Baleke Yina Keyibukaka Ngangi Na Bau

“Ntangu yai, yibuka Ngangi na nge ya Nene na bilumbu ya buleke na nge.”​—⁠LONGI 12:​1, NW.

KYESE mingi mpenza na ntangu baleke ketuba mpi kesala na mutindu mosi yina kemonisa nde bau kebakaka Yehowa Nzambi bonso muntu ya kyeleka yina bau kesepela ti yandi mpi kezola kuyangidika! Mwana-bakala mosi ya bamvula 11 tubaka nde: “Na ntangu mono kevandaka mono mosi mpi ketalaka na nganda na nela, mono kemonaka kitoko ya mingi kibeni ya bigangwa ya Yehowa. Na nima mono keyindulaka kitoko ya kuluta yina Paladisu tavanda na yau na makwisa mpi inki mutindu mono lenda kusimba bambisi na ntangu yina.” (Yezaya 11:​6-9) Yandi yikaka nde: “Na ntangu mono kele mono mosi, mono kesambaka na Yehowa. Mono kezabaka nde yandi tawa ve makasi sambu mono ketubila yandi konso ntangu. Mono kezaba nde yandi kevandaka ntangu yonso pana na kutalaka mono.” Keti Ngangi na beto kele muntu ya kyeleka sambu na nge mutindu yandi kele sambu na mwana-bakala yai?

Keti Nzambi Kele ya Kyeleka Sambu na Nge?

² Sambu Yehowa mpi balusilu na yandi kuvanda kyeleka sambu na nge, nge fwete longuka ntete mambu yina metala yandi ti makwisa ya kitoko yina yandi kepesa nge na inza ya mpa ya lunungu yina Biblia ketubila. (Kusonga 21:​3, 4) Kana bibuti na nge melongaka nge mambu yai, nge kele ti kikuma ya kuvanda na ntonda sambu dyambu yai kesadisa nge na kulunda ntuma yai ya kupemama: “Ntangu yai, yibuka Ngangi na nge ya Nene.” (Longi 12:​1, NW) Leke mosi tubaka mpila yai na yina metala ndongolo ya bibuti na yandi pesaka yandi na bumwana: “Ntangu yonso Yehowa vandaka kutadilama na mambu yonso ya luzingu. Yai vandaka nsabi ya mono vandaka kuyibukila Ngangi na mono.” Leke yankaka ya nkento monaka nde: “Mono tavandaka ntangu yonso na ntonda na bibuti na mono sambu bau longaka mono nde Yehowa kele muntu ya kyeleka. Bau monisaka mono inki mutindu kuzola yandi mpi bau tubilaka mono mambu yina metadila kyese ya kusadila yandi ntangu yonso.”

³ Kansi, bamingi kemonaka mpasi na kuyindula nde Nzambi kele muntu ya kyeleka yina kesepela na bau? Keti nge kemonaka mutindu yina? Leke mosi kusadisamaka na kuyindula yandi mosi mambu yina metadila Nzambi na nzila ya nsa yai na kati ya Nzozulu ya Nkengi: “Na yina metala bunene ya nitu ya Yehowa, beto kezaba ve.” Ya kyeleka, kuzanguka ya Nzambi mesimbama ve na nene to kifwanisu na yandi, mutindu nsa ya kelanda na Nzozulu ya Nkengi kutubaka: “Bunene na yandi ya kyeleka kele na mutindu ya Nzambi ya yandi kele,” na ntembe ve, Nzambi ya kwikama, ya mawa, ya zola, mpi ya kelolulaka.a (Kubasika 34:6; Kulonga 32:4; Nkunga 86:5; Yakobo 5:11) Keti nge kemonaka Yehowa bonso muntu ya mutindu yina, nduku mosi ya kutudila ntima yina nge lenda kuvanda ti yandi bangwisana ya mbalu? ​—⁠Yezaya 41:8; Yakobo 2:⁠23.

