Yehowa, Nzambi Mosi ya “Kuyilama na Kulolula”

“Oh Yehowa, nge kele mbote mpi ya kuyilama na kulolula.”​—NKUNGA 86:5, NW.

1. Inki kilo ya nene Ntotila Davidi nataka, inki mutindu yandi zwaka ndembikilu na ntima na yandi?

DAVIDI, Ntotila ya ntama ya Izraele, zabaka nde kansansa ya kubeba kele kilo ya nene na kunata. Yandi sonikaka nde: “Mono ke fwa na masumu bonso muntu ke dinda na masa, kilo na yo me lutila mono. Mono ke na ngolo diaka ve, mono me lemba; ntima na mono ke na mpasi, mono ke dila ngolo.” (Nkunga 38:4, 8, NW]) Kansi, Davidi zwaka ndembikilu sambu na mambu yina vandaka tungisa ntima na yandi. Yandi zabaka nde ata Yehowa keyinaka masumu, yandi keyinaka ve nsumuki​—kana muntu yango mebalula mpenza ntima mpi mebuya nzila na yandi ya masumu. (Nkunga 32:5; 103:3) Na kukwikilaka kibeni nde Yehowa kele na luzolo ya kumonisa mawa na bantu yina kebalula ntima, Davidi tubaka nde: “Oh Yehowa, nge kele mbote mpi ya kuyilama na kulolula.”​—Nkunga 86:​5, NW.

2, 3. (a) Ntangu beto kesalaka disumu, inki kilo yau lenda natila beto, ye sambu na inki yau kele kima ya mbote? (b) Inki kigonsa kele kana nge bikisa ntantu ya disumu ‘kumina’ nge? (c) Biblia kendimisa beto inki na yina metala luzolo ya Yehowa ya kulolula beto?

² Kana beto sala masumu, beto mpi lenda nata kizitu ya nene ya kansansa ya kubeba. Kuwa mpasi mutindu yina na ntima kevandaka mbi ve, yau kevandaka nkutu mbote. Yau lenda nata beto na kusala bitambi ya mfunu sambu na kusungika bifu na beto. Kansi, Bakristu yankaka mebikisaka ntantu ya masumu kununga bau. Ntima na bau mosi lenda bedisa bau ngolo mpi kundimisa bau nde Nzambi talolula bau dyaka ve mbotembote, ata bau mebalula ntima inki mutindu. Mpangi mosi ya nkento, na kuyindulaka mbi ya yandi salaka, tubaka nde: “Yau kepesaka mpasi mingi kana nge banza nde, imene, Yehowa lenda zola mono dyaka ve.” Ata ntangu yandi balulaka ntima mpi zwaka ndongisila ya mbote ya bankuluntu imene, yandi vandaka wa kaka nde yandi mefwana ve na kubaka ndolula ya Nzambi. Yandi ketendula nde: “Mono kelalaka na kudila ti mpasi na ntima. Kilumbu mosi kelutaka ve nde mono lomba ve ndolula na Yehowa.” Kana ntantu ya disumu ‘memina’ beto, Satana lenda meka na kunata beto na kulemba, na kumona bonso beto mefwana ve na kusadila Yehowa.​—⁠2 Korinto 2:​5-7, 11.

³ Kansi, Yehowa ketadilaka mambu mutindu yina ve ata fyoti! Ndinga na yandi kendimisa beto nde kana beto monisa kubalula ya ntima ya masonga, ya kyeleka, Yehowa kele na luzolo, to ya kuyilama mpenza na kulolula beto. (Bingana 28:13) Yau yina, kana nge kemonaka nde Nzambi lenda lolula nge ve, ziku kima ya mfunu kele kuzaba sambu na inki mpi inki mutindu Yehowa kelolulaka.

Sambu na Inki Yehowa Kele ya “Kuyilama na Kulolula”?

4. Inki Yehowa keyibukaka na yina metala mutindu ya beto salamaka, ye inki mutindu yau kesimba mutindu yandi ketadilaka beto?

