“Bansangu ya kyese” ya mukanda ya kusonga

“Mono monaka wanzio ya nkaka ke kwenda kuluta na kati-kati ya zulu; yandi vandaka na Nsangu ya Mbote ya mvula na mvula sambu na kuzabisa [bonso bansangu ya kyese, NW] na bantu ya nsi-ntoto.”​—KUSONGA 14:6.

1. Ata Bambangi ya Yehowa kendimaka nde mukanda ya Kusonga kele ya kupemama na Nzambi, sambu na nki bo kele ve “kadibundu ya kelongaka kaka mambu ya mbi ti ya boma yina tabwa”?

ATA bantu ketubaka mambu mingi ya luvunu sambu na bo, Bambangi ya Yehowa kele ve “kadibundu mosi ya kelongaka mambu ya mbi ti ya boma yina tabwa” to “lusambu ya metungama na dilongi ya kilumbu ya kusambisa ya nsuka.” Ata mpidina, bo kendimaka mambu yina kele na mukanda ya Kusonga nde yo kele na kati ya Ndinga ya kupemama ya Nzambi. Ya kyeleka, mukanda ya Kusonga kele ti bansangu ya kusambisa bantu ya mbi. Kansi, ntangu bo kelongaka na ntwala ya bantu yonso, bansadi ya Nzambi ketulaka dikebi ntetentete na kivuvu ya kitoko yina kele na Biblia, ti yina kele na mukanda ya Kusonga. Yo yina, bo keyikaka ve mpi bo kekatulaka ve ata kima mosi na bambikudulu yina kele na kati na yo.​—⁠Kusonga 22:​18, 19.

Bansamuni ya bansangu ya kyese

2. Inki baverse Bambangi ya Yehowa kesadilaka mingi na kisalu na bo ya kulonga?

² Na kisalu na bo ya kulonga na ntwala ya bantu yonso, Bambangi ya Yehowa kesadilaka mingi baverse ya Masonuku ya kemonisa mambu yina Yezu tubaka: “Bo ta longaka Nsangu yai ya Mbote ya kimfumu na nsi-ntoto ya mvimba, na mpila nde bantu ya makanda yonso kuwa yo. Ebuna na nima, nsuka ya ntoto ta kwisa.” (Matayo 24:14) Ebuna, “nsangu yai ya mbote ya kimfumu” kele nki? Bambangi mingi tavutula na kutangaka mambu yina kele na Kusonga kapu 20 ti 21 yina ketubila Luyalu ya Kristu ya Bamvula Funda mpi kimvuka ya bantu, kisika lufwa, matanga, mpi mpasi tavanda “diaka ve.”​—⁠ Kusonga 20:6; 21:​1, 4.

3. Kisalu ya kulonga na ntwala ya bantu yina Bambangi ya Yehowa kesalaka mefwanana ti nki kisalu?

³ Bambangi ya Yehowa yina kele bansamuni ya bansangu yai ya kyese, kele mpenza bantu yina ketubaka na zina ya kinati-nsangu ya kifwani yina kele na zulu. Mukanda ya Kusonga ketubila mpi kisalu ya kinati-nsangu yango. “Mono monaka wanzio ya nkaka ke kwenda kuluta na kati-kati ya zulu; yandi vandaka na Nsangu ya Mbote ya mvula na mvula sambu na kuzabisa [bonso bansangu ya kyese, NW] na bantu ya nsi-ntoto, na bantu ya makanda yonso ti ya bandinga yonso ti ya bansi yonso.” (Kusonga 14:⁠6) “Nsangu ya Mbote ya mvula na mvula” kezola kutendula mpi kusamuna nde “kimfumu ya inza” (NW) mekuma “kiyeka ya kuyala nsi-ntoto [mpi] yo kele na maboko ya Mfumu na beto Nzambi ti na maboko ya Mesia na yandi” mpi nde “ntangu” yina Yehowa metulaka melunga sambu na ‘kufwa bantu yina ke bebisaka nsi-ntoto.’ (Kusonga 11:​15, 17, 18) Keti yai kele kibeni ve nsangu mosi ya mbote?

Mambu yina kusonga mebumbila beto

4. (a) Inki bakyeleka ya mfunu kapu ya ntete ya Kusonga ketubila? (b) Bantu yina kezola kubaka mambote ya bansangu ya kyese fwete sala nki?

