Nsendo ya Yobi—Kikuma ya kivuvu na beto
“Yehowa . . . Kusakumunaka nsukulu ya Yobi kuluta luyantiku.”—YOBI 42:12, NW.
YEHOWA “kekumaka mufuti ya bantu yina yonso kesosaka yandi na masonga yonso.” (Baebreo 11:6, NW) Yandi kepusaka mpi bambangi na yandi na kuta kimbangi na kikesa yonso, nkutu ata mimekamu kelembisaka bau bonso bantu ya kufwa. (Yobi 26:5; Kusonga 11:3, 7, 11) Yau kuzikisamaka na dyambu ya Yobi. Ata yandi nyokwamaka na bansyamisi tatu ya luvunu, yandi vandaka mpima ve sambu na boma ya bantu. Kansi, yandi pesaka kimbangi ya ngolo.
2 Bambangi ya Yehowa mingi ya bubu yai memonaka munyokudi mpi bankandikila ya ngolo yina kunataka bau penepene na lufwa. (2 Korinto 11:23) Kansi, bonso Yobi, bau monisaka zola sambu na Nzambi mpi bau sadilaka lunungu. (Ezekiele 14:14, 20) Bau nungaka mpi mimekamu na lukanu ya kuyangidika Nzambi, ya kusyamisama na kupesa kimbangi ya ngolo, mpi ya kufuluka na kivuvu ya kyeleka.
Yobi Kepesa Kimbangi ya Ngolo
3 Na disolo na yandi ya nsuka, Yobi kupesaka nkutu kimbangi ya ngolo kuluta yina ya yandi kupesaka na ntwala. Yandi kangaka mpenza minoko ya bansyamisi na yandi ya luvunu. Ti luvwezo ya kulwadisa, yandi tubaka nde: “Oh mutindu nge mesadisa mpenza muntu ya kondaka ngolo!” (Yobi 26:2) Yobi kukumisaka Yehowa, yina ngolo na yandi kutelemisaka ntoto na mpamba mpi matuti ya kufuluka na masa na zulu ya ntoto. (Yobi 26:7-9) Kansi, Yobi tubaka nde mambu ya ngyituka ya mutindu yina “Beto kemona kaka balweka ya banzila ya Yehowa.”—Yobi 26:14, NW.
4 Ya kusyama nde yandi mesala kima ve, Yobi ketuba nde: “Tii ya mono tafwa mono tayambula kwikama na mono ve!” (Yobi 27:5, NW) Na kuswaswana ya balufundu ya luvunu ya bau kufundaka yandi, yandi salaka ve ata kima mosi yina kufwanaka na yina kukuminaka yandi. Yobi vandaka kuzaba nde Yehowa kewaka ve bisambu ya bayina keyambulaka lukwikilu, kansi yandi tapesa nsendo na bantu ya kwikama. Mambu yai lenda kuyibuka beto nde kubika fyoti mpasi ya Armagedoni takatula bantu ya mbi na bisika na bau ya ngolo, mpi bau taguluka ve na diboko ya kukonda nkenda ya Yehowa. Ebuna na kuvingilaka, bansadi ya Yehowa tatambulaka na kwikama na bau.—Yobi 27:11-23.
5 Yindula fyoti mutindu bantu yai tatu ya kufuluka na mayele ya nza kewidikila mpila Yobi kemonisa nde muntu kusadilaka biyeka ya mayele na yandi sambu na kubasisa wolo, palata, ti bimvwama ya nkaka na kati ya ntoto mpi na kati ya mbu. Yandi tubaka nde “kansi, saki ya kufuluka na mayele kuluta saki ya kufuluka na mayaka ya ntalu.” (Yobi 28:18) Bansyamisi ya luvunu ya Yobi lendaka ve kusumba mayele ya kyeleka. Nto na yau kele Ngangi ya mupepe, ya mvula, ya nsemo, ti ya ndumu ya mvula. Ya kyeleka, “[nkadilu ya] kubanga Nzambi—kele yau yina mayele, mpi kubikisa mambi kele ngangu.”—Yobi 28:28.
