Mono Pesaka Maboko Sambu Bantu Mingi Kuzaba Kieleka

Kansi mutindu tata na mono vandaka kulomba mono mbala na mbala na kulonguka Biblia, mono ndimaka. Kumona nde Biblia ke tubaka mambu ya siki-siki na yina me tala siansi yitukisaka mono ngolo. Malembe-malembe, mono kumaka kundima nde Biblia kele Ndinga ya Nzambi mpi nde Bambangi ya Yehowa ke longaka mambu yina Biblia ke tubaka kibeni mpi nde bo ke sadilaka minsiku na yo na luzingu na bo. Mono bakaka mbotika na 1970, kilumbu mosi ti tata na mono. Mama na mono ti bampangi na mono zole ya bankento bakaka mbotika mwa bamvula na nima.

Batoko mingi ya mvula na mono vandaka kaka kuyindula kusala feti. Mono fwete ndima nde, ntangu mwana ke lungisaka bamvula 17, kuzinga mutindu yina ke bendaka kibeni dikebi na yandi. Kansi Bambangi ya Yehowa yina longukaka Biblia ti mono vandaka kibeni na kiese ya mingi ya kusadila Yehowa na kisalu ya ntangu yonso. Yo yina, mono kumaka mpi ti nzala yina. Mono kumaka mupasudi-nzila ti bamvula 21.

Kisalu ya kimupasudi-nzila pesaka mono kiese ya mingi. Mono vandaka na mawa sambu mono yantikaka yo ve banda ntama. Mono vandaka kusepela mingi kulonga nsangu ya mbote na dibungu ya Göteborg, sambu mono vandaka kukwenda kulonga bantu yina me katukaka na bansi ya kuswaswana yina vandaka kusala na bamaswa yina ke nataka bima.

Yai bamvula kuluta 50 banda mono ke pesaka maboko na mutindu ya sipesiali sambu na kulonga nsangu ya mbote na bandinga mingi. Bika mono tela beno mutindu mambu yonso yantikaka.

Kusala ti MEPS

Sambu na kuvanda mupasudi-nzila, mono vandaka kusala kisalu ya kusonika bangogo, bisono, bidimbu, bantalu mpi buna na buna (typographie) sambu na ntangu fioti. Na ntangu yina, mambu ya me tala kuniema mikanda vandaka kusoba: bo yambulaka kusadila bisono ya plomb (caractères en plomb) mpi bo kumaka kusadila metode ya kubaka bizuzi (photographie) sambu na kubalula mambu ya bo me sonika mpi bifwanisu mpi kutula yo na papie. Mono longukaka mutindu bo ke sadilaka bisadilu ya informatike sambu na kuyidika mikanda na nsadisa ya bizuzi (photocomposition) yina bo me kumaka kusadila sambu na kuyidika baplake ya bo vandaka kubalula.

Na 1980, mono kwelanaka ti Helene. Yandi vandaka mupasudi-nzila. Kaka bonso mono, yandi vandaka kuzola kukutana ti bantu yina me katuka na bandambu yonso iya ya ntoto mpi ya kuzaba mutindu bantu ya nkaka ke zingaka. Beto vandaka ti lukanu ya kusala nzo-nkanda ya Gileadi sambu na kukuma bamisionere.

Kansi, mutindu mono vandaka ti eksperiansi na mambu ya me tala kusonika bangogo, bisono, bidimbu, bantalu mpi buna na buna, mono ti Helene, bo bingaka beto na kusadila Yehowa na Betele ya Suède. Bampangi zolaka kusadila mambu ya mpa ya teknolozi sambu na kutomisa bametode ya kuniema mikanda. Na 1983, bo tindaka beto na Betele ya Wallkill na New York sambu na kubaka formasio ya Baprograme ya Kubaka Bizuzi mpi Kuvukisa yo ti Bisono Sambu na Kubasisa Mikanda na Bandinga Mingi [(système électronique de photocomposition multilingue (MEPS)]a yina bampangi basisaka.

