Nani Taguluka na “Kilumbu ya Yehowa”?

“Kana bima yina yonso ta fwa mutindu yina, ebuna nki bikalulu beno fweti vanda na yo? Ntangu beno ke vingila Kilumbu ya [Yehowa], beno fweti vanda na bikalulu ya santu.”​—2 PIERE 3:​11, 12.

1. Banani kesalaka ti mpeve mpi ngolo ya Elia?

YEHOWA NZAMBI mesolaka na kati ya bantu, bantu yina takuma bamvingidi-difwa ya tavukana ti Mwana na yandi, Yezu Kristu, na Kimfumu ya zulu. (Roma 8:​16, 17) Ntangu bau kele dyaka na zulu ya ntoto, Bakristu ya kupakulama kesalaka ti mpeve mpi ngolo ya Elia. (Luka 1:17) Na disolo ya kuyitaka, beto monaka mambu ya mutindu mosi ya kele na bisalu na bau ti na bisalu ya profete Elia. Inki beto lenda tuba sambu na kisalu ya profete Elisa yina yingaka Elia.​—⁠1 Bantotila 19:​15, 16.

2. (a) Inki vandaka kimpa ya nsuka ya Elia ti ya ntete ya Elisa? (b) Inki banzikisa kemonisa nde Elia kwendaka ve na zulu?

² Kimpa ya nsuka ya Elia salaka vandaka yina yandi kabisaka masa ya Nzadi Yordani na bitini zole. Yandi bulaka lele na yandi ya kisalu na zulu ya masa, nzila kangukaka, ebuna yandi ti Elisa sabukaka na zulu ya zelu ya kukauka. Ntangu bau simbaka nzila na kukwenda kuna na simu ya esti ya nzadi, mupepe ya ngolo nataka Elia na kisika yankaka na zulu ya ntoto. (Tala lupangu “Elia Tombukaka na Inki Zulu?” na lutiti 12) Lele ya kisalu ya Elia bikaka kubwa. Ntangu Elisa sadilaka yau mpi bulaka yau na zulu ya Yordani, masa na yau kabwanaka dyaka mpi pesaka yandi nzila ya kuluta na ntoto ya kukauka. Kimpa yai songaka pwelele nde Elisa kumaka kilandi ya Elia sambu na kusimba lusambu ya kyeleka na Izraele.​—⁠2 Bantotila 2:​6-15.

Bikalulu ya Bunzambi Kele Mfunu

3. Inki Polo ti Piere ketuba sambu na kumonana ya Yezu ti “kilumbu ya Yehowa”?

³ Bamvu-nkama mingi lutaka na nima ya Elia ti Elisa, ntumwa Polo ti Piere kwedisaka “kilumbu ya Yehowa” mosi ya makwisa ti kumonana ya Yezu na “zulu ya mpa ti ntoto ya mpa” ya makwisa kubanda ntangu yina. (2 Tesalonika 2:​1, 2; 2 Piere 3:​10-13) Sambu na kuguluka na kilumbu ya nene ya Yehowa​—⁠kilumbu ya Nzambi tafwa bambeni na yandi mpi tagulusa bantu na yandi​—⁠beto fwete sosa Yehowa mpi kumonisa mawete ti lunungu. (Sofonia 2:​1-3) Kansi, bikalulu yankaka keyikama kana beto tadila nkenda ya profete Elisa.

4. Mfunu ya kikesa kele inki na kisalu ya Yehowa?

⁴ Kikesa sambu na kisalu ya Yehowa kele mfunu kana beto kezola kuguluka na “kilumbu ya Yehowa.” Elia ti Elisa vandaka kikesa mingi na kisalu ya Yehowa. Ti kikesa ya mutindu mosi, nsadila ya Bakristu ya kupakulama kesadilaka Yehowa kisalu ya santu bubu yai ye ketwadisaka kisalu ya kusamuna nsangu ya mbote.a Kubanda na mvu 1935, bau mesyamisaka bayina kendimaka nsangu ya Kimfumu mpi ketulaka kivuvu ya kuzinga mvula na mvula na zulu ya ntoto, na kudipesa na Yehowa mpi na kubotama. (Marko 8:34; 1 Piere 3:21) Bamingi mendimaka nsyamisa yango. Ntete bau vandaka na mpimpa ya kimpeve mpi ya kufwa na masumu, kansi ntangu yai bau melongukaka kyeleka, bau meyambaka kivuvu ya luzingu ya mvula na mvula na paladisu ya ntoto, mpi kele ti kikesa mingi na kisalu ya Yehowa. (Nkunga 37:29; Kusonga 21:​3-5) Na kikesa na bau, kuwakana na bau, kikalulu na bau ya kuyamba banzenza, ti na bisalu yankaka, bau kenataka lusadisu ya nene na bampangi ya kimpeve ya Kristu yina kele dyaka na zulu ya ntoto.​—⁠Matayo 25:​31-46.

