MWBR19 09 Bareferanse ya Mukanda ya Lukutakanu Luzingu mpi Kisalu
SEPTEMBRI 2-8
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | BAEBREO7-8
“Nganga-Nzambi Kimakulu Bonso Melkizedeki”
it-2-F 249
Melkizedeki
Ntotila ya Salemi ya ntama mpi “nganga-nzambi ya Nzambi ya Kuluta Zulu,” Yehowa. (Kuy 14:18, 22) Yandi kele nganga-nzambi ya ntete yina Biblia ke tubilaka; yandi kumaka nganga-nzambi ntangu fioti na ntwala ya mvu 1933 na ntwala ya ntangu na beto. Sambu Melkizedeki vandaka ntotila ya Salemi yina ke tendula “ngemba,” ntumwa Polo bingaka yandi “Ntotila ya Ngemba” mpi zina na yandi ke tendula “Ntotila ya Lunungu.” (Ebr 7:1, 2) Salemi ya ntama vandaka kisina ya mbanza yina kumaka Yeruzalemi mpi zina na yo kotaka na zina ya Yeruzalemi, yina bo ke bingaka bantangu ya nkaka “Salemi.”—Nk 76:2.
Ntangu Abrami (Abrahami) nungaka Kedorlaomere mpi bantotila yina vukanaka ti yandi, Abrahami, mfumu ya dibuta kwendaka na Muwanda ya Shave to “Ntoto ya Kukonda Ngumba ya ntotila.” Kuna, Melkizedeki “nataka mampa mpi vinu” mpi yandi sakumunaka Abrahami mpi tubaka nde: “Abrami kubaka lusakumunu na Nzambi ya Kuluta Zulu, Muntu yina salaka zulu ti ntoto; mpi lukumu kuvanda na Nzambi ya Kuluta Zulu, yina me pesa bantu yina ke niokula nge na maboko na nge!” Ebuna Abrahami pesaka nganga-nzambi yina vandaka mpi ntotila “ndambu mosi na kati ya bandambu kumi ya bima yonso,” disongidila, ya “bima ya kuluta mbote” yina yandi bakaka na bitumba yina yandi nungaka, bitumba yina yandi nwanaka ti bantotila yina vukanaka.—Kuy 14:17-20; Ebr 7:4.
it-2-F 250 § 3
Melkizedeki
Inki mutindu Melkizedeki vandaka ve ti “luyantiku ya bilumbu to nsuka ya luzingu”?
Polo tubaka diambu mosi ya mfunu sambu na Melkizedeki ntangu yandi tubaka nde: “Sambu yandi kele ti tata ve, mama ve, ndonga ya ba-nkaka ve, yandi kele mpi ve ti luyantiku ya bilumbu to nsuka ya luzingu, kansi sambu bo me kumisaka yandi bonso Mwana ya Nzambi, yandi kele nganga-nzambi ntangu yonso.” (Ebr 7:3) Bonso bantu yonso, Melkizedeki butukaka mpi fwaka. Kansi zina ya tata ti ya mama na yandi me zabanaka ve; ba-nkaka na yandi ti bana na yandi me zabanaka mpi ve. Biblia ke tubilaka ve luyantiku ya bilumbu na yandi mpi nsuka ya luzingu na yandi. Yo yina, Melkizedeki fwanaka kibeni na kuvanda kifwani ya Yezu Kristu, nganga-nzambi ya kukonda nsuka. Na ntwala ya Melkizedeki, ata nganga-nzambi mosi ve vandaka mpi ata mosi ve yingaka yandi. Kiteso mosi mpi sambu na Kristu, Biblia ke monisa nde ata nganga-nzambi mosi ve vandaka na ntwala na yandi mpi ata nganga-nzambi mosi ve ta yinga yandi. Diaka, ata Yezu butukaka na dikanda ya Yuda mpi na dibuta ya ntotila Davidi, kinganga-nzambi na yandi katukaka ve na bankaka na yandi; yandi bakaka mpi ve kiyeka ya kinganga-nzambi mpi ya kintotila na bankaka na yandi. Kansi yandi bakaka yo sambu Yehowa muntu silaka na kupesa yandi yo.
it-2-F 249
Melkizedeki
Kifwani ya Kinganga-Nzambi ya Kristu. Na mbikudulu mosi ya mfunu ya me tala Mesia, Yehowa silaka “Mfumu” ya Davidi nde: “Nge kele nganga-nzambi kimakulu bonso Melkizedeki!” (Nk 110:1, 4) Mambu yai ya muyimbi bankunga tubaka na nsadisa ya mpeve santu salaka nde Bayuda kundima nde Mesia ya lusilu kele nganga-nzambi mpi Ntotila. Na mukanda yina ntumwa Polo sonikilaka Baebreo, yandi monisaka pwelele muntu yina Masonuku tubilaka na ntwala, ntangu yandi tubaka nde ‘Yezu, me kumaka nganga-nzambi ya nene bonso Melkizedeki kimakulu.’—Ebr 6:20; 5:10; tala KUWAKANA.