6 Ata na kati ya bampasi na yandi, Yobi kuyambulaka ve na kusadila Yehowa. Na kisika ya kubikisa Nkwa-Ngolo, muntu yai ya lunungu kuvandaka na mfunu ya “kinkundi ti Nzambi.” (Yobi 29:4) Yobi vandaka kudisikisa ve ntangu yandi kuyibusaka inki mutindu yandi ‘vandaka kugulusa nsukami, kufuluka na lunungu, mpi tata ya kyeleka sambu na nsukami.’ (Yobi 29:12-16) Kansi, yandi vandaka kutuba mambu ya luzingu na yandi bonso nsadi ya kwikama ya Yehowa. Keti beto lenda kutuba kiteso mosi? Ya kyeleka, Yobi vandaka mpi kumonisa balufundu ya luvunu ya bantu ya lengo yina tatu.
7 Yobi vandaka kusekama na bantu ya kuvandaka baleke mpenza ‘bayina yandi lendaka ve kutula batata na bau kisika mosi ti bambwa ya mameme na yandi.’ Bau vandaka kuvweza yandi mpi kulosila yandi mate. Ata yandi vandaka na mawa ya mingi, Yobi vandaka kuzitisama ve. (Yobi 30:1, 10, 30) Sambu yandi vandaka ya kukangama ngolo na Yehowa, kansi, yandi vandaka na kansansa ya kugedila mpi lendaka kutuba nde: “Yandi tatesa mono na kitesilu ya kulunga mpi Nzambi tazaba kwikama na mono.” (Yobi 31:6, NW) Yobi vandaka ve muntu ya bizumba to muntu ya nsaka, yandi kondaka ve kusadisa bantu ya kuvandaka na mfunu ya lusadisu. Ata yandi vandaka mvwama, yandi tulaka ntima ve ata fyoti na bimvwama ya kinsuni. Kuluta dyaka, Yobi kudipesaka ve na lusambu ya biteki na kupesaka lukumu na bima ya kukonda luzingu, bonso ngonda. (Yobi 31:26-18) Na kutulaka ntima na Nzambi, yandi bikaka mbandu mosi ya mbote ya muntu ya kwikama. Ata yandi monaka bampasi mingi mpi yandi vandaka na bansyamisi ya luvunu, Yobi kusalaka lunwanisu ya ngolo mpi kupesaka kimbangi ya kuluta mbote. Bangogo na yandi mutindu yau kumaka na nsuka, yandi kudipesaka na Nzambi, zuzi na yandi mpi nsadisi na yandi.—Yobi 31:35-40.
Elihu Ketuba
8 Na penepene kuvandaka mwana ya bakala mosi zina na yandi Elihu, mwana ya dibuta ya mwana ya Buze, mwana ya Nahore ebuna mpi mpangi ya ntama ya nduku ya Yehowa, Abrahami. (Yezaya 41:8) Elihu kumonisaka luzitu sambu na bambuta na kuwidikilaka bandambu yonso ya disolo. Kansi, yandi tubaka na kikesa yonso na yina metala mambu yina bau vandaka kuvila. Mu mbandu, yandi wilaka Yobi makasi “sambu yandi vandaka kubinga moyo na yandi ya lunungu na kisika Nzambi kusala yau.” Mingimingi Makasi ya Elihu kuvandaka sambu na bansyamisi ya luvunu. Mu mbandu, bansa na bau vandaka kumonana bonso yau kekumisa Nzambi kansi na masonga yonso, yau vandaka kuvweza yandi na kukotilaka ndambu ya Satana na kati ya ntembe yina. “Ya kufuluka na bangogo” mpi ya kupusama na mpeve santu, Elihu vandaka mbangi ya Yehowa ya kukonda kukabulakabula.—Yobi 32:2, 18, 21.
9 Yobi kumaka kudikotila mingi yandi mosi na kisika ya kukotila Nzambi. Ya kyeleka, yandi tulaka ntembe ti Nzambi. Kansi, na ntangu moyo ya Yobi vandaka kupusana na lufwa, kivuvu ya kubeluka kumonanaka. Na inki sansa yau kele mpila yina? Ee, Elihu kupusamaka na kutuba nde Yehowa vandaka kundima Yobi na nsangu yai: “Bika yandi kukumuluka ve na mazyamu! Mono memona nkudulu! Bika nsuni na yandi kukuma pete kuluta na butoko; bika yandi kuvutuka na bilumbu ya ngolo ya butoko.”—Yobi 33:24, 25, NW.
10 Elihu kusungikaka Yobi na mpila yandi tubaka nde yau kele mfunu ve na kuyangidika Nzambi na kubikalaka ya kwikama. Elihu kutubaka nde: “Nzambi lenda kusala mambi ve ata fyoti, mpi Nkwa-Ngolo na kusala kukonda lunungu! Sambu na kutadilaka mutindu ya kusadila ya muntu ya kukatukaka na ntoto, yandi tapesa yandi nsendo.” Yobi kusalaka kukonda kudibanza na kutubilaka mingi lunungu na yandi mosi, kansi yandi salaka mutindu yina kukonda nzayilu ya kyeleka mpi ntonina. Elihu kuyikaka nde: “Bika Yobi kumekama tii na nsuka sambu na bamvutu na yandi na kati ya bantu ya mbi.” (Yobi 34:10, 11, 35, 36, NW) Mutindu mosi, lukwikilu na beto ti kwikama na beto lenda kumonana mpenza kaka kana beto ‘memekama tii na ndilu’ na mutindu ya nkaka. Kansi, Tata na beto ya zulu tabikisa beto ve na kumekama kuluta yina ya beto lenda kuvibidila—1 Korinto 10:13.
11 Mutindu Elihu vandaka kulanda, yandi monisaka dyaka nde Yobi vandaka kutubila mingi lunungu na yandi mosi. Dikebi na beto fwete kutulama mingi na Ngangi na beto ya Nene. (Yobi 35:2, 6, 10) Elihu kutubaka nde Nzambi “tabika ve bantu ya mbi na luzingu, kansi mfundusu ya bantu kele na mawa, yandi tapesa yau.” (Yobi 36:6, NW) Ata muntu mosi ve lenda kubinga nzila ya Nzambi sambu na kubedisa yandi mpi kutuba nde Yandi kele ya kukonda lunungu. Yandi kele ya kuzanguka mingi kuluta nzayilu na beto, mpi banzila na yandi kele ya kuluta mingi. (Yobi 36:22-26) Ntangu beto memekama ngolo, beto yibuka nde Nzambi na beto ya mvula na mvula kele ya lunungu mpi yandi tapesa beto nsendo sambu na bisalu na beto ya lukwikilu sambu na lukumu na yandi.
12 Ntangu Elihu vandaka kutuba, mupepe ya ngolo vandaka kubula. Mutindu yau vandaka kupusana ntima ya Elihu yantikaka na kupapumuka mpi na kutekita. Yandi kutubaka mambu ya nene ya Yehowa mesalaka mpi kutubaka nde: “Tula makutu na mambu yai, Oh Yobi; telema fyoti mpi tala na dikebi bisalu ya ngyituka ya Nzambi.” Bonso Yobi, beto fwete kuyindula na bisalu ya ngyituka ya Nzambi mpi na nkembo na yandi ya kuluta ngolo. Elihu kutubaka nde: “Na yina metala Nkwa-Ngolo, beto lenda ve kukuma na yau, yandi kele ya kuluta ngolo, masonga mpi ya kufuluka na lunungu, yandi takitisa yau ve. Ebuna, bika bantu kubanga yandi.” (Job 37:1, 14, 23, 24) Ntubilu ya nsuka ya Elihu keyibuka beto nde ntangu Nzambi tasambisa bantu ya mbi na ntangu kekwisa, yandi takitisa ve masonga ti lunungu mpi yandi tatanina bayina kesambilaka yandi ti boma mpi ti vumi. Inki dibaku yina ya kuvanda na kati ya bantu ya kwikama yina ketonda Yehowa bonso Mfumu ya luyalanganu! Vibidila bonso Yobi kusalaka yau, mpi kubikisa ve ata fyoti Satana na kunata nge na nganda ya kisika ya kusambulama na kati ya bibuka yai ya kyese.
Yehowa Kevutudila Yobi Mvutu
13 Inki mutindu Yobi kuyitukaka ntangu Yehowa kutubilaka yandi na kati ya mupepe ya ngolo! Mupepe yina ya ngolo kuvandaka ngolo ya Nzambi, ya kuswaswana na mupepe ya ngolo ya Satana yina kubwisaka nzo mpi kufwaka bana ya Yobi. Yobi kubikalaka mpima na ntangu Nzambi kuyufulaka yandi nde: “Nge vandaka wapi ntangu mono tulaka lufulu ya ntoto? . . . Nani kutulaka ditadi na yau ya kinkoko, ntangu bambwetete ya suka vandaka kutula milolo ya kyese kumosi, mpi bana ya Nzambi yonso kuyantikaka na kuboka na kyese?” (Yobi 38:4, 6, 7, NW) Yehowa kuyufulaka Yobi bangyufula ya kulandana na yina metala mbu, dituti ya yau melwataka, nsemo ti tombe ya nkyela, bakyelo ya lufwa, nsemo ti tombe, mpi bangituka. Yobi kukaka ve na kutuba ata kima mosi ntangu yandi yufulaka yandi nde: “Keti nge zaba bantuma ya zulu?”—Yobi 38:33, NW.
14 Bangyufula ya nkaka vandaka kumonisa nde na ntwala ya kugangama ya muntu mpi na ntwala yandi kupesama luyalu na zulu ya bambisi ya masa, bandeke, mpi bambisi ya mfinda mpi bambisi ya ketambudilaka na divumu, Nzambi vandaka kusungimina bau—kukonda nsadisa ya muntu to ndongisila. Bangyufula ya nkaka ya Yobi vandaka kutanga bigangwa ya nkaka bonso bangombe ya nseke, autrishi ti mpunda. Yobi vutulaka mvutu nde: “Keti kele na ntuma na nge ngo ya zulu kepumbukaka mpi ketungaka dizamba na yandi na zulu?” (Yobi 39:27, NW) Ata fyoti ve! Yindula nsadilu ya Yobi ntangu Nzambi kuyufulaka yandi nde: “Keti muntu yina ketonga Nkwa-Ngolo fwete kutulama ntembe?” Keti beto tayituka mvutu ya Yobi nde: “Tala! mono mekuma ya kukonda mfunu. Inki mono tavutula na nge? Mono metula diboko na mono na munoko na mono.” (Yobi 40:2, 4, NW) Sambu Yehowa kele konso ntangu ya kusungama, kana yau mekuminaka beto na kubokutila yandi, beto fwete ‘kutula diboko na beto na munoko na beto.’ Bangyufula ya Nzambi kukumisaka mpi bunene na yandi, lukumu na yandi, mpi ngolo na yandi, bonso yau memonisamaka na lugangu.
