Gũtĩa Andũ

MAANDĨKO matwĩraga ‘tũtĩage andũ othe’ na ‘tũtikanacambie mũndũ o na ũrĩkũ.’ (1 Pet. 2:17; Tit. 3:2) Ma nĩ atĩ, mũndũ o wothe tũcemanagia nake ‘ombirũo na mũhianĩre wa Ngai.’ (Jak. 3:9) Gũtirĩ mũndũ ũtaakuĩrĩirũo nĩ Kristo. (Joh. 3:16) Andũ othe marĩ na kĩhooto gĩa kũigua ũhoro ũrĩa mwega nĩguo mawathĩkagĩre makaahonokio. (2 Pet. 3:9) Andũ amwe nĩ mabataraga gĩtĩo kĩa mwanya nĩ ũndũ wa gũkorũo na ngumo kana ũnene mũna.

Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma andũ amwe mage kuonania gĩtĩo kĩrĩa Bibilia ĩtwĩraga tuonanie? Ũndũire wa kũndũ no ũkorũo wonanĩtie atĩ kũrĩ andũ magĩrĩirũo kũheo gĩtĩo nĩ ũndũ wa kĩrathi, rangi, mwĩrĩ, mĩaka, ũtonga, kana igweta rĩao. Gũtherema kwa ungumania wa atongoria thirikari-inĩ nĩ gũtũmĩte andũ magĩre ũnene gĩtĩo. Mabũrũri-inĩ mamwe andũ makoragwo na mĩtangĩko mĩingĩ, rĩngĩ na rĩngĩ marutaga wĩra mathaa maingĩ nĩguo mone tu mabataro mao, na magakorũo marigicĩirio nĩ andũ matarĩ na gĩtĩo. Andũ ethĩ nĩ mahatĩkagwo nĩ arata manyitanĩre kũremera arutani amwe na atongoria angĩ. Aingĩ mathũkagio nĩ tabarĩra cia TV iria cionanagia ũrĩa ciana ihĩngĩcaga aciari na ikamatongoria. Nĩ tũkũbatara gwĩkĩra kĩyo gũtooria mĩerekera ta ĩyo ya gũkũ thĩ ndĩgatũme twagĩre arĩa angĩ gĩtĩo. Tũngĩhe andũ gĩtĩo, ũrĩkoragũo ũrĩ ũndũ mũhũthũ kwaranĩria nao.

Njĩra cia Gĩtĩo. Mũndũ ũraruta wĩra wa kĩĩndini erĩgagĩrĩrũo onanie gĩtĩo na njĩra ya kwĩhumba wega na gũkorũo na ciĩko njega. Mĩtugo ĩrĩa ĩtĩkĩrĩkĩte kũndũ kũmwe no yage gwĩtĩkĩrĩka kũndũ kũngĩ. Kũrĩ kũndũ andũ monaga arĩ kwaga gĩtĩo mũndũ kwarĩria ũrĩa ũngĩ ekĩrĩte ngobia kana aikĩtie guoko mũhuko. Kũndũ kũngĩ nakuo, andũ no mone mũtugo ũcio ũrĩ mwĩtĩkĩrĩku. Wĩcirie ũhoro wa mawoni ma andũ kwanyu nĩguo ndũkamarakarie. Gwĩka ũguo no gũgũteithie wĩtheme mĩhĩnga ĩrĩa ĩngĩgiria ũkorũo na moimĩrĩro mega wĩra-inĩ wa kũhunjia.

Ningĩ ũndũ ũcio nĩ ũhutĩtie njĩra itũ ya kwarĩria arĩa angĩ, makĩria arĩa akũrũ. Wonekaga ũrĩ wagi wa gĩtĩo andũ ethĩ gwĩta andũ agima na rĩĩtwa, atangĩkorũo mahetwo rũtha meke ũguo. Kũndũ kũmwe ningĩ ti wega andũ agima gwĩta mũgeni na rĩĩtwa rĩake rĩa mbere. Ningĩ thiomi-inĩ ingĩ andũ makĩenda kuonia mũndũ mũkũrakũrũ gĩtĩo kana mũtongoria mahũthagĩra kiugo kĩa ũingĩ “inyuĩ” kana ciugo ingĩ.

Mĩtugo ya Gĩtĩo. Thĩinĩ wa ndũrĩrĩ imwe kwaga gũtindanĩrĩra na mũndũ mwacemania nake njĩra-inĩ kana ũkĩingĩra mũciĩ, nĩ ũndũ wonagwo ũrĩ mũũru. Wagĩrĩirũo nĩ kũmũgeithia ngeithi nguhĩ, kũmũcanjamũkĩra, kana kũinainia mũtwe. Kwaga gũtindanĩra na mũndũ kuonagwo arĩ kwaga gĩtĩo.

