Tula Dikebi na Mambu ya Kuyituka ya Nzambi

“Mfumu Nzambi, Nzambi na mono, nge me sadila beto mambu mingi ya mbote; nzambi ya nkaka kele ve bonso nge. Nge me sadila beto mambu mingi ya kuyituka.”​—NKUNGA 40:6.

1, 2. Inki mambu kendimisa beto nde Nzambi kusalaka mambu ya kuyituka, mpi yo fwete pusa beto na kusala inki?

NA NTANGU nge ketanga Biblia, nge lenda bakisa kukonda mpasi nde Nzambi kusalaka bima mingi ya kuyituka sambu na bantu na yandi ya ntama, Izraele. (Yozue 3:5; Nkunga 106:7, 21, 22) Ata Yehowa kekotaka dyaka ve na mambu ya bantu mutindu yina bubu yai, beto kemonaka bima mingi ya kele na nzyunga na beto yina kesongaka mambu ya kuyituka ya yandi mesalaka. Yo yina, beto kele na kikuma ya mbote ya kuvukisa bandinga na beto na muyimbi-bankunga yina kutubaka nde: “Mfumu, nge me salaka bima mingi mpenza! Bima yonso nge me salaka yo na mayele! Ntoto me fulukaka na bima yonso ya nge salaka.”​—Nkunga 104:24; 148:1-5.

² Bubu yai, bantu mingi kebuyaka kundima mambu ya kemonisaka pwelele bisalu yina Ngangi kusalaka. (Roma 1:20) Kansi, yo kele mbote mpi yo mefwana mpenza nde beto yindula mambu yina mpi kubaka badesizio yina kesonga pozisio na beto na ntwala ya Muntu yina kusalaka beto mpi kisalu ya beto fwete sala na ntwala na yandi. Yobi bakapu 38 tii 41 kele bisadilu ya mbote ya lenda sadisa beto na kusala yo, sambu na bakapu yai, Yehowa kubendaka dikebi ya Yobi na ndambu ya mambu ya kuyituka ya yandi mesalaka. Tala mwa mambu yina Nzambi kutubilaka.

Mambu ya Ngolo mpi ya Kuyituka

3. Mutindu Yobi 38:22, 23, 25-29 ketuba, sambu na nki bima Nzambi kuyulaka bangyufula?

³ Na kisika mosi, Nzambi keyula nde: “Keti nge me kumaka ntete na kisika ke vandaka mvula ya neze? Keti nge me monaka ntete kisika ke vandaka mvula ya matadi? Mono me bumbaka yo sambu na bilumbu ya mpasi ti ya bitumba.” Mvula ya neze ti ya matadi kele bima ya bantu kekutanaka na yo na luzingu na bisika mingi ya ntoto. Nzambi kuyulaka dyaka nde: “Nani kangulaka nzila sambu masa ya mvula kunoka? Nani yidikaka nzila sambu nzasi kubwa? Nani ke nokisaka mvula na ntoto ya zelo na zelo, na ntoto yina ya bantu ke vandaka ve? Nani ke losaka masa na ntoto ya kuyuma, ke menaka bima ve, ebuna na nima yo zaba kubasisa matiti? Keti mvula ke na tata? Nani muntu ke butaka malulu? Masa ya matadi ke basikaka na divumu ya nani?”​—Yobi 38:22, 23, 25-29.

4-6. Na nki mutindu beto lenda tuba nde bantu mezaba ve mbotembote mvula ya neze?

⁴ Bantu mingi yina kezingaka na bisika yina bantu kesalaka mambu kaka nswalu-nswalu mpi ya fwete sala banzyetolo lenda mona mpenza neze bonso kima mosi ya kekangaka bo nzila. Kansi, bantu mingi yankaka kemonaka neze bonso kima ya kyese, sambu yo kepesaka bo bisika ya kusala bansaka ya kitoko ya kesalamaka kaka na nsungi yina. Ti ngyufula yina Nzambi kuyulaka na ntu, keti beto zaba mbotembote mvula ya neze, to nkutu nki mutindu yo kele? Beto mezaba mambu mingi ya metala mvula ya neze, ziku na bafoto yina kesongaka neze ya mekangama kisika mosi bonso ngumba, to sambu beto memonaka neze mingi. Kansi nki beto lenda tuba sambu na yina metala matadi ya fyotifyoti ya neze? Keti nge zaba nki mutindu yo kevandaka, ziku na nima ya kulonguka yo mbotembote na kisika yo kekatukaka?

