Bareferanse ya Mukanda ya Lukutakanu Luzingu mpi Kisalu
© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
JANVIER 5-11
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI YEZAYA 17-20
Inki Ta Kumina Bantu Yina Ke Niokula Beto?
“Kimfumu na Mono Kele Ve ya Nsi-Ntoto Yai”
16 Yo kele mfunu mingi na kusala bansoba yai! Biblia ke tuba nde bantu kele bonso nzadi yina ke tulaka makelele, ke baluka-balukaka mpi ke vandaka ve na ngemba. (Yezaya 17:12; 57:20, 21; Kusonga 13:1) Mambu ya politiki ke yangisaka bantu, ke kabulaka bo mpi ke nataka mavwanga. Kansi beto kele bantu ya ngemba mpi ke vandaka na bumosi. Ntangu Yehowa ke monaka mutindu bantu ke kabwana, yandi ke vandaka na kiese ya kumona bansadi na yandi ke zinga na bumosi.—Tanga Sefania 3:17.
Kukota Ve na Mambu ya Nsi-Ntoto Yai ya Kukabwana
4 Ziku na bwala na beno, bantu ke pusaka beno ve na kukota na mambu ya politiki. Kansi mutindu nsi-ntoto ya Satana me kuma na nsuka, kubuya kukota na mambu na yo ta natila beto bampasi mingi. Bubu yai, bantu “ke zolaka ve kuwakana” mpi ke vandaka “ntu-ngolo;” yo yina bo ke kukaka ve kuzinga na bumosi. (2 Timoteo 3:3, 4) Bampangi na beto ya nkaka me kutanaka ti bampasi sambu mambu ya politiki sobaka na kintulumukina na bansi na bo. Yo yina beto fwete kudibongisa bubu yai sambu na kukota ve na mambu ya nsi-ntoto ata na bantangu ya mpasi. Beto tadila ntangu yai mambu iya yina beto fwete sala sambu na kudibongisa.
ip-1 198 § 20
Bandongisila ya Yehowa Kontre Makanda
20 Inki ta salama na nima? Yezaya ke tuba nde: ‘Na nkokila, boma ya ngolo ta vanda. Na ntwala nde suka kutana, bo to vanda diaka ve. Yai kele dikabu ya bantu yina ke baka bima na beto na kingolo-ngolo Mpi dikabu ya bantu yina ke botula bima na beto.’ (Yezaya 17:14) Bantu mingi ke yiba bantu ya Yehowa na mutindu bo ke sadila bo mambu na nku yonso mpi kukonda luzitu. Bansadi ya Yehowa kele ve bantu ya mabundu yina ke vandaka ti bupusi ya mingi na nsi-ntoto mpi bo ke vandaka ve ti nzala ya kukuma bantu ya mabundu yina. Yo yina, bantu ke tubaka mambu ya mbi sambu na bo mpi bambeni ke teleminaka. Ata mpidina, bansadi ya Nzambi ke ndimaka kibeni nde ‘suka’ yina bampasi na bo ta mana me kuma pene-pene.—2 Batesalonika 1:6-9; 1 Piere 5:6-11.
Bimvwama ya Kimpeve
Bangindu ya Mfunu ya Mukanda ya Yezaya—I
20:2-5—Keti ya kieleka Yezaya tambulaka kinkonga bamvula tatu? Yo ke monana nde Yezaya katulaka kaka lele na yandi ya zulu mpi yandi tambulaka na mudinda mpamba.—2 Samuele 6:14, 20.
12-18 JANVIER
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI YEZAYA 21-23
Malongi ya Beto Ke Baka na Mambu Yina Kuminaka Shebna
Disipline Ke Monisa Zola ya Nzambi
7 Sambu na kubakisa mfunu ya disipline, beto tubila bantu zole yina Yehowa sungikaka. Shebna, muntu mosi ya Izraele yina zingaka na bilumbu ya ntotila Ezekiasi, mpi Graham, mpangi-bakala mosi ya bilumbu na beto. Shebna vandaka “mfumu ya nzo,” ziku ya nzo ya ntotila Ezekiasi, mpi yandi vandaka ti kiyeka ya nene. (Yezaya 22:15) Kansi Shebna kumaka lulendo mpi zolaka nde bantu kubakisa nde yandi kele mfunu mingi. Nkutu yandi salaka maziamu ya ntalu sambu na yandi mosi mpi kumaka kutambula na ‘bapusu-pusu ya nkembo.’—Yezaya 22:16-18.
8 Sambu Shebna kumaka kusosa lukumu, Nzambi katulaka kiyeka na yandi mpi pesaka yo Eliakimi. (Yezaya 22:19-21) Mambu yai salamaka ntangu ntotila Senakeribi ya Asiria bakaka lukanu ya kunwanisa Yeruzalemi. Na nima, Senakeribi tindaka bilandi na yandi mpi basoda mingi sambu na kupesa Bayuda boma mpi kupusa Ezekiasi na kulemfukila yandi. (2 Bantotila 18:17-25) Ezekiasi tindaka Eliakimi mpi babakala zole sambu na kukutana ti bilandi ya Senakeribi. Shebna, yina kumaka sekretere na ntangu yina, vandaka mpi na kati ya babakala yina zole. Mambu yai ke monisa nde ziku Shebna kudikulumusaka mpi waka ve makasi ntangu Yehowa katulaka yandi kiyeka. Yandi ndimaka na ntima ya mvimba kiyeka ya fioti yina bo pesaka yandi. Mbandu ya Shebna lenda longa beto mambu tatu.
9 Ya ntete, mutindu Shebna vidisaka kiyeka na yandi ke longa beto nde “lulendo ke vandaka na ntwala ya kubwa.” (Bingana 16:18) Beto lenda vanda ti mikumba mingi na dibundu, mpi bampangi ya nkaka lenda yindula nde beto kele mfunu mingi. Kana mpidina, keti beto ke kudikulumusaka? Keti beto ke yibukaka nde Yehowa muntu me pesaka beto makuki mpi ke sadisaka beto na kusala mambu ya mbote? (1 Bakorinto 4:7) Ntumwa Polo pesaka lukebisu yai: “Mono ke zabisa konso muntu na kati na beno na kuyindula ve nde yandi kele mfunu kuluta mutindu yandi kele, kansi na kuyindula na mutindu yina ke monisa nde yandi kele ti mabanza ya mbote.”—Baroma 12:3.
Disipline Ke Monisa Zola ya Nzambi
10 Ya zole, bandongisila ya ngolo yina Yehowa pesaka Shebna ke ndimisa beto nde ziku Yehowa ndimaka nde Shebna ta soba. (Bingana 3:11, 12) Bampangi yina me vidisaka mikumba lenda baka dilongi na mambu yai. Na kisika ya kuwa makasi, bo fwete landa kusadila Yehowa na ntima ya mvimba. Bo fwete ndima nde disipline ke monisaka zola ya Yehowa. Beto vila ve nde nsuka-nsuka Tata na beto ta sakumuna bantu yina ke kudikulumusaka. (Tanga 1 Piere 5:6, 7.) Disipline yina Yehowa ke pesaka na zola lenda sadisa beto kana beto ke kudikulumusa mpi kele bonso ntoto ya tuma ya mbote..
Disipline Ke Monisa Zola ya Nzambi
11 Ya tatu, mambu yina Yehowa sadilaka Shebna ke longa beto dilongi mosi ya mfunu. Ata disipline ya Yehowa ke monisa nde yandi ke mengaka masumu, yo ke monisa mpi nde yandi ke landaka kuzola muntu yina me sumuka. Yehowa ke tulaka dikebi na mambu ya mbote yina bantu ke salaka. Bibuti mpi bankuluntu, keti beno ke landaka mbandu ya Yehowa na mutindu yandi ke pesaka disipline—Yude 22, 23.
Bimvwama ya Kimpeve
Bangindu ya Mfunu ya Mukanda ya Yezaya—I
21:1—Sambu na nki Biblia ke binga Babilone “ntoto-makanga ya nzadi-mungwa”? Ata Babilone vandaka ve na lweka ata ya nzadi-mungwa mosi, bo ke tubila yo na bangogo yina. Bo me tubila mpidina sambu konso mvula masa ya nzadi Efrate mpi ya nzadi Tigre vandaka kudindisa nziunga yina mpi yo vandaka kukumisa yo masa-masa.
19-25 JANVIER
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI
“Yai Kele Nzambi na Beto!”
“Yai Kele Nzambi na Beto!”
21 Keti nge me monaka ntete ve mwana mosi ya fioti ke songa musapi na ndambu ya tata na yandi mpi ke zabisa banduku na yandi na kiese yonso mpi na lulendo yonso nde: “Yina papa na mu”? Bansadi ya Nzambi ke vandaka ti bikuma mingi ya kudiwa mpi mutindu yai sambu na Yehowa. Biblia tubaka na ntwala nde, kilumbu kele bantu ya kwikama ta tuba nde: “Yai kele Nzambi na beto!” (Yezaya 25:8, 9) Kana nge bakisa mbote-mbote bikalulu ya Yehowa, nge ta kuma kudiwa bonso nde nge kele ti Tata mosi ya kuluta mbote mpenza.
Malongi Yina Beto Lenda Baka na Disolo ya Mampa Yina Yezu Disaka Bantu na Mutindu ya Kuyituka
14 Ntangu Yezu lombaka beto na kusamba sambu na “madia na beto sambu na kilumbu yai,” yandi longaka beto mpi na kusamba sambu luzolo ya Nzambi kusalama “na ntoto, bonso na zulu.” (Mat. 6:9-11) Nge ke yindula nde ntoto ta vanda nki mutindu na ntangu yina? Biblia ke monisa nde ntangu luzolo ya Nzambi ta salama awa na ntoto, beto ta vanda mpi ti madia mingi ya mbote. Yezaya 25:6-8 ke monisa nde na Kimfumu ya Yehowa, madia ya mbote ta vanda mingi. Nkunga 72:16 ke tuba nde: “Mbuma ta vanda mingi kibeni na ntoto; yo ta fuluka na nsongi ya bangumba.” Keti nge ke vingila ti nzala ya ngolo ntangu yina nge ta sadilaka bambuma yango sambu na kulamba madia yina nge ke zolaka mingi to sambu na kulamba madia yina nge me diaka ntete ve? Katula yina, mbala ya nkaka nge ke vingila mpi ntangu yina nge ta kunaka banti ya vinu mpi ta diaka bambuma na yo. (Yez. 65:21, 22) Mpi bantu yonso na ntoto ya mvimba, ta sepelaka mpenza ti bima yango ya kitoko.
Mambote Yina Zola ya Yehowa Ke Natilaka Beto
11 Yindula mutindu nge ta zinga na Paladisu awa na ntoto. Nge ta kudiyangisaka diaka ve sambu na maladi to lufwa. (Yez. 25:8; 33:24) Yehowa ta lungisa mpenza banzala na nge yonso ya mbote. Inki mambu nge ke sepelaka kulonguka? Keti nge ta sepela kulonguka mambu ya me tala bambisi to bandeke? Keti nge ta sepela kulonguka kubula miziki to mutindu ya kusala bifwanisu? Ntembe kele ve nde na Paladisu, beto ta vanda na mfunu ya bantu yina ke salaka ba plan ya banzo, ya bantu yina ke tungaka yo mpi ya bantu yina ke salaka bisalu ya bilanga. Ya kieleka, beto ta vanda mpi na mfunu ya lusadisu na bisalu ya nkaka, mu mbandu bisalu ya kulamba madia, ya kusala bisadilu yina beto ta vanda ti yo mfunu, ya kuyidika ntoto, disongidila bisalu ya kukuna banti mpi bintuntu. (Yez. 35:1; 65:21) Ntangu nge ta zinga mvula na mvula, nge ta vanda ti ntangu ya kulonguka bisalu yai yonso mpi bisalu mingi ya nkaka yina nge ke sepelaka ti yo.