⁴ Beto ketanga nde: “Mutindu este kele ntama na weste, mutindu yo yina mpi yandi ke losa ntama masumu na beto. Mutindu tata ke wilaka bana na yandi mawa, Mfumu Nzambi ke salaka mpi mutindu yo yina na bantu yina ke tinaka yandi boma.” Sambu na inki Yehowa kewilaka beto mawa? Mvese yina melanda ketendula nde: “Yandi zaba na nki yandi salaka beto, yandi zaba mbote nde beto kele kaka putulu.” (Nkunga 103:12-14) Ee, Yehowa kevilaka ve nde yandi salaka beto ti putulu, mpi beto kele ngolo ve, beto kele ti balebakanu, sambu beto kele ya kukonda kukuka. Ntubilu yai nde, yandi kezaba “na nki yandi salaka beto” keyibusa beto nde Biblia kefwanisa Yehowa ti musadi-mabungu, ye beto ti mabungu ya yandi kesalaka.a (Yeremia 18:​2-6) Musadi-mabungu kesalaka mabungu ya tuma ya ngolo kansi na mayele yonso, na kuzabaka nde yau lenda pasuka. Mutindu mosi, Yehowa, Musadi-Mabungu ya Nene, kekumisaka bangwisana na beto ti yandi pete, na kuzabaka nde beto kele bantu ya kukonda ngolo sambu na masumu.​—⁠Fwanisa ti 2 Korinto 4:⁠7.

5. Inki mutindu mukanda ya Roma ketendula ngolo ya nene ya masumu kele na yau na kukangisa nitu na beto ya kukonda ngolo?

⁵ Yehowa kebakisaka nde disumu kele ngolo mingi. Masonuku ketendula disumu bonso ngolo ya nene yina mekangaka muntu na bansinga na yau ya lufwa. Kansi, nsinga ya disumu kele ngolo inki mutindu? Na mukanda ya Roma, ntumwa Polo ya kupemama ketendula yau pwelele nde: “Masumu ke yalaka” beto mutindu komanda keyalaka basoda na yandi (Roma 3:⁠9); yau ‘meyalaka’ bantu yonso bonso ntotila (Roma 5:21); yau “kele,” to “ke zingaka,” na kati na beto (Roma 7:​17, 20); “Bansiku” na yau kesalaka ntangu yonso na kati na beto, na kusosaka mpenza kuyala luzingi na beto. (Roma 7:​23, 25) Beto kele na bitumba ya mpasi mpenza ya kutelamanina ngolo ya nene ya masumu na zulu ya nitu na beto ya kukonda ngolo!​—⁠Roma 7:​21, 24.

6. Inki mutindu Yehowa ketadilaka bayina kesosaka mawa na yandi ti ntima mosi ya mawa?

⁶ Na yau, Nzambi na beto ya mawa kezabaka nde beto lenda lemfuka ve bonso bantu ya kukuka, ata ntima na beto kuvanda ti luzolo mingi ya kusala yau. (1 Bantotila 8:46) Yandi kendimisa beto na zola yonso nde kana beto sosa mawa na yandi ya kitata na ntima mosi ya mawa, yandi talolula beto. Muyimbi-bankunga Davidi tubaka nde: “Makabu ya kupesa Nzambi kele ntima ya kupasuka; O Nzambi, nge tabuya ve ntima ya kupasuka mpi ya kubukanabukana.” (Nkunga 51:​17, NW) Yehowa talosa ve, to tabuya ve, ntima yina mepasuka mpi mebukanabukana na kizitu ya dyambu yina yandi mesala. Yau kemonisa mbote mpenza mutindu Yehowa kele ya kuyilama sambu na kulolula!

7. Sambu na inki beto fwete sakana ve ti mawa ya Nzambi?

⁷ Kansi, keti yau ketendula nde beto fwete sakana ti mawa ya Nzambi, na kusalaka masumu kaka sambu beto kele bantu ya masumu? Ata fyoti ve! Mawi ya mpambampamba kepusaka ve Yehowa na kusala kima. Mawa na yandi kele ti bandilu. Yandi talolula ve ata fyoti bayina kekangaka ntima na kusala masumu na mayele mpi na luzolo yonso, kukonda kubalula ntima. (Baebreo 10:​26-31) Dyaka, kana yandi memona ntima mosi ya “kupasuka mpi ya kubukanabukana,” yandi kevandaka ya “kuyilama na kulolula.” (Bingana 17:⁠3) Bika beto tadila bangogo ya Biblia yina kemonisa nde Nzambi kelolulaka kimakulu.