⁴ Yezu sadisaka balandi na yandi ya ntete na kusepela ti ngwisana na bau mosi ti Nzambi. Yau yina, na ntangu ntumwa Yoane sonikaka na yina metala lufutumuku na yandi yina tayita sambu na luzingu ya zulu, Yoane tubaka nde: “Beto ta vanda bonso [Nzambi] sambu beto ta mona yandi mutindu yandi kele.” (1 Yoane 3:2; 1 Korinto 15:44) Bubu yai, baleke lenda mpi kusadisama sambu na kumona Nzambi bonso muntu ya kyeleka, muntu ya bau lenda kuzaba mbotembote ata bau mosi lenda kumona yandi ve. Leke mosi ya bakala tubaka nde: “Bibuti na mono sadisaka mono na kuyibuka Yehowa na kuyufulaka bangyufula mingi, bonso, ‘Inki Yehowa lendaka kutuba? Inki mutindu nge lenda kutendula yau na bangogo na nge mosi? Inki dyambu yau ketendula?’ ” Keti yau kele masonga ve nde bangyufula bonso yai kenataka beto na kuyindula ngwisana na beto mosi ti Nzambi?

Yina Kuyibuka Ketendula

⁵ Kulunda ntuma, “Ntangu yai, yibuka Ngangi na nge ya Nene,” ketendula mambu mingi kuluta kuyindula ya mpamba na yina metala Yehowa. Yau kekotisa kusala kima, kusala yina keyangidika yandi. Ntangu muntu yina ya nku bondilaka Yezu nde: “Yibuka mono na ntangu nge takota na kimfumu na nge,” yandi zolaka nde Yezu kusala kima mosi kuluta kubambuka zina na yandi. Yandi zolaka nde Yezu kusala kima, kufutumuna yandi. (Luka 23:​42, NW) Mutindu mosi, Yozefi yina vandaka na boloko tulaka ntima nde kima kusalama sambu na yandi na ntangu yandi lombaka nsadi ya Falao na kuyibuka yandi na Falao. Mpi ntangu Yobi dodokilaka Nzambi nde, “yibuka mono,” Yobi vandaka kulomba nde na ntangu mosi ya makwisa, Nzambi lendaka kusala kima sambu na kufutumuna yandi.​—⁠Yobi 14:​13, NW; Kuyantika 40:​14, 23, NW.

⁶ Mfumu mosi ketuba nde ngogo ya Kiebreo yina mebalulama “kuyibuka” kepesaka mbala mingi ngindu ya “kuzola na mabanza mpi kima yina kenataka mbambuka.” Ngindu ya “kuzola” na ngogo “kuyibuka” lenda kumonana na ntubilu yai ya “[“kibuka ya bantu ya mutindu na mutindu,” NW]” na kati ya ntoto makanga: “A kana beto yindula [“yibuka,” NW] mutindu beto vandaka kudia na nsi ya Ezipte​—⁠mbisi ya masa!” Kaka mutindu Yobi dodokilaka sambu Nzambi kuyibuka yandi mbote, mutindu mosi mpi Ezekiasi, Nehemia, Davidi, ti muyimbi-bankunga mosi yina zina mepesamaka ve kubondilaka mpi sambu Yehowa kuyibuka bau ti zola na kumonisa ntonda sambu na kwikama na bau.​—⁠Kutanga 11:​4, 5; 2 Bantotila 20:3; Nehemia 5:19; 13:31; Nkunga 25:7; 106:⁠4.

⁷ Na yau, beto lenda kuyufula nde: ‘Keti beto keyibuka Ngangi na beto ti zola mpi kebuya kusala konso kima yina tanata yandi na kulwala na ntima to na kuwa mpasi?’ Leke mosi tubaka nde: “Mama sadisaka mono na kuzaba nde Yehowa kevandaka ti mawi, mpi na bumwana, mono bakisaka nde bisalu na mono vandaka ti malanda na zulu na yandi.” (Nkunga 78:​40-42) Yankaka tendulaka nde: “Mono zabaka nde bisalu na mono lendaka kusadisa to kukakila na yina metala kuvutula mvutu na ntembe yina Satana tulaka na Yehowa. Mono zolaka kusepedisa ntima ya Yehowa, na yau, dyambu yai kusadisaka mono mpi kelanda na kusadisa mono bubu yai.”​—⁠Bingana 27:⁠11.