O na kũrĩ ũguo, andũ amwe no mone ta wamahũthia o na watindanĩra nao. Nĩkĩ? Tondũ mahota gwĩciria ndũnarũmbũyania nao marĩ mũndũ kĩũmbe. Nĩ mũtugo wa andũ kwaria ũhoro wa arĩa angĩ makĩhũthĩra mawathe mao ma mwĩrĩ. Kaingĩ andũ arĩa marĩ na mawathe ma kĩĩmwĩrĩ nĩ mahũthagio. Ĩndĩ, Kiugo kĩa Ngai nĩ gĩtuonetie ũrĩa twagĩrĩirũo gwĩkĩra andũ ta acio na njĩra ya gĩtĩo na wendo. (Mat. 8:2, 3) Ithuothe nĩ tũkoragwo na mawathe moimanĩte na mehia ma Adamu. Hihi no ũigue ũtĩĩtwo angĩkorũo hingo ciothe andũ makĩaria ũhoro waku magwĩtanagia na mawathe maku? Na githĩ to wende andũ magũkuruhithanagie na ngumo nyingĩ njega iria ũkoragwo nacio?

Ningĩ kuonania gĩtĩo nĩ kũhutĩtie gũtĩa ũnene thĩinĩ wa famĩlĩ. Thĩinĩ wa kũndũ kũmwe nĩ wega kwaria na mũtwe wa famĩlĩ mbere ya kũhunjĩria andũ arĩa angĩ thĩinĩ wa mũciĩ ũcio. O na gũtuĩka nĩ Jehova ũtũheete wĩra wa kũhunjia, nĩ tũmenyaga atĩ aciari nĩo maheetwo nĩ Ngai wĩra wa kũruta, kũrũithia, na gũtongoria ciana ciao. (Ef. 6:1-4) Nĩ ũndũ ũcio, rĩrĩa twaingĩra thĩinĩ wa mũciĩ, kaingĩ nĩ wega kwamba kwaria na aciari mbere ya kũhunjĩria ciana.

Nĩ ũndũ wa ũmenyeru ũrĩa andũ akũrũ makoragwo naguo no mũhaka maheo gĩtĩo. (Ayub. 32:6, 7) Kũririkana ũndũ ũcio nĩ gwateithirie mũirĩtu ũmwe painia thĩinĩ wa Sri Lanka ũrĩa wahunjĩirie mũthuri mũkũrũ. Mũthuri ũcio akĩamba kũrega na akiuga ũũ: “Mũndũ mũnyinyi tawe angĩhota atĩa kũnduta Bibilia?” Ĩndĩ mũirĩtu ũcio akĩmũcokeria ũũ: “Ma nĩ atĩ, ndinoka gũkũruta, ndoka gũkwĩra ũndũ ndĩrutĩte ũkangenia mũno nginya ngona atĩ no mũhaka njĩrage arĩa angĩ.” Macokio ma gĩtĩo ma painia ũcio magĩtũma mũthuri ũcio ende kũigua makĩria. “Kĩnjĩre, ũrerutire atĩa?” Mũirĩtu ũcio akĩmwĩra ũũ: “Nĩ ndĩrutĩte ũrĩa kũngĩhoteka mũndũ atũũre tene na tene.” Mũthuri ũcio mũkũrũ akĩambĩrĩria kwĩruta Bibilia na Aira a Jehova. Ti andũ othe akũrũ marĩrĩgagĩrĩra kũheo gĩtĩo ta kĩu, ĩndĩ aingĩ nĩ marĩkenagĩra.

O na kũrĩ ũguo, nĩ ũndũ mũhũthũ gũkĩria njano harĩ kuonania gĩtĩo. Thĩinĩ wa icigĩrĩra cia Pacific na kũndũ kũngĩ, kũhũthĩra ciugo cia gĩtĩo ũkĩarĩria cibũ kana athuri a itũũra no gũteithie Aira a Jehova mathikĩrĩrio na magĩe na mweke wa kũhunjĩria atongoria acio na raiya ao. O na kũrĩ ũguo, ti wega gwĩkĩra gĩtĩo kĩu ngĩnĩiya na ngotoko. (Thim. 29:5) Ningĩ rũthiomi no rũkorũo na marĩĩtwa ma gĩtĩo ma ũnene, no ti wega Akristiano kũmahũthĩra na njĩra ĩkĩrĩtie njano.

Gĩtĩo Ũkĩruta Mĩario. Bibilia ĩtwĩraga tũtaaragĩrie andũ ũhoro wa kĩrĩgĩrĩro gitũ ‘tũhoreire, na twĩ na gĩtