Inki Mutindu Nge Lenda Tula Mbongo na Kisika Yina Mefwana na Yo?

Kuzola mbongo mingi mpi nzala ya kuzwa bima mingi kele ve mambu ya mpa; Biblia mpi ketubilaka yo, yo kele ve kaka bangindu ya mebasika bilumbu yai. Yo kele bangindu mosi ya ntama mpenza. Na kati ya Nsiku yina yandi pesaka na Moize, Nzambi kulombaka bantu ya Izraele nde: “[Kulula, NW] ve nzo ya ngani. [Kulula] ve nkento ya ngani to bampika to bangombe to bampunda to konso kima ya ngani.”​—Kubasika 20:17.

KUZOLA mbongo mingi mpi bima mingi vandaka kusalama mingi na bilumbu yina Yezu kuzingaka na ntoto. Tala lapolo yai ya disolo yina Yezu kusalaka ti mwana-bakala mosi yina “vandaka na kimvwama mingi.” “Yandi [Yezu] tubilaka yandi nde: ‘Kima mosi me konda nge diaka. Kwenda kuteka bima na nge yonso, nge pesa mbongo na bansukami, ebuna nge ta vanda na kimvwama na zulu. Na nima, kwisa kulanda mono.’ Kansi ntangu muntu yango waka mambu yina, yandi kumaka mawa-mawa, sambu yandi vandaka na kimvwama mingi.”​—Luka 18:18-23.

Mutindu ya Mbote ya Kutadila Mbongo

Kansi, yo tavanda masonga ve na kutuba nde Biblia kemonaka mbongo yo mosi to kusadila yo bonso kima ya mbi. Biblia kemonisaka nde mbongo kesadisaka muntu na kunwana ti bunsukami mpi makambu yina yo kenataka, yo kesadisaka muntu na kusumba bima yina yandi kele na yo mfunu na luzingu. Ntotila Salomo kusonikaka nde: “Mayele ketaninaka [mutindu] mbongo ketaninaka.” Ebuna: “Kudia ke pesa kiese, kunwa vinu ke sepedisa muntu, kansi mbongo kima ke sala mambu yina yonso”​—Longi 7:12, NW; 10:19.

Kusadila mbongo mbote kele mbi ve na meso ya Nzambi. Mu mbandu, Yezu kutubaka nde: “Mbongo kele kimvwama mosi ke kusaka bantu, beno sadila yo sambu na kuvanda na banduku.” (Luka 16:9) Yo ketendula mpi kupesa makabu sambu lusambu ya kyeleka ya Nzambi kukwenda na ntwala, sambu beto fwete zola Nzambi bonso Nduku na beto. Salomo yandi mosi, ntangu yandi landaka mbandu ya tata na yandi, Davidi, yandi pesaka mbongo mingi mpi bima mingi ya ntalu sambu na kutunga tempelo ya Yehowa. Dyambu yankaka ya bo kelombaka na Mukristu kele kusadila bima na yandi sambu na kusadisa bayina kele na mpasi. Polo kutubaka nde: “Beno sadisa bakristo ya nkaka yina ke na mpasi.” Yandi yikaka nde: “Beno yamba banzenza mbote na banzo na beno.” (Roma 12:13) Sambu na kusala mambu yai, yo kelombaka mbala mingi kubasisa mbongo. Kansi, inki beto lenda tuba sambu na yina metala kuzola mbongo mingi?

‘Kuzola Arza Mingi’

Polo kutubilaka mingi “kuzola mbongo mingi,” to mutindu yo ketendula ntetentete, “kuzola arza mingi,” na ntangu yandi vandaka kusonikila Timoteo, toko ya Mukristu yina vandaka kusala ti yandi. Ndongisila ya Polo kupesaka kele na 1 Timoteo 6:6-19. “Kuzola mbongo mingi” kele na kati ya mambu ya mfunu ya yandi tubilaka mingi ntangu yandi tubilaka bima ya kinsuni. Sambu bantu ketulaka dikebi mingi na mbongo bubu yai, yo ke mbote nde beto tadila na dikebi yonso mambu yina Polo kutubaka na lusadisu ya mpeve santu. Kutadila yo na dikebi mutindu yai tanatila beto mambote mingi sambu yo tasadisa beto na kuzaba kinsweki yina tasonga beto mutindu ya ‘kubaka luzingu ya kyeleka.’