⁸ Na kutuba ya mbote, na inza yai ya mbi, yau kele ve ntangu yonso petepete na kuyibuka Yehowa na kuvukanaka mvimba na kisalu yina keyangidikaka yandi. Kansi, yau lendaka kuvanda kyese mingi mpenza kana nge lendaka kufulula leke Timoteo ya mvunkama ya ntete​—⁠kukonda kutanga mafunda ya baleke yina kebangaka Yehowa bubu yai​—⁠na kulandaka kisalu ya Bukristu ntangu yonso bonso nsadi mupasudi-nzila! (Bisalu 16:​1-3; 1 Tesalonika 3:⁠2) Kansi, yau lenda kuyufulama nde keti nge takuka na kudisadisa na kisalu ya mupasudi-nzila? Mpi kana nge mekwela, keti nge tavanda na bandenda ya kusungimina bantu ya kati ya dibuta na nge? (1 Timoteo 5:⁠8) Yai kele bangyufula ya mfunu, mpi yau kele mbote mingi nde nge yindula yau mbotembote.

Ndongolo ti Lukanu Mosi

⁹ Mutindu kimvuka ya bantu kekuma kuluta mingi, ntalu ya kuluta mingi ya bamvula ya banzo-nkanda lenda kuvanda mfunu sambu na kubaka kisalu ya mbote sambu na kudisungimina na kisalu ya mupasudi-nzila. Ngatu nge memonaka nkutu nde ata bantu yankaka yina melongukaka na iniversite kevandaka na mfunu ya ndongolo ya ngika sambu na kulonguka bandenda ya mpa ya bantu yina kebakaka bantu na kisalu kevandaka na yau mfunu bilumbu yai. Ebuna beno baleke yina kezola kuyangidika Nzambi, nzo-nkanda ya nda ya inki mutindu beno talanda? Nzengolo fwete bakama mbotembote ti ntuma ya kupemama yai na mabanza: “Ntangu yai, yibuka Ngangi na nge ya Nene.”

¹⁰ Na ntembe ve, nge tazola kulanda yina ata bamfumu mingi ya inza kemonaka bonso ndongolo ya kuluta mbote​—⁠yina kebakamaka na kulonguka Ndinga ya Nzambi na dikebi yonso. Nsoniki mosi ya Allemand, Johann Wolfgang von Goethe tubaka nde: “Kana kuyela ya ngangu ya [bantu] kele mingi, mpila tavanda mpi ya kusadila mbotembote Biblia bonso lufulu mpi bonso kisadilu ya ndongolo.” Ee, kulonguka ya Biblia takumisa nge ya kufwana mbotembote sambu na luzingu kuluta konso ndongolo yina yankaka!​—⁠Bingana 2:​6-17; 2 Timoteo 3:​14-17.

¹¹ Sambu nzayilu ya Nzambi kepesaka luzingu, kisalu ya kuluta mfunu yina nge lenda kusala bubu yai kele ya kukabula nzayilu yango ti bantu yankaka. (Bingana 3:​13-18; Yoane 4:34; 17:⁠3) Kansi, sambu na kusala dyambu yai mbotembote, nge kele na mfunu ya kulongama na mitindu ya kyeleka. Nge kele na mfunu ya kukuka kuyindula pwelele, kutuba na ndonga, mpi kutanga mpi kusonika mbote​—⁠bandenda ya kelongamaka na nzo-nkanda. Na yau, longukaka malongi na nge ya nzo-nkanda mbotembote, mutindu salaka Tracy, leke mosi ya Floride, U.S.A., yina manisaka nzo-nkanda ya nene ti matonsi mingi. Mwana-nkento yango tubilaka kivuvu na yandi nde: “Mono kevandaka ntangu yonso ti lukanu ya kuvanda nsadi ya ntangu yonso ya Nzambi na mono Yehowa, mpi mono ketula kivuvu nde ndongolo na mono tasadisa mono na kulungisa lukanu yai.”