12 Beto ta vanda na kiese mingi ya kuyamba bantu yina ta futumuka! (Bis. 24:15) Yindula mpi kiese yina beto ta vanda ti yo ya kulonguka mambu mingi ya me tala Yehowa na nzila ya bima mingi yina yandi me salaka. (Nk. 104:24; Yez. 11:9) Diambu ya kuluta mfunu, yindula kiese yina beto ta vanda ti yo ya kusambila Yehowa kukonda kusala masumu mpi kukonda kudiyangisa sambu na yo! Keti yo ta vanda mayele na kuvidisa luzingu yai ya kitoko kaka sambu na “kiese ya ntangu fioti ya disumu”? (Baeb. 11:25) Ata fioti ve! Yo me fwana nde beto sala bikesa bubu yai sambu na kubaka luzingu yai ya kitoko. Kima ya beto fwete vila ve kele nde, beto ta vanda diaka ve na mfunu ya kivuvu sambu na luzingu na Paladisu sambu nsuka-nsuka ntoto ta kuma Paladisu, kisika yina beto ta zinga mvula na mvula. Mambu yai yonso ta salama sambu Yehowa ke zolaka beto mingi mpi sambu yandi pesaka kimenga ya Mwana na yandi!
Bimvwama ya Kimpeve
Mbalula ya Nsi-Ntoto ya Mpa ya Kingelesi Yina Bo Tomisaka na 2013
Sambu na nki bo me sonika bakapu mingi bonso bapoemi? Bo sonikaka bitini mingi ya Biblia mutindu bo ke sonikaka bapoemi. Na bandinga ya bilumbu na beto, mbala mingi bantu yina ke sonikaka bapoemi ke sadilaka yina bo ke bingaka barime. Kansi ntangu bo vandaka kusala bapoemi na Kiebreo, mambu ya kuluta mfunu na yina me tala mutindu yo fwete basika kele mayele ya kufwanisa mambu (parallélisme) mpi ya kuswaswanisa mambu (contraste). Bo ke zwaka yina bo ke bingaka rime na nsadisa ya kutendula bangindu na mutindu ya mbote kansi ve na barime ya nkaka.
Bambalula ya Nsi-Ntoto ya Mpa yina basikaka ntete vandaka kusonika mambu ya kele mukanda ya Yobi mpi ya Bankunga na yina bo ke bingaka ba vers sambu na kumonisa nde na kisina, bo sonikaka yo sambu na kuyimba yo to kuvukila yo na ntu. Kusala mutindu yina vandaka kumonisa mutindu bo vandaka kusala mambu na yina me tala bapoemi. Yo ke sadisaka na kusimba mambu na ntu kukonda mpasi. Na Biblia yina basikaka na 2013, mukanda ya Bingana, ya Nkunga ya Salomo mpi bakapu mingi ya mikanda yina baprofete sonikaka, bo me sonikaka yo mpi na mutindu mosi buna ya bo ke bingaka ba vers sambu na kumonisa nde bo sonikaka yo mutindu bo ke sonikaka bapoemi mpi sambu na kumonisa pwelele mambu ya kele kiteso mosi mpi ya kele ya kuswaswana. Mu mbandu na Yezaya 24:2, konso linie kele ti mambu yina bo ke swaswanisa mpi ya ke yikama na mambu yina lutaka sambu na kubenda dikebi na dibanza yina ke monisaka nde ata muntu mosi ve lenda tina lusambisu ya Nzambi. Mpila yina ya kusonika mambu ke monisa nde nsoniki ya Biblia vandaka ve kaka kusuka na kuvutukila mambu. Yandi vandaka kusadila mayele ya kusonika ya bo vandaka kusadila na bapoemi sambu na kubenda dikebi na nsangu ya Nzambi.
Na Kiebreo, luswaswanu na kati ya mutindu ya bo ke sonikaka mambu mpila yo ke lombaka nde bo sonika (prose) mpi ya mutindu bo ke sonikaka yo sambu na kuyimba (poemi) ke vandaka ve ntangu yonso pwelele. Mutindu ya kusonika mambu lenda swaswana na kutadila konso mbalula. Bambaludi ke bakaka lukanu na yina me tala baverse ya fwete vanda na mutindu ya kusonika yina bo ke bingaka vers. Ya kieleka, baverse ya nkaka bo me sonikaka yo na mutindu yo ke lombaka nde bo sonika mambu, kansi ya nkaka bo me sonikaka yo bonso bapoemi mpi bo ke sadilaka mutindu ya kutuba ya kifwani, bangogo mutindu ya nkaka mpi bo ke fwanisaka mambu sambu na kubenda dikebi.
26 JANVIER–1er FÉVRIER
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI YEZAYA 28-29
Kumisa Yehowa na Munoko mpi na Ntima
ip-1 299 § 23
Yezaya Tubilaka na Ntwala ‘Diambu ya Kuyituka’ ya Yehowa
23 Bantwadisi ya mabundu ya Yuda ke tuba nde bo kele mayele na yina me tala mambu ya kimpeve, kansi bo me yambula Yehowa. Bo ke longa bangindu na bo ya luvunu na yina me tala mambu ya mbote mpi ya mbi sambu na kumonisa nde bo kele ve ti kifu. Mambu ya bo ke sala ke monisa nde bo kele ve ti lukwikilu mpi nde bo ke sala mambu ya mbi. Bo ke sala nde Nzambi kundima diaka ve bantu. Yehowa ta sala “mambu ya kuyituka” sambu na kulomba bo na kuvutula munoko sambu na luvunu na bo yina. Yandi ke tuba nde: “Bantu yai ke kwisa pene-pene na mono kaka na munoko mpi bo ke kumisa mono kaka na bikobo, kansi ntima na bo kele ntama kibeni ti mono; mpi boma na bo sambu na mono me simbama na bansiku ya bantu, yina bo me longaka bo. Yo yina, mono kele Muntu yina ta sala diaka mambu ya kuyituka sambu na bantu yai, ti mambu ya kuyituka na zulu ya mambu ya kuyituka; ebuna mayele ya bantu na bo ya mayele ta mana, mpi mayele ya kubakisa mambu ya bantu na bo ya mayele ta vanda ya kubumbana.” (Yezaya 29:13, 14) Ngangu mpi mayele yina Yuda ke tuba nde yandi kele ti yo ta fwa ntangu Yehowa ta sadila Babilone Ngolo ya Ntoto ya Mvimba sambu na kufwa dibundu na bo ya mvimba ya me pesaka Yehowa mukongo. Mambu ya mutindu mosi salamaka na mvu-nkama ya ntete, ntangu bamfumu ya Bayuda sadilaka mayele na bo mpi vidisaka dikanda nzila. Mambu ya mutindu mosi ta kumina mpi mabundu ya luvunu na bilumbu na beto.—Matayo 15:8, 9; Baroma 11:8.