Polo kekebisa nde: “Sambu kuzola mbongo mingi ke bendaka mambu ya mbi ya mutindu na mutindu. Bantu ya nkaka vandaka na nzala mingi ya mbongo; yo yina nzala yango vidisaka lukwikilu na bo, yo pesaka bo mpasi mingi na ntima.” (1 Timoteo 6:10) Verse yai ketuba ve nde mbongo yo mosi kele kima ya mbi, ata verse mosi ve ketubaka kima ya mutindu yina. Polo ketuba mpi ve nde mbongo kele nto ya ntetentete ya “mambu ya mbi” to nde mbongo kele na kisina ya mavwanga yonso. Kansi, kuzola mbongo mingi lenda vanda nto, ata yo mosi kaka ve kele nto, ya “mambu ya mbi” yonso.

Keba na Bilula-lula

Mutindu Masonuku ketuba ve nde mbongo kele kima ya mbi fwete fyotuna ve ngolo ya lukebisu ya Polo. Bakristu yina keyantikaka kuzola mbongo mingi kekumaka na kigonsa ya kubwa na makambu ya mitindu yonso, dikambu ya kuluta mbi ya kekuminaka bo kele nde bo kevidisaka lukwikilu na bo. Mambu yina Polo kutubaka na Bakristu ya Kolosai kendimisa kyeleka yai: “Beno katula mambu na beno yonso ya kimuntu, mumbandu: . . . nzala ya kuvanda na konso kima yina (nzala ya kuvanda na konso kima yina kele bonso kusamba banzambi ya biteki).” (Kolosai 3:5) Inki mutindu nzala ya kuvanda na konso kima yina, bilula-lula, to “kuzola mbongo mingi” lenda kuma bonso kusambila biteki? Keti yo ketendula nde yo ke mbi na kuzola kuvanda na nzo ya nene, kaminio ya mpa, to kisalu ya bo kefuta salere ya mbote? Ve, ata kima mosi ve na kati ya bima yai kele mbi. Ngyufula ya beto fwete yula kele yai: Sambu na nki muntu kesosaka kuzwa mosi na kati ya bima yai, mpi keti yo kele mpenza mfunu?

Luswaswanu yina kele na kati ya bampusa ya mbote ti bilula-lula, beto lenda fwanisa yo ti luswaswanu yina kele na kati ya diziku ya tiya ya fyoti yina bo kelambilaka madya ti tiya ya mingi yina keyokaka mfinda. Bampusa ya mbote mpi ya mefwana lenda vanda sambu na mambote na beto. Yo kepusaka beto na kusala kisalu mpi na kubasisa bima yina beto kele na yo mfunu. Bingana 16:26 ketuba nde: “Muntu ya kisalu ke kudisadilaka sambu nzala ke benda yandi na kusala.” Kansi, bilula-lula kele kigonsa mpi yo kebebisaka muntu. Yo kele mpusa mosi ya mpasi na kuyala.

Kima ya ntetentete ya mpasi kele kuyala mpusa na beto ya mbongo. Keti mbongo ya beto kefulusa to bima ya kinsuni ya beto kesosa kuzwa talungisa bampusa na beto, to bampusa na beto takumisa beto bampika ya mbongo? Yo yina Polo ketuba nde ‘kuvanda na nzala ya kuvanda na konso kima yina . . . kele kusamba biteki.’ (Efezo 5:5) Na kuta masonga kulula kima mosi ketendula nde beto ketula mabanza na beto yonso na kima yina, beto mekumisa yo mfumu na beto, nzambi na beto, kima ya beto kesambila. Kansi, Nzambi ketuba nde: “Kusamba banzambi ya nkaka ve, kaka mono.”​—Kubasika 20:3.

