Nsiku ya Wolo: Dilongi ya Mezabanaka na Ntoto ya Mvimba

“Beno sala bantu ya nkaka mambu yonso yina ya beno zola nde bo sala beno.”​—Matayo 7:12

YEZU Kristu kutubaka mambu yai bamvula kiteso ya mafunda zole meluta na Disolo na yandi na zulu ya Ngumba. Banda na ntangu yina, bantu metubaka mpi mesonikaka mambu mingi sambu na mwa nsa yai. Mu mbandu, bantu kebingaka yo nde: “Dyambu ya kuluta mfunu ya Masonuku,” “ntendula na bunkufi ya mambu yina Mukristu fwete sala sambu na mpangi na yandi,” mpi “munsiku ya kuluta mfunu.” Yo mezabanaka mingi kibeni na mpila nde bantu mekumaka kubinga yo nde Nsiku ya Wolo.

Kansi, Bakristu ya munoko mpamba ve bantu kendimaka dibanza ya Nsiku ya Wolo. Bayuda, ba Budiste, ti filozofi ya Bagreki, bo yonso kutendulaka munsiku yai ya mfunu na mitindu ya kuswaswana. Dyambu ya mezabanaka mbote, mingimingi na bantu ya kezingaka na ndambu ya Esti, kele yina Confucius, muntu yina bantu kekumisaka mingi na ndambu ya Esti nde yandi kele muntu ya mayele mpi longi, kutubaka. Na buku mosi (The Analects), buku ya tatu ya Confucius kusonikaka na kati ya ba Buku Iya, yandi metubila ngindu yai mbala tatu. Ntangu yandi pesaka mvutu na bangyufula ya bana nzo-nkanda na yandi, Confucius kutubaka mbala zole nde: “Mambu yina nge kezola ve nde bantu kusala nge, kusala yo mpi ve na bantu yankaka.” Kilumbu yankaka, ntangu mwana ya nzo-nkanda na yandi Zigong, kutubaka na lulendu yonso nde: “Mambu yina mono kezola ve nde bantu yankaka kusala mono, mono mpi tazola ve kusala bo yo,” longi kuvutudilaka yandi mvutu yai ya ketinda muntu na kuyindula mingi, “Ee, kansi nge mekuka ntete ve na kusala yo.”

Na ntangu muntu ketanga mambu yai, yandi lenda bakisa mbala mosi nde Confucius kusadilaka kaka mutindu yankaka ya kutubila sambu na kutuba mambu yina Yezu kutubaka na nima. Kansi, luswaswanu ya nene kele nde Nsiku ya Wolo yina Yezu kutubilaka kelombaka kusala mambu ya mbote na bantu yankaka. Yindula ntete kana bantu kelemfuka na bangogo yai ya Yezu, kuwila bantu yankaka mawa mpi kusosa mpila ya kusadisa bo, mpi kuzitisa nsiku yai konso kilumbu. Keti nge keyindula ve nde yo zolaka kusala nde bubu yai ntoto kukuma kisika mosi ya kuluta mbote na kuzinga? Ntembe kele ve nde yo zolaka kuvanda mutindu yina.

Ata bantu ketubilaka munsiku yai na mitindu ya kuswaswana, kima ya mfunu kele nde bantu ya mezingaka na bansungi mpi na bisika ya kuswaswana, kendimaka dibanza yina kele na Nsiku ya Wolo. Dyambu yai kemonisa pwelele nde dilongi yina Yezu kutubaka na Disolo na yandi na zulu ya Ngumba mepanzanaka na ntoto ya mvimba mpi yo kesimbaka luzingu ya bantu na bisika yonso mpi na konso nsungi.

Kudiyula mutindu yai: ‘Keti mono tazola nde bantu kuzitisa mono, kusala mambu yonso na nzila ya mbote, mpi na masonga yonso? Keti mono tazola kuzinga na inza mosi ya kukonda kukabula bampusu ya nitu yankaka, ya kukonda kubakila bantu bangindu ya mbi, ya kukonda nku, mpi bitumba? Keti mono tazola kuzinga na dibuta yina bantu yonso yina kele na kati na yo ketadilaka mawi mpi mambote ya bantu yankaka?’ Nani bubu yai lenda pesa mvutu nde ve na bangyufula yai? Kansi na kuta masonga bantu fyoti mpamba kezingaka luzingu ya mutindu yai. Sambu na bantu mingi, bo lenda kutula ve ata kivuvu fyoti ya kuzinga luzingu ya mutindu yina.

Bantu Kezitisaka Dyaka Ve Nsiku ya Wolo

Tuka ntama, mambu ya nku kesalamaka mingi kibeni na kati ya bantu mpi bo kezitisaka ve ata fyoti banswa na bo. Mu mbandu, mumbongo ya kuteka bampika yina kusalamaka na Afrika, kufwa bantu na bakan ya Nazi, kusadisa bana bisalu ya ngolongolo, mpi kufwa bimvuka ya bantu na nku na kisika mosi to yankaka. Lisiti ya mambu yai ya mbi lenda vanda ya nda kibeni.

Bubu, na inza yai ya bo mekuma kusadila teknike ya mpa mpi ya ngolo, bantu mekumaka kutadila kaka mambote na bo mosi. Bantu fyoti mpamba keyindulaka bantu yankaka na ntangu bo memona nde bima na bo to banswa na bo mekuma na kigonsa. (2 Timoteo 3:1-5) Sambu na nki bantu mingi mekumaka bwimi, nku, ya kukonda zola, mpi ketalaka kaka mambote na bo mosi mpamba? Keti kele ve sambu bantu mekumaka kumona Nsiku ya Wolo bonso kima ya mpamba, ya bantu lenda zitisa dyaka ve, ata yo mezabanaka mingi? Yo kele mawa mingi na kumona nde, ata bantu yina ketubaka nde bo kekwikilaka na Nzambi ketadilaka nsiku yango mutindu yina. Mpi kana beto tala mutindu luzingu kekwendila, beto kebakisa nde bantu takumaka dyaka kutala mingi kaka mambote na bo mosi.

Yo yina, bangyufula ya mfunu ya beto fwete kudiyula kele yai: Kuzitisa Nsiku ya Wolo ketendula inki? Keti kele ti bantu kezitisaka yo dyaka? Sambu na kumanisa, keti kele ti ntangu yina bantu yonso tazitisaka Nsiku ya Wolo? Sambu na kubaka bamvutu ya kyeleka na bangyufula yai, tanga disolo yai kelanda.

[Kifwanisu ya kele na lutiti 3]

Confucius ti bantu yankaka kulongaka Nsiku ya Wolo na mitindu mingi ya kuswaswana

Nsiku ya Wolo: Bantu Kezitisaka Yo Dyaka

Mutindu bantu mingi kemonaka Nsiku ya Wolo bonso dilongi ya mbote yina Yezu kulongaka, yandi mosi kutubaka nde: “Malongi yai ya mono ke pesaka beno kele ya mono ve, kansi yo ke katukaka na muntu yina tindaka mono.”​—Yoane 7:16.

YA KYELEKA, Munkwa malongi yina Yezu kulongaka, ti yina ya bantu mekumaka kubinga nde Nsiku ya Wolo, kele Ngangi, Yehowa Nzambi, muntu yina kutindaka Yezu awa na ntoto.

Lukanu ya ntete ya Nzambi kuvandaka nde bantu yonso kusala bantu yankaka mambu yina bo kezolaka nde bantu yankaka kusala bo. Yandi bikaka mbandu mosi ya mbote sambu na yina metala kudibanzabanza sambu na mambote ya bantu yankaka na mutindu yandi gangaka bantu: “Nzambi salaka bantu, bantu yango vandaka bonso yandi Nzambi, bo fwananaka na yandi. Yandi salaka bakala ti nkento.” (Kuy. 1:27) Yo ketendula nde na zola yonso Nzambi kusalaka bantu ti mwa bikalulu na yandi ya nene na mpila nde bo zinga mvula na mvula na ngemba, na kyese, mpi na bumosi. Kana bo sadilaka mbote kansansa yina Nzambi pesaka bo, yo zolaka kusadisa bo na kusadila bantu yankaka mambu mutindu bo kezolaka nde bankaka kusadila bo.

Bwimi Kubakaka Kisika

Ata bantu kuvandaka na luzingu mosi ya kitoko na luyantiku, nki kusalamaka na nima? Na bangogo ya petepete beto ketuba nde bwimi kuyantikaka kumonisa mambu na yo ya mbi. Bantu mingi mezabaka disolo ya mambu yina bantu ya ntete kusalaka, yina kele na Biblia, na Kuyantika kapu 3. Satana, mbeni ya minsiku yonso ya lunungu ya Nzambi, kusyamisaka Adami ti Eva na kubuya kiyeka ya Nzambi na bwimi yonso mpi na kusosa kimpwanza mpi lutwadisu na bo mosi. Sambu na bwimi ti kukolama na bo, bantu yai kuvidisaka ve kaka bima ya nene yina bo vandaka na yo, kansi yo tulaka mpi bana na bo yonso yina kubutukaka na nima na mpasi kibeni. Mambu yai kumonisaka pwelele bambuma ya mbi yina bantu kebukaka sambu bo kebuyaka kuzitisa dilongi yina bantu mekumaka kubinga nde Nsiku ya Wolo. Yo yina, “Masumu me kotaka na nsi-ntoto sambu na mbi ya muntu mosi yai Adami, ebuna masumu me kwisaka kunata lufwa. Yo yina, bantu yonso ke fwaka sambu bo yonso ke salaka masumu.”​—Roma 5:12.

Ata bantu yonso na kimvuka kupesaka mukongo na banzila ya zola ya Yehowa Nzambi, yandi bikaka bo ve. Mu mbandu, Yehowa pesaka dikanda ya Izraele Nsiku na yandi sambu na kutwadisa bo. Yo longaka bo na kusala bantu yankaka mambu yonso mutindu bo vandaka kuzola nde bo sala bo. Nsiku kupesaka lutwadisu sambu na mutindu ya kuzinga ti bampika, bana yina mefwilaka batata na bo, mpi mifwidi. Yo vandaka kutendula nki mutindu bo lendaka kusukisa mambu kana bantu menwana, kana bo mekanga muntu na kimpika, to kana muntu meyiba. Bansiku ya bunkete vandaka kumonisa zola sambu na mavimpi ya bantu yankaka. Nkutu bo vandaka ti bansiku yina vandaka kutadila kuvukisa nitu. Yehowa kuvukisaka bansiku na yandi yonso na Nsiku mosi mpamba ntangu yandi tubilaka bantu nde: “Zola mpangi na nge bonso nge mosi.” Na nima, Yezu mpi kutubilaka dyambu yai. (Levi 19:18; Matayo 22:39, 40) Nsiku vandaka mpi kutadila mutindu ya kuvanda ti bantu yina vandaka banzenza na kati ya bana ya Izraele. Nsiku vandaka kutuba nde: “Beno kumonisa nzenza mpasi ve; beno zaba beno mosi mpasi ya nzenza ke monaka, sambu beno mpi beno vandaka banzenza na Ezipte.” Disongidila, yo lombaka nde bana ya Izraele kumonisa mawa na bantu yina vandaka bansukami.​—Kubasika 23:9; Levi 19:34; Kulonga 10:19.

Ntangu yonso yina bana ya Izraele vandaka kuzitisa Nsiku, Yehowa kusakumunaka dikanda na bo. Ntangu Davidi mpi Salomo vandaka kuyala, dikanda vandaka kuyela mpi bantu vandaka na kyese mingi. Disolo mosi ya ntama ketuba nde: “Bantu ya Yuda ti Izraele kumaka mingi mpenza bonso bambuma ya zelo na lweka ya masa; bo vandaka kudia ti kunwa mbote, bo vandaka kumona kiese na luzingu na bo. Bantu ya Yuda ti Israele vandaka kuzinga na ngemba ndambu na ndambu, . . . konso muntu vandaka kuzinga na bilanga na yandi ya vinu ti ya bafige.”​—1 Bantotila 4:20; 5:5.