Behemoti ti Leviatana
15 Na nima Yehowa kutubilaka Behemoti, yina ketadilamaka mbala mingi bonso kiboko. (Yobi 40:15-24) Mbisi ya ngyituka sambu na nda na yandi, kilo ya mingi, mpi mpusu ya ngolo, mpi mbisi yai kedyaka matiti, yau ‘kedyaka matiti ya langi ya masa ya sakasaka.’ Bisina ya kikesa na yau ti ngolo na yau kele na luketo mpi na bansinga ya divumu na yandi. Mikwa ya makulu na yandi kele ngolo bonso “batibe ya kwivere.” Behemoti kedindaka ve na kati ya bamasa ya ngolo kansi ketendaka mbote na ndambu yina masa kelutaka ve ngolo.
16 Nzambi kuyufulaka dyaka Yobi nde: “Keti nge lenda kubasisa Leviatana na ndobo, to keti nge lenda kukulumusa ludimi na yau ti nsinga?” Mutindu Leviatana memonisama kemonisa nde yau kele ngandu. (Yobi 41:1-34) Yau tasala kuwakana ya ngemba ve ti konso muntu yina, mpi ata muntu ya mayele mosi ve tavanda na kikesa ya kutelemisa mbisi yai ketambudilaka na divumu. Batolotolo ketinisaka yau ve, mpi “yau kesekaka na makelele ya dionga.” Ntangu yau kele na makasi, Leviatana ketokisaka bansi ya masa bonso zungu ya mananasi. Dyambu yai kemonisa nde Leviatana ti Behemoti kuvandaka ngolo mingi kuluta Yobi kusadisaka yandi na kubatalala. Beto mpi fwete, na mbatalala yonso, kuzaba nde beto kele ve ngolo na beto mosi. Beto kele na mfunu ya mayele mpi ngolo ya Nzambi kepesa sambu na kununga kutatika ya Satana, Nyoka, mpi na kulungisa mikumba na beto na kisalu ya Yehowa.—Filipi 4:13; Kusonga 12:9.
17 Ya kubatalala mpenza, Yobi kundimaka dibanza na yandi ya mbi mpi kundimaka nde yandi tubaka kukonda nzayilu. Kansi, yandi monisaka lukwikilu nde yandi lendaka “kumona Nzambi.” (Yobi 19:25-17) Inki mutindu mambu yango lendaka kusalama, sambu ata muntu mosi ve lenda kumona Yehowa mpi kulanda na kuzinga? (Kubasika 33:20) Ya kyeleka, Yobi kumonaka kisalu ya ngolo ya Nzambi, kuwaka ndinga ya Nzambi, mpi meso ya mbakisa na yandi kukangukaka na kumona kyeleka na yina metala Yehowa. Yau yina, ‘Yobi mpi kubalulaka ntima na kati ya putulu mpi mfututu.’ (Yobi 42:1-6) Bangyufula ya mingi yina yandi kukaka ve na kuvutula bamvutu kumonisaka bunene ya Yehowa mpi kumonisaka bufyoti ya muntu, ata yina mekudipesaka na Nzambi bonso Yobi. Mambu yai kesadisa na kumona nde bampusa na beto fwete kupesama ve mfunu ya kuluta kusantisa zina ya Yehowa mpi kunwanina kimfumu na yandi. (Matayo 6:9, 10) Beto fwete kudibanzaka mingi na kubikala ya kwikama na Yehowa mpi kuzitisa zina na yandi.
18 Ntangu yai, inki mambu zolaka kukumina bansyamisi ya luvunu mpi ya kukonda kufwana? Yehowa kuvandaka na nswa ya kufwa Elifazi, Bildadi, ti Zofare sambu bau tubaka ve masonga na yina metala yandi, bonso Yobi kusalaka yau. Nzambi tubaka nde: “Beno baka sambu na beno bangombe nsambwadi ya babakala ti mameme nsambwadi ya babakala mpi beno kwenda na nsadi na mono Yobi, mpi beno fwete kupesa kimenga sambu na mambote na beno; mpi nsadi na mono yandi mosi tasamba sambu na beno.” (NW) Bantu yango tatu kubatalalaka sambu na kuyangidika yandi. Yobi yina kubikalaka ya kwikama, kusambaka sambu na bau, mpi Yehowa kundimaka kisambu na yandi. (Yobi 42:7-9) Kansi inki kukuminaka nkento ya Yobi, yina kupusaka yandi na kufinga Nzambi mpi na kufwa? Yau kemonana nde na mawa ya Nzambi, yandi kuvukisaka yandi ti bakala na yandi.
