**Inki Biblia Ke Tuba Sambu na Bitumba ya Bo Lenda Sadila Minduki ya Ngolo (Guerre nucléaire)?**

Nsi-ntoto ya mvimba ke landa kuzinga na boma ya bitumba ya ngolo sambu bansi yina kele ti minduki ya ngolo ke landa kusala yo mingi. Bantu kele na boma ya mingi sambu na minduki ya ngolo yina bantu me salaka dezia mpi bo ke mona nde bitumba ya ngolo lenda salama. Bo ke yindula mpi nde kana insi mosi kusadila bombe mosi kaka ya ngolo, yo lenda sala nde bitumba ya ngolo kusalama yina lenda bebisa ntoto ya mvimba. Mutindu zulunalu mosi (Bulletin of the Atomic Scientists) ke tubila yo, beto ke zinga “ntangu yonso na boma ya bitumba ya ngolo.”

Keti bitumba ya ngolo yai lenda salama? Kana mpidina, keti ntoto ta vanda kaka? Inki mutindu beto lenda nunga boma ya bitumba yai ya ngolo? Inki Biblia ke tuba sambu na yo?

Disolo yai ta tubila

Keti Biblia tubaka na ntwala nde bitumba ya bo lenda sadila minduki ya ngolo ta salama?

Biblia ke tubilaka ve na siki-siki yonso bitumba yina bo lenda sadila minduki ya ngolo. Kansi boma ya bitumba ya mutindu yina kele rezilta ya mambu yina Biblia tubilaka na ntwala.

Beto fwanisa mambu yina baverse yai ke landa ke tubila ti mambu ya ke salama bubu yai na nsi-ntoto.

Baverse ya Biblia: Balongoki ya Yezu yulaka yandi nde: “Inki ntangu mambu yai ta salama, mpi inki ta vanda kidimbu ya kukala na nge mpi ya nsukilu ya ngidika ya bima?” Yezu vutudilaka bo nde: “Insi mosi ta nwanisa insi ya nkaka mpi kimfumu mosi ta nwanisa kimfumu ya nkaka.”—Matayo 24:3, 7.

Mambu ya ke salama na ntoto: Bansi yina kele ti minduki ya ngolo to bayina lenda sala yo kele na kunwana mbala mingi.

“Mubulu ke landa kukuma mingi na nsi-ntoto na bamvula yai: bitumba kele na kusalama mingi.”—The Armed Conflict Location & Event Data Project.

Baverse ya Biblia: “Na ntangu ya nsuka, ntotila ya sudi ta yantika kuyinakana ti [ntotila ya nordi].”—Daniele 11:40.

Mambu ya ke salama na ntoto: Bansi yina ke zingaka na kimbeni ti bayina ke pesaka bo maboko kele na kutesana sambu na kukuma bansi yina me luta ngolo mutindu Biblia tubilaka yo. Ata bansi yina kele ngolo mingi ke nwanaka ve bo na bo, kansi bo ke landa kukumisa minduki na bo ngolo mingi kibeni.

“Bansi mingi me vanda na mavwanga ya ngolo bo na bo na bamvula kumi ya me katuka kuluta, yika mpi bansi ya nkaka ya ngolo yina ke pesa maboko na bansi yina ke nwana.”—The Uppsala Conflict Data Program.

Baverse ya Biblia: “Na bilumbu ya nsuka bantangu ya mpasi mpi ya nku ta vanda. Sambu bantu ta vanda . . . bantu ya ke zolaka ve kuwakana, “bantu ya ke kusilaka bankaka makambu, bantu ya me konda kudiyala, bantu ya nku.”—2 Timoteo 3:1-3.

Mambu ya ke salama na ntoto: Kaka bonso bantu yonso ya nkaka, bamfumu ya nsi-ntoto yai mpi ke wakanaka ve bo na bo. Na kisika ya kuyidika mavwanga na bo na ngemba, bo ke sosaka kuyidika yo na kingolo-ngolo. Mambu ya mutindu yai le sala nde bitumba ya bo lenda sadila minduki ya ngolo kusalama.

“Kukonda kuwakana mbote ti bantu ya nkaka lenda sala nde mavwanga ya ngolo kubasika.”—Samir, Saran, Jane, Harman, World Economic Forum.

Keti Nzambi ta pesa nzila nde bitumba yai ya ngolo kusalama?

Biblia ke tubila yo ve. Yo ke tuba nde “mambu ya ke pesa boma,” to bidimbu ya ke pesa boma ta monana na bilumbu na beto. (Luka 21:11) Mbandu mosi ya mambu yango kele babombe yina bo losaka na Bitumba ya Zole ya Ntoto ya Mvimba. Biblia ke tendula sambu na nki Nzambi ke pesaka nzila na bitumba. Sambu na kuzaba mambu mingi, tala video Sambu na nki Nzambi me pesaka nzila na bampasi?