Bilula-lula na beto kesongaka mpi kukonda kutula ntima na Nzambi nde yandi talungisa balusilu na yandi ya kupesa beto bima yina beto kele na yo mfunu. (Matayo 6:33) Bilula-lula, kele na kati ya mambu ya kesongaka nde beto ketambula dyaka ve nzila mosi ti Nzambi. Awa dyaka yo kele “kusambila biteki.” Yo yina mpila ya kuyituka kele ve na kumona nde Polo kukebisaka beto na masonga yonso na kuvanda ve ti bilula-lula!

Yezu mpi kukebisaka beto pwelele sambu na kikalulu ya bilula-lula. Yandi lombaka beto na kukeba na mpusa ya kusosa kuzwa bima yina beto kele na yo ve: “Beno keba! Beno katula mabanza yonso ya kuzola kimvwama. Sambu luzingu ya kieleka ya muntu yo kele ve sambu na bima na yandi, ata na ntangu yina ya yandi kele mvwama.” (Luka 12:15) Mambu yina bo ketuba na mukapu yai ti kingana yina Yezu mepesa kemonisa nde bilula-lula kekatukaka na dibanza ya buzoba ya kuyindula nde kima meluta mfunu na luzingu kele kiteso ya bima yina muntu kele na yo. Yo lenda vanda mbongo, kisalu, kiyeka, to bima yankaka ya mutindu yina. Muntu lenda vanda mpi na bilula-lula sambu na kima yina yandi lenda zwa. Beto lenda yindula nde kana beto mezwa kima yina yo tapesa beto kyese. Kansi, Biblia ti luzingu memonisaka nde, Nzambi mpamba lenda, mpi takuka kulungisa bampusa na beto ya kyeleka, mutindu Yezu kutubaka na balongoki na yandi.​—Luka 12:22-31.

Bubu yai, bantu mingi kesumbaka mpi ketekaka bima mingi ya kebasika, ebuna luzingu ya mutindu yai kepusaka bantu na kukuma na kikalulu ya bilula-lula. Sambu banzila yankaka ya ngolo ya kebendaka bantu mingi kemonanaka ve pwelele, bantu mingi mekumaka kuyindula nde bima yina bo kele na yo mefwana ve. Bo kevandaka na mpusa ya bima mingi, ya nene mingi, mpi ya kitoko mingi. Ata beto lenda tula ntima ve nde beto tabalula mabanza ya bantu yina beto kezingaka na bo, inki mutindu beto lenda buya mpukumuna yai?

Vanda na Kyese, Bika Bilula-lula

Polo kezabisa beto kima ya beto fwete sala sambu na kubuya bilula-lula, kima yango kele kuvanda na kyese ti bima yina beto kele na yo. Yandi ketuba nde: “Yo yina mpi, kana beto ke na madia ti bilele ti nzo ya kulala, yina me lunga na beto [“beto vanda na kyese sambu na yo,” NW].” (1 Timoteo 6:8) Yandi ketubila bima yonso yina ya beto kele na yo mfunu, disongidila “madia ti bilele ti nzo ya kulala,” ya bantu yankaka lenda mona bonso bima ya mpamba. Bantu mingi kelutisaka ntangu na bo ya kupema na kutala televizio, ebuna bo kemonaka luzingu ya bantu ya lukumu yina kezingaka na banzo ya kitoko mingi. Kikalulu yai lenda natila beto ve kyese ata fyoti.

Ya kyeleka, yo ketendula ve nde bansadi ya Nzambi fwete zinga na bunsukami na luzolo na bo mosi. (Bingana 30:8, 9) Nkutu, Polo keyibusa beto nde bunsukami kele: kukonda madya, kukonda bilele, mpi kukonda kisika ya mbote ya kulala. Yo yina, yandi ketuba nde kana beto kele na bima yina, beto kele na bima yina mefwana sambu na kuvanda na kyese.