Timuna Sambu na Kusosa Bimvwama ya Kimpeve
Bimenga Yina Vandaka Kupesa Nzambi Kyese
11 Ntumwa Polo ke tuba nde: “Konso mfumu ya banganga-Nzambi, kisalu na yandi kupesaka Nzambi makabu [ti bimenga].” (Baebreo 8:3) Simba nde Polo kabisaka makabu yina nganga-Nzambi ya nene ya Izraele ya ntama vandaka kupesa na ndambu zole: “makabu” ti “bimenga,” to “bimenga sambu na masumu.” (Baebreo 5:1, NW) Mbala mingi, bantu ke pesaka kado sambu na kusonga zola na bo mpi ntonda, sambu na kuyedisa kinduku, to sambu bo ndima bo. (Kuyantika 32:20; Bingana 18:16) Mutindu mosi mpi, makabu mingi ya bo ke tubila na Nsiku, beto lenda baka yo bonso ‘bakado’ yina bo vandaka kupesa na Nzambi sambu yandi ndima bo mpi bo sala kinduku ti yandi. Kana muntu me fwa Nsiku, yo vandaka kulomba kuvutula mambu na ndonga. Ebuna sambu na kufuta amande, bo vandaka kupesa “bimenga sambu na masumu.” Mikanda tanu ya ntete ya Moize, mingi-mingi mukanda ya Kubasika, Levi, ti Kutanga ke pesaka lisiti ya bima mingi ya bo vandaka kusadila sambu na bimenga ti makabu ya kuswaswana yina bo vandaka kupesa. Ata yo lenda vanda mpasi kibeni sambu beto bakisa mpi kuyibuka mambu yonso ya fioti-fioti ya bo vandaka kusala, kele ti mambu ya nkaka ya nene ya me tala mitindu ya kuswaswana ya bimenga yina ke lomba nde beto tudila yo dikebi.
it-1-F 79-80 § 7
Kuwakana
Inki mutindu kuwakana ya Nsiku ‘manaka ngala’ na bilumbu ya Yeremia?
Kuwakana ya Nsiku ‘manaka ngala’ ntangu Nzambi tubaka na nzila ya profete Yeremia nde yandi ta sala kuwakana ya mpa. (Yer 31:31-34; Ebr 8:13) Na mvu 33 ya ntangu na beto, lufwa ya Kristu na zulu ya nti ya mpasi katulaka kuwakana ya Nsiku (Kol 2:14) mpi kuwakana ya mpa yingaka yo.—Ebr 7:12; 9:15; Bis 2:1-4.
SEPTEMBRI 9-15
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | BAEBREO 9-10
“Kivudi ya Mambu ya Mbote Yina Ke Kwisa”
it-2-F 490 § 6
Ndolula
Nsiku yina Nzambi pesaka dikanda ya Izraele vandaka kutuba nde kana muntu me sala disumu na meso ya Nzambi to me sadila mpangi na yandi diambu ya mbi, na ntwala nde bo lolula yandi, yandi fwete yidika ntete mbi yina yandi salaka mutindu Nsiku vandaka kutuba mpi mbala mingi yo vandaka kulomba nde muntu yango kupesa Yehowa kimenga na nima. (Lev 5:5–6:7) Polo tubaka nde: “Ya kieleka, na kutadila Nsiku, bo ke kumisaka bima mingi bunkete ti menga, mpi ndolula lenda salama ve kana bo tiamuna ve menga.” (Ebr 9:22) Ya kieleka, bimenga ya bambisi lenda katula ve masumu mpi kusala nde muntu kukuma ti kansansa ya bunkete kibeni. (Ebr 10:1-4; 9:9, 13, 14) Kansi, kuwakana ya mpa yina Biblia tubilaka na ntwala me salaka nde Nzambi kulolula kibeni masumu na nsadisa ya kimenga ya Yezu Kristu. (Yer 31:33, 34; Mat 26:28; 1Bk 11:25; Efe 1:7) Ntangu Yezu vandaka na ntoto, yandi belulaka kikata mosi. Diambu yina monisaka nde yandi kele ti kiyeka ya kulolula masumu.—Mat 9:2-7.
Fula na ‘Kulanda Mono’
4 Masonuku ke tubaka ve ata kima mosi na yina me tala kukuma ya Yezu na zulu, mutindu bo yambaka yandi, mpi kiese yina yandi waka ntangu yandi kutanaka diaka ti Tata na yandi. Kansi, Biblia monisaka dezia mambu yina zolaka kusalama na zulu ntangu fioti na nima ya kuvutuka ya Yezu kuna. Na nsungi ya bamvu-nkama kuluta 15, Bayuda vandaka kusala mbala na mbala nkinsi mosi ya santu. Kilumbu mosi konso mvula, nganga-nzambi ya nene vandaka kukota na Kisika ya Kuluta Santu ya tempelo sambu na kupanza menga ya bimenga ya Kilumbu ya Ndolula na ntwala ya sanduku ya kuwakana. Na kilumbu yina, nganga-nzambi ya nene vandaka kumonisa Mesia. Yezu lungisaka ntendula ya mbikudulu ya nkinsi yai mbala mosi sambu na kimakulu ntangu yandi vutukaka na zulu. Yandi kotaka mpi monanaka na ntwala ya Yehowa na zulu—kisika ya kuluta santu na luyalanganu—mpi pesaka Tata na yandi mbalu ya kimenga ya nkudulu na yandi. (Baebreo 9:11, 12, 24) Keti Yehowa ndimaka yo?