Keti Ntoto ta vanda kaka?

Ee. Ata bantu kusadila diaka minduki ya ngolo, Nzambi ta pesa ve nzila nde mambu yai kubeba ngolo na mpila nde nsi-ntoto ya mvimba kufwa. Biblia ke tuba nde ntoto ta landa kaka ve kuzinga kansi mpi yo ta vanda kisika yina bantu ta zingaka mvula na mvula.

“Ntoto ke bikalaka kimakulu.”—Longi 1:4.

“Nzambi ya kieleka, Muntu yina yidikaka ntoto, . . . , gangaka yo ve kaka sambu na mpamba, kansi yina salaka yo sambu bantu kuzinga.”—Tanga Yezaya 45:18.

Bantu ya nkaka ke yindulaka nde na bilumbu ke kwisa, kaka bantu fioti mpamba ta bikala na luzingu, bayina ta nwana ngolo na nsi-ntoto yina bitumba ya ngolo ta bebisa. Kansi Biblia ke tuba nde ata kubeba mosi ve ya ta katuka na bitumba ta bebisa luzingu na ntoto ya mvimba.

“Ntoto-makanga ti ntoto ya kuyuma ta vanda na kiese, mpi ntoto ya zelo na zelo ta yangalala mpi ta basisa bintuntu bonso safrani.”—Yezaya 35:1.

Bantu ke sala kisikamosi mpi bo kele na kiese na paladisu na ntoto. — Nzambi ke zola nde beto zinga na kiese na nsi-ntoto mosi ya kitoko

Ngangi na beto me salaka ntoto ti makuki ya kuyituka ya kudiyidika yo mosi. Beto ke zaba mpi nde Nzambi ta sadila ngolo na yandi sambu na kuyidika ntoto sambu yo landa kuvanda kisika yina bantu ta zingaka mvula na mvula.—Nkunga 37:11, 29; Kusonga 21:5.

Inki mutindu beto lenda nunga boma ya “bitumba yai ya ngolo”?

Bantu ya nkaka lenda niokwama sambu na boma ya “bitumba ya ngolo,” yina bo ke bingaka “boma ya bitumba ya bo lenda sadila minduki ya ngolo mpi malanda na yo.” Mambu yina Biblia me silaka beto mpi bandongisila na yo ke sadisaka bantu yina kele na boma yina na kuwa ve boma mingi. Inki mutindu?

Biblia ke pesaka beto lusilu mosi ya mbote sambu na ntoto mpi bantu yina ke zingaka na zulu na yo. Kuvanda ti kivuvu yai lenda vanda bonso “longo sambu na luzingu na beto” mpi yo ta fiotuna basusi na beto.” (Baebreo 6:19, noti na nsi ya lutiti) Beto lenda fiotuna basusi na beto kana beto ke tula dikebi na mambu ya ke salama konso kilumbu, na kisika ya kudiyangisa mingi sambu na mambu yina lenda salama na bilumbu ke kwisa. Kaka mutindu Yezu tubaka, “konso kilumbu ke vandaka ti bampasi na yo.”—Matayo 6:34.

Yo kele mfunu nde konso muntu na kati na beto kuditanina mpi kuvanda ti mabanza ya mbote mpi na ngemba. Beto lenda sala mutindu yai kana beto ke buya kutula dikebi na kulanda bansangu ya ke pesa basusi, mu mbandu masolo, mambu ya bantu ke tuba mpi bangindu ya bantu na yina me tala mutindu bantu ke sala minduki ya ngolo. Yo ke tendula ve nde beto ke pona kuzinga bonso bantu yina ke buya mambu ya kieleka yina ke salama. Kansi beto ke sala yina beto lenda sala sambu beto vanda ve ntangu yonso ti boma ya mambu yina beto lenda yala ve mpi yina mbala ya nkaka lenda salama ve.

“Basusi na ntima ya muntu ke lembisaka ntima, Kansi ndinga ya mbote ke pesaka yo kikesa.”—Bingana 12:25.

Kudipesa ve na kulanda bansangu ya mbi, kansi tula dikebi na mambu yina kele ya mbote na luzingu na nge.

“Nzambi yina ke pesaka kivuvu kupesa beno kiese mingi mpi ngemba mingi sambu beno ke tudilaka yandi ntima.”—Baroma 15:13.