Nsendo ya Kusilamaka Kepesa Beto Kivuvu
19 Na mbala mosi, ntangu Yobi kubikisaka na kudiyangisa sambu na bampasi na yandi mpi kuvutukilaka kisalu na yandi ya Nzambi, Yehowa kusobaka mvwandilu na yandi. Na nima ya Yobi kusambaka sambu na bantu yina tatu, Nzambi ‘kukatulaka mvwandilu na yandi ya bumpika’ mpi kupesaka yandi ‘fwokula na zole bima yonso ya yandi vandaka na yau.’ Yehowa kumonisaka bunene na yandi na zulu ya Dyabulu na kukangaka diboko ya mbi ya maladi ya Satana mpi na kubelulaka Yobi na mutindu ya nkumbwa. Nzambi kukulaka mpi bibuka ya bampeve ya mbi mpi kutulaka bau ntama na kutulaka dyaka na nzyunga ya Yobi lutaninu ya bawanzyo na yandi.
20 Bampangi ya Yobi ya babakala, ya bankento, ti bantu ya kuzabana ya ntama vandaka kwisa kudya ti yandi, kuwila yandi mawa, mpi kusyamisa yandi sambu na mpasi ya Yehowa kupesaka nzila nde yau kumina yandi. Yehowa kusakumunaka nsukulu ya Yobi kuluta luyantiku na yandi, na mpila nde yandi kumaka na mameme 14000, bashamo 6000, bangombe ya babakala ti ya bankento 1000, mpi bampunda ya bankento 1000. Yobi butaka mpi bana nsambwadi ya babakala mpi bana ya bankento tatu—Yemima, Kesia, and Kereni-Apuki—kuvandaka bankento ya kuluta kitoko ya nsi yango, mpi Yobi pesaka bau difwa na kati ya bampangi na bau ya babakala. (Yobi 42:11-15) Dyaka, Yobi kuzingaka bamvula ya nkaka 140 mpi kumonaka bambandu iya ya dibuta na yandi. Disolo kesukisa nde: “Ebuna Yobi kufwaka, ntangu yandi nunaka mpi fulukaka bilumbu.” (Yobi 42:16, 17, NW) Bunda ya luzingu na yandi vandaka kisalu ya kimangu ya Yehowa Nzambi.
21 Disolo ya Masonuku yina metala Yobi kezabisa beto mambu ya kuluta mingi na yina ketadila mayele ya Satana mpi kesadisa beto na kumona inki mutindu kimfumu ya luyalanganu mekangama na kwikama ya bantu. Bonso Yobi, bayina yonso kezolaka Nzambi tamekama. Kansi, beto lenda kuvibidila bonso Yobi kusalaka. Yandi kunungaka mimekamu na yandi ti lukwikilu mpi ti kivuvu,mpi yandi kubakaka bansendo mingi. Bonso bansadi ya Yehowa bubu yai, beto kele na lukwikilu ya kyeleka mpi kivuvu. Mpi inki kivuvu ya ngolo Nsadisi ya Nene metulaka na ntwala na beto! Na kutulaka na mabanza na bau nsendo ya zulu, yau tasadisa bansolami na kusadila Nzambi na kwikama sambu na luzingu na bau ya mebikala awa na zulu ya ntoto. Bantu mingi yina kele na kivuvu ya kuzinga na ntoto tafwa ve, kansi bayina kefwa tapesama nsendo na nzila ya lufutumuku na kati ya paladisu ya ntoto, kumosi ti yandi mosi Yobi. Ti kivuvu ya kyeleka ya mutindu yina na kati ya ntima mpi na mabanza, bika bayina yonso ya kezolaka Nzambi kumonisa nde Satana kele muntu ya luvunu na kubikalaka ya kukangama ngolo na ndambu ya Yehowa bonso bantu ya kwikama mpi bakotidi ya ngolo ya kimfumu na yandi ya luyalanganu.