5. Sambu na inki yau kele mfunu na kusadila “bampangi” ya Yezu mambu ya mbote, ye inki mbandu ya bilumbu ya Elisa beto kele na yau?

⁵ Bayina kesadilaka “bampangi” ya Yezu mambu ya mbote kele ti kivuvu ya kuguluka na “kilumbu ya Yehowa” sambu bantu yai ya kupakulama kele balandi na yandi. Bankwelani zole na bwala Shunemi bakaka lusakumunu ya nene sambu bau sadilaka Elisa ti nsadi na yandi mambote mpi yambaka bau. Bantu yai vandaka ti mwana ve, ye bakala vandaka mununu. Kansi Elisa songaka nkento nde yandi tabuta mwana ya bakala, ye yau salamaka mpi. Ntangu mwana yango yai mosi kaka fwaka, Elisa kwendaka na Shunemi sambu na kufutumuna yandi. (2 Bantotila 4:​8-17, 32-37) Lusakumunu mosi ya nene mpenza sambu bau yambaka Elisa!

6, 7. Inki mbandu Namani bikisaka, ye inki yau kelomba sambu na kuguluka na “kilumbu ya Yehowa”?

⁶ Kikalulu ya kudikulumusa kele mfunu sambu na kundima lutwadisu ya Biblia ya kekatukaka na “bampangi” ya Kristu mpi kuvanda na kivuvu ya kuguluka na kilumbu ya Yehowa. Mfumu ya basoda ya Siria Namani vandaka na maladi ya lepre. Yau lombaka nde yandi kudikulumusa sambu na kulanda ndongisila ya kamwana-nkento ya Izraele yina vandaka mpika, mpi yandi kwenda kusosa Elisa na Izraele sambu na kubeluka. Na kisika ya kubasika na nzo na yandi sambu na kukutana ti Namani, Elisa tindilaka yandi ndinga yai: “Kwenda na nzadi ya Yordani, yobila mbala nsambwadi, ebuna maladi na nge yonso ta mana.” (2 Bantotila 5:10) Namani monaka nde Elisa keta nsaka ti yandi mpi yandi waka makasi. Kansi na nima, yandi kudikulumusaka mpi kwendaka kubwa na Yordani mbala nsambwadi. “Maladi na yandi yonso manaka; nitu na yandi kumaka diaka mbote ti kitoko bonso ya mwana ya fioti.” (2 Bantotila 5:14) Na ntwala ya kuvutuka, Namani kwendaka tii na Samaria sambu na kuvutula matondo na profete ya Yehowa. Ti lukanu na yandi ya kukonda kusadila ngolo ya Nzambi pesaka yandi sambu na kukuma mvwama, Elia basikaka na kukutana ti Namani, kansi yandi ndimaka ve ata dikabu mosi. Namani songaka Elisa na kudikulumusa yonso nde: “Mono ta pesa [makabu] diaka na banzambi ya nkaka ve, kaka na Mfumu Nzambi ya Israele.”​—⁠2 Bantotila 5:⁠17.

⁷ Na kulandaka na kudikulumusa yonso ndongisila ya Masonuku ya bapakulami, bantu mingi mezwaka balusakumunu mingi bubu yai. Dyaka, na kutulaka lukwikilu na nkudulu ya kimenga ya Yezu, bantu ya masonga yai mekumaka mpembe na kimpeve. Ntangu yai bau kesepela na dibaku ya kuvanda banduku ya Yehowa Nzambi ti Yezu Kristu. (Nkunga 15:​1, 2; Luka 16:⁠9) Mpi kukangama ya bau mekangamaka na Nzambi ti na kisalu na yandi tapesa bau lufutu: bau tafwa ve lufwa ya kimakulu yina takumina bantu ya lulendo ti bansumuki ya kebalulaka ntima ve na “kilumbu ya Yehowa” ya kefinama nswalu.​—⁠Luka 13:24; 1 Yoane 1:⁠7.