Ata Kima Mosi Ve Lenda Budisa Muntu ya Lunungu Sakuba
7 Yezu teleminaka ti kikesa yonso bamfumu ya mabundu ya bilumbu na yandi sambu bo vandaka kulonga ve bantu mutindu ya mbote ya kusambila Yehowa. Mu mbandu, Yezu monisaka nde Bayuda vandaka bantu ya luvunu sambu bo vandaka kutula dikebi mingi na mutindu ya mbote ya kuyobisa maboko na bo kansi bo vandaka kusadisa bibuti na bo ve. (Mat. 15:1-11) Mbala ya nkaka mambu yina Yezu vandaka kutuba vandaka kuyitukisa balongoki na yandi. Yo yina, bo yulaka yandi nde: “Keti nge me zaba nde Bafarize bulaka sakuba ntangu bo waka mambu yina nge tubaka?” Yandi vutulaka nde: “Konso nti yina Tata na mono ya kele na zulu kunaka ve, bo ta tumuna yo. Beno bika bo. Bo kele bantwadisi yina kele meso ya kufwa. Ebuna kana kifwa-meso ke twadisa kifwa-meso, bo zole ta bwa na dibulu.” (Mat. 15:12-14) Yezu bikaka ve nde bikalulu ya bamfumu ya mabundu kukanga yandi nzila ya kutuba kieleka.
Landa Kuvanda Munzenza ya Yehowa Mvula na Mvula
8 Bantu yina ‘ke tubaka kieleka na ntima na bo’ ke lemfukilaka Nzambi ntangu bo kele ti bantu ya nkaka mpi ntangu bo kele bo mosi. (Yez. 29:13) Bo ke salaka mambu na masonga yonso. Muntu yina kele ve masonga lenda yantika kuyindula nde bansiku ya nkaka ya Yehowa kele ve ya mbote. (Yak. 1:5-8) Yandi lenda lemfukila ve Yehowa na mambu yina yandi ke yindula nde yo kele ve mfunu mingi. Diaka, kana yandi me mona nde ata kima mosi ve ya mbi me kumina yandi sambu yandi lemfukilaka ve Yehowa, yandi lenda yantika kusala mambu ya mbi kuluta. Ata yandi ke yindula nde yandi ke sadila Nzambi, Yehowa ta ndima ve lusambu na yandi. (Lon. 8:11) Yo yina, beto ke zolaka kuvanda masonga na mambu yonso.
Bimvwama ya Kimpeve
Sadila Minsiku ya Nzambi na Yina Me Tala Malafu
Keti mono ke nwaka malafu sambu na kumonisa nde mono kele ngolo? Na bisika ya nkaka, bantu ke nwaka malafu mingi mpi mbala na mbala. (1 Pie. 4:3) Kansi, tadila mambu yina 1 Bakorinto 16:13 ke songa beto na kusala. Yo ke tuba nde: “Beno bikala ya kusikama, beno telama ngolo na lukwikilu, beno vanda kikesa, beno kuma ngolo.” Keti malafu ke sadisaka kibeni muntu na kukuma ngolo? Ata fioti ve. Malafu lenda sala nde muntu kuyindula diaka ve mbote mpi yandi baka balukanu ya mbi. Yo yina, kunwa malafu mingi ke monisaka ve nde muntu kele ngolo, kansi yo ke monisaka nde yandi kele zoba. Yezaya 28:7 ke tubila muntu yina ke vila nzila sambu na malafu nde yandi ke tambula na lunziungu mpi yandi ke bula sakuba.
2-8 FÉVRIER
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI YEZAYA 30-32
Tula Ntima nde Yehowa Ta Tanina Nge
Yehowa Kele Kisika ya Beto Ketininaka
7 Sambu Yehowa kele kisika na beto ya kutinina, bangogo yai ke pesa beto kikesa mingi: “Yandi ta bumba nge bonso ndeke ke bumbaka bana na yandi na nsi ya mapapu, kuna nge ta vandaka mbote; [kwikama na yandi ta vanda dibaya ya nene yina ke taninaka muntu na batolo-tolo mpi kibaka ya ngolo ya lutaninu, NW].” (Nkunga 91:4) Nzambi ke taninaka beto, kaka mutindu mama to tata ya ndeke ke fikaka bana na yandi mapapu sambu na kutanina bo. (Yezaya 31:5) Ndeke ke fikaka bana na yandi mapapu sambu na kutanina bo na bambeni. Bonso bana ya bandeke, beto kele na nsi ya lutaninu ya mapapu ya kifwani ya Yehowa sambu beto me bumbanaka na organizasio na yandi ya kieleka ya Bukristu.—Ruti 2:12; Nkunga 5:1, 11.
Yehowa Ta Sadisa Nge na Bantangu ya Mpasi
13 Inki beto fwete sala?. Sala bikesa sambu na kuvanda ve nge mosi. Kana beto ke kudivandila, beto ta yantika kutula dikebi kaka na beto mosi mpi kuyindula kaka bampasi yina beto ke kutana ti yo. Yo lenda sala nde beto baka ve balukanu ya mbote. (Bing. 18:1) Ya kieleka, beto yonso ke zolaka kuvanda beto mosi. Mingi-mingi kana beto ke kutana ti bampasi ya ngolo. Kansi, kana beto ke kudivandila ntangu ya nda, beto lenda buya lusadisu ya bantu yina Yehowa ke sadila sambu na kusadisa beto. Yo yina ata yo lenda vanda mpasi, sala yonso sambu na kundima lusadisu ya bantu ya dibuta na nge, ya banduku mpi ya bankuluntu. Tadila bo bonso nzila yina Yehowa ke sadila sambu na kusadisa nge.—Bing. 17:17; Yez. 32:1, 2.
“Yandi Ta Kumisa Nge Ngolo”—Inki Mutindu?
19 Inki mutindu nge lenda kumisa kivuvu na nge ngolo? Mu mbandu, kana kivuvu na nge kele ya kuzinga mvula na mvula awa na ntoto, tanga mambu yina Biblia ke tubaka sambu na paladisu mpi yindula yo. (Yez. 25:8; 32:16-18) Yindula mutindu luzingu ta vanda na nsi-ntoto ya mpa. Kudimona kuna. Nge ke mona nani? Nge ke wa makelele ya nki? Inki mutindu nge ke wa? Tala bifwanisu ya ke monisaka paladisu na mikanda na beto to tala video ya nkunga mosi, mu mbandu Nsi-Ntoto ya Mpa, Yo Vandaka Pene-Pene, Yindula Ntangu Yina, sambu yo sadisa nge na kuyindula paladisu mbote. Kana beto ke yindula mingi kivuvu na beto ya kuzinga na nsi-ntoto ya mpa, bampasi na beto ta ‘zinga mingi ve mpi yo ta vanda ve kizitu.’ (2 Bak. 4:17) Yehowa ta pesa nge ngolo na nzila ya kivuvu yina yandi me pesaka nge.
Bimvwama ya Kimpeve
it “Dimpa” § 6
Dimpa
Ntendula ya Kifwani. Ngogo “dimpa,” mutindu bo me sadila yo na Biblia, ke vandaka ti bantendula mingi ya kifwani. Mu mbandu, Kalebi songaka bana ya Izraele yina vukanaka nde bantu ya Kanana vandaka ‘mampa sambu na bo,’ yo vandaka kutendula nde bana ya Izraele lendaka kununga bo kukonda mpasi mpi kununga yina ta sadisa bana ya Izraele mpi ta pesa bo kikesa. (Kut 14:9) Yo ke monana bonso nde Nkunga 80:5, yina ke tuba sambu na Yehowa Ngungudi ya Izraele nde: “Nge ke disa bo mansanga bonso dimpa na bo,” ke monisaka mpasi yina bantu ke waka kana Nzambi ke ndima bo ve. Biblia ke tuba mpi nde Yehowa ke pesa bantu na yandi “dimpa bonso mawa mpi masa bonso kuniokwama.” Ntembe kele ve Biblia ke tuba mpidina sambu na kutubila mambu yina bana ya Izraele ta kutana ti yo ntangu bo ta nwanisa bo.—Yez 30:20.
9-15 FÉVRIER
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI YEZAYA 33-35
“Yandi Kele Lutaninu ya Bantangu na Nge”
Yehowa Ta Sadisa Nge na Bantangu ya Mpasi
7 Diambu ya mpasi. Kana beto ke kutana ti diambu mosi ya mpasi, beto lenda kudiwa ve mbote, beto lenda yindula ve mbote to beto lenda kuka ve kusala mambu mutindu beto ke salaka dezia. Kaka mutindu mupepe ya ngolo ke nikisa-nikisaka maswa, beto mpi lenda wa bonso nde mpasi yina ke nikisa-nikisa beto. Mpangi Ana yina beto me tubila tubaka nde yandi kumaka kisaka-saka na nima ya lufwa ya bakala na yandi Luis. Yandi tubaka nde: “Bantangu ya nkaka, mono vandaka kuniokwama na mabanza mpi mono vandaka kudiwila mawa, mono vandaka mpi kuwa makasi mutindu yandi fwaka.” Diaka, mpangi Ana vandaka kudiwa yandi mosi mpi yandi vandaka kuwa makasi mutindu yandi vandaka kubaka balukanu na mambu yina mpangi Luis vandaka kusala mbote. Bantangu ya nkaka, yandi vandaka kuwa bonso nde yandi vandaka na nzadi yina mupepe ya ngolo ke bula. Inki mutindu Yehowa ta sadisa beto kana bampasi yina beto ke kutana ti yo ke dindisa beto?
8 Inki mutindu Yehowa ta sadisa beto? Yandi ke ndimisa beto nde yandi ta sadisa beto na kunikana ve ata fioti. (Tanga Nkunga 16:8.) Kana mupepe ya ngolo ke bula na nzadi, maswa lenda yantika kunikana-nikana ngolo kibeni mpi yo lenda vanda kigonsa. Yo yina, na bamaswa mingi, bo ke tulaka bima mosi yina ke vandaka bonso mapapu na balweka na yo sambu yo nikana-nikana ve kana mupepe ya ngolo ke bula. Yo ke salaka nde bantu yina kele na maswa kuvanda na lutaninu mpi bo sala voyage ya mbote. Kansi, bima yina ke salaka nde maswa kunikana-nikana ve kana maswa ke tambula. Mutindu mosi mpi, Yehowa ta tanina beto kana beto ke sadila yandi na mutindu ya mbote na bantangu ya mpasi.
Mutindu ya Kutanina Kiese na Ntangu ya Mpasi
10 Mambu yina beto lenda sala: Beto fwete lomba Yehowa mayele. Sambu na kutanina kiese na beto ntangu beto ke kutana ti bampasi, beto fwete lomba Yehowa mayele sambu yo sadisa beto na kubaka balukanu ya mbote. (Tanga Yakobo 1:5.) Inki beto fwete sala kana beto ke mona nde Yehowa ke pesa beto ve mvutu nswalu? Yakobo ke tuba nde beto fwete “landa kulomba” Nzambi. Yehowa ke monaka ve nde beto ke yangisa yandi kana beto ke landa kulomba yandi mayele. Yandi ta wila beto mpi ve makasi. Beto fwete lomba Tata na beto ya zulu mayele sambu na kukanga ntima na bampasi sambu yandi “ke kabaka mingi.” (Nk. 25:12, 13) Yandi ke monaka bampasi yina beto ke kutanaka ti yo, yandi ke kuditulaka na kisika na beto mpi yandi ke vandaka ti mpusa ya ngolo ya kusadisa beto. Ya kieleka, kuzaba mambu yai ke salaka nde beto vanda na kiese. Kansi, nki mutindu Yehowa ke pesaka beto mayele?