Bifwanisu: Muntu ke tala na ntwala ti kivuvu. 1. Na nima na yandi, bitumba, avio ya bitumba, misile, mpi dituti ya bombe yina kele bonso buboko. 2. Na ntwala na yandi kele ntoto ya bunkete mpi ya ngemba yina kele ti bangumba, miwanda ya kitoko, masa ya ke kulumuka mpi bandeke. — Biblia ke pesa beto kivuvu ya kieleka ya luzingu ya mbote na bilumbu ke kwisa

Kulonguka mambu mingi na yina me tala balusilu ya Nzambi lenda pesa beto kivuvu, kiese mpi ngemba ya kieleka.

Keti Biblia tubaka na ntwala nde bo ta sadila minduki ya ngolo na Armagedoni?

Bantu ya nkaka ke yindulaka nde Armagedoni kele bitumba ya nsi-ntoto ya mvimba ya bo ta sadila minduki ya ngolo. Ntembe kele ve nde, bo ke yindulaka malanda yina bitumba ya mutindu yai lenda basisa.

Kansi Biblia ke sadilaka ngogo yai “Armagedoni” sambu na kutubila bitumba na kati ya “bantotila ya ntoto ya mvimba” to baguvernema ya bantu ti Nzambi.a (Kusonga 16:14, 16) Armagedoni ta fwa ve bantu kisaka-saka mpi ntoto mutindu babombe ya bitumba ke salaka yo. Kansi Armagedoni ta fwa kaka bantu ya mbi, yo ta tula ngemba ya kieleka mpi lutaninu.—Nkunga 37:9, 10; Yezaya 32:17, 18; Matayo 6:10.

Biblia ke tubaka nde bitumba ta mana inki mutindu?

“Yandi ke sukisa bitumba na ntoto ya mvimba. Yandi ke buka munduki ya tolo-tolo mpi dikonga; Yandi ke yoka bapusu-pusu ya basoda na tiya.”—Nkunga 46:9.

Yehowab Nzambi ta sadila ngolo na yandi sambu na kumanisa kimbeni na kati ya bantu mpi yandi ta bebisa minduki na bo ya bitumba. Yandi ta sala yo na nzila ya Kimfumu na yandi. Yo kele guvernema ya zulu yina ta yala ntoto ya mvimba.—Daniele 2:44.

Kimfumu ya Nzambi ta longa bantu mutindu ya kuzinga na kiese mpi na kuwakana. Mutindu guvernema mosi mpamba ta yala ntoto ya mvimba, kukonda kuwakana na kati baguvernema ya nsi-ntoto yai ta vanda diaka ve; bantu ta longuka diaka ve bitumba. (Mika 4:1-3) Luzingu ta kuma nki mutindu? Biblia ke tuba nde: “Konso muntu ta zinga na ngemba na bilanga na yandi ya vinu ti ya bafige; ata muntu mosi ve ta kwisa kupesa yandi boma.”—Mika 4:4, Bible en Kituba.

a Tala disolo “Bitumba ya Armagedoni Kele Nki?”

b Yehowa kele zina ya Nzambi. (Nkunga 83:18) Tala disolo “Yehowa Kele Nani?”

Keti mambu yina Biblia ke tubila na mukanda ya Kusonga ke tadila bitumba ya bo lenda sadila minduki ya ngolo?

Bantu ya nkaka ke yindulaka nde mukanda ya Kusonga ke tubilaka kubeba ya ngolo yina bitumba ya bo ta sadila minduki ya ngolo ta basisa. (Kusonga 6:14; 8:7-12; 16:1-21) Mu mbandu, yo ke tubila ‘tiya ke katuka na zulu mpi ke kulumuka na ntoto na meso ya bantu.’ (Kusonga 13:11-13) Bambangi ya Yehowa ke bakisaka nde mambu yai ke tadila ve bitumba ya ngolo yina lenda salama ntoto ya mvimba mpi ya bantu lenda sadila minduki ya ngolo. Kansi yo ke tadila babombe (bombes atomiques) yina bo sadilaka na Bitumba ya Zole ya Ntoto ya Mvimba.

Ata mukanda ya Kusonga ke tubilaka mambu yina ta salama, yo ke salaka yo ve sambu na kutendula mambu ya fioti-fioti ya mambu yai ya ke pesa boma. Ntangu nge ke tanga mukanda ya Kusonga, yibuka nde:

Yo ke sadilaka bidimbu mingi yina bantu lenda bakisa ve na zulu-zulu.—Kusonga 1:1.
Bo sonikaka yo ve sambu na kupesa bantu ya ke tanga yo boma. Kansi mambu ya kele na kati ke pesa bantu yina ke bakisa yo mpi ke sadila yo kiese.—Kusonga 1:3.

Sambu na kuzaba mambu mingi, tanga disolo: “Mukanda ya Kusonga: Inki Kele Ntendula na Yo?”