¹² Nge meyindulaka ntete sambu na inki nge kekwendaka na nzo-nkanda? Keti yau kele ntetentete sambu nge baka mayele sambu na kukuma nsadi ya kyeleka kibeni ya Yehowa? Kana yau kele mpila yina, nge tazola kutadila mbotembote kana mpenza ndongolo na nge kelungisa lukanu yai. Na nima ya kusolula ti bibuti na nge, nzengolo lenda kubakama nde nge fwete kulanda nzo-nkanda ya nene kuluta yina ya fyoti ya melombamaka na nsiku. Ndongolo ya ngika ya mutindu yina, lenda sadisa nge na kubaka kisalu sambu na kudisadisa mpi kubikila nge dyaka ntangu mpi kikesa ya kuvukana mvimba na kisalu ya Kimfumu.​—⁠Matayo 6:⁠33.

¹³ Bantu yankaka yina kelandaka ndongolo ya ngika kesalaka kisalu ya ntangu yonso ata na ntangu ya bau kele na kubaka ndongolo ya ngika. Baka mbandu ya Nadia ti Marina, batoko zole ya bankento na Moscou, Russie. Bau yonso zole bakaka mbotika na Aprili 1994 mpi yantikaka na kusala bonso bansadi bapasudi-nzila nsadisi. Na nima ya ntangu fyoti, bau bakaka mapolomi na nzo-nkanda ya nene mpi bau sonikisaka na manaka ya kutanga bantalu (comptabilité) ya bamvula zole. Na Mayi 1995 bau yantikaka kisalu ya mupasudi-nzila ya ntangu yonso, ata mpila yina, bau lundaka matonsi ya mbote na banzo-nkanda na bau ya kutanga bantalu. Kuluta dyaka, bau zole vandaka kukuka na kutwadisa kulonguka ya Biblia kiteso ya 14 konso mposo na kukwendaka kaka na nzo-nkanda. Bana-bankento yango ketula kivuvu nde ndongolo na bau ya kutanga bantalu tasadisa bau na kuzwa kisalu ya mbote, na mpila nde bau lenda kudisadisa na kisalu ya ntangu yonso.

¹⁴ Kana nge kelanda ndongolo ya kinsuni kuluta yina melombamaka na nsiku, fimpa na mayele yonso kikuma ya nge kesadila mutindu yina. Keti yau kele sambu na kudisadila zina ya nene mpi kuzwa bimvwama ya kinsuni? (Yeremia 45:5; 1 Timoteo 6:17) To keti lukanu na nge kele ya kusadila ndongolo ya ngika sambu na kuvukana kuluta mbote na kisalu ya Yehowa? Lydia, leke yina solaka na kulanda ndongolo ya nda, monisaka dikebi ya mbote na mambu ya kimpeve, na kutendulaka nde: “Bantu yankaka kelandaka ndongolo ya kuluta nda mpi kepesaka nzila na zola ya bima ya kinsuni na kukakila bau, mpi bau mevilaka Nzambi. Sambu na mono, ngwisana na mono ti Nzambi kele kima ya kuluta mfunu.” Yai nkadilu ya mefwana na kutumama na beto yonso!