11 Yehowa ke pesaka beto mayele na nzila ya Ndinga na yandi. (Bing. 2:6) Sambu na kubaka mayele, beto fwete longuka Biblia mpi mikanda yina ke tendulaka yo. Kansi, beto fwete suka kaka ve na kuzaba mambu mingi. Beto fwete sadila mambu yina beto ke longuka. Yakobo sonikaka nde: “Beno kuma bantu yina ke lemfukaka na ndinga kansi bawi mpamba ve.” (Yak. 1:22) Kana beto ke sadila bandongisila ya Nzambi, beto ta kuma bantu yina ke tulaka ngemba, beto ta vanda ve makambu ngolo mpi beto ta vanda ti kikalulu ya kuwila bantu mawa. (Yak. 3:17) Bikalulu yai ta sadisa beto na kukanga ntima na bampasi yina beto ke kutana ti yo mpi na kutanina kiese.
ip-1 352-355 § 21-22
“Ata muntu mosi ve ya ke zingaka na insi ta tuba nde: ‘Mono ke bela’”
21 Ata mpidina, mambu yina Yezaya tubaka ke lungana mpi bubu. Bubu yai, bansadi ya Yehowa me belukaka dezia na kimpeve. Bo ke vandaka diaka ve na kimpika ya malongi ya luvunu mu mbandu dilongi ya ke tubaka nde moyo ke fwaka ve, dilongi ya Butatu Busantu, mpi dilongi ya bilungi ya tiya. Bo ke bakaka malongi yina ke sadisaka bo na kuvanda ti bikalulu ya mbote, malongi yina ke salaka nde bo sala diaka ve mambu ya mbi mpi yina ke sadisaka bo na kubaka balukanu ya mbote. Diaka na nsadisa ya kimenga ya Yezu Kristu, bo ke kumaka bunkete na meso ya Nzambi mpi bo ke vandaka ti kansansa ya mbote. (Bakolosai 1:13, 14; 1 Piere 2:24; 1 Yoane 4:10) Kubeluka yina ya kimpeve ke natilaka bo mambote na kinsuni. Mu mbandu mutindu Bakristu ke salaka ve pite mpi bo ke nwaka ve makaya yo vanda ya nki mutindu, bo ke kuditaninaka na bamaladi yina bantu ke bakaka na nzila ya kuvukisa nitu mpi na bakansare ya nkaka.—1 Bakorinto 6:18; 2 Bakorinto 7:1.
22 Diaka mambu yina Biblia ke tuba na Yezaya 33:24 ta lungana na kinsuni na nima ya Armagedoni na nsi-ntoto ya mpa. Ntangu Kimfumu ya Mesia ta yala, katula kubeluka ya kimpeve, bantu yonso ta belaka diaka ve. (Kusonga 21:3, 4) Ntangu fioti na nima ya ntangu yina bo ta fwa nsi-ntoto ya Satana, mambu bonso yina Yezu salaka ntangu yandi vandaka na ntoto ta salama ntangu yai na ntoto ya mvimba. Bifwa-meso ta mona, bantu yina waka ve ta wa, bikata ta tambula. (Yezaya 35:5, 6) Ebuna bantu yonso yina ta guluka na mpasi ya nene ta pesa maboko na kisalu ya nene yina ta salama ya kukumisa ntoto paladisu.
Bimvwama ya Kimpeve
Landa Kutambula na “Nzila ya Busantu”
8 Bantu ya nkaka lenda yindula nde: ‘Mambu yina yonso ke benda dikebi. Keti mambu yina kuminaka Bayuda na ntangu ya ntama ke tadila beto mpi bubu yai?’ Ee, yo ke tadila beto mpi sambu beto ke tambula na mutindu ya kifwani na “Nzila ya Busantu.” Yo vanda beto kele Bakristu yina bo me tulaka mafuta to “mameme ya nkaka,” beto fwete landa kutambula na “Nzila ya Busantu.” Yo ta sadisa beto na kulanda kusambila Yehowa bubu yai mpi na bilumbu ke kwisa ntangu Kimfumu na yandi ta natila beto mambote. (Yoa. 10:16) Banda na 1919 ya ntangu na beto, bantu mingi: babakala, bankento mpi bana me basikaka na kimpika na Babilone ya Nene, disongidila kimvuka ya mabundu yonso ya luvunu ya ntoto ya mvimba mpi bo me yantikaka kutambula na nzila yina ya kifwani. Ntembe kele ve nde nge kele na kati na bo. Bantu yantikaka kutambula na nzila yina bamvula 100 me luta kansi bo yantikaka kuyidika mambu ya me tala nzila yina ya kifwani bamvula mingi kibeni na ntwala.
16-22 FÉVRIER
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI YEZAYA 36-37
“Kuwa Boma Ve Sambu na Mambu Yina Nge Me Wa”
it “Ezekiasi” No. 1 § 14
Ezekiasi
Senakeribi Nungaka Ve Yeruzalemi. Kaka mutindu Ezekiasi yindulaka, Senakeribi bakaka lukanu ya kunwanisa Yeruzalemi. Basoda na yandi ziungaka Lakishi. Lakishi vandaka mbanza mosi ya vandaka ti bibaka ya nda mpi ya ngolo. Senakeribi tindaka basoda na yandi ya nkaka mpi bamfumu ya nkaka ya basoda na Yeruzalemi sambu na kusonga bo nde bo kudipesa na yandi. Rabshake (Rabshake vandaka ve zina ya muntu yai, kansi yo vandaka titre na yandi ya kisoda) muntu vandaka kinati-ndinga ya kimvuka yina. Yandi vandaka kutuba Ki-ebreo mbote. Yandi vandaka kuseka Ezekiasi na ndinga ya ngolo mpi yandi sosilaka Yehowa. Yandi tubaka ti lulendo yonso nde Yehowa ta gulusa diaka ve Yeruzalemi sambu banzambi ya bansi ya nkaka kukaka ve kugulusa bantu yina ke sambilaka bo na maboko ya ntotila ya Asiria.—2Bn 18:13-35; 2Bs 32:9-15; Yez 36:2-20.