[Study Questions]
1. Inki Yehowa kesalaka sambu na bansadi na yandi, ata ntangu mimekamu kelembisaka bau mingi?
2. Ata bau kekutanaka ti munyokudi mpi nkandikila, inki mutindu Bambangi ya Yehowa kenungaka mimekamu na bau?
3. Kimbangi ya inki mutindu Yobi kupesaka na disolo na yandi ya nsuka?
4. Inki Yobi tubaka na yina metala kwikama, mpi sambu na inki yandi lendaka kutuba mutindu yina?
5. Inki mutindu Yobi kutendulaka mayele ya Kyeleka?
6. Sambu na inki Yobi kutubilaka luzingu na yandi ya ntwala?
7. Yobi kuvandaka muntu ya inki mutindu?
8. Elihu kuvandaka nani, mpi inki mutindu yandi monisaka na mbala mosi luzitu mpi kikesa?
9. Inki mutindu Elihu kupesaka ngindu ya mbeluka sambu na Yobi?
10. Tii na inki kiteso yau lombamaka nde Yobi kumekama, kansi na inki mambu beto fwete kundima na kutadilaka 1 Korinto 10:13?
11. Ntangu beto memekama ngolo, inki beto fwete kuyibuka?
12. Inki ntubilu ya nsuka ya Elihu kemonisa na yina metala kusalama ya mfundusu ya Nzambi na bantu ya mbi?
13, 14. (a) Inki mambu Yehowa kuyantikaka na kuyufula Yobi? (b) Inki mambu beto lenda kusimba na kutadilaka bangyufula ya nkaka ya Nzambi kuyufulaka Yobi?
15. Behemoti mbala mingi ketadilamaka bonso inki mbisi, mpi tanga mwa ndambu ya bankadilu na yau?
16. (a) Ntendula ya Leviatana kekukana ti inki kigangwa, mpi tanga mwa mambu ya metadila yau? (b) Ngolo ya Behemoti mpi ya Leviatana lenda kupesa inki ngindu na yina metala kulungisa mikumba na kisalu ya Yehowa?
17. (a) Inki mutindu Yobi “kumonaka Yehowa”? (b) Inki kumonisamaka na bangyufula ya Yobi kukaka ve na kupesa bamvutu, mpi inki mutindu mambu yai lenda kusadisa beto?
18. Inki kulombamaka nde bansyamisi ya luvunu ya Yobi kusala?
19. Na yina metala Yobi, inki mutindu Yehowa kumonisaka bunene na yandi na zulu ya Dyabulu?
20. Na inki mitindu Yehowa kupesaka nsendo mpi kusambulaka Yobi?
21. Inki mutindu beto mesadisama na disolo ya Masonuku yina metala Yobi, mpi beto fwete kuvanda na lukanu ya kusala inki?
[Caption on page 1]
[Questions]
[Caption on page 1]
[Question box]
Inki Mutindu Nge Tapesa Mvutu?
◻ Tanga mwa bangindu ya kebasika na mvutu ya nsuka ya Yobi na bansyamisi na yandi ya luvunu?
◻ Inki mutindu Elihu kumonisaka nde yandi kele mbangi ya Yehowa ya kukonda kukabulakabula?
◻ Tanga mwa bangyufula ya Nzambi kuyulaka Yobi, mpi yau vandaka ti inki malanda?
◻ Inki mambote nge mebaka na disolo ya Masonuku na yina metala Yobi?