⁵ Bantu mingi melutisaka bamvula mingi na kulonguka mpi na kukangaka matadi ya fyotifyoti ya neze bafoto. Ditadi mosi ya fyoti ya neze lenda vanda ti tumatadi ya fyoti-fyoti 100 ya mitindu mingi mpi ya kitoko. Mukanda mosi (Atmosphère) ketuba nde: “Yo kele kyeleka ve nde tumatadi ya mvula ya neze kevandaka mitindu mingi kibeni, mpi nde ata bantu ya siansi kendimaka nde ata nsiku mosi ve ya lugangu kebuyaka nde yo kuma mingi, bo mesengumunaka ntete ve matadi zole ya fyoti ya neze ya mutindu mosi. Wilson A. Bentley, kusalaka bamvula kuluta 40 na kulonguka mpi na kukanga matadi ya fyoti ya neze bafoto na mikroskope. Kansi, yandi bikaka kuzwa ve matadi zole ya fyoti ya neze ya kufwanana mpenza.” Ata nkutu yo vandaka nde matadi zole kuvanda mutindu mosi, dyambu ya kesalamaka mpenza mingi ve, keti yo zolaka kubalula dyambu yai ya kuyituka ya matadi ya fyoti ya neze ya kuswaswana ya beto kemonaka?

⁶ Yibuka ngyufula yina Nzambi kuyulaka: “Keti nge me kumaka ntete na kisika ke vandaka mvula ya neze?” Bantu mingi keyindulaka nde mvula ya neze kekatukaka na matuti kisika yo kebumbanaka. Keti nge lenda yindula kukwenda na matuti yango sambu na kutanga matadi ya neze ya mitindu na mitindu yina mezabana ntalu ve mpi sambu na kulonguka nki mutindu yo salamaka? Ansiklopedi mosi ya siansi ketuba nde: “Tii bubu yai, bantu kebakisaka mbote ve mutindu ti kisina ya tumatadi ya madidi yina kekumisaka matonsi ya masa yina kevandaka na matuti madidi tii na -40°F (-40°C).”​—Nkunga 147:16, 17; Yezaya 55:9, 10.

7. Keti bantu mezabaka mambu yonso ya metala mvula?

⁷ Inki beto lenda tuba sambu na mvula? Nzambi kuyulaka Yobi nde: “Keti mvula ke na tata? Nani muntu ke butaka malulu?” Ansiklopedi ya siansi yina beto mekatuka kutubila ketuba nde: “Sambu yo kele pete ve na kubakisa mutindu mupepe ketambulaka mpi mutindu tiya ti masa yina kevandaka na mupepe kesobaka mingi, yo kele mpasi na kubasisa ngindu ya ketendula mambu yonso pwelele na kimvuka, mutindu matuti ti masa ya mvula kesalamaka.” Na bunkufi, bantu ya siansi mebasisaka bangindu mingi, kansi bo kekukaka ve mpenza na kutendula mbotembote mutindu mvula kesalamaka. Ata mpidina, nge zaba nde mvula ya beto kevandaka na yo mfunu kenokaka, ebuna yo kepodisaka ntoto, yo keyedisaka bimenina, mpi yo kesalaka nde luzingu kuvanda kitoko.

8. Sambu na nki mambu yina Polo kutubaka na Bisalu 14:17 mefwana mpenza?

⁸ Keti nge kendima ve mambu yina ntumwa Polo kutubaka? Yandi longisilaka bampangi na kubakisa nde mambu yai ya kuyituka kesongaka nde kele ti Muntu kusalaka yo. Polo kutubaka mutindu yai sambu na Yehowa Nzambi: “Ntangu yonso yandi ke songaka beno mambu ya mbote ya yandi ke salaka. Yandi ke pesaka beno mvula yina ke katukaka na zulu, yandi ke pesaka beno ntangu ya kukatula bima na bilanga. Yandi ke pesaka beno madia; yo ke pesaka beno kiese mingi.”​—Bisalu 14:17; Nkunga 147:8.

9. Inki mutindu mambu ya kuyituka ya Nzambi mesalaka kesongaka ngolo na yandi ya nene?

⁹ Ata muntu mosi ve lenda tula ntembe nde Muntu yina kusalaka mambu ya kuyituka mpi ya mbote ya mutindu yai kele na mayele ya kukonda nsuka mpi yandi kele na ngolo mingi mpenza. Sambu na yina metala ngolo na yandi, yindula dyambu yai: Bo ketubaka nde bamvula ya mupepe ya ngolo ti banzasi kiteso ya 45 000 kenokaka konso kilumbu, ebuna na mvula ya mvimba, yo kenokaka kiteso ya bamilio 16. Yo ketendula nde na ntoto ya mvimba, mvula ya mupepe ya ngolo ti banzasi kiteso ya 2 000 kele na kunoka na lere yai ya beto ketuba. Matuti ya mutindu na mutindu yina kenokisaka mvula mosi ya mupepe ya ngolo mpi ya banzasi, beto lenda fwanisa yo na ngolo ya babombe nikleyere kiteso ya kumi yina bo losaka na Mvita ya Zole ya Inza ya Mvimba. Nge kemonaka ndambu ya ngolo yango na nsemo ya nzasi. Katula boma yina yo kepesaka, nsemo ya nzasi kesadisaka mpi na kubasisa mitindu mingi ya bavitamine yina kekotaka na ntoto; ebuna banti kebendaka yo bonso bitoto sambu yo yela mbote. Yo yina, beto lenda tuba nde nsemo ya nzasi kele ngolo, kansi yo kenataka mpi mambote ya kyeleka.​—Nkunga 104:14, 15.

Yo Kenata Nge na Kutuba Inki?

10. Inki mvutu nge tapesa na bangyufula yina kele na Yobi 38:33-38?

¹⁰ Kuditula ntete na kisika ya Yobi, ebuna Nzambi Nkwa-Ngolo Yonso keyula nge bangyufula. Ntembe kele ve nde nge tandima nde bantu mingi ketulaka ve dikebi ya kufwana na mambu ya kuyituka ya Nzambi. Yehowa keyula beto bangyufula yina beto ketanga na Yobi 38:33-38. “Keti nge zaba bansiku yina ya bambwetete ke landaka kuna na zulu? Keti nge lenda sadila mpi bansiku yango awa na ntoto? Keti nge lenda songa matuti nde yo kuma mvula yo nokila nge? Keti nge muntu ke tindaka banzasi, ebuna yo lemfukila nge, yo tuba nde: ‘Beto bo yai ke kwenda’? . . . Nani lenda zaba kutanga mbote-mbote matuti? Nani lenda songa mabungu yai ya zulu na kunokisa masa ya mvula na mpila nde ntoto kukangama, yo kuma ngolo bonso matadi?”

11, 12. Inki mwa mambu kemonisaka nde Nzambi Muntu kusalaka mambu ya kuyituka?

¹¹ Beto metubila kaka bangindu fyoti yina Elihu kubasisilaka Yobi, na nima, beto memona mwa bangyufula yina Yehowa kulombaka Yobi na kupesa mvutu sambu na kusonga nde yandi “kele bakala.” (Yobi 38:3) Beto ketuba nde “mwa” bangyufula sambu na Yobi kapu 38 ti 39, Nzambi kutubilaka mambu yankaka ya nene ya metala bima ya yandi salaka. Mu mbandu, yandi tubilaka bambwetete yina kele na zulu. Nani kuzaba bansiku yonso yina yo kelandaka? (Yobi 38:31-33) Yehowa kubendaka dikebi ya Yobi na mwa bambisi bonso ntambu ti corbeau, nkombo ya ngumba ti mpunda ya nseke, mpakasa ti otrishi, mpunda ti kumbi-kumbi. Na kuta masonga, Nzambi yulaka Yobi kana yandi muntu kupesaka bambisi yai ya kuswaswana bikalulu na yo, sambu bo zinga mpi bo vanda ngolo. Ziku nge tavanda na kyese na kulonguka bakapu yai, mingimingi kana nge kezolaka bampunda to bambisi yankaka.​—Nkunga 50:10, 11.

¹² Nge lenda tadila mpi Yobi bakapu 40 ti 41, kisika Yehowa kelomba dyaka Yobi na kupesa mvutu na bangyufula na yandi yina ketadila bigangwa zole ya mutindu ya nkaka. Beto keyindula nde bambisi yango kele kiboko (Behemoti), mbisi ya nene mpi ya ngolo mingi, ti ngando (Leviatani), mbisi ya kuluta nene mpi ya boma yina kevandaka na masa ya Nile. Bambisi yai yonso ya Nzambi salaka ya meswaswana na yankaka kele bima ya kuyituka ya lugangu ya mefwana nde beto tudila yo dikebi. Bika beto tala ntangu yai nki beto fwete tuba na nsuka.

13. Bangyufula yina Nzambi vandaka kuyula Yobi kusalaka yandi nki, mpi nki mutindu yo fwete simba ntima na beto?

¹³ Yobi kapu 42 kesonga beto mambu yina bangyufula ya Nzambi kusalaka Yobi. Na luyantiku, Yobi vandaka kutula ntete dikebi mingi na yandi mosi ti na bantu yankaka. Kansi, na ntangu yandi ndimaka malongi yina Yehowa kupesaka yandi na nsadisa ya bangyufula na yandi, Yobi kubalulaka bangindu na yandi. Yandi ndimaka nde: “Mono zaba nde nge [Yehowa] kele ngolo mingi; nge lenda sala mambu yonso ya nge me kana na kusala. Nge tubaka nde mono kele nani na kutula ntembe na mambu yina ya nge kanaka ntangu mono vandaka kutuba bima yina ya mono vandaka kuzaba ve. Mono me ndima nde mono kotaka na mambu yina kumisaka mono kisakasaka, mono vandaka kubakisa kima ve.” (Yobi 42:2, 3) Ee, na nima ya kutula dikebi na mambu ya kuyituka ya Nzambi, Yobi kutubaka nde bima yai vandaka kuyitukisa yandi mingi. Na nima ya kutubila mambu yai ya kuyituka ya lugangu, beto fwete ndima nde Nzambi kele ti mayele mpi ngolo mingi kibeni. Sambu na nki? Keti yo kele kaka sambu na kuyitukisa na yina metala mayele ti ngolo ya Yehowa? To yo fwete pusa beto na kusala mambu mingi dyaka?

14. Inki Davidi kutubaka sambu na mambu ya kuyituka ya Nzambi mesalaka?

¹⁴ Na Nkunga 86, beto kemona bangogo ya mefwanana ti yina Davidi kusadilaka dezia na nkunga mosi yina kutubaka nde: “Zulu ke songa mbote-mbote lukumu ya Nzambi, bima yonso kele na zulu ke songa nki yandi salaka. Konso kilumbu ke zabisa kilumbu ya nkaka mambu yango, konso mpimpa ke tuba yo na mpimpa ya nkaka.” (Nkunga 19:2, 3) Kansi, Davidi tubaka dyaka mambu yankaka. Na Nkunga 86:10, 11 beto ketanga nde: “Sambu nge mpamba muntu kele [nene, NW], nge mpamba muntu ke salaka mambu ya kuyituka. Mfumu, songa mono banzila na nge, mpidina mono ta landa yo mbote-mbote; longa mono na [kubanga zina na nge, NW].” Boma yina Davidi vandaka kuwa Ngangi sambu na bima yonso ya kuyituka ya Yandi mesalaka, vandaka kumonisa boma ti luzitu ya kufwana yina yandi vandaka kupesa Nzambi. Nge kebakisa sambu na nki yandi vandaka kusala mutindu yina. Davidi vandaka kuzola ve kupesa Muntu yina mefwana na kusala bima ya kuyituka yai yonso mawa. Beto mpi fwete sala yo ve.

15. Sambu na nki boma ti luzitu yina Davidi vandaka na yo na Nzambi mefwana mpenza?

¹⁵ Yo fwete vanda nde Davidi kubakisaka nde sambu Nzambi kele ti ngolo mingi mpi yandi mosi kevandaka ti kiyeka na zulu na yo, yandi lenda sadila yo sambu na kufwa konso muntu yina ya yandi kendima ve. Sambu na bantu ya mutindu yina, yai kele ve nsangu ya mbote. Nzambi kuyulaka Yobi nde: “Keti nge me kumaka ntete na kisika ke vandaka mvula ya neze? Keti nge me monaka ntete kisika ke vandaka mvula ya matadi? Mono me bumbaka yo sambu na bilumbu ya mpasi ti ya bitumba.” Mvula ya neze ti ya matadi, mvula ti mupepe ya ngolo ti banzasi, bima yai yonso kele na kati ya binwaninu na yandi. Bima yai ya kuyituka ya Nzambi megangaka kele ngolo kibeni!​—Yobi 38:22, 23.

16, 17. Inki dyambu kemonisaka ngolo ya nene ya Nzambi, mpi nki mutindu yandi sadilaka ngolo yango na ntangu ya ntama?

¹⁶ Ziku nge keyibuka mambu ya mpasi ya bima yai mebwisaka dezia na kisika yina nge kezingaka: mupepe ya ngolo ya bo kebingaka nde typhon to cyclone, mvula ya mupepe ya ngolo mpi ya matadi, to kufuluka ya masa na kintulumukina. Beto baka mbandu mosi. Penepene na nsuka ya mvu 1999, mupepe mosi ya ngolo kibeni kubulaka na ndambu ya sudi-esti ya Eropa. Ata bantu ya mayele yina kelongukaka mutindu matuti tavanda konso kilumbu kubakisaka ve nde yo tanikisa mutindu yina. Mipepe yango vandaka kwenda na vitesi ya bakilometre 200 na ngunga mosi; yo vandaka kwenda kutumuna mafunda ya baludi ya banzo, makunzi ya bansinga ya kura, ti kubalula bakaminio. Yindula ntete mpila mambu fwete vanda: Mupepe yango kutumunaka to kubukaka banti bamilio 270. Ebuna na parke ya Versailles mpamba, penepene ti Paris, yo bwisaka banti 10 000. Mabuta mingi kibeni kuvandaka ve ti kuran. Bantu penepene na 100 kufwaka. Mambu yai yonso kusalamaka kaka na mwa ntangu fyoti. Yo vandaka ngolo mosi ya nene kibeni!

¹⁷ Bantu lenda tuba nde bamvula ya ngolo ya matadi ti neze kenokaka yo mosi, ke na muntu ve ketwadisaka yo. Kansi, inki zolaka kusalama kana Nkwa-Ngolo Yonso kusadila bangolo ya mutindu yai ya kele na nsi ya kiyeka na yandi sambu na kusala mambu ya kuyituka? Yandi salaka mambu ya mutindu yai na ntangu ya Abrahami, yina kuzabaka nde Zuzi ya ntoto ya mvimba kutesaka mambu ya mbi yina vandaka kusalama na bambanza zole, Sodome ti Gomore. Mambi kukumaka mingi kibeni na bambanza yai na mpila nde makelele ya mambu ya mbi yina kutombukaka tii na Nzambi. Yandi sadisaka bantu yonso ya mbote na kubasika na bambanza yina yandi zengilaka nkanu ya lufwa. Disolo yango ketuba nde: “Ebuna Mfumu Nzambi bwisaka tiya ya ngolo,” na zulu ya babwala yina. Kutanina bantu ya mbote mpi kufwa bantu ya mbi ya kuvandaka ve ti kivuvu ata fyoti, vandaka dyambu mosi ya kuyituka.​—Kuyantika 19:24.

18. Inki mambu ya kuyituka Yezaya kapu 25 ketubila?

¹⁸ Na nima, Nzambi kubakaka desizio ya kupesa ndola na mbanza ya Babilone ya ntama. Ziku, yo yina mbanza ya bo ketubila na Yezaya kapu 25. Nzambi kuzabisaka nde mbanza mosi takuma mayumbu: “Nge me kumisaka babwala mayumbu, nge me fwaka-fwaka banzo na bo ya ngolo. Banzo ya kimfumu yina ya bambeni na beto tungaka, yo kele diaka ve, bo mpi ta tunga yo diaka ve.” (Yezaya 25:2) Bubu yai, bantu yina kekwendaka kutala kisika Babilone ya ntama kuvandaka lenda ndima nde mambu yai kusalamaka mutindu yina. Keti Babilone kudifwilaka kaka yo mosi na kintulumukina? Ve. Kansi, beto lenda ndima mambu yina Yezaya kutubaka: “Mfumu, nge muntu kele Nzambi na mono, mono ta zitisa nge ti kupesa zina na nge lukumu. Nge me salaka mambu mingi ya kuyituka, nge me landaka mbote-mbote mambu ya nge yindulaka katuka ntama.”​—Yezaya 25:1.

Mambu ya Kuyituka na Bilumbu Kekwisa

19, 20. Inki mutindu Yezaya 25:6-8 talungana?

¹⁹ Nzambi kulungisaka mbikudulu ya beto metubila awa na zulu na ntangu ya ntama, yandi tasala mpi mambu ya kuyituka na bilumbu yina kekwisa. Na kisika yai ya Yezaya ketubila ‘mambu ya kuyituka’ yina Nzambi kesalaka, beto kekuta mbikudulu mosi ya kutudila ntima ya melungana ntete ve. Kansi, yo talungana kaka mutindu mbikudulu yina kutubilaka Babilone kulunganaka. Inki ‘dyambu ya kuyituka’ Nzambi kusilaka? Yezaya 25:6 ketuba nde: “Awa na ngumba ya Sioni, Mfumu Nzambi, [Yehowa, NW], ta sadisa fete sambu na bantu yonso ya nsi-ntoto, fete mosi ya madia ya kitoko mpenza ti ya vinu ya kuluta kitoko.”

²⁰ Mbikudulu yai talungana na inza ya mpa yina Nzambi kesila na kupesa beto na bilumbu kekwisa. Na ntangu yina, Nzambi takatula bampasi yonso ya bantu mingi kemona bubu yai. Ya kyeleka, mbikudulu yina kele na Yezaya 25:7, 8 kendimisa beto nde Nzambi tasadila ngolo ya yandi kesadilaka sambu na kuganga bima ya kuyituka ya kuluta nene ya yandi mesalaka ntete ve: “Yandi ta sukisa lufwa kimakulu! Yandi ta katula mansanga na meso ya bantu yonso, yandi ta katula mpi nsoni ya bo vandaka kumonisa bantu na yandi na nsi-ntoto ya mvimba. Yandi mosi Mfumu Nzambi, . . . muntu me tuba.” Na nima, ntumwa Polo kutubaka mambu yina yandi bakaka na kisika yai mpi yandi sadilaka yo sambu na kumonisa nde Nzambi tatedimisa bantu na lufwa, ntangu yandi tafutumuna bafwa. Yai tavanda dyambu mosi ya kuyituka mpenza!​—1 Korinto 15:51-54.

21. Inki mambu ya kuyituka Nzambi tasala sambu na bantu yina mefwaka?

²¹ Kikuma yankaka yina tasala nde mansanga ya mawa kumana kimakulu kele nde maladi tavanda dyaka ve. Ntangu Yezu vandaka na ntoto, yandi belulaka bantu mingi: bifwa-meso, bifwa-makutu, ti bikata. Yoane 5:5-9 keta nde yandi belulaka bakala mosi yina vandaka kikata bamvula 38 ya mvimba. Bantu yina kuvandaka pana ntangu mambu yai kusalamaka, kuyindulaka nde yo vandaka dyambu mosi ya kuyituka. Ya kyeleka, yo vandaka dyambu mosi ya kuyituka mpenza! Kansi, Yezu kusongaka bo nde ntangu yandi tafutumuna bafwa, yo tavanda kima mosi ya kuyituka mpenza: “Beno yituka ve sambu na mambu yina; na ntangu ke kwisa, bantu yonso yina me fwaka kele na maziamu, bo ta wa ndinga na yandi; ebuna bo ta basika na maziamu na bo. Bantu yina me salaka mbote, bo ta telama sambu na kubaka diaka moyo.”​—Yoane 5:28, 29.

22. Sambu na nki bansukami ti bantu yina kemonaka mpasi lenda kinga ti kivuvu luzingu ya kekwisa?

²² Mambu yai tasalama kibeni sambu Yehowa muntu kupesaka lusilu yina. Nge lenda ndima mpenza na ntima mosi nde, ntangu yandi tasadila mpi tatwadisa mbotembote ngolo na yandi ya nene, mambu ya kuyituka tasalama. Nkunga 72 ketubila mambu yina yandi tasala na nsadisa ya Mwana na yandi yina kele Ntotila. Na ntangu yina, bantu ya lunungu takuma mingi. Ngemba tavanda mingi mpenza. Nzambi tagulusa bansukami ti bantu yina ke na mpasi. Yandi kesila nde: ‘Ntoto tafuluka na ble mingi, bangumba tafuluka na bima ya bilanga; yo tavanda mingi bonso na ngumba ya Libani. Babwala tafuluka na bantu bonso matiti na bilanga.’​—Nkunga 72:16.

23. Mambu ya kuyituka ya Nzambi mesalaka fwete pusa beto na kusala inki?

²³ Yo kele pwelele nde, beto kele na kikuma ya mbote ya kutula dikebi na mambu ya kuyituka yina Yehowa mesalaka, mambu yina yandi salaka na ntangu ya ntama, yina yandi kesala bubu yai, ti yina yandi tasala na bilumbu kekwisa. ‘Kumisa Yehowa Nzambi, Nzambi ya Izraele, yandi kaka muntu ke salaka mambu ya kuyituka! Kumisa zina na yandi tii kuna, lukumu na yandi kuvanda na ntoto yonso! Amen, yo vanda mpidina!’ (Nkunga 72:18, 19) Beto fwete tubilaka na kyese yonso mambu yai mbala na mbala ti bampangi na beto mpi ti bantu yankaka. Ee, beto “songa lukumu na yandi na bantu yonso ti mambu ya kuyituka ya yandi me salaka.”​—Nkunga 78:3, 4; 96:3, 4.

Inki Mutindu Nge Tavutula?

• Inki mutindu bangyufula yina Nzambi kuyulaka Yobi kemonisa mpenza nde mayele ya bantu kele na nsuka?

• Inki bambandu ya mambu ya kuyituka ya Nzambi yina bo ketubila na Yobi bakapu 37 tii 41 kusimbaka mpenza ntima na nge?

• Inki beto fwete sala na nima ya kutadila mwa mambu ya kuyituka ya Nzambi?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 16]

Inki nge ketuba sambu na matadi ya mvula ya neze ya kuswaswana ya keyitukisaka mpi ngolo ya nzasi ya kepesaka boma?

[Bangogo ya kemonisa kisina ya foto]

snowcrystals.net

[Kifwanisu ya kele na lutiti 18]

Tubilaka mambu ya kuyituka ya Nzambi mbala na mbala na masolo na nge