it-2-F 548
Kukuka
Kukuka ya Nsiku ya Moize. Nsiku yina Nzambi pesaka bantu ya Izraele na nzila ya Moize vandaka mpi ti ngidika ya kutula banganga-nzambi mpi ya kupesa kimenga ya bambisi ya mutindu na mutindu. Bangidika yai katukaka na Nzambi mpi yo vandaka ya kukuka kansi Nsiku, kinganga-nzambi mpi bimenga vandaka ve kusala nde bantu yina vandaka na nsi ya Nsiku kukuma bantu ya kukuka, mutindu ntumwa Polo monisaka yo na nsadisa ya mpeve santu. (Ebr 7:11, 19; 10:1) Na kisika ya kukatula bantu na kimpika ya disumu mpi ya lufwa, yo vandaka kumonisa disumu pwelele. (Bar 3:20; 7:7-13) Bangidika yai yonso ya Nzambi lungisaka lukanu na yandi; Nsiku vandaka bonso “ndesi” sambu na kunata bantu na Kristu mpi yo vandaka “kivudi ya mambu ya mbote yina ke kwisa.” (Bag 3:19-25; Ebr 10:1) Ntangu Polo ke tuba nde ‘Nsiku lungaka ve kusala mambu sambu yo vandaka ngolo ve sambu na kukonda kukuka ya bantu’ (Bar 8:3), yo ke monana pwelele nde yandi vandaka kutubila nganga-nzambi ya nene ya Bayuda yina vandaka ve ti ngolo (yina Nsiku tulaka sambu na kubaka bangidika ya kupesa bimenga mpi yina vandaka kukota na Kisika ya Kuluta Santu na Kilumbu ya Kufika Masumu) ya ‘kugulusa kibeni’ bantu yina yandi vandaka kusadila mutindu Baebreo 7:11, 18-28 ke monisa yo. Ata bimenga yina bantu vandaka kupesa na nzila ya banganga-nzambi ya dikanda ya Aroni vandaka kusala nde Nzambi kundima bo diaka, yo vandaka kukatula bo ve kibeni na kimpika ya disumu. Ntumwa Polo vandaka kutubila mambu yai ntangu yandi tubaka nde kupesa bimenga sambu na kufika masumu ‘lenda kumisa ve ya kukuka bantu yina ke pusana pene-pene na Nzambi,’ disongidila kukumisa kansansa na bo ya kukuka. (Ebr 10:1-4; tala mpi Ebr 9:9.) Nganga-nzambi ya nene kukaka ve kupesa kimenga yina yo lombaka sambu na kukatula bantu na kimpika ya disumu. Kaka kinganga-nzambi ya Kristu yina kele na nsuka ve mpi kimenga na yandi ya me fwana lendaka kukatula bantu na kimpika ya disumu.—Ebr 9:14; 10:12-22.
Timuna Sambu na Kusosa Bimvwama ya Kimpeve
w92-F 3/1 31 § 4-6
Bangiufula ya Batangi
Polo tubaka nde yo lombaka nde muntu mosi kufwa sambu na kuwakanisa bantu ti Nzambi. Kuwakana ya Nsiku kele mbandu. Moize vandaka muwakanisi na kuwakana ya nsiku yina Nzambi salaka ti bantu ya Izraele; yandi salaka nde Izraele ya kinsuni kuwakana ti Nzambi. Moize salaka kisalu mosi ya mfunu mpi yandi muntu solulaka ti bantu ya Izraele ntangu bo kotaka na kuwakana yina. Moize vandaka bonso muwakanisi ya kuwakana ya Nsiku yina katukaka na Yehowa. Keti yo lombaka nde Moize kutiamuna menga na yandi sambu na kulungisa kuwakana yina ya Nsiku? Ve. Bo vandaka kupesa bimenga ya bambisi na kisika ya menga ya Moize.—Baebreo 9:18-22.
Inki beto lenda tuba sambu na kuwakana ya mpa yina Yehowa salaka ti dikanda ya Izraele ya kimpeve? Yezu Kristu vandaka ti mukumba ya nene ya kuwakanisa Izraele ya kimpeve ti Yehowa. Ata Yehowa muntu salaka kuwakana yango, Yezu Kristu muntu vandaka muwakanisi na yo. Katula yo, ntangu Yezu vandaka awa na ntoto, yandi solulaka ti bantu ya ntete yina kotaka na kuwakana yina. (Luka 22:20, 28, 29) Diaka, yandi fwanaka na kupesa kimenga yina yo lombaka sambu kuwakana yina kulungana. Yo lombaka kupesa kimenga ya muntu ya kukuka na kisika ya kimenga ya bambisi. Yo yina Polo tubaka nde Kristu kele muntu yina ke kotisa bantu na kuwakana ya mpa. Ntangu ‘Kristu kotaka na zulu kibeni, mpi monanaka na ntwala ya Nzambi sambu na beto,’ kuwakana yina ya mpa lunganaka.—Baebreo 9:12-14, 24.
Ntangu Polo tubaka nde Moize mpi Yezu wakanisaka bantu ti Nzambi, yandi monisaka ve nde bo bantu vandaka na kisina ya kuwakana yina Nzambi salaka. Kansi, Nzambi sadilaka bo kaka sambu kuwakana yina yandi salaka ti bantu kulungana. Na konso kuwakana, yo vandaka kulomba nde muntu mosi kufwa; na kisika nde Moize kufwa, bo vandaka kufwa bambisi kansi na yina me tala Yezu, yandi pesaka menga na yandi sambu na bantu yina kele na kuwakana ya mpa.
it-1-F 263-264
Mbotika
Luka ke tuba nde Yezu sambaka ntangu yandi vandaka kubaka mbotika. (Luk 3:21) Diaka, muntu yina sonikaka mukanda ya Baebreo ke tuba nde ntangu Yezu Kristu kwisaka “na nsi-ntoto” (yo kele ve ntangu yina yandi butukaka mpi ntangu yina yandi zabaka ve kutanga mpi kutuba mambu yai kansi yo kele ntangu yina yandi kwendaka sambu na kubaka mbotika mpi yantikaka kisalu na yandi ya kusamuna), yandi vandaka kutuba mambu yai ya ke wakana ti yina kele na Nkunga 40:6-8 nde: “Nge zolaka ve kimenga mpi dikabu, kansi nge yidikilaka mono nitu. . . . Tala, mono me kwisa (na rulo bo me sonikaka sambu na mono) sambu na kusala luzolo na nge, O Nzambi.” (Ebr 10:5-9) Banda lubutuku na yandi, Yezu vandaka muntu ya dikanda ya Yuda; dikanda yina vandaka na kati ya kuwakana ti Nzambi, disongidila kuwakana ya Nsiku. (Kub 19:5-8; Bag 4:4) Yo yina, ntangu Yezu kwendaka na Yoane sambu na kubaka mbotika, yandi vandaka dezia na kati ya kuwakana yina ti Yehowa Nzambi. Yezu salaka diambu mosi ya nene kuluta yina Nsiku vandaka kulomba yandi. Yandi kudipesaka sambu na kusala “luzolo” ya Tata na yandi Yehowa mpi pesaka nitu na yandi mosi ya ‘kuyidika’ sambu na kutula nsuka na bimenga ya bambisi yina Nsiku vandaka kulomba. Ntumwa Polo tubaka nde: “Na kuwakana ti ‘luzolo’ yina, bo me santisaka beto na nzila ya dikabu ya nitu ya Yezu Kristu mbala mosi mpamba.” (Ebr 10:10) Sambu na Yezu, kusala luzolo ya Tata na yandi vandaka kutadila mpi kisalu na yandi ya me tala Kimfumu; yandi kudimonisaka mpi na Tata na yandi sambu na kusala kisalu yina. (Luk 4:43; 17:20, 21) Yehowa ndimaka Mwana na yandi mpi mutindu yandi kudimonisaka. Yo yina, yandi tulaka Yezu mafuta na nsadisa ya mpeve santu mpi tubaka nde: “Nge kele Mwana na mono, ya mono ke zolaka mingi; mono me ndima nge.”—Mar 1:9-11; Luk 3:21-23; Mat 3:13-17.
SEPTEMBRI 16-22
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | BAEBREO 11
“Lukwikilu Kele Mfunu Mingi”
Kwikila na Balusilu ya Yehowa
6 Biblia ke pesa ntendula ya lukwikilu na Baebreo 11:1. (Tanga.) (1) “Lukwikilu kele kivuvu ya kieleka nde mambu yina nge ke vingila ta lungana.” Mambu ya beto ke vingila ke tadila mpi mambu yina Nzambi me silaka sambu na bilumbu ke kwisa. Mu mbandu, beto ke ndimaka nde mambi ta mana mpi ntoto ta kuma Paladisu. (2) Lukwikilu kele “nzikisa ya pwelele ya ke monisa nde mambu ya nge ke kwikila kele ya kieleka, ata yo ke monana ve.” Beto me zaba nde Yehowa Nzambi, Yezu Kristu, Kimfumu ya zulu mpi bawanzio kele, ata beto ke monaka bo ve. (Baebreo 11:3) Inki mutindu beto lenda monisa nde beto ke kwikilaka mpenza na balusilu ya Nzambi mpi na mambu yina beto ke monaka ve? Mutindu na beto ya kuzinga, mambu yina beto ke tubaka mpi ke salaka ke monisaka yo.