Bo tendudilaka beto nde MEPS kele kisadilu mosi ya informatike yina ke sadisaka na kusonika bima na mitindu mingi ya kusonika mpi ya alfabe, ya kuvukisa bima yina bo me sonika ti bifwanisu mpi ya kuyidika yo mbote sambu bo niema yo. Kisalu na beto vandaka ya kukotisa mitindu ya mpa ya bisono na MEPS sambu na kuniema mikanda na beto na bandinga mingi. Bubu yai, bamvula mingi me luta, Bambangi ya Yehowa ke basisaka nsangu ya mbote ya kusonika na bandinga kuluta 1 000.

Na nima, mono ti Helene, bo tindaka beto na Asie sambu beto yika bandinga ya nkaka na MEPS. Beto monoka nde kupesa maboko sambu nsangu ya mbote kubasika na bandinga mingi vandaka lukumu ya nene.

Kuyikama ti Mutindu ya Nkaka ya Kuzinga

Na 1986, mono ti Helene, beto kwendaka na Inde. Yo lombaka nde beto yantika kuzinga na mutindu ya kuswaswana ti mutindu beto ke zingaka. Ntangu beto kumaka na Bombay, beto kumaka ti basusi mingi na yina me tala mutindu ya kuzinga na kisika yina. Yo monanaka nde mutindu ya kuzinga ya bantu ya Inde me swaswana ngolo kibeni ti mutindu ya kuzinga ya bantu ya Suède. Na mposo ya ntete, beto waka kibeni nzala ya kuvutuka na bwala na beto.

Kansi ntangu mposo ya ntete lutaka, beto tubaka beto zole mambu yai: ‘Beto vandaka kuzola ntangu yonso kukuma bamisionere. Awa ya bo me tinda beto na insi ya nzenza, yo ta vanda mawa kana beto lemba nitu. Beto fwete yikama ti mutindu yai ya kuzinga.’

Yo yina na kisika ya kutina, beto bakaka lukanu ya kusosa kuzaba mambu mingi na yina me tala mutindu ya kuzinga kuna, yina swaswanaka kibeni ti ya beto. Po pidina ya mono ti Helene, beto kumaka kuzola mingi Inde. Nkutu beto longukaka bandinga zole ya insi yai: Kigujarati ti Kipendjabi.

Na Birmanie

Na 1988, bo tindaka beto na Birmanie. Birmanie kele insi mosi ya kele na kati-kati ya Chine, Inde mpi Thaïlande. Mavwanga ya politiki vandaka mingi na insi yai mpi bo tulaka nsiku yina bo ke bingaka loi martiale na bateritware mingi ya insi yai. MEPS vandaka ntete ve kusadila mutindu ya kusonika na insi yai mpi ata kisadilu mosi ve ya me fwana vandaka na insi yango sambu na kusadila yo. Kisalu na beto ya ntete vandaka kulomba nde, beto sala bisono ya mutindu yina ya kusonika mpi kunata badese na yo na Wallkill sambu bo kotisa yo na MEPS.

Na plene ya avio, Helene vandaka kunata badese yina na saki na yandi ya maboko. Mutindu mavwanga na mambu ya politiki vandaka kusalama, bo lendaka kukanga beto kana bantu yina vandaka kutanina bwala monaka mikanda na ndinga ya Birmanie na saki na beto. Kansi ntangu bo tala-talaka bima na beto, Helene nangulaka kaka maboko mpi ata muntu mosi ve monaka nde yandi vandaka ti saki ya maboko.

Bo pesaka bambaludi ya ndinga ya Birmanie baordinatere ti ba-imprimante. Bo pesaka bo mpi formasio. Bamingi na kati na bo me bikaka ntete ve kumona ordinatere na luzingu na bo. Kansi bo vandaka ti lukanu ya kulonguka mambu ya mpa. Na ntangu fioti mpamba, bo kumaka ti makuki ya kuyambula kusadila bisadilu yina bo vandaka kusadila ntete (rotatives vétustes) ntama ya bo sumbaka mpi ya vandaka kulomba nde muntu mosi kutula binzanza sambu na kubasisa kaka lutiti mosi ya mukanda. Yo salaka nde mikanda na beto kukuma kitoko mingi.

Na Népal

Na 1991 mono ti Helene, bo tindaka beto na Népal. Népal kele insi mosi ya kele na lweka na ngumba na sudi ya Himalaya. Na ntangu yina, dibundu vandaka kaka mosi mpi mikanda vandaka ve mingi na ndinga ya Népal.

Na ntangu fioti mpamba, bo balulaka mikanda mingi mpi bo kabulaka yo na teritware. Bubu yai, Bambangi ya Yehowa ya ke sadilaka Yehowa na Népal kele kiteso ya 3 000 na mabundu kuluta 40. Bantu kuluta 7 500 vukanaka sambu na Nkinsi ya Kuyibuka Lufwa ya Yezu na 2022.

Kamukanda na Ndinga Iahu

Na bamvu 1990, bamisionere yina bo tindaka na Chiang Mai na Thaïlande yantikaka kusamuna na makanda yina vandaka kutuba ndinga Iahu. Makanda yango vandaka kuzinga na bangumba. Ndinga Iahu kele ndinga ya kubutukila ya bantu yina ke zingaka na babwala yina kele pene-pene ti Chine, Laos, Birmanie, Thaïlande mpi Vietnam. Kansi ata mukanda mosi ve vandaka na ndinga yai.

Toko mosi ya bakala yina vandaka kulonguka Biblia ti bamisionere balulaka kamukanda “Tala! Mono Kesala Bima Yonso ya Mpa” na ndinga Iahu. Kamukanda yango vandaka na ndinga Thaï. Bantu ya nkaka ya bwala na bo vukanaka ti yandi sambu na kukongula mbongo, ebuna bo tindaka yo na Betele ti kamukanda yina. Na mukanda yina bo tulaka na kati sambu na kutinda yo, bo sonikaka nde bo ke zola nde bantu yonso ya bwala yina ya ke tubaka Iahu kuwa mambu ya kieleka yina bo longukaka na kamukanda yina.

Mwa bamvula na nima, mono ti Helene, beto zwaka dibaku ya mbote ya kukwenda na babiro ya ke balulaka mikanda mpi bavideo ya kele na Chaing Mai sambu na kupesa bambaludi ya ndinga Iahu formasio sambu na kuzaba kusadila MEPS. Na kati ya bambaludi yango, mosi vandaka mpangi-bakala mosi ya katukaka kubaka mbotika. Beto yitukaka mingi na kuzaba nde toko yina ya bakala vandaka leke yina balulaka kamukanda “Tala!” na ndinga Iahu!

Na 1995, mono ti Helene beto vutukaka na Inde. Beto pesaka bambaludi yina vandaka na Betele formasio yina bo vandaka ti yo mfunu sambu na kuzaba kusadila MEPS. Bubu yai, mikanda me kumaka mingi mpi na bandinga mingi ya bantu ke tubaka na insi yai sambu na kulonga bantu Biblia mpi kusadisa bo na kubaka mbotika.

Luzingu Mosi ya Mbote

Banda 1999 mono ti Helene, beto ke sadilaka Yehowa na Betele ya Grande-Bretagne. Beto kele na ekipe yina ke salaka baprograme ya MEPS na babiro ya ke twadisaka kisalu na beto na ntoto ya mvimba. Beto kele na kiese ya mingi mutindu beto ke lutisaka ntangu mingi na kulonga nsangu ya mbote na Londres na bantu yina ke tubaka Kigujarati mpi Kipendjabi. Konso mbala yina bo ke tulaka mikanda to bavideo na ndinga mosi ya mpa na jw.org, beto ke sadilaka mabaku yonso sambu na kulonga bantu ya teritware na beto ya ke tubaka ndinga yina.

Mono kele na kiese ya mingi mutindu mono kuditudilaka balukanu ya kimpeve ntangu mono vandaka leke na kisika ya kulanda mbandu ya banduku na mono mpi ya kulutisa ntangu na bansaka. Mono ti Helene, beto ke kudipesaka ve foti ata fioti mutindu beto me kudipesaka na kisalu ya ntangu yonso. Beto ke vandaka na kiese mingi mutindu beto me zwaka dibaku ya kukwenda kutala bansi kuluta 30 mpi kumona na meso na beto mosi mutindu bantu ya bansi yonso, ya makanda yonso mpi ya bandinga yonso ke wa nsangu ya mbote.​—Kusonga 14:6.