¹⁵ Yau kele pwelele nde, Bakristu ya mvunkama ya ntete vandaka na bisina ya ndongolo ya kuswaswana. Mu mbandu, ntumwa Piere ti Yoane, vandaka kutadilama bonso “bantu ya mfunu mingi ve mpi nde bo me longukaka ve” sambu bau longamaka ve na banzo-nkanda ya rabiniki. (Bisalu 4:13) Na ndambu yankaka, ntumwa Polo kubakaka yina lendaka kufwanisama bubu yai na ndongolo ya iniversite. Kansi, Polo sadilaka ve ndongolo yina sambu na kubenda dikebi na yandi mosi; na kisika ya kusala mpila yina, yau vandaka kima ya kuluta mbote na ntangu yandi samunaka na bantu na bamvwandilu ya luzingu ya mutindu na mutindu. (Bisalu 22:3; 1 Korinto 9:​19-23; Filipi 1:⁠7) Mutindu mosi, Manaeni, yina “longukaka kumosi ti Erode mfumu ya distrike,” vandaka na kati ya bayina bakaka lutwadisu na dibundu ya Antioshe.​—⁠Bisalu 13:​1, NW.

Sambu na Inki Kusadila Mbongo na Nge na Mayele?

¹⁶ Kana nge kesadila ve mbongo na nge na mayele yonso, yau lenda kuvanda kuluta mpasi na kuyibuka Ngangi na nge na kusalaka yina keyangidikaka yandi. Sambu, kana nge mebwa na mfuka, yau lenda tubama nde nge kele ti mfumu yankaka. Biblia ketendula nde: “Kana nge defa mbongo na muntu, nge ta kuma mpika na yandi.” (Bingana 22:⁠7) Mosi na kati ya bingana ya Yezu monisaka pwelele mfunu ya kuyindula na ntwala ya kubasisa mbongo. Yezu tubaka nde: “Kana muntu mosi na kati na beno ke zola kutunga nzo ya nda, ntete yandi fweti vanda sambu na kuyindula kana yandi ta basisa mbongo ntalu ikwa sambu na nzo yina. Mpidina, yandi ta zaba kana yandi ke na mbongo ya kulunga sambu na kumanisa nzo yina. Kansi kana yandi me tula fondasio, ebuna yandi ke mona mpila ve ya kumanisa nzo yina, bantu yonso yina ta mona nzo yango bo ta yantika kuseka yandi.”​—⁠Luka 14:​28, 29.

¹⁷ Yau yina, na mayele yonso, nge tameka na kuzinga na kulandaka munsiku ya Masonuku ‘na kuvanda na mfuka ya muntu ve, kaka mfuka mosi mpamba nge fweti vanda na yo: beno fweti zolana.’ (Roma 13:⁠8) Kansi, dyambu yai kele mpasi na kusala, mingimingi na ntwala ya bima ya mpa ya kelanda na kubasika, yina bantu ya kesikisaka kemonaka nde nge kele kibeni na mfunu na yau. Kibuti mosi, yina mekaka na kusadisa bana na yandi na kusadila luswasukusu, tubaka nde: “Beto kelutisaka ntangu mingi na kutadilaka yina kele mfunu mpi yina kele nsatu.” Na kutuba ya mbote, banzo-nkanda menungaka ve na kulonga mambu ya mutindu yai, na kupesa ata mwa malongi na yina metala mutindu ya kusadila mbongo na mutindu mosi ya mefwana na kunata mukumba. Nsadi mosi ya kesalaka kisalu ya bantu yonso tubaka nde: “Beto bakaka mapolomi na nzo-nkanda ya nene na kuzabaka mambu mingi na yina metala ba triangle isocèle kuluta kuzaba mutindu ya kubumba mbongo.” Ebuna, inki lenda sadisa nge na kubasisa mbongo na mayele yonso?