“Muntu Yina Ke Pesaka Matabisi na Bantu Yina Ke Sosaka Yandi na Masonga Yonso”
Inki beto fwete sala sambu na kusepedisa Yehowa? Polo ke sonika nde: “Kukonda lukwikilu muntu lenda sepedisa Nzambi ve.” Simba nde Polo ke tuba ve nde yo kele mpasi na kusepedisa Nzambi kukonda lukwikilu. Kansi, ntumwa Polo ke tuba nde muntu lenda sala yo ve ata fioti. Na bangogo ya nkaka, lukwikilu kele mfunu mingi sambu na kusepedisa Nzambi.
Lukwikilu ya nki mutindu ke sepedisaka Yehowa? Lukwikilu na beto na Nzambi ke lombaka mambu zole. Ya ntete, beto “fwete kwikila nde yandi kele.” Bambalula ya nkaka ke tubaka nde, “kukwikila nde yandi kele muntu ya kieleka” mpi “kukwikila nde yandi kele.” Inki mutindu beto lenda sepedisa Nzambi kana beto ke ndima ve nde yandi kele? Diaka, lukwikilu ya kieleka ke lombaka mambu mingi, sambu ata bademo mpi ke kwikilaka nde Yehowa kele. (Yakobo 2:19) Kukwikila nde Nzambi kele muntu ya kieleka fwete pusa beto na kusala kima mosi, disongidila, kumonisa lukwikilu na beto na kuzinga na kuwakana ti mutindu yina ke sepedisaka yandi.—Yakobo 2:20, 26.
Ya zole, beto “fwete kwikila nde” Nzambi ke “pesaka matabisi.” Muntu yina kele ti lukwikilu ya kieleka ke ndimaka mpenza nde bikesa na yandi ya kuzinga na kuwakana ti mutindu yina ke sepedisaka Nzambi ta vanda mpamba ve. (1 Bakorinto 15:58) Inki mutindu beto lenda sepedisa Yehowa kana beto ke ndima ve makuki to mpusa na yandi ya kupesa beto matabisi? (Yakobo 1:17; 1 Piere 5:7) Muntu yina ke tubaka nde, yo fwete vanda nde Nzambi ke tudilaka ve bantu dikebi, Nzambi ke monisaka ve ntonda mpi yandi ke kabaka ve, muntu yango me zaba Nzambi ya Biblia ve.
Yehowa ke pesaka banani matabisi? Polo ke tuba nde: “Bantu yina ke sosaka yandi na masonga yonso.” Mukanda ya bantu mingi ke sadilaka sambu na kubalula Biblia ke tuba nde bangogo ya Kigreki ya bo me balula na “kusosa na masonga yonso” ke tendula ve “kusosa kuzaba” kansi, yo ke tendula kukwenda na Nzambi “na nzila ya lusambu.” Mukanda ya nkaka ya bantu mingi ke sadilaka ke tendula nde kisongi-diambu yai ya Kigreki ke pesa ngindu ya kusala bikesa ya ngolo mpi ya mingi. Ya kieleka, Yehowa ke pesaka matabisi na bantu yina lukwikilu ke pusaka bo na kusamba yandi na luzolo yonso mpi kusadila yandi na kikesa yonso.—Matayo 22:37.
Kumisa Lukwikilu Ngolo na Mambu Yina Nge Ke Vingila
10 Na Baebreo kapu 11, ntumwa Polo tubaka nde: “Bankento bakaka bafwa na bo na nzila ya lufutumuku, kansi babakala ya nkaka monaka mpasi sambu bo ndimaka ve nde bo katula bo na kimpika na nsadisa ya nkudulu mosi buna, sambu bo baka lufutumuku ya kuluta mbote.” (Baebreo 11:35) Bantu mingi na kati na bo kangaka ntima na bampasi mpi bikalaka ya kwikama na Nzambi sambu bo vandaka ti lukwikilu ya ngolo na lufutumuku yina Nzambi silaka. Bo zabaka nde na bilumbu ke kwisa, Yehowa ta futumuna bafwa mpi bo ta zinga na ntoto mvula na mvula. Mu mbandu, Naboti ti Zekaria. Bo fwaka bo na matadi sambu bo vandaka kulemfukila Nzambi. (1 Bantotila 21:3, 15; 2 Bansangu 24:20, 21) Bo losaka Daniele na dibulu ya bantambu mpi bo losaka banduku na yandi na tiya ya ngolo. Kansi, bo ndimaka kufwa na kisika ya kufwa nsiku ya Yehowa. Bo vandaka ti lukwikilu ya ngolo nde Yehowa ta pesa bo mpeve santu mpi ta sadisa bo na kukanga ntima na bampasi yina.—Daniele 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23; Baebreo 11:33, 34.