“Nani Kele Sambu na Mono?”

8. (a) Bayina taguluka na “kilumbu ya Yehowa” kele ti inki kikalulu na yina metala kusala luzolo ya Nzambi? (b) Inki kisalu pesamaka na Yehu? (c) Inki ndola silamaka sambu na Yezabele?

⁸ Bayina ketula kivuvu ya kuguluka na “kilumbu ya Yehowa” fwete kanga ntima ntangu bau kesala luzolo ya Nzambi. Elia bikulaka na ngolo yonso lufwa ya dibuta ya Ntotila Akabi; dibuta mosi ya bangondi mpi ya bansambidi ya Baale. (1 Bantotila 21:​17-26) Kansi, na ntwala ya kumanisa dibuta yina, yau lombaka nde Elisa, kilandi ya Elia, kumanisa mwa bisalu yina bikalaka ya konda kumana. (1 Bantotila 19:​15-17) Ntangu ntangu ya Yehowa kulungaka, Elisa tindaka nsadi na yandi sambu na kwenda kupakula Yehu, mfumu ya basoda, bonso ntotila ya mpa ya Izraele. Na nima ya kutula mafuta na ntu ya Yehu, kinati-nsangu yina songaka yandi nde: “Mfumu Nzambi, Nzambi ya Israele, me tuba nde: ‘Mono me tula nge ntotila ya bantu na mono Israele. Nge ta fwa mfumu na nge yai mwana ya Akabi ti fami na yandi, mpidina mono mpi ta pesa Yezabele ndola sambu na menga ya baprofete na mono ti bantu na mono ya nkaka. Nzo ya Akabi yonso ta mana na kufwa.’ ” Yau fwanaka nde bambwa kudya mvumbi ya Ntotila-nkento Yezabele, mpi bo zika ve nitu na yandi ti lukumu.​—⁠2 Bantotila 9:​1-10.

9, 10. Inki mutindu bangogo ya Elia lunganaka na dyambu ya Yezabele?

⁹ Bantu ya Yehu ndimaka kupakulama na yandi mpi bingaka yandi mfumu ya mpa ya Izraele. Yehu kangaka ntima, simbaka nzila mpi kwendaka na Yizrele sambu na kubanda kisalu na yandi ya kumanisa ba aposta, bantwadisi ya lusambu ya Baale. Muntu ya ntete na kuyamba tolotolo ya Yehu vandaka mwana ya Akabi, Ntotila Yorami. Yandi basikaka na mbanza sambu na kwenda kuyula kana Yehu kwisaka sambu na ngemba. Yehu vutulaka nde: “Ngemba! Nki mutindu ngemba lenda vanda kana mama na nge Yezabele ke sambila kaka banzambi ya biteki ti kusala mambu ya kindoki?” Na nima, tolotolo ya Yehu kotaka yandi na ntima.​—⁠2 Bantotila 9:​22-24.

¹⁰ Bankento ya bunzambi kezolaka ve kuvanda bonso Yezabele to muntu yankaka ya mutindu yina. (Kusonga 2:​18-23) Na ntangu Yehu kumaka na Yizrele, Yezabele kudibongisaka sambu bantu kulula yandi. Na kutalaka na fenetre na nsi, yandi pesaka Yehu mbote na kusosilaka yandi. Yehu yula bansadi ya nkento yai nde: “Nani kele sambu na mono?” Na mbala mosi, bansadi zole to tatu ya nzo ya kimfumu losaka disu na ntoto. Keti bau vandaka ngindu mosi ti Yehu? Yandi tumaka bau nde: “Beno losa yandi na ntoto.” Ale, bau mpi kangaka ntima, bau losaka Yezabele na fenetre. Bau dyata-dyataka yandi, na ntembe ve ti makulu ya bampunda. Ntangu bantu kwisaka sambu na kuzika yandi, “bo monaka kaka mikwa ya ntu ti ya makulu ti ya maboko.” Ndungisa ya nene mpenza ya bangogo yai ya Elia: “Bambwa ta dia mvumbi ya Yezabele na ndambu ya bwala Yizrele”!​—⁠2 Bantotila 9:​30-37.

Kusimba Lusambu ya Kyeleka na Ntima ya Mvimba

11. Yonadabi vandaka nani, ye inki mutindu yandi monisaka nde yandi simbaka lusambu ya kyeleka?

¹¹ Bayina ketula kivuvu ya kuguluka na “kilumbu ya Yehowa” mpi kuzinga mvula na mvula na zulu ya ntoto fwete simba lusambu ya kyeleka na ntima ya mvimba. Bau fwete vanda bonso Yonadabi, muntu ya Izraele ve, kansi nsambidi ya Yehowa. Ntangu Yehu vandaka kulanda kisalu na yandi ti kikesa, Yonadabi zolaka kusonga kundima na yandi ti lusadisu na yandi. Na yau, yandi basikaka sambu na kukutana ti ntotila ya mpa ya Izraele, ntangu yandi vandaka kwenda na Samaria sambu na kumanisa bantu ya nzo ya Akabi ya kubikalaka. Ntangu yandi monaka Yonadabi, Yehu yulaka yandi nde: “Keti nge ke monaka mono mbote, mutindu mono ke monaka nge mbote?” Yonadabi nde ee, ye mvutu yina tindaka Yehu na kupesa yandi diboko, ye Yonadabi mataka na kati ya pusupusu na yandi ya mvita. Yehu tubaka nde: “Kwisa nge mosi kutala mutindu mono me kudipesaka [“na kundima ve kimbanda,” NW] na Mfumu Nzambi.” Nkatu kukinga, Yonadabi ndimaka dibaku ya kupesa lusadisu na yandi na nsadi ya kupakulama ya Yehowa.​—⁠2 Bantotila 10:​15-17.

12. Sambu na inki Yehowa mefwana mpi kelombaka vumi ya kukonda kukabisa?

¹² Yau mefwana mpenza na kusimba lusambu ya kyeleka na ntima yonso, sambu Yehowa kele Ngangi mpi Nkwa-Kimfumu, yina kelombaka mpi mefwana na kubaka vumi na beto ya kukonda kukabisa. Yandi tumaka bantu ya Izraele nde: “Kusala ve biteki to bifwanisu ya bima yina kele kuna na zulu to awa na nsi-ntoto to na masa yina kele kuna na nsi ya ntoto. Kufukama ve na ntwala ya biteki sambu na kusambila yo, sambu mono Mfumu Nzambi, Nzambi na nge, mono kele Nzambi mosi ya zwa, mono ke ndimaka banzambi ya nkaka ve.” (Kubasika 20:​4, 5) Bayina ketula kivuvu ya kuguluka na “kilumbu ya Yehowa” fwete sambila kaka yandi mpamba, “ti mpeve mpi na kyeleka.” (Yoane 4:​23, 24, NW) Bau fwete vanda ntima mosi sambu na lusambu ya kyeleka bonso Elia, Elisa, ti Yonadabi.

13. Kaka mutindu ntima ya Yonadabi vandaka ti Yehu, banani bubu yai kendimaka Ntotila ya Kimesia, ye bau kemonisaka yau inki mutindu?

¹³ Ntangu yandi manisaka nzo yonso ya Akabi imene, Ntotila Yehu salaka mayele yankaka sambu na kusengumuna bansambidi ya Baale mpi kukatula lusambu ya mbi yai na Israele. (2 Bantotila 10:​18-28) Bubu yai, Ntotila ya zulu Yezu Kristu meponamaka sambu na kufwa bambeni ya Yehowa mpi kunungisa kimfumu na Yandi. Kaka mutindu ntima ya Yonadabi vandaka ti Yehu, “kibuka ya nene” ya “mameme yankaka” ya Yezu bubu yai kendimaka Kristu na ntima yonso bonso Ntotila ya Kimesia mpi kesalaka kumosi ti bampangi na yandi ya kimpeve na zulu ya ntoto. (Kusonga 7:​9, 10, NW; Yoane 10:​16, NW) Bau kemonisaka nzikisa na yau pwelele na lusambu ya kyeleka ya bau kesadilaka ti na kisalu ya Bukristu ya bau kesalaka na kikesa yonso, na kukebisaka bambeni ya Nzambi nde “kilumbu ya Yehowa” kefinama nswalunswalu.​—⁠Matayo 10:​32, 33; Roma 10:​9, 10.

Mambu ya Nenenene Mefinama Kibeni!

14. Inki mefinama sambu na lusambu ya luvunu?

¹⁴ Yehu salaka kisalu ya ngolo sambu na kumanisa lusambu ya Baale na Izraele. Na bilumbu na beto, na nsadisa ya Yehu ya Nene, Yezu Kristu, Nzambi tafwa Babilone ya Nene, kintinu ya inza ya mvimba ya lusambu ya luvunu. Ntama mingi ve beto tamona ndungisa ya ndinga ya wanzio songaka ntumwa Yoane nde: “Bibongo kumi yina ya nge me mona ti mbisi yina, bo ta vanda na kimbeni ti nkento [Babilone ya Nene] yina: Bo ta botula bima na yandi yonso, bo ta bika yandi kinkonga, bo ta dia misuni na yandi, ebuna bo ta yoka yandi. Sambu Nzambi tulaka na ntima na bo yonso mabanza mosi sambu na kupesa kiyeka na bo ya kimfumu na mbisi yina, tii kuna ya mambu yonso ya Nzambi tubaka me lunga.” (Kusonga 17:​16, 17; 18:​2-5) “Bibongo kumi yina” kele biyeka ya politiki ya kele ti minkangu ya keyalaka ntoto. Ata sesepi yai bau keta bizumba ya kimpeve ti Babilone ya nene, ntangu na yandi kele nkufi. Bansadi ya politiki ya inza yai tafwa lusambu ya luvunu, ye ‘mbisi ya makasi’​—⁠O.N.U.​—⁠kumosi ti “bibongo kumi” tasala kisalu ya nene sambu na kufwa yandi.b Yau tavanda dibaku mosi ya nene sambu na kukembila Yehowa.​—⁠Kusonga 19:​1-6.

15. Inki tasalama ntangu bau tameka na kufwa organizasio ya Nzambi na zulu ya ntoto?

¹⁵ Ntangu Ntotila Yehu kombaka lusambu ya Baale imene, nzo na yandi ya kimfumu tadilaka ntangu yai makanda ya politiki yina vandaka bambeni ya Izraele. Ntotila Yezu Kristu tasala mpi kisalu ya mutindu mosi. Na nima ya lufwa ya lusambu ya luvunu ya mefwanana na lusambu ya Baale, biyeka ya politiki tabikala. Na bupusi ya Satana Dyabulu, bambeni ya kimfumu ya Yehowa yai tanwanisa organizasio ya Yehowa yonso na zulu ya ntoto sambu na kusosa mpila ya kufwa yau. (Ezekiele 38:​14-16) Kansi, Yehowa tasadila Ntotila Yezu Kristu sambu na kufwa bau na Harmagedoni, “mvita ya kilumbu ya nene ya Nzambi Nkwa-Ngolo Yonso.” (NW) Yandi talungisa ndungunu ya kimfumu ya Yehowa!​—⁠Kusonga 16:​14, 16; 19:​11-21; Ezekiele 38:​18-23.

Kusala ti Kikesa ya Elisa

16, 17. (a) Inki mutindu beto kezaba nde Elia vandaka kaka muntu ya kikesa tii na nsuka ya luzingu na yandi? (b) Inki beto fwete sala ti batolotolo ya kyeleka?

¹⁶ Tii kuna ya “kilumbu ya Yehowa” tasukisa ngidika ya bima ya mbi yonso ya Satana, bansadi ya Nzambi tavanda ntangu yonso kikesa bonso Elisa. Katula kisalu ya yandi salaka bonso nsadi ya Elia, Elisa sadilaka yandi mosi Yehowa kisalu ya kiprofete bamvula 50! Mpi tii na nsuka kibeni ya luzingu na yandi, Elisa vandaka kikesa. Kaka na ntwala ya lufwa na yandi, mutekolo ya Yehu, Ntotila Yoashi kwendaka kutala yandi. Elisa songaka yandi na kuta tolotolo na nganda na fenetre. Tolotolo kwendaka kisika yandi nongaka yau, ebuna Elisa tubaka nde: “Yai tolotolo ke songa kununga ya Mfumu Nzambi; yo kele tolotolo ya kubedisila basoda ya Siria. Nge ta nwana ti bo na bwala Afeki tii kuna nge ta fwa bo yonso.” Na nima, Elisa songaka yandi na kubula ntoto ti batolotolo na yandi. Kansi yandi bulaka yau ti kikesa ve, yandi bulaka mbala tatu mpamba. Yau yina, Elisa songaka yandi nde, nge tanunga Siria kaka mbala tatu mpamba, ye yau salamaka mpi mutindu yina. (2 Bantotila 13:​14-19, 25) Ntotila Yoashi manisaka ve bantu ya Siria kimakulu na mpila yau tubamaka nde “tii kuna nge ta fwa bo yonso.”