¹⁸ Kulunda ndongisila, “Ntangu yai, yibuka Ngangi na nge ya Nene,” kele nsabi ya kusadila mbongo na nge na mayele. Dyambu yai kele mpila yina sambu, kana nge kelemfukila ntuma yina, kima na nge ya ntete na luzingu kele kuyangidika Yehowa, mpi zola na nge sambu na yandi kevandaka na bupusi na mutindu ya nge kesadilaka mbongo na nge. Na yau, nge tameka ve na kupesa nzila na banzodila na nge mosi na kukakila nge na kupesa Nzambi vumi ya moyo ya mvimba. (Matayo 16:​24-26) Nge tasala ngolo na kulunda disu na nge “petepete,” (NW) disongidila, ya kutulama mbotembote na Kimfumu ya Nzambi mpi kusala luzolo na yandi. (Matayo 6:​22-24) Na yau, nge takwisa kumona ntuma ya Nzambi yina ya “kukumisa Yehowa ti bima na nge ya mbalu” bonso dibaku mosi ya kyese.​—⁠Bingana 3:⁠9.

Baleke Yina Mefwana na Kufululama

¹⁹ Kyese mingi, baleke mingi, ya ntangu ya ntama ti ya ntangu na beto, meyibukaka Ngangi na bau. Samuele, mwana ya fyoti, kangamaka ngolo na kisalu ya nkela ya santu ata na kati ya bupusi ya mansoni ya bayina yandi vandaka kusala ti bau. (1 Samuele 2:​12-26) Nkento ya Potifare, mumeki ya kubwisa, kukaka ve na kubwisa leke Yozefi na kusala pite. (Kuyantika 39:​1-12) Ata yandi vandaka “mwana,” Yeremia samunaka na kikesa yonso na ntwala ya luteleminu ya ngolo. (Yeremia 1:​6-8) Mwana-nkento mosi ya fyoti ya Izraele twadisaka mfumu ya ngolo ya basoda ya bantu ya Siria sambu na kusosa lusadisu na Izraele, kisika yandi lendaka kulonguka mambu yina metala Yehowa. (2 Bantotila 5:​1-4) Leke Daniele ti bankundi na yandi lundaka lukwikilu na bau na ntangu bau mekamaka na bansiku ya Nzambi yina metala madya. Mpi baleke Shadraki, Meshaki, ti Abedi-Nego solaka na kulosama na dibulu ya tiya na kisika ya kutula na kigonsa kwikama na bau na Nzambi na kusambilaka na ntwala ya kifwanisu.​—⁠Daniele 1:​8, 17; 3:​16-18; Kubasika 20:⁠5.

²⁰ Bubu yai, baleke kuluta 2000 ya bamvula 19 tii 25 kesalaka na nto-mbanza ya Bambangi ya Yehowa na Mbanza ya New York, U.S.A. Bau kele ndambu ya fyoti na kati ya kumi ya mafunda ya baleke yina kele na kuyibuka Ngangi na bau na inza ya mvimba. Bonso Yozefi ya ntangu ya ntama, bau mebuyaka na kubebisa bunkete na bau ya ndyatilu ya mbote. Bamingi kelemfukila Nzambi na kisika ya kulemfukila bantu na ntangu bau kepusama na ngolo na kusola muntu yina bau tasadila. (Bisalu 5:29) Na 1946 na Pologne, Henryka Zur, bamvula 15, kunyokwamaka na ntangu yandi buyaka na kusala kidimbu ya lusambu ya biteki. Mosi na kati ya minyokudi na yandi tubaka nde: “Nge lenda yindula konso yina nge mezola, sala kaka kidimbu ya kulunsi ya katolika.” Sambu mwana-nkento buyaka, bau nataka yandi na kati ya mfinda mpi bau bulaka yandi masasi, kivuvu na yandi ya luzingu ya mvula na mvula kunikanaka ve!b

²¹ Kyese ya inki mutindu ntima ya Yehowa fwete kuvanda na yau sambu na baleke yina meyibukaka yandi na kati ya bamvunkama! Keti nge tandima imvitasio na yandi yai, “Ntangu yai, yibuka Ngangi na nge ya Nene”? Ya kyeleka, yandi mefwana nde nge yibuka yandi! Yindulaka konso kilumbu mambu yonso ya yandi mesalaka sambu na nge ti yina yandi tasala, mpi ndima imvitasio na yandi yai: “Mwana na mono, vanda mayele, ebuna mono ta mona kiese; mpidina konso muntu yina ta [sosila] mono, mono ta zaba kupesa yandi mvutu.”​—⁠Bingana 27:⁠11.