11 Bantu sekaka baprofete mingi mpi tulaka bankaka na boloko, mu mbandu Mikaya mpi Yeremia. Baprofete ya nkaka, mu mbandu Eliya, “yungana-yunganaka na ntoto ya zelo na zelo, na bangumba, na mabulu ya matadi, mpi na mabulu ya kele na ntoto.” Bo yonso kangaka ntima mpi bikalaka ya kwikama na Nzambi sambu bo vandaka ti “kivuvu ya kieleka nde mambu yina [bo] ke vingila ta lungana.”—Baebreo 11:1, 36-38; 1 Bantotila 18:13; 22:24-27; Yeremia 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2.
Timuna Sambu na Kusosa Bimvwama ya Kimpeve
it-1-F 907-908 § 7
Lukwikilu
Bambandu ya Ntama ya Bantu ya Lukwikilu. Bantu yonso ya ‘dituti ya nene ya bambangi’ yina Polo ke tubila vandaka ti bikuma ya mbote ya kuvanda ti lukwikilu. (Ebr 12:1) Mu mbandu, Abele zabaka mbote lusilu ya Nzambi ya me tala “mwana” yina ta niata “nioka” na ntu. Yandi monaka kulungana ya mambu yina Yehowa songaka bibuti na yandi ntangu yandi pesaka bo ndola na kilanga ya Edeni. Ntangu Adami ti dibuta na yandi basikaka na kilanga ya Edeni, bo vandaka kudia na mutoki ya luse na bo sambu Nzambi singaka ntoto mpi yo kumaka kubasisa bansende ti matiti ya bansende. Ziku, Abele bakisaka nde nzala ya Eva vandaka kaka na bakala na yandi mpi nde Adami vandaka kuyala yandi. Ya kieleka, Abele vandaka kuwa mambu yina mama na yandi vandaka kutuba sambu na bampasi yina yandi vandaka kuwa na ntangu yandi vandaka ti divumu. Diaka, yandi monaka mutindu Nzambi tulaka basherube mpi mbele ya bitumba yina kibende na yo vandaka kupela tiya na kielo ya kilanga ya Edeni sambu na kutanina yo. (Kuy 3:14-19, 24) Mambu yai yonso vandaka “nzikisa ya pwelele” yina ndimisaka Abele nde bantu ta guluka na nzila ya ‘mwana ya lusilu.’ Yo yina, lukwikilu pusaka yandi na ‘kupesa Nzambi kimenga’ ya ntalu mingi kuluta ya Kaini.—Ebr 11:1, 4.
“Yandi Pesaka Nzambi Kiese”
Ebuna, nki mutindu Nzambi “nataka Enoki kisika ya nkaka” yo yina yandi ‘monaka ve lufwa’? Yo ke monana nde na mawete yonso, Nzambi katulaka Enoki na luzingu mpi nataka yandi na lufwa; Nzambi salaka mpidina sambu Enoki kumona ve mpasi ya lufwa. Kansi ntete, “Nzambi taka kimbangi nde Enoki pesaka yandi kiese.” Inki mutindu? Na ntwala nde yandi fwa, yo lenda vanda nde Nzambi songaka Enoki mbona-meso mosi; ziku yo vandaka kusonga yandi nde ntoto me kuma paladisu. Ntangu Enoki monaka diambu yai ya kieleka yina monisaka nde Yehowa me ndima yandi, yandi fwaka. Ntangu ntumwa Polo sonikaka mambu ya me tala Enoki ti babakala mpi bankento ya nkaka ya kwikama, yandi tubaka nde: “Sambu na lukwikilu, bantu yai yonso fwaka.” (Baebreo 11:13) Na nima, ziku bambeni na yandi vandaka kusosa nitu na yandi, kansi ‘bo vandaka kumona yo ve ata kisika mosi.’ Mbala ya nkaka Yehowa vidisaka yo sambu na kukanga bantu nzila ya kubebisa yo to ya kusadila yo sambu na lusambu ya luvunu.
SEPTEMBRI 23-29
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | BAEBREO 12-13
“Mambu Yina Ke Monisaka nde Yehowa Ke Zolaka Beto”
Kutala Ve ‘Bima Yina Kele na Nima’
18 Bandongisila yina ke pesaka mpasi. Inki lenda salama kana bandongisila yina beto bakaka kupukumuna beto na kutala na nima? Diambu yai lenda vanda kaka ve mpasi kansi yo lenda lembisa beto mpi—kupusa beto na “kumona mpasi.” (Baeb. 12:5) Ntangu beto ke bakaka ndongisila, beto lenda ndima yo mpi na nima kusadila yo ve sambu beto ke mona yo bonso “kima mosi ya mpamba” to ‘ke mona mpasi’ na kusadila yo, mbutu kele kaka kiteso mosi—ndongisila yango ta natila beto ve mambote mpi ta sadisa beto ve. Yo ta vanda mbote na kutula dikebi na bangogo yai ya Salomo: “Yindula konso ntangu mambu ya nge longukaka. Malongi ya nge bakaka, kuvila yo ve, yo kele luzingu na nge.” (Bing. 4:13) Bonso shofere yina ke zitisaka bidimbu ya nzila, beto ndima ndongisila, beto sadila yo mpi beto kwenda na ntwala.—Bing. 4:26, 27; tanga Baebreo 12:12, 13.