ip-1 387 § 10
Lukwikilu ya Ntotila Mosi Me Nata Mambote
10 Na nima, Rabshake yibusaka Bayuda nde bo kele ve ti basoda ya kufwana. Yandi tubaka na lulendo yonso nde: “Mono ta pesa nge bampunda 2000 kana nge ta kuka kubaka ntalu ya kufwana ya bantu yina ke tambusaka bampunda sambu na kutambusa yo.” (Yezaya 36:8) Keti yo kele kibeni mfunu nde Bayuda yina bo me longaka kunwana bitumba na bampunda kuvanda mingi to fioti? Ve, sambu luguluku ya Yuda ke tadila ve mingi ya basoda yina bo kele ti bo. Bingana 21:31 ke tendula mambu mutindu yai: “Bo ke yidikaka mpunda sambu na kilumbu ya bitumba, kansi luguluku ke katukaka na Yehowa.” Ebuna Rabshake ke tuba nde lusakumunu ya Yehowa kele na bantu ya Asiria kansi ve na Bayuda. Yandi monisaka nde kana yo vandaka ve mutindu yina, Yehowa zolaka ve kubika nde basoda ya Asiria kubotula bambanza mingi ya Yuda.—Yezaya 36:9, 10.
ip-1 388 § 13-14
Lukwikilu ya Ntotila Mosi Me Nata Mambote
13 Rabshake vandaka kutuba mambu mingi sambu na kulembisa bantu ya Yeruzalemi. Yandi tubaka diaka kima ya nkaka. Yandi songaka Bayuda nde bo ndima ve mambu yina Ezekiasi ke tuba nde: “Yehowa ta gulusa beto.” Rabshake yibusaka Bayuda nde banzambi ya Samaria kangaka ve basoda ya Asiria nzila ya kununga makanda kumi. Ebuna banzambi ya makanda ya nkaka zole yina basoda ya Asiria nungaka salaka inki? Yandi yulaka nde: “Wapi banzambi ya Amati mpi ya Arpadi? Wapi banzambi ya Sefarvayimi? Keti bo me gulusaka Samaria na maboko na mono?”—Yezaya 36:18-20.
14 Rabshake ke sambilaka banzambi ya luvunu. Ya kieleka, yandi ke bakisa ve nde luswaswanu kele ya nene na kati ya Samaria mbanza yina me pesaka Yehowa mukongo mpi ya Yeruzalemi. Banzambi ya luvunu ya Samaria vandaka ve ti ngolo ata fioti, yo yina bo kukaka ve kugulusa kimfumu ya makanda kumi. (2 Bantotila 17:7, 17, 18) Kansi na nsi ya luyalu ya Ezekiasi, Yeruzalemi yambulaka banzambi ya luvunu mpi kumaka diaka kusadila Yehowa. Mimonisi yina tatu ya Yuda ke mona ve mfunu ya kutendudila Rabshake mambu yina. Biblia ke tuba nde: “Bo bikalaka pima mpi bo vutudilaka yandi ve ata ngogo mosi, sambu ntotila tubaka nde, ‘Beno fwete pesa yandi ve mvutu.’” (Yezaya 36:21) Eliakimi, Shebna, mpi Yoa vutukaka na Ezekiasi mpi bo songaka yandi mambu yina Rabshake tubaka.—Isaiah 36:22.
Bimvwama ya Kimpeve
it “Nsinga ya Bo Ke Tulaka na Munoko ya Mpunda” § 4
Nsinga ya Bo Ke Tulaka na Munoko ya Mpunda
Yehowa songaka Ntotila Senakeribi ya Asiria nde: “Mono ta tula ndobo na mono na mbombo na nge mpi nsinga na mono ya bo ke tulaka na munoko ya mpunda na munoko na nge, ebuna mono ta vutula nge na nzila yina nge kwisilaka.” (2Bn 19:28; Yez 37:29) Senakeribi yambulaka kuziunga Yeruzalemi mpi yandi vutukaka na Ninive. Ntangu yandi kumaka kuna, bana na yandi mosi fwaka yandi. Kana yandi vutukaka na Ninive, yo vandaka ve na luzolo na yandi mosi kansi Yehowa muntu salaka buna. (2Ki 19:32-37; Isa 37:33-38) Yehowa ke yalaka bambeni na yandi kaka mutindu muntu ke yalaka mbisi mosi na nsadisa ya nsinga. Yo kele mutindu yina ya Yehowa ke tulaka nsinga ya bo ke tulaka na munoko ya mpunda na munoko ya bambeni na yandi.—Yez 30:28.
23 FÉVRIER–1er MARS
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI YEZAYA 38-40
“Bonso Ngungudi, Yandi Ta Keba Mameme na Yandi”
Mambu Yina Biblia Ke Monisa Sambu na Munkwa na Yo
3 Tanga Yezaya 40:8. Ndinga ya Nzambi ke pesaka bantu ya kwikama lutwadisu ya mayele banda bamvula mingi. Inki mutindu? Bo sonikaka Masonuku bamvula mingi na ntwala mpi bo sonikaka yo na bima yina ke bebaka. Yo yina beto kele ve ata ti rulo mosi ya kisina bubu yai. Kansi Yehowa salaka yonso sambu bantu kusala bakopi ya Masonuku ya Santu. Ata bantu yina salaka bakopi vandaka bantu ya kukonda kukuka, bo tulaka dikebi mingi ntangu bo vandaka kusala yo. Muntu mosi ya mayele tubaka sambu na Masonuku ya Kiebreo nde: “Kele ve ata ti mukanda mosi ya ntama yina bo me salaka bakopi na yo mbote-mbote bonso Biblia.” Ata bantangu mingi lutaka to ata bima yina bo sadilaka sambu na kusonika Masonuku bebaka mpi ata bantu yina salaka bakopi na yo vandaka bantu ya kukonda kukuka, beto fwete ndima kibeni nde mambu yina beto ke tangaka na Biblia me katukaka na Yehowa, Munkwa na yo.