[Footnotes]

[Study Questions]

1. Inki bantubilu ya mwana mosi ya bamvula 11 kesonga nde Ngangi na beto kele muntu mosi ya kyeleka sambu na yandi?

2. (a) Inki mutindu Ngangi na nge lenda kukuma muntu ya kyeleka sambu na nge? (b) Inki dikabu bibuti lenda vanda na yau na kusadisa bana na bau na kundima nde Nzambi kele muntu ya kyeleka?

3, 4. Inki lenda sadisa nge na kuyindula Yehowa bonso muntu ya kyeleka?

5. Inki bambandu ya Biblia kemonisa nde kuyibuka muntu kelomba mambu kuluta kubambuka zina na yandi?

6. Inki mutindu ngogo ya Kiebreo ya kebalulama na “kuyibuka” kepesa ngindu ya zola sambu na kima to muntu ya meyibukama?

7. Kana beto yibuka Nzambi ti zola, inki mutindu dyambu yai tavanda na malanda na ndyatilu na beto?

8. (a) Kulanda inki tasonga nde beto keyibuka Yehowa ti zola? (b) Inki bangyufula baleke tatadila na mayele yonso?

9. Inki nzengolo kele na ntwala ya baleke na yina metala ndongolo ya kinsuni?

10. Inki kele ndongolo ya kuluta mbote ya beto lenda kubaka?

11. (a) Inki kele kisalu ya kuluta mfunu ya beto lenda sala? (b) Sambu na inki leke mosi solaka na kubaka mwa ndongolo?

12. Kana ndongolo ya ngika ya kinsuni mesolama, inki lukanu yau lenda sadisa na kulungisa?

13. Inki mutindu baleke Bakristu zole ya Russie yina landaka ndongolo ya ngika monisaka lukanu na bau na luzingu?

14. Kukonda kutala kiteso ya ndongolo ya kinsuni beto mesola, inki fwete kuvanda kima ya kuluta mfunu na luzingu na beto?

15. Inki bisina ya ndongolo ya kuswaswana vandaka na kati ya Bakristu ya mvunkama ya ntete?

16. (a) Sambu na inki yau lenda kuvanda kuluta mpasi na kuyibuka Ngangi na beto kana beto kele ti mfuka? (b) Inki mutindu mosi na kati ya bingana ya Yezu kesonga mfunu ya kuyindula na ntwala beto basisa mbongo?

17. Sambu na inki yau kele mbala mingi mpasi na muntu na kuyala mutindu na yandi ya kusadila mbongo?

18. Inki kele nsabi ya kenataka na kusadila mbongo na mayele, mpi sambu na inki?

19. Inki mutindu baleke yibukaka Ngangi na bau na ntangu ya ntama?

20. Inki mutindu baleke mingi meyibukaka Ngangi na bau bubu yai?

21. Na inki imvitasio, yau tavanda mayele na kundima mpi ti inki mbutu?

[Caption on page 1]

[Noti]

[Caption on page 1]

[Bangyufula]

[Caption on page 27]

[Ntendula ya Bifwanisu ya lutiti 27]

Keti nge meyindulaka sambu na inki nge kekwendaka na nzo-nkanda?

[Caption on page 28]

[Ntendula ya Bifwanisu ya lutiti 28]

Keti nge kelonguka na kusadila mbongo na mayele yonso?

[Caption on page 1]

Keti Nge Kebambuka?

◻ Inki mutindu baleke lenda kusadisama na kumona Nzambi bonso muntu ya kyeleka?

◻ Kuyibuka Ngangi na nge ketendula inki?

◻ Inki lukanu ndongolo na beto fwete lungisa?

◻ Sambu na inki yau kele mfunu na kusadila mbongo na beto na mayele yonso?

◻ Inki baleke mefwana nde nge fulula?