Na mawa yonso, ngemba ti lutaninu ya dikanda yai kuzingaka ve ntangu mingi. Ata bo vandaka ti Nsiku ya Nzambi, bana ya Izraele vandaka kuzitisa yo ve; bo bikaka nde bwimi kufwa zola yina bo vandaka na yo sambu na bantu yankaka. Mambu yai, kumosi ti malongi na bo ya luvunu, kunataka mpasi na muntu mosimosi mpi na dikanda ya mvimba. Nsukansuka, na mvu 607 ya N.T.B., Yehowa kupesaka nzila na bantu ya Babilone na kufwa kimfumu ya Yuda, mbanza ya Yeruzalemi, nkutu ti tempelo ya nene yina vandaka kuna. Sambu na nki kikuma? “‘Sambu beno wilaka [Yehowa] ve, yandi ke tuba nde: ‘Mono ke binga bantu yonso ya ndambu ya norde ti muntu na mono Nabukodonozore, ntotila ya Babilonia, bo kwisa kunwana na bantu ya ntoto yai ti bayina kele penepene. Mono ke fwa bo yonso mpenza; bisika ya bo tungaka yo ta bikala mayumbu, bantu ta yituka mingi na kumona yo. Mono Mfumu Nzambi muntu me tuba.’” (Yeremia 25:8, 9) Yai kele mpenza mbuma ya bantu yina kekondaka kulanda lusambu ya kyeleka ya Yehowa kebukaka!

Mbandu Mosi ya Kulanda

Kansi, Yezu Kristu kulongaka ve kaka Nsiku ya Wolo, yandi bikaka mpi mbandu mosi ya mbote mpenza na mutindu yandi vandaka kuzitisa yo. Yandi tulaka dikebi na mambote ya bantu yankaka na masonga yonso. (Matayo 9:36; 14:14; Luka 5:12, 13) Kilumbu mosi, penepene ti bwala ya Naini, Yezu kumonaka mpasi yina mufwidi mosi ya nkento kuvandaka na yo na ntima na ntangu bo vandaka kunata mwana na yandi ya bakala mosi kaka yina kufwaka na mazyamu. Disolo ya Biblia ketuba nde: “Ntangu Mfumu Yesu monaka yandi, yandi wilaka yandi mawa.” (Luka 7:11-15) Na kutuba ya mukanda mosi (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words), bangogo “yandi wilaka yandi mawa” kesonga “kuwa mpasi yina muntu yankaka kewa na kati ya ntima.” Yandi waka mpasi yina nkento yina vandaka na yo na ntima, mpi yo pusaka yandi na kubaka lukanu ya kumanisa mpasi na yandi. Mufwidi yai kuwaka kyese mingi mpenza ntangu Yezu kufutumunaka mwana-bakala yina mpi yandi “vutulaka yandi na mama na yandi”!

Na nsuka, na kuwakana ti lukanu ya Nzambi, Yezu kudipesaka na luzolo yonso sambu na kumona mpasi mpi yandi pesaka luzingu na yandi bonso nkudulu sambu bantu kukatuka na kimpika ya masumu mpi ya lufwa. Yai kuvandaka mbandu mosi ya kuluta nene ya kumonisaka nde yandi zitisaka Nsiku ya Wolo na luzingu na yandi.​—Matayo 20:28; Yoane 15:13; Baebreo 4:15.

Bantu Yina Kesadilaka Nsiku ya Wolo

Keti kele ti bantu yina kezitisaka mpenza Nsiku ya Wolo na bilumbu na beto? Mvutu kele nde ee, kansi bo kesalaka yo ve kaka na ntangu mambu yonso kekwendila mbote. Mu mbandu, Bambangi ya Yehowa ya Allemagne kumonisaka ntangu yonso lukwikilu na bo na Nzambi mpi zola na bo sambu na mfinangani mpi bo buyaka kufwa Nsiku ya Wolo na Mvita ya Zole ya Inza na ntangu ya luyalu ya Nazi. Ntangu Leta kusalaka kampani mosi sambu na kulonga bantu na kumenga mpi kunyokula Bayuda yonso, Bambangi kulandaka na kuzitisa Nsiku ya Wolo. Ata na bakan ya konsatrasio, bo landaka na kumonisa zola sambu na bantu yankaka, bo vandaka kukabula madya na bo ti Bayuda mpi bayina kuvandaka ve Bayuda yina vandaka na nzala, ata madya yango kuvandaka mingi ve. Dyaka, ata Leta vandaka kutinda bo na kubaka minduki sambu na kufwa bantu yankaka, bo buyaka na kusala yo, mutindu bo mosi vandaka kuzola ve nde bantu yankaka kufwa bo. Inki mutindu bo lendaka kufwa bantu yina yo lombaka nde bo zola bo bonso bo mosi? Sambu bo vandaka kubuya, bo tindaka bamingi na kati na bo na bakan ya konsatrasio mpi bankaka bo fwaka bo.​—Matayo 5:43-48.