⁴ Kapu ya ntete ya mukanda ya Kusonga kebinga Yehowa nde ‘Alfa ti Omega, yina kele, yina vandaka ti yina tavanda, Nkwa Ngolo Yonso.’ Ebuna yo kebinga Mwana na yandi, Yezu Kristu nde “Mbangi ya Kwikama,” (NW) “muntu ya ntete na kutelama na lufwa,” mpi “mfumu ya bamfumu yonso awa na nsi-ntoto.” Yo ketuba mpi nde Yezu “ke zolaka beto, menga na yandi me katulaka beto na masumu na beto.” (Kusonga 1:​5, 8) Yo yina, banda na luyantiku, Kusonga kepesa bakyeleka ya mfunu yina kepesaka luzingu. “Bayina ke zingaka na ntoto” tabaka ve mambote yina bansangu yina ya kyese kenata kana bo ndima ve kimfumu ya Yehowa, kana bo kwikila ve na menga yina Yezu kutyamunaka, mpi kana bo kwikila ve nde Yehowa kufutumunaka yandi mpi nde ntangu yai Kristu kele Mfumu ya ntoto ya Nzambi meponaka.​—⁠Nkunga 2:​6-8.

5. Inki kisalu Kristu kesala mutindu bo ketubila yo na bakapu 2 ti 3 ya Kusonga?

⁵ Bakapu zole ya melanda ketuba nde Kristu Yezu, ata yandi kezinga na zulu, yandi kele Nkengi ya zola ya mabundu ya balongoki na yandi na ntoto. Mukanda yango kezabisa mambu na mabundu nsambwadi ya Bukristu yina kuvandaka na Asie Mineure na mvu-nkama ya ntete ya T.B. Yo vandaka ti bansangu ya kikesa ti bandongisila ya ngolo yina kele mpi mfunu tii bubu. Mbala mingi bansangu yango ya bo tindaka na mabundu keyantikaka ti bangogo bonso yai “Mono zaba mambu yina yonso ya nge salaka” to “Mono zaba mpasi na nge.” (Kusonga 2:​2, 9) Ee, Kristu zabaka kibeni mambu yina vandaka kuluta na mabundu ya balongoki na yandi. Yandi sikisaka mabundu yankaka sambu na zola, lukwikilu, kikesa na bo na kisalu, kikalulu na bo ya kukanga ntima, mpi sambu na kwikama na bo na zina ti na ndinga na yandi. Kansi, yandi nganinaka bankaka sambu bo bikaka nde zola na bo na Yehowa mpi na Mwana na yandi kukuma madidi, to bo kumaka kusala mansoni, kusambila biteki, to kusala tumabundu yina vandaka kulonga malongi ya luvunu.

6. Mbona-meso yina kele na kapu 4 kesadisa bantu na kubakisa nki dyambu?

⁶ Kapu 4 ketubila mbona-meso mosi ya boma ya kemonisa kiti ya kimfumu ya Yehowa Nzambi yina kele na zulu. Yo kemonisa na kiteso mosi ya fyoti lukumu yina kevandaka na kisika Yehowa kele ti mambu yina yandi meyidikaka na zulu sambu na kutwadisa mambu yonso. Bamfumu yina melwata bampu ya lukumu, bayina biti na bo ya kimfumu kezyunga kiti ya kimfumu yina kele na katikati ya luyalanganu, kepesa luzitu na Yehowa mpi bo ketuba nde: “Nge me lunga na kubaka lukumu, luzitu ti ngolo. Sambu nge muntu salaka bima yonso; bima yonso ke zingaka, bo ke na moyo kaka sambu na luzolo na nge.”​—⁠Kusonga 4:⁠11.

7. (a) Inki mambu wanzio kelomba bantu yina kele na nsi-ntoto na kusala? (b) Inki lukanu ya mfunu kisalu na beto ya kulonga kelungisaka?

⁷ Keti mambu yai kele ti ntendula sambu na bantu bubu yai? Ee. Kana bo kezola kuzinga na Kimfumu ya Mvu Funda, bo fwete landa mambu yina ‘wanzio yina kekwenda kuluta na katikati ya zulu’ ketuba: “Beno wa Nzambi boma, beno pesa yandi lukumu! Sambu ntangu yina ya yandi ta sambisa bantu yo me lunga.” (Kusonga 14:​6, 7) Lukanu mosi ya mfunu ya kisalu ya kulonga Biblia yina Bambangi ya Yehowa kesalaka, kele ya kusadisa “bantu ya nsi-ntoto” na kuzaba kusambila Yehowa, kundima nde yandi kele Ngangi, mpi kulemfuka na luzolo yonso na kimfumu na yandi.

Mwana-Dimeme mefwana na kubaka lukumu

8. (a) Inki mutindu bakapu 5 ti 6 kemonisa Kristu? (b) Inki mambu bantu yonso yina kewa bansangu yai ya kyese lenda longuka?

⁸ Bakapu zole yina melanda, 5 ti 6, kemonisa Yezu Kristu bonso Mwana-Dimeme ya mefwana na kukangula mukanda yina kele ya kukanga na bidimbu nsambwadi. Na ndinga ya kifwani, yo ketubila mambu yina ke na kulungana na bilumbu na beto. (Fwanisa ti Yoane 1:29.) Bandinga ya kekatuka na zulu kesonga Mwana-Dimeme ya kifwani nde: “Nge me lunga na kubaka mukanda yai ti na kupasula bidimbu yina kele na zulu na yo. Sambu bo fwaka nge, ebuna na menga na nge, nge sumbaka bantu sambu na Nzambi, bantu ya makanda yonso, ya bandinga yonso ti ya bansi yonso. Nge me salaka na mpila nde bo vanda bamfumu kisika mosi ti nge, nge me kumisaka bo banganga-Nzambi sambu na kusadilaka Nzambi na beto, ebuna bo ta yalaka . . . nsi-ntoto.” (Kusonga 5:​9, 10) Mbona-meso yai kelonga beto nde na nsadisa ya menga ya Kristu yina kutyamukaka, Nzambi kebinga ndambu ya bantu ya makanda yonso na kukwenda na zulu sambu bo ‘ta yalaka nsi-ntoto.’ (Fwanisa ti Kusonga 1:​5, 6.) Bo mepesa ntalu na bo ya fyoti na bakapu ya Kusonga yina melanda.

9. Inki mutindu bo kemonisa Kristu na kapu 6?

⁹ Kaka na mbona-meso yai, bo kemonisa dyaka Kristu bonso muntu ya melwata mpu ya kimfumu mpi ya ketambusa mpunda mosi ya mpembe. Yandi ‘vandaka me nunga mingi na bitumba; yandi kwendaka sambu na kununga diaka.’ Yo kele kyese na kuzaba nde yandi tanunga mambi yonso yina bo kemonisa na kifwani bonso bantu tatu yankaka ya kele na zulu ya bampunda yina bo ketubila na Kusonga. Mutindu na bo ya kutambusa bampunda yina ti vitesi ya ngolo kenatila bantu bitumba, nzala, ti lufwa banda mvu 1914, yina kele mvula mosi ya mfunu. (Kusonga 6:​1-8) Kima ya nene yina Kristu, Mwana-Dimeme ya Nzambi mesalaka sambu na luguluku ya bantu mpi sambu na kulungana ya balukanu ya kitoko ya Yehowa, kele ntu-dyambu ya ntetentete na kisalu ya kulonga bantu Biblia yina Bambangi ya Yehowa kesalaka.

10. (a) Inki mambu ya mfunu bo mepesa na kapu 7? (b) Inki Kristu kutubaka sambu na bantu yina kebaka Kimfumu?

¹⁰ Kapu 7 kele kibeni ti bansangu ya kyese. Kaka na mukanda ya Kusonga mpamba beto kemonaka ntalu ya bantu yina Yezu kubingaka “kibuka ya fyoti” yina Tata ya Mwana-Dimeme kepesa Kimfumu. (Luka 12:​32, NW; 22:​28-30) Yehowa Nzambi ketulaka bantu yai kidimbu na nsadisa ya mpeve na yandi. (2 Korinto 1:​21, 22) Ntumwa Yoane, ya bo songaka mambu yina kele na Kusonga, ketuba nde: “Bo tubilaka mono ntalu ya bantu yina ya bo tulaka kidimbu ya Nzambi na ilungi na bo: bo yonso vandaka mile mosi nkama makumi iya na iya (144.000).” (Kusonga 7:⁠4) Kapu mosi ya kele na ntwala ketuba nde ntalu yai ya sikisiki kele ntalu ya kimvuka ya bantu yina bo “katulaka bo na kati ya bantu” sambu bo yala kumosi ti Mwana-Dimeme na Ngumba ya Sioni yina kele na zulu. (Kusonga 14:1-4) Ata mabundu ya Kikristu kepesaka ve bantendula ya pwelele mpi ya lenda kundimisa bantu sambu na yina metala ntalu yai, yo kele kyese na kumona nde muntu yai ya kelongukaka Biblia, E. W. Bullinger ketuba nde: “Nsa yai ketubila mambu ya kyeleka na mpila mosi ya pete: yo ketubila ntalu mosi ya mezabana mbote ti ntalu yankaka ya mezabana mbote ve kaka na kapu yai mosi.”

11. (a) Inki bansangu ya kyese kele na kapu 7? (b) Inki kivuvu “ndonga mosi ya bantu mingi” kele na yo?

¹¹ Inki ntalu ya mezabana mbote ve Bullinger vandaka kutubila? Na verse 9, ntumwa Yoane sonikaka nde: “Na nima mono talaka diaka, ebuna mono monaka ndonga mosi ya bantu mingi; ata muntu mosi ve lungaka kutanga bantu yina yonso. Bantu yina vandaka ya makanda yonso ti ya bandinga yonso ti ya bansi yonso.” (Kusonga 7:⁠9) Banani kele na kati ya kibuka yai ya nene? Nki mutindu Nzambi kemonaka bo ntangu yai, mpi nki mambu Nzambi tasala sambu na bo na bilumbu kekwisa? Mvutu yina mukanda ya Kusonga kepesa kele nsangu mosi ya mbote sambu na bantu yina kezingaka na nsi-ntoto. Beto ketanga mutindu yai: “Bo kele bantu yina ya bo monisaka mpasi mingi, kansi bo fwaka ve. Bo yobisaka bamvwela na bo, bo kumisaka yo mpembe na menga ya Mwana-dimeme.” Bo tatanina bo na ‘mpasi ya mingi,’ sambu na lukwikilu na bo na menga yina Kristu kutyamunaka. Kristu “ta nataka bo na banto ya masa ya moyo. Ebuna Nzambi ta kusula masanga yonso yina kele na meso na bo.” (Kusonga 7:​14-17) Ee, bantu mingi ya kezinga bubu yai lenda vanda na kati ya kibuka ya bantu yina ata muntu mosi ve lenda tanga, yina taguluka na nsuka ya inza ya mbi ya ntangu yai. Sambu bo tavanda bantu ya Ntotila Yezu Kristu na ntangu ya Luyalu na yandi ya Bamvula Funda, yandi tanata bo na luzingu ya kukonda nsuka na ntoto. Keti yai kele ve nsangu ya mbote?

“Yandi ke zengaka makambu na nzila ya kieleka ti ya mbote”

12, 13. (a) Bakapu 8 tii 19 ketubila nki mambu? (b) Sambu na nki bantu yina kele na ntima ya mbote lenda wa boma ve sambu na bambikudulu ya mutindu yina?

¹² Bakapu 8 tii 19 kele kibeni bakapu ya kemonisaka nde mukanda ya Kusonga kele mukanda mosi ya kezabisaka mambu ya mbi mpi ya boma yina tabwa. Yo kele ti bansangu ya ketubila kusambisa ya ngolo (ya bo kemonisa na ndinga ya kifwani na makelele ya ngolo ya bampungi, bampasi, mpi mabolu ya makasi ya Nzambi) yina takumina bima mingi ya kele na kati ya ngidika ya bima ya Satana. Kima bo tasambisa ntetentete kele lusambu ya luvunu (“Babilone ya Nene”), na nima, bimvuka ya mbi ya politiki yina bo kemonisaka na kifwani ya bambisi ya mfinda.​—⁠Kusonga 13:​1, 2; 17:​5-7, 15, 16.a

¹³ Bakapu yai ketubilaka mutindu bo kombaka zulu, ntangu bo losaka Satana ti bademo na yandi awa na ntoto. Yo kepesaka ntendula mosi ya kyeleka sambu na mambu yai ya mbi ya mebwaka ntete ve mpi ya ke na kubwa na inza banda na mvu 1914. (Kusonga 12:​7-12) Bakapu yango ketendulaka mpi na ndinga ya kifwani kufwa ya ngidika ya bima ya mbi ya Satana na zulu ya ntoto. (Kusonga 19:​19-21) Keti bantu ya ntima ya mbote fwete wa boma sambu na mambu ya kuyituka ya mutindu yai? Ve, sambu ntangu Nzambi kesambisa, bantu mingi na kati ya zulu ketuba na ndinga ya ngolo nde: “Beno pesa Nzambi lukumu! Nzambi na beto muntu lunga kugulusa bantu; lukumu ti ngolo kele ya yandi! Yandi ke zengaka makambu na nzila ya kieleka ti ya mbote.”​—⁠Kusonga 19:​1, 2.

14, 15. (a) Inki mutindu nsuka ya inza ya bima ya mbi yai tasalama na lunungu yonso? (b) Sambu na nki kitini yai ya mukanda ya Kusonga fwete vanda kikuma ya kupesa kyese na bantu ya ntima ya mbote?

¹⁴ Yehowa tatula ve ngidika ya bima ya mbote kukonda kukatula bantu yina kebebisaka yo. (Kusonga 11:​17, 18; 19:​11-16; 20:​1, 2) Ata muntu mosi ve to kimvuka mosi ya politiki kele ti kiyeka to ngolo ya kusala dyambu yai. Kaka Yehowa ti Ntotila mpi Zuzi ya yandi meponaka, Kristu Yezu, bantu lenda sala mambu yai na lunungu yonso.​—⁠2 Tesalonika 1:​6-9.

¹⁵ Mutindu mukanda ya Kusonga kemonisa pwelele nde Yehowa kekana na kufwa ngidika ya bima ya mbi yai. Dyambu yai fwete vanda kikuma ya kupesa kyese na babakala ti bankento yina “ke mona mpasi ti kudila sambu na mambu yonso ya nsoni yina ke luta.” (Ezekiele 9:⁠4) Dyambu yai fwete sadisa bo na kundima kukonda kusukinina na kubinga yina wanzio kebinga bo ti bansangu ya kyese, nde: “Beno wa Nzambi boma. . . . Sambu ntangu yina ya yandi ta sambisa bantu yo me lunga. Beno samba Nzambi yina salaka zulu, ntoto, nzadi-mungwa ti banto ya masa!” (Kusonga 14:⁠7) Bika bantu ya mutindu yai kusambila mpi kusadila Yehowa kumosi ti Bambangi na yandi, “yina ke landaka bansiku ya Nzambi ti ke ndimaka mambu ya kieleka yina ya Yesu songaka.”​—⁠Kusonga 12:⁠17.

Luyalu ya bamvula funda ya kyese

16. (a) Sambu na nki mabundu ya Kikristu mebuyaka na kundima kivuvu yina Mvu Funda kepesaka? (b) Sambu na nki Bambangi ya Yehowa kekwikilaka nde kisambu yina kelongaka beto mutindu beto fwete samba talungana?

¹⁶ Bakapu 20 tii 22 ya mukanda ya Kusonga kele ti kivuvu ya kekatuka mpenza na Masonuku sambu na Mvu Funda. Na Biblia, kaka kitini yai mpamba ketubilaka nsungi ya mvu funda yina tavanda luyantiku ya kyese ya mvula na mvula na zulu ti na ntoto. Mabundu ya Kikristu mebuyaka kivuvu yina ya Mvu Funda kepesa. Sambu mabundu kelongaka nde bantu ya mbote kekwendaka na zulu mpi nde bantu ya mbi kekwendaka na bilungi, bo kemonaka ve mpila ya kundima nde paladisu tavanda awa na ntoto. Kisambu yina kelongaka beto mutindu beto fwete samba, yina kelomba nde ‘luzolo ya Nzambi kusalama awa na ntoto bonso na zulu,’ kele dyaka ve ata ti ntendula mosi sambu na bantu mingi ya mabundu ya Kikristu. (Matayo 6:10) Kansi Bambangi ya Yehowa kelongaka mutindu yina ve. Bo kekwikilaka mpenza nde Yehowa Nzambi kusalaka ve ntoto “nde yo kuvanda ya mpamba,” kansi “sambu bantu kuzinga muna.” (Yezaya 45:​12, 18) Yo yina, kuwakana kele na kati ya mbikudulu yai ya ntama, disongidila kisambu yina kelongaka beto mutindu beto fwete samba, mpi kivuvu yina mukanda ya Kusonga kepesa sambu na Mvu Funda. Na Luyalu ya Mvu Funda, Kristu tasala na mpila nde luzolo ya Yehowa kusalama na ntoto, kaka mutindu yo kele na zulu.

17. Inki kima kemonisa nde “bamvula mile mosi” kele bamvula ya kyeleka kibeni?

¹⁷ Ngogo “bamvula mile mosi” kele mbala sambanu na baverse nsambwadi ya ntete ya Kusonga kapu 20. Dyambu ya mfunu ya beto fwete simba kele nde, na bisika iya, ndinga ya bo sadilaka na luyantiku kesadila ngogo “bamvula mile mosi” sambu na kusonga nde yo kele kibeni bamvula funda ya kyeleka. Kansi, yo kele ve nsungi mosi ya nda ya kukonda kuzaba nda na yo, mutindu bantu mingi ya Kikristu yina kesalaka bakomantere na mambu ya Biblia kezolaka kundimisa beto. Inki mambu tasalama na nsungi ya Mvu Funda? Ntetentete, bo takanga Satana na nsungi yina yonso. (Kusonga 20:​1-3; fwanisa ti Baebreo 2:14.) Yai kele nsangu mosi ya mbote kibeni!

18. (a) Sambu na nki beto lenda binga Mvu Funda nde “kilumbu” ya kusambisa? (b) Inki mambu tasalama na nsuka ya “bamvula mile mosi”?

¹⁸ Mutindu bo mepesa “kiyeka ya kusambisa” na bantu yina ‘keyala na kimvuka ti Kristo bamvula mile mosi,’ yo kezo tuba nde nsungi yai kele “kilumbu” ya kusambisa ya kele ti bamvula funda. (Kusonga 20:​4, 6; fwanisa ti Bisalu 17:31; 2 Piere 3:⁠8.) Bafwa tafutumuka, ebuna bo yonso ti bantu yina taguluka na ‘mpasi ya mingi,’ bo tasambisa bo mutindu mosi na mpila ya bisalu na bo, to mambu ya bo vandaka kusala na ntangu yina. (Kusonga 20:​12, 13) Na nsuka ya “bamvula mile mosi,” bo tabasisa Satana sambu na mwa ntangu fyoti sambu na kumeka bantu mbala ya nsuka. Na nima, yandi, bademo na yandi, ti bankolami yonso yina kele na ntoto mpi yina talanda yandi, bo yonso, bo tafwa bo kimakulu. (Kusonga 20:​7-10) Bantu yina tanunga na kumekama yina ya nsuka, bo tasonika bazina na bo kimakulu na “mukanda ya moyo” mpi bo tanata bo na luzingu ya kyese ya kukonda nsuka, sambu na kusadila mpi kusambila Yehowa na paladisu na ntoto.​—⁠Kusonga 20:​14, 15; Nkunga 37:​9, 29; Yezaya 66:​22, 23.

19. (a) Sambu na nki beto fwete ndima nde balusilu ya kitoko yina kele na mukanda ya Kusonga talungana kukonda ntembe? (b) Inki beto tatubila na disolo yina melanda?

¹⁹ Yo yai bansangu ya kyese ya kele na mukanda ya Kusonga. Yo kele ve balusilu ya mpambampamba ya bantu mesala. Ntumwa Yoane tubaka nde: “Muntu yina me vanda na kiti ya kimfumu tubaka nde: ‘Ntangu yai mono ke sala bima yonso ya mpa!’ Yandi tubilaka mono mpi nde: ‘Sonika mambu yai, sambu mambu yai ya mono ke tuba kele ya kyeleka, nge lunga tula ntima na yo.’ ” (Kusonga 21:⁠5) Inki beto fwete sala sambu beto mpi kuvukana na kulungana ya bansangu ya kyese yai? Mukanda ya Kusonga kele ti bandongisila mingi sambu na bantu yina kezola kusepidisa Nzambi. Kana bo landa bandongisila yina, yo tanatina bo kyese mingi kibeni, bubu yai mpi kimakulu, mutindu disolo yina melanda tamonisa yo.

[Noti na nsi ya lutiti]

Mambu ya kuvutukila

◻ Inki bakyeleka ya mfunu kele na Kusonga bakapu 4 tii 6 kele kitini mosi ya mfunu ya bansangu ya kyese?

◻ Inki bansangu ya kyese kele na Kusonga kapu 7?

◻ Sambu na nki bantu ya ntima ya mbote fwete wa boma ve sambu na bansangu ya kusambisa yina kele na mukanda ya Kusonga?

◻ Inki mutindu Mvu Funda tavanda “kilumbu” mosi ya kusambisa?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 24]

Ntotila Yezu Kristu tasukisa mpenza bitumba, nzala, ti lufwa na ntoto