na kusosa kuzaba mambu yina nkwelani na nge kele ti yo mfunu mpi mbala mingi kudipimina mambu yina nge ke zolaka.

  Munsiku ya Biblia: “Konso muntu kulanda na kusosa, mambote na yandi mosi ve, kansi ya muntu ya nkaka.”—1 Bakorinto 10:24.

  Kudiyula nde: ‘Keti mono ke zolaka nde mambu kusalama kaka mutindu mono me zola? Keti bantu me zabaka mono bonso muntu yina ke vandaka ve makambu ngolo? Keti mono kele ti kikalulu ya kutula bampusa ya bantu ya nkaka na kisika ya ntete?’

• Kudikulumusa: Nkwelani ya mbote ke ndimaka bifu na yandi mpi ke lombaka nkwelani na yandi ndolula

  Munsiku ya Biblia: ‘Beto yonso ke salaka bifu mbala na mbala.’—Yakobo 3:2.

  Kudiyula nde: ‘Keti mono ke ndimaka kukonda mpasi bifu na mono to mono ke pesaka bikuma? Keti mono ke waka makasi kana muntu kupesa mono ndongisila to kusonga mono kima mosi ya mono fwete yidika?’

• Mambu ya mbongo: Mbala mingi, mambu ya me tala mbongo ke nataka mavwanga na makwela. Yo yina sambu beno swanaka ve sambu na mambu ya mbongo, beno fwete sadilaka mbongo mbote.

  Munsiku ya Biblia: “Nani na kati na beno kana yandi ke zola kutunga nzo-zulu, yandi ke vandaka ntete ve sambu na kutadila mbongo yina yo ta lomba mpi kutala kana yandi kele ti mbongo ya me fwana sambu na kumanisa yo?”—Luka 14:28.

  Kudiyula nde: ‘Keti mono ke zabaka mbote mutindu ya kusadila mbongo to mono ke vandaka konso mbala ti bamfuka? Inki mutindu mono me monisaka dezia nde mono ke sadilaka mbongo mbote?’

• Bikalulu ya kimpeve. Kana nge kele Mbangi ya Yehowa, nge fwete vanda ti kikalulu ya kulonguka Biblia mbala na mbala mpi ya kukwendaka na balukutakanu ya dibundu.

  Munsiku ya Biblia: “Kiese na bantu yina ke bakisaka mbote nde bo kele ti nzala ya mambu ya kimpeve.”—Matayo 5:3.

  Kudiyula nde: ‘Keti mono ke salaka yonso sambu lukwikilu na mono kulanda kuvanda ngolo? Keti mambu ya kimpeve ya mono ke salaka ke vandaka na kisika ya ntete ya luzingu na mono to mono ke bikaka nde mambu ya nkaka kukanga mono nzila ya kusala yo?’

Na bunkufi: Ata muntu mosi ve ke zolaka kukwelana ti muntu yina ke salaka ve mambu na mutindu ya me fwana. Yo yina, sala ngolo sambu na kukuma muntu ya kuyela, yidika kimuntu na nge. Kana nge sala mpidina, nge ta benda kukonda mpasi dikebi ya muntu yina ke sala mpi mambu bonso nge.