w12-F 7/1 21 § 3
“Konso Ntangu ya Beno Ke Samba, Beno Tuba nde, ‘Tata’”
Tata yina ke zolaka bana na yandi ke pesaka bo ndola, sambu yandi ke zolaka nde bo vanda bantu ya mbote ntangu bo ta yela. (Baefezo 6:4) Yandi lenda pesa bo ndola ntangu bo ke sala bifu kansi yandi ta sala yo ve na nku. Kiteso mosi, bantangu ya nkaka Tata na beto ya zulu lenda pesa beto ndola kana yandi me mona nde yo kele mfunu. Kansi, Nzambi ke pesaka ndola na zola mpi yandi ke salaka yo ve na nku. Bonso Tata na yandi, Yezu vandaka ve makambu ngolo, ata ntangu bantumwa na yandi vandaka kusadila ve nswalu mambu yina yandi vandaka kusonga bo.—Matayo 20:20-28; Luka 22:24-30.
“Beno Wa Malongi mpi Beno Kuma Mayele”
18 Disipline ke vandaka mpasi, kansi kubuya disipline ya Nzambi ke nataka mpasi mingi kuluta. (Baebreo 12:11) Mbandu ya Kaini mpi ya ntotila Sidikiya ke pesa beto malongi. Ntangu Nzambi bakisaka nde Kaini ke menga mpangi na yandi mpi ke zola kufwa yandi, Nzambi songaka yandi nde: “Sambu na nki nge me wa makasi ya ngolo mpi me lemba nitu mutindu yai? Kana nge yantika kusala mambu ya mbote, keti mono ta ndima nge ve? Kansi kana nge sala ve mambu ya mbote, disumu me bumbana na kielo mpi nzala na yo ya ngolo kele ya kuyala nge; keti nge ta yala yo?” (Kuyantika 4:6, 7) Kaini buyaka ndongisila ya Yehowa, fwaka mpangi na yandi mpi yo natilaka yandi bampasi luzingu na yandi ya mvimba. (Kuyantika 4:11, 12) Kana Kaini lemfukilaka Nzambi, yandi zolaka ve kukutana ti bampasi.
Timuna Sambu na Kusosa Bimvwama ya Kimpeve
Baka Ntinu ti Kukanga-Ntima
11 ‘Batemwe yina mingi’ vandaka kutala kaka ve bonso nde, bo kwisaka sambu na kutala bantu yina vandaka kubaka ntinu to sambu na kutala bayina bo ke zolaka ya ke baka ntinu to diaka kutala mutindu kimvuka na bo ke nunga. Kansi, bo vandaka na ndonga ya bantu yina vandaka kubaka ntinu. Mpi bo bakaka mbote-mbote ntinu mpi bo manisaka yo. Ata bo me fwaka, bubu yai Bakristu lenda tadila bo bonso bantu yina bakaka ntinu mbote mpi mbandu na bo lenda siamisa bantu ya mpa yina ke baka ntinu. Yindula mutindu muntu yina ke baka ntinu ta kudiwa kana yandi ke zaba nde, bantu yina ke bakaka ntinu mbote kele na nziunga na yandi to kele na kutala yandi. Keti yo ta pusa yandi ve na kusala bikesa ya ngolo to nkutu kubaka diaka ntinu ya mingi? Batemwe yina ya ntangu ya ntama lendaka kupesa banzikisa nde, Bakristu lenda nunga ntinu na bo yo vanda bo ke kutana ti bampasi ya nki mutindu. Yo yina kuyindulula mbandu ya ‘batemwe yina mingi,’ lendaka kusiamisa Bakristu ya Ebreo mpi kupusa bo na ‘kubaka ntinu ti kukanga-ntima’—beto mpi lenda sala mutindu mosi.
w89-F 12/15 22 § 10
Pesa Yehowa Bimenga Yina Yandi Ke Ndimaka
10 Yo lombaka nde Bakristu ya Ebreo kubika ve nde ‘malongi ya mutindu na mutindu ya dibundu ya Bayuda mpi ya banzenza kuvidisa bo nzila.’ (Bagalatia 5:1-6) ‘Ntima ya mbote ya nene ya Nzambi lenda pesa ntima kikesa’ sambu na kukangama kaka na kieleka kansi malongi yina ve. Yo ke monana nde bantu ya nkaka vandaka kuswana sambu na madia mpi bimenga; yo yina Polo tubaka nde ntima ke bakaka ve kikesa na madia sambu “yo ke nataka ve mambote na bantu yina ke kudipesaka na yo.” Beto ke bakaka balusakumunu ya Nzambi kana beto ke kudipesa ya mvimba na yandi mpi ke monisa ntonda na kimenga ya Yezu kansi ve kana beto ke kudiyangisa sambu na madia mosi buna mpi ke zitisa bilumbu ya nkaka. (Baroma 14:5-9) Kimenga ya Yezu salaka nde bimenga yina Balevi vandaka kupesa kuvanda diaka ve mfunu.—Baebreo 9:9-14; 10:5-10.