¹⁷ Kansi, nsadila ya bapakulami kelandaka kunwanisa lusambu ya luvunu ti kikesa kaka bonso yina ya Elisa. Bampangi na bau ya kele ti kivuvu ya kuzinga na ntoto kesalaka mpi kaka mutindu mosi. Dyaka, bayina yonso kele na kivuvu ya kuguluka na “kilumbu ya Yehowa” fwete yibuka ntangu yonso bangogo ya Elisa, muntu ya kikesa, yina yandi tumaka na kubula ntoto. Bika beto baka batolotolo ya kyeleka, beto bula yau na ngolo yonso​—⁠mbala mosi ve kansi mbala mingi​—⁠ee, tii kuna Yehowa tasonga beto nde imene, kisalu na yau mesuka.

18. Inki beto fwete sala na kusonga nde beto mewa bangogo ya 2 Piere 3:​11, 12?

¹⁸ Kubika fyoti “kilumbu ya Yehowa” tasukisa ngidika ya bima ya mbi ya ntangu yai. Beto kudibikisa nde bangogo ya mbote ya ntumwa Piere yai kupusa beto. Yandi tubaka nde: “Kana bima yina yonso ta fwa mutindu yina, ebuna nki bikalulu beno fweti vanda na yo? Ntangu beno ke vingila Kilumbu ya [Yehowa], beno fweti vanda na bikalulu ya santu.” (2 Piere 3:​11, 12) Ntangu bitini yonso ya ngidika yai tafwa na tiya ya makasi ya Nzambi yina yandi tamonisa na nzila ya Yezu Kristu, kaka bayina mpamba ya kele ti bikalulu ya mbote mpi ya santu bantu taguluka. Bunkete ya bikalulu ti ya kimpeve kele mfunu mingi. Zola sambu na bantu yankaka, yina beto kemonisaka na kusadisaka bau mingimingi na kimpeve na nsadisa ya kisalu na beto ya Bukristu, kele mpi mfunu mingi.

19. Inki beto fwete sala sambu na kuguluka na “kilumbu ya Yehowa”?

¹⁹ Keti bangogo na nge ti bisalu na nge kemonisaka nde nge kele nsadi ya Nzambi ya kwikama mpi ya kikesa? Kana nde ee, nge lenda tula kivuvu ya kuguluka na “kilumbu ya Yehowa” ti ya kukota na inza ya mpa. Ee, nge lenda guluka kana nge kesala mambote na bampangi ya kimpeve ya Kristu sambu bau kele balandi na yandi, mutindu bankwelani zole ya bwala Shunemi yambaka Elisa. Sambu na kuguluka, nge fwete landa mpi mbandu ya Namani yina landaka ndongisila ya Yehowa ti kudikulumusa yonso mpi kumaka nsambidi ya Yehowa. Kana nge kezola mpenza kuzinga na paladisu ya ntoto, nge fwete monisa nde nge kesimba lusambu ya kyeleka na ntima ya mvimba mutindu Yonadabi salaka. Ebuna, nge lenda vanda na kati ya bansadi ya Yehowa ya kwikama, bayina tamona, ntama mingi ve, ndungisa ya bangogo yai ya Yezu: “Beno bantu yai ya Tata na mono me sakumuna, beno kwisa. Beno kwisa kubaka Kimfumu ya yandi me yidikilaka beno katuka ntangu yandi salaka bima yonso.”​—Matayo 25:34.

[Banoti na nsi ya lutiti]

Inki Mutindu Nge Tapesa Mvutu?

◻ Tanga mwa bikalulu ya kele mfunu sambu na kuguluka na “kilumbu ya Yehowa.”

◻ Inki mbandu bankwelani zole ya bwala Shunami pesaka na bilumbu ya Elisa?

◻ Inki dilongi beto lenda baka na mbandu ya Namani?

◻ Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yonadabi?

◻ Inki mutindu beto lenda sadila 2 Piere 3:​11, 12?