Mutindu Nzambi Kelolulaka Kimakulu

8. Inki kibeni Yehowa kesalaka ntangu yandi kelolulaka masumu na beto, ye inki bupusi yau fwete vanda na yau na zulu na beto?

⁸ Ntotila Davidi, muntu ya kubalulaka ntima, tubaka nde: “Kansi na nima mono ndimaka masumu na mono na meso na nge, mono bumbilaka nge ata kima mosi ve ya mbi; mono tubaka nde mono fweti ndima mbi na mono, ebuna nge lolulaka mono sambu na mbi yina yonso.” (Nkunga 32:5; beto bantu metengimisa bisono.) Ngogo ya Kiebreo ya bau mebalula nde “lolulaka” ketendula ntetentete nde “kunangula,” “kubaka, kunata.” Awa bau mesadila yau sambu na kutendula ‘kukatula mukumba, masumu, nkulula ya nsiku.’ Na yau, yau vandaka bonso Yehowa nangulaka masumu ya Davidi mpi nataka yau. (Fwanisa ti Levi 16:​20-22.) Na ntembe ve, yau lembikaka mawi ya kunata makambu yina Davidi vandaka kunata. (Fwanisa ti Nkunga 32:⁠3.) Beto mpi lenda tula kibeni ntima na Nzambi yina kelolulaka masumu ya bayina kesosaka ndolula na yandi na nzila ya lukwikilu na bau na nkudulu ya kimenga ya Yezu Kristu. (Matayo 20:28; fwanisa ti Yezaya 53:12.) Bayina Yehowa kenangulaka masumu na bau mpi kenataka yau fwete landa dyaka ve na kuwa kilo ya mawi ya kunata makambu na bau ya ntama.

9. Inki bangogo ya Yezu yai ketendula: “Lolula mfuka na beto”?

⁹ Yezu kemonisa kuwakana yina kele na kati ya mupesi-mfuka ti mudefi, sambu na kutendula mutindu Yehowa kelolulaka. Mu mbandu, Yezu kesonga beto na kusamba nde: “Lolula mfuka na beto.” (Matayo 6:​12, NW) Yezu vandaka fwanisa “masumu” ti “mfuka.” (Luka 11:⁠4) Kana beto sala masumu, beto kekumaka “badefi” ya Yehowa. Ngogo ya Kigreki ya bau mebalula nde “lolula” lenda tendula: “kubikisa muntu yandi kwenda, kuyambula mfuka, na kulombaka yau dyaka ve.” Kana Yehowa melolula, yau kevandaka bonso yandi meyambulaka mfuka yina zolaka kuvanda na ntu na beto. Yau yina, bansumuki yina kebalulaka ntima lenda baka kikesa. Ata inki mutindu, Yehowa talomba dyaka ve mfuka yina yandi meyambulaka!​—⁠Nkunga 32:​1, 2; fwanisa ti Matayo 18:​23-35.

10, 11. (a) Ngogo “kukatula” yina kele na Bisalu 3:19 lenda tendula inki? (b) Inki mutindu yau kemonisa nde Yehowa kelolulaka kimakulu?

¹⁰ Na Bisalu 3:​19, Biblia kesadila ntubilu yankaka ya mbote sambu na kutendula kulolula ya Nzambi: “Beno balula ntima, beno vutuka na Mfumu Nzambi sambu yandi kukatula masumu na beno.” Ngogo ya Kigreki ya bau mebalula nde “kukatula,” na sansa yankaka, yau lenda tendula nde, “kufwanza, kufika, kuvila to kufwa.” Bantendudi yankaka ketubaka nde, ngindu ya bau ketubila awa kele ya kufwanza bisono. Inki mutindu yau lendaka salama? Tinta ya bau vandaka sonikila na ntangu ya ntama vandaka potopoto mosi ya kusala ti putulu ya makala, ya kuvukisa ti budimbu ti masa. Kana muntu mekatuka kusonika ti yau, yandi lendaka kubaka kitenda ya masa mpi yandi fwanza bisono yango.

¹¹ Dyambu yai kele ti ntendula ya kitoko ya mutindu Yehowa kelolulaka kimakulu. Kana yandi melolula masumu na beto, yau kele bonso yandi mefwanza yau ti kitenda ya masa. Beto fwete wa boma ve nde, na makwisa, yandi tapesa beto dyaka ndola sambu na masumu yina. Biblia kemonisa kima yankaka ya mfunu mpenza na yina metala mawa ya Yehowa: Kana yandi lolula, yandi kevilaka!

‘Mono Ta Yindula Diaka Ve Masumu na Bo’

12. Ntangu Biblia ketuba nde Yehowa kevilaka masumu na beto, keti yau ketendula nde yandi kele na mpila dyaka ve ya kuyindula yau, ye sambu na inki nge ketuba buna?

¹² Na nzila ya mbikudi Yeremia, Yehowa silaka sambu na bantu ya ngwakana ya mpa nde: “Mono ta wila bo mawa sambu na [bifu] na bo, mono ta yindula diaka ve [masumu] na bo.” (Yeremia 31:34) Keti yau ketendula nde kana Yehowa melolula masumu, yandi kele na mpila dyaka ve ya kuyindula yau? Yau lenda vanda buna ve ata fyoti. Biblia ketubila beto masumu ya bantu mingi yina Yehowa lolulaka, bonso Davidi. (2 Samuele 11:​1-17; 12:​1-13) Na ntembe ve, Yehowa kezaba kaka bifu yina bau salaka, beto mpi fwete zaba yau. Mikanda yina bau sonikaka masumu na bau ti kubalula ntima na bau bumbamaka sambu na kusadisa beto. (Roma 15:⁠4) Ebuna mambu yai ya Biblia ketuba, nde Yehowa ‘keyindulaka’ ve masumu ya bantu yina yandi kelolulaka, ketendula inki?

13. (a) Inki ntendula ya nda kele na ngogo ya Kiebreo ya bau mebalula nde “mono ta yindula”? (b) Kana Yehowa kutuba nde, “Mono ta yindula diaka ve masumu na bo,” inki dyambu yandi kendimisa beto?

¹³ Ngogo ya Kiebreo ya bau mebalula nde “Mono ta yindula” kele na ntendula mingi kuluta kuyibuka kaka mambu ya ntama. Mukanda mosi (Theological Wordbook of the Old Testament) ketuba nde “yau kele ti ngindu yankaka ya kusala kima ya melombama.” Ebuna na sansa yai, “kuyibuka” masumu kesongidila kulola nsumuki. Ntangu mbikudi Ozea tubaka sambu na bantu ya Izraele yina vilaka nzila nde, “Nzambi ta vila ve masumu na beno,” yandi vandaka monisa nde Yehowa talola bau sambu bau balulaka ntima ve. Yau yina, mvese kefula na kutuba nde: “Yandi ta pesa beno ndola.” (Ozea 9:⁠9) Na ndambu yankaka, kana Yehowa metuba nde, “Mono ta yindula diaka ve masumu na bo,” yandi ketubila beto masonga nde, kana yandi melolula nsumuki yina mebalula ntima, na bilumbu yina takwisa, yandi tasala dyaka ve muntu yina kima ya mbi sambu na masumu yina. (Ezekiele 18:​21, 22) Kuvila na yandi ketendula nde yandi kevutukilaka ve masumu na beto mbala na mbala sambu na kufunda to kupesa beto ndola mbala na mbala. Na yau, Yehowa pesaka mbandu ya mbote ya beto fwete landa na bangwisana na beto ti bankaka. Kana mavwanga mebasika, yau kele mbote na kulanda ve kuyibuka bifu ya ntama yina beto ndimaka ntete na kulolula.

Keti Malanda Kekondanaka?

14. Sambu na inki kulolula ketendula ve nde nsumuki tamona dyaka ve malanda ya mbi yina yandi salaka?

¹⁴ Keti kana Yehowa kele ya kuyilama na kulolula bansumuki yina kebalulaka ntima, yau ketendula nde malanda ya mbi ya mambi na bau lenda kumina bau ve? Mpidina ve. Beto lenda sala ve masumu nkatu kubaka ndola. Polo sonikaka nde: “Muntu ke katulaka bambuma yina ya yandi ke kunaka.” (Galatia 6:⁠7) Beto lenda zwa malanda ya mambu yina beto salaka; kansi, kana Yehowa melolula beto imene, yandi ketindaka dyaka ve mambi na kubwila beto. Kana mampasi mekumina Mukristu, yandi lenda tuba ve nde, ‘Ziku Yehowa muntu kele na kupesa mono ndola sambu na masumu yina ya mono salaka.’ (Fwanisa ti Yakobo 1:13.) Kansi, Yehowa kekatulaka ve malanda yonso yina lenda kumina beto sambu na mbi ya beto salaka. Kufwa ya makwela; divumu ya kukonda kukana, maladi ya kuvukisa nitu, kuvidisa luzitu​—⁠mambu yai yonso lenda kumina beto sambu na masumu, ye Yehowa tatanina beto ve na yau. Yibuka nde, ata Yehowa lolulaka Davidi sambu na masumu na yandi na dyambu ya Batsheba mpi Uria, Yehowa taninaka ve Davidi na malanda ya mbi yina bwilaka yandi.​—⁠2 Samuele 12:​9-14.

15, 16. Inki mutindu nsiku yina kele na Levi 6:​1-7 vandaka sambu na mambote ya muntu yina bau salaka mbi, ti ya muntu yina kusalaka mbi?

¹⁵ Masumu na beto lenda vanda mpi ti malanda yankaka. Mu mbandu, tala nkenda yina kele na Levi 6, NW. Awa Nsiku ya Moize ketubila dikambu ya metadila muntu mosi yina mebaka bima ya mpangi na yandi na muyibi, na kubotula to na luvunu. Na nima, nsumuki kubuya nde yandi mesala mbi ve, nkutu mpi yandi zenga ndefi ya luvunu. Bantu ya kezaba dikambu yango kele kaka bau zole. Kansi, na nima, kansansa ya nsumuki kumona nde ve, mono mesala mbi, ye yandi funguna disumu na yandi. Sambu Nzambi kulolula yandi, yandi fwete sala dyaka mambu yankaka tatu: yandi fwete vutula bima ya yandi bakaka, yandi fwete pesa na munkwa-bima amande ya 20% ya bima yina yandi bakaka, yandi fwete pesa mpi dimeme bonso makabu ya disumu. Na nima, nsiku ketuba nde: “Nganga-Nzambi ta pesila yandi dimeme makabu na mono Mfumu Nzambi, ebuna mono ta lolula muntu yina sambu na masumu yonso ya yandi me sala.”​—Levi 6:​1-7, NW; fwanisa ti Matayo 5:​23, 24.

¹⁶ Nsiku yai vandaka ngidika mosi ya mawa ya Yehowa salaka. Yau vandaka sambu na mambote ya muntu yina bau vandaka kuvutudila bima na yandi mpi, na ntembe ve, yandi vandaka kuwa ndembikilu ya mingi ntangu nsumuki vandaka kundima disumu na yandi nsukansuka. Nsiku vandaka mpi sambu na mambote ya muntu yina vandaka kundima mpi kubongisa mbi na yandi nsukansuka. Ee, kana yandi buyaka na kusala buna, Nzambi lendaka kulolula yandi ve.

17. Kana masumu na beto mesala bantu yankaka mpasi, Yehowa kezolaka nde beto sala inki?

¹⁷ Ata beto kele ve na nsi ya Nsiku ya Moize, yau kenata beto na kubakisa mbotembote mabanza ya Yehowa, mutindu na yandi ya kuyindula ti ya kulolula. (Kolosai 2:​13, 14) Kana masumu na beto mepesa bantu yankaka mpasi, to mekota bau nsoki, Yehowa kesepelaka kana beto mesala kima yina kelombamaka sambu na ‘kusungika mambi.’ (2 Korinto 7:​11, NW) Yau kelombaka kundima masumu na beto, mukumba na yau, mpi kulomba ndolula na muntu yina beto mesala mbi. Na nima, na lufulu ya kimenga ya Yezu, beto lenda lomba ndolula na Yehowa, mpi kuzwa kansansa mosi ya mpembe ti kundima ya kyeleka nde Nzambi melolula beto.​—⁠Baebreo 10:​21, 22.

18. Inki ndola lenda kwisa nzila mosi ti ndolula ya Yehowa?

¹⁸ Yehowa kele bonso bibuti yonso ya zola; yandi kelolulaka na kuzangisaka ve kupesa mwa ndola. (Bingana 3:​11, 12) Kana Mukristu mebalula ntima, yandi lenda vidisa dibaku ya kusala bonso nkuluntu, nsadi ya kisalu, to mupasudi-nzila. Yau lenda sala yandi mpasi na kuvidisa sambu na mwa bilumbu mikumba ya yandi zolaka mingi. Kansi, ndola ya mutindu yina kemonisa ve nde yandi mevidisa lemvo ya Yehowa to nde Yehowa mekatula ndolula na yandi. Dyaka, beto fwete yibuka nde ndola ya Yehowa kele nzikisa ya kemonisa nde yandi kezolaka beto. Kundima mpi kusadila yau kele sambu na mambote na beto mpi yau lenda nata beto na luzingu ya mvula na mvula.​—⁠Baebreo 12:​5-11.

19, 20. (a) Kana nge mesalaka mbi, sambu na inki nge lenda yindula ve nde nge kele dyaka ve na mpila ya kuzwa ndolula ya Yehowa? (b) Inki beto tatubila na disolo yina melanda?

¹⁹ Dyambu yai kevutula kikesa mpenza na kuzaba nde beto kesadilaka Nzambi mosi ya “kuyilama na kulolula”! Yehowa kemonaka mambu mingi kuluta masumu ti bifu na beto. (Nkunga 130:​3, 4) Yandi kezabaka mambu yina kele na bantima na beto. Kana nge kemona nde ntima na nge kele ya kupasuka mpi ya kubukanabukana sambu na mambi ya nge salaka ntama, kuyindula ve nde nge kele dyaka ve na mpila ya kuzwa ndolula ya Yehowa. Ata nge mesalaka bifu ya inki mutindu, kana nge balula mpenza ntima, na kusalaka mambu yina melombama sambu na kusungika kifu yango, na kusambaka sambu Yehowa kulolula nge na lufulu ya menga ya Yezu yina kupanzanaka, nge lenda tula ntima nde bangogo yai ya 1 Yoane 1:9 talungana sambu na nge: “Kana beto ndima masumu na beto, beto lenda tula ntima nde Nzambi ta sala beto mambu ya mbote: yandi ta lolula beto, yandi mpi ta sukula beto sambu na kukatula mambu na beto yonso ya mbi.”

²⁰ Biblia kesyamisa beto na kulanda kikalulu ya Yehowa ya kulolula bantu na bangwisana na beto ti bankaka. Kansi, inki mambu beto fwete lolula mpi kuvila kana bantu yankaka mesala beto mbi? Beto tatadila dyambu yai na disolo na beto yina melanda.

[Noti na nsi ya lutiti]

Inki Mutindu Nge Tapesa Mvutu?

◻ Sambu na inki Yehowa kele “ya kuyilama na kulolula”?

◻ Inki mutindu Biblia ketendula nde Yehowa kelolulaka kimakulu?

◻ Kana Yehowa melolula, inki mutindu beto lenda tuba nde yandi kevilaka?

◻ Inki Yehowa kezolaka nde beto sala kana masumu na beto mesala bantu yankaka mpasi?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 22]

Kana masumu na beto mesala bantu yankaka mpasi, Yehowa kezolaka nde beto yidika yau