Mutindu nge ketanga disolo yai, nge ke na kubaka dyaka mambote ya mbandu yankaka ya kemonisa nde kele ti bantu kezitisaka Nsiku ya Wolo. Bambangi ya Yehowa kezabaka nde bantu mingi bubu yai kele na mpasi kansi bo kele na kivuvu ve to muntu ya kusadisa bo. Yo yina, Bambangi kekudipesa na luzolo yonso sambu na kusadisa bantu yankaka na kulonguka mambu yina metala kivuvu mpi lutwadisu ya mbote yina kele na Biblia. Bo ke na kusala kisalu ya kulonga na inza ya mvimba na mutindu mosi ya mesalamaka ntete ve. Inki mbuma yo mebutaka? Ya kyeleka, mutindu mbikudulu ya Yezaya 2:2-4 kutubilaka yo na ntwala, “bantu mingi,” bantu kuluta bamilio sambanu na inza ya mvimba, ‘melongukaka banzila ya Yehowa mpi ketambulaka na kati na yo.’ Na kutuba ya kifwani, bo melongukaka mutindu ya ‘kukumisa bambele na bo ya bitumba bansengo, makonga na bo bakupukupu.’ Bo mebakaka ngemba mpi lutaninu na inza yai mefuluka na mambu mingi ya mpasi.

Inki Beto Lenda Tuba Sambu na Nge?

Yindula fyoti mpasi yina kukonda kulemfuka na Nsiku ya Wolo menatilaka bantu yantika Satana Dyabulu kupusaka bantu na kukolama na Edeni. Yehowa mebakaka lukanu ya kuyidika mambu kukonda kusukinina. Inki mutindu? “Mwana-Nzambi kwisaka awa na nsi-ntoto sambu na kufwa bisalu yina ya Satana ke salaka.” (1 Yoane 3:8) Mambu yai tasalama na luyalu ya Kimfumu ya Nzambi, na maboko ya Yezu Kristu, yina kele muntu ya mayele mpi ya mefwana, yina kulongaka mpi kuzitisaka Nsiku ya Wolo na luzingu na yandi.​—Nkunga 37:9-11; Daniele 2:44.

Ntotila Davidi ya Izraele ya ntama kutubaka nde: “Mono me kuma mbuta ntangu yai, mono kele diaka leki ve; mono me monaka ntete ve muntu ya mbote Mfumu Nzambi kubuya yandi to bana na yandi kulomba madia. Konso ntangu yandi ke pesaka bantu ya nkaka bima, yandi ke defaka bo, ebuna bana na yandi mpi bo ke salaka mambote.” (Nkunga 37:25, 26) Keti yo kele ya kyeleka ve nde bubu yai bantu mingi kebotulaka bankaka bima mpi kubaka bo yo na mayele mosi ya mbi na kisika ya ‘kupesa bo bima mpi kudefa bo’? Yo kele pwelele nde, kuzitisa Nsiku ya Wolo lenda nata ngemba ya kyeleka mpi lutaninu sambu yo kekumisaka muntu ya kufwana na kubaka balusakumunu bubu yai mpi na bilumbu kekwisa na nsi ya luyalu ya Kimfumu ya Nzambi. Kimfumu ya Nzambi takatula bwimi mpi mambi yonso na ntoto mpi yo tatula ngidika ya mpa yina yandi mosi tasala na kisika ya ngidika yai ya mbi ya bantu mesalaka. Ebuna, bantu yonso tavanda na kyese na kuzitisa Nsiku ya Wolo.​—Nkunga 29:11; 2 Piere 3:13

[Bifwanisu ya kele na lutiti 5]

Yezu kulongaka ve kaka Nsiku ya Wolo, kansi yandi bikaka mbandu ya mbote na mutindu yandi kuzitisaka yo

[Bifwanisu ya kele na lutiti 7]

Kuzitisa Nsiku ya Wolo lenda nata na ngemba ya kyeleka mpi lutaninu