4 “Konso dikabu ya mbote mpi konso kado ya kukuka” ke katukaka na Yehowa. (Yak. 1:17) Biblia kele mosi na kati ya makabu ya kuluta mbote yina Yehowa me pesaka beto. Kana muntu mosi me pesa beto dikabu, yo ke monisa nde muntu yina me zaba beto mpi bampusa na beto mbote. Yo kele mpi mutindu mosi sambu na Muntu yina pesaka beto Biblia. Beto ke longukaka mambu mingi ya me tala Yehowa ntangu beto ke tadilaka mbote dikabu yango. Beto ke bakisaka nde yandi ke zabaka beto mpi yandi ke zabaka mbote bampusa na beto. Disolo yai ta tubila mambu yina beto lenda longuka na Biblia ya me tala bikalulu tatu ya Yehowa: mayele, lunungu mpi zola. Beto tadila ntete mutindu Biblia ke monisaka nde Nzambi kele mayele.
Ngolo ya Kutanina—“Nzambi Kele Kisika Yina Beto ke Tininaka”
7 Yehowa ke kudifwanisaka ti ngungudi sambu na kundimisa beto nde yandi kele ti mpusa ya ngolo ya kutanina beto. (Ezekiele 34:11-16) Yibuka mambu yai ya Yezaya 40:11 ke tuba sambu na Yehowa, mutindu beto longukaka yo na Kapu 2: “Yandi ke talaka bantu na yandi bonso muntu ke talaka mameme na yandi. Yandi ke tulaka yo kisika mosi, yandi ke bakaka bana-mameme na maboko na yandi.” Nki mutindu mwana-dimeme zolaka kukuma na “maboko” ya ngungudi—disongidila, na ntulu to na kitini ya lele ya zulu yina vandaka ti poshe ya kunatila bima? Mwana-dimeme lenda pusana pene-pene ya ngungudi, ata nkutu kubula ntu na yandi malembe na dikulu ya ngungudi. Kansi, ngungudi muntu fwete nieka, kubaka mwana-dimeme mpi kutanina yandi na maboko. Yai kele kifwani mosi ya kitoko ya ke monisa luzolo ya Ngungudi ya Nene ya kutanina beto!
“Yandi Ke Pesaka Ngolo na Muntu Yina Me Lemba”
4 Tanga Yezaya 40:26. Ata muntu mosi ve lenda tanga bambwetete. Bantu ya siansi ke tubaka nde kaka na galaksi na beto bambwetete lenda vanda bamiliare 400. Kansi Yehowa me pesaka bambwetete yonso bazina. Yo ke longa beto nki sambu na Yehowa? Kana Yehowa ke tudilaka bambwetete dikebi, yo ke ndimisa nge nde yandi ke tudilaka nge dikebi mingi kibeni! Nge ke sadilaka yandi kaka ve sambu nge fwete sala yo kansi sambu nge ke zolaka yandi. (Nkunga 19:1, 3, 14) Tata na beto ya zola me zaba mambu na nge yonso. Biblia ke tuba nde “ata nsuki ya ntu na beno, yandi ke tangaka yo yonso.” (Matayo 10:30) Yehowa ke zolaka nde beto zaba nde yandi “me zaba mambu yina bantu ya kukonda kifu ke kutanaka ti yo.” (Nkunga 37:18) Ya kieleka, Yehowa ke monaka bampasi yonso ya nge ke kutanaka ti yo mpi yandi lenda pesa nge ngolo ya me fwana sambu na kukangila yo ntima.
5 Tanga Yezaya 40:28. Yehowa kele Nto ya ngolo yonso. Mu mbandu, beto tadila ngolo yina yandi me tulaka na ntangu. David Bodanis, muntu mosi ya siansi, tubaka nde na konso sekonde tiya (énergie) yina ntangu ke basisaka kele kiteso mosi ti yina bamiliare ya babombe ke basisaka. Muntu ya nkaka ya mayele tubaka nde tiya yina ntangu ke basisaka na sekonde mosi me fwana na kusadisa bantu yonso na ntoto ya mvimba na nsungi ya bamvula 200000. Ntembe kele ve nde Yehowa yina me tulaka ngolo na ntangu, lenda pesa beto ngolo ya kukanga ntima na bampasi.
6 Tanga Yezaya 40:29. Kusadila Yehowa ke pesaka beto kiese mingi. Yezu songaka balongoki na yandi nde: “Beno baka vangu na mono na mapeka na beno.” Yandi yikaka nde: “Beno ta baka kikesa sambu na beno mosi. Sambu vangu na mono kele mpasi ve na kunata mpi kizitu na mono kele kilo ve.” (Matayo 11:28-30) Diambu yai kele kieleka! Bantangu ya nkaka, kukwenda na balukutakanu to na kisalu ya kusamuna ke vandaka pete ve. Kansi beto ke kudiwaka nki mutindu ntangu beto ke vutukaka? Beto ke kumaka kikesa mpi ke vandaka ya kuyilama sambu na kukanga ntima na bampasi. Ya masonga, vangu ya Yezu kele mpasi ve.
Bimvwama ya Kimpeve
Sambu na Nki Zina ya Yehowa Fwete Vanda Mfunu Mingi Sambu na Beto?
12 Profete Yezaya tubaka nde muntu mosi ta “yidika nzila ya Yehowa.” (Yez. 40:3) Inki mutindu mambu yai lunganaka? Yoane mbotiki yidikaka nzila sambu na Yezu yina kwisaka na zina ya Yehowa mpi tubaka na zina yango. (Mat. 3:3; Mar. 1:2-4; Luka 3:3-6) Yezaya tubaka mpi diaka nde: “Nkembo ya Yehowa ta monana.” (Yez. 40:5) Inki mutindu yo lunganaka? Ntangu Yezu kwisaka na ntoto, yandi monisaka bikalulu ya Yehowa na mutindu ya kukuka mpi yo vandaka bonso nde Yehowa yandi mosi muntu kwisaka na ntoto. (Yoa. 12:45) Yo yina, beto ke landaka mbandu ya Yezu ntangu beto ke kotilaka zina ya Tata na yandi mpi ke santisaka yo na mambu yina beto ke tubaka mpi ke salaka.