SEPTEMBRI 30–OKTOBRI 6
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | YAKOBO 1-2
“Mambu Yina Ke Nataka na Disumu mpi na Lufwa”
Mpukumuna
Kana nge ke wa nzala ya kusala diambu mosi, mingi-mingi diambu mosi ya mbi, pana beto lenda tuba nde nge me kutana ti mpukumuna. Mu mbandu, ntangu nge me kwenda kusumba bima, nge me mona kima mosi ya kitoko. Ngindu me kwisila nge nde nge lenda yiba yo kukonda mpasi mpi bo ta kanga nge ve. Kansi, kansansa na nge me buyisa nge! Nge me katula ngindu yina mpi nge me kwenda. Na ntangu yina, mpukumuna me mana, mpi nge me nunga yo.
MAMBU YINA BIBLIA KE TUBAKA
Kana nge me kutana ti mpukumuna yo ke tendula ve nde nge me kuma muntu ya mbi. Biblia ke ndima nde beto yonso ke kutanaka ti bampukumuna. (1 Bakorinto 10:13) Diambu ya mfunu kele mambu ya beto ke salaka kana beto me kutana ti mpukumuna. Bantu ya nkaka ke landaka kuyindula nzala yina ya mbi mpi nsuka-nsuka bo ke bwaka. Bankaka ke yambulaka kuyindula yo kukonda kusukinina sambu yo kele mbi.
“Konso muntu ke mekamaka kana yandi ke bika nde nzala na yandi mosi kubenda yandi mpi kupukumuna yandi.”—Yakobo 1:14.
Mpukumuna
Biblia ke monisa bitambi yina ke nataka muntu na kusala diambu ya mbi. Yakobo 1:15 ke tuba nde: “Nzala [ya mbi], kana yo me baka divumu, yo ke butaka disumu.” Na kutuba ya pete, kana beto ke landa kuyindula nzala mosi ya mbi, beto ta kuma na kisika yina yo ta lomba nde beto lungisa nzala yina kaka mutindu nkento yina kele ti divumu ke butaka. Kansi, beto lenda buya kuvanda bampika ya banzala ya mbi. Beto lenda yala yo.
Timuna Sambu na Kusosa Bimvwama ya Kimpeve
it-2-F 168
Nsemo
Yehowa kele “Tata ya bansemo ya zulu.” (Yak 1:17) Yandi kele kaka ve “Muntu yina ke pesaka ntangu sambu yo pesa nsemo na mwini, bansiku ya ngonda mpi ya bambwetete sambu yo pesa nsemo na mpimpa” (Yer 31:35) kansi yandi kele mpi na kisina ya nsemo yonso ya kimpeve. (2Bk 4:6) Nsiku, balukanu ya lunungu mpi Ndinga na yandi kele nsemo sambu na bantu yina ke bikaka nde yo twadisa bo. (Nk 43:3; 119:105; Bin 6:23; Yez 51:4) Muyimbi-bankunga tubaka nde: “Na nzila ya nsemo na nge, beto lenda mona nsemo.” (Nk 36:9; tala mpi Nk 27:1; 43:3.) Kaka mutindu nsemo ya ntangu ke yantikaka kukuma mingi banda na suka tii “kuna mwini ke kuma ngolo kibeni,” mutindu mosi mpi nzila ya bantu ya lunungu ke landaka kukuma na nsemo na nsadisa ya mayele ya Nzambi. (Bin 4:18) Kutambula na nsemo ya Yehowa ke tendula kulanda nzila na yandi. (Yez 2:3-5) Kansi, kana muntu ke tadila mambu ti bangindu ya mbi, yandi kele na mpimpa ya ngolo ya kimpeve. Yezu tubaka nde: “Kana disu na nge ke lulaka, nitu na nge ya mvimba ta vanda mpimpa. Kana nsemo yina kele na kati na nge kele kibeni mpimpa, mpimpa yina kele mingi kibeni!”—Mat 6:23; tala mpi Kul 15:9; 28:54-57; Bin 28:22; 2Pi 2:14.
it-2-F 162 § 7
Nsiku
“Nsiku ya Kintotila.” “Nsiku ya kintotila” kele nsiku ya nene mpi ya mfunu yina vandaka na kati ya bansiku ya nkaka ya vandaka kutwadisa bangwisana ya ntotila ti bantu. (Yak 2:8) Zola vandaka mfunu mingi na kuwakana ya Nsiku; mpi nsiku yai: “Nge fwete zola nkweno na nge bonso nge mosi” (nsiku ya kintotila) vandaka nsiku ya zole. Nsiku yonso mpi Bambikudi me simbama na yo. (Mat 22:37-40) Bakristu kele diaka ve na nsi ya kuwakana ya Nsiku, ata mpidina bo kele na nsi ya nsiku ya Ntotila Yehowa mpi ya Mwana na yandi Ntotila Yezu Kristu, na kutadila kuwakana ya mpa.