Keti Polo ketuba mambu ya masonga ntangu yandi ketendula nki yai kuvanda kyese? Keti mpila kele mpenza ya kuvanda na kyese kaka ti bima yina kele mfunu na luzingu, madya, bilele ti nzo? Polo kuzabaka yo mbote. Sambu yandi vandaka mvwama mpi muntu ya nene na kati ya Bayuda mpi yandi vandaka muntu ya Roma. (Bisalu 22:28; 23:6; Filipi 3:5) Polo kunyokwamaka mpi mingi na kisalu na yandi ya kimisionere. (2 Korinto 11:23-28) Mambu yai yonso kulongaka yandi kinsweki yina kusadisaka yandi na kuzaba kuzinga na kyese. Inki kinsweki yango?

“Mono Mezaba Kinsweki”

Polo kutendulaka na mosi na kati ya mikanda ya yandi sonikaka nde: “Mono zaba luzingu ya kinsukami, mono zaba mpi luzingu ya kimvwama. Mono me [zaba kinsweki ya, NW] kumona kiese na mambu yonso, ata mono ke na madia ata mono ke na yo ve, ata mono ke na bima ya kuluta mingi to ya kufwana ve.” (Filipi 4:12) Polo ketuba ti kundima mpenza na ntima, mpi na mabanza ya mbote mpenza! Yo ke mpasi ve na kuyindula nde yandi vandaka kuzinga mbote mpenza ntangu yandi sonikaka mambu yai, kansi yo kele mpidina ve. Yandi vandaka na boloko na Roma!​—Filipi 1:12-14.

Kana beto tadila dyambu yai ya masonga, mukapu yai kepesa beto nsangu mosi ya ngolo na yina metala kuvanda na kyese. Kyese na beto kuvanda ve kaka sambu na bima ya kinsuni, kansi beto fwete vanda na kyese na mambu yonso yina kebwila beto na luzingu. Kuvanda ti kimvwama mingi to luzingu mosi ya mpasi lenda tula beto na kumekama na yina metala mambu yina fwete baka kisika ya ntete na luzingu na beto. Polo kutubilaka kimvwama ya kimpeve yina kusadisaka yandi na kuvanda na kyese ata yandi vandaka ve na bima mingi ya kinsuni: “Mono me lunga kusala mambu yonso na ngolo yina ya [Nzambi] ke pesaka mono.” (Filipi 4:13) Na kifulu ya kutadila bima yina yandi vandaka na yo, ata yo vandaka mingi to fyoti, to mambu yina kubwilaka yandi na luzingu, yo vanda ya mbote to ya mbi, Polo kutulaka ntima kaka nde Nzambi talungisa bampusa na yandi. Yo salaka nde yandi vanda na kyese.

Mbandu ya Polo kuvandaka mfunu ntetentete sambu na Timoteo. Ntumwa kulongisilaka toko yina na kuzinga luzingu mosi ya ketula kukangama na Nzambi mpi kinduku ya mbote ti Nzambi na ntwala ya kimvwama. Polo kutubaka nde: “Kansi nge, muntu ya Nzambi, nge fweti tina mambu yina yonso. Nge fweti landa mambu ya kieleka, mambu ya [kesonga kukangama na Nzambi, NW], mambu ya lukwikilu, mambu ya kuzolana; nge fweti kanga ntima, nge fweti vanda muntu ya pima.” (1 Timoteo 6:11) Polo kutubaka bangogo yai na Timoteo, kansi yo kele mfunu sambu na konso muntu yina kezola kukumisa Nzambi mpi kuvanda mpenza na luzingu mosi ya kyese.

Yo lombaka nde Timoteo kukeba na kikalulu ya bilula-lula bonso Bakristu yonso. Ziku, Bakristu mingi ya dibundu ya Efezo kuvandaka na kimvwama mingi, kisika ya yandi vandaka ntangu Polo kusonikilaka yandi. (1 Timoteo 1:3) Polo kwendaka kulonga nsangu ya mbote ya Kristu na mbanza yai kisika mumbongo vandaka kutambula mbote, ebuna bantu mingi kubalulaka ntima. Ntembe kele ve nde, mingi na kati na bo kuvandaka bamvwama, mutindu bantu yankaka kele bubu yai na dibundu ya Bukristu.

Kansi, ngyufula ya beto fwete yula, mingimingi ntangu beto ketanga dilongi yina kele na 1 Timoteo 6:6-10, kele yai: Inki bantu yina kele ti mbongo mingi kuluta kiteso ya bo kele na yo mfunu fwete sala kana bo kezola kukumisa Nzambi? Polo ketuba nde bo fwete banda na kutadila ntete ntima na bo. Mbongo kevandaka na bupusi ya kupesa muntu mawi ya kumona nde yandi kele ya kulunga. Polo ketuba nde: “Songa bantu yina ke na kimvwama ya nsi-ntoto yai nde bo lenda vanda na lulendo ve; tubila bo nde bo lenda tula ntima na bo ve na kimvwama ya nsi-ntoto yai sambu kimvwama yina ke zingaka mingi ve, kansi bo tula ntima na bo na Nzambi, yina ke pesaka beto bima yonso ya kuluta mingi sambu beto mona kiese na yo.” (1 Timoteo 6:17) Bantu yina kele na kimvwama fwete longuka na kutala ve kaka mbongo na bo; kansi bo fwete tula ntima mpi na Nzambi, nto ya kimvwama yonso.

Kansi kutadila ntima kele kaka ndambu ya mambu yina lenda sadisa beto na kununga na kusala yo. Nsukansuka, Bakristu yina kele bamvwama fwete longuka na kusadila kimvwama na bo mbote. Polo kelongisila nde: ‘Sala mambu mingi ya mbote ti na kuvanda muntu ya mbote yina ke kabaka bima na yandi na bantu ya nkaka.’​—1 Timoteo 6:18.

‘Luzingu ya Kieleka’

Lukanu ya ntete ya Polo kupesilaka ndongisila yai kele sambu beto fwete vila ve nde valere ya bima ya kinsuni kevandaka na nsuka. Ndinga ya Nzambi ketuba nde: “Bamvwama ke yindulaka nde kimvwama na bo ke taninaka bo bonso bibaka ya nda ti ya ngolo me ziunga bwala.” (Bingana 18:11) Ya kyeleka, lutaninu yina kimvwama lenda pesa kele ya masonga ve mpi mbala mingi yo kenataka mawa. Yo kele mbote ve na kutula ntima yonso na kimvwama na kisika ya kusosa nde Nzambi kundima beto.

Yo kele kigonsa ya nene na kutula kivuvu na beto yonso na kimvwama sambu yo kele bima ya lenda vila na mbala mosi. Kivuvu ya kyeleka fwete vanda na kima mosi ya ngolo, ya mfunu, mpi ya kezingaka tii kuna. Bakristu ketulaka kivuvu na Ngangi na beto, Yehowa Nzambi, mpi na luzingu ya kukonda nsuka. Ya kyeleka, mbongo lenda sadisa ve muntu na kuvanda na kyese, yo kele mpi masonga kibeni nde mbongo lenda gulusa ve muntu. Kaka lukwikilu na beto na Nzambi lenda pesa beto kivuvu ya mutindu yina.

Yo yina, ata beto vanda mvwama to nsukami, beto sala ngolo sambu na kuvanda na luzingu mosi yina takumisa beto ‘bamvwama na meso ya Nzambi.’ (Luka 12:21). Kele na kima ya mfunu ve meluta kuvanda muntu ya Ngangi kendimaka. Bikesa yonso ya beto kesalaka sambu na kutanina kundimama yina kesadisaka beto na ‘kubumba kimvwama ya mbote ti ya ngolo sambu na bilumbu ke kwisa na ntwala, sambu beto baka [luzingu, NW] ya kieleka.’​—1 Timoteo 6:19.

[Kifwanisu ya kele na lutiti 7]

Polo kuzabaka kinsweki ya kuvanda na kyese

[Bifwanisu ya kele na lutiti 8]

Beto lenda vanda na kyese ti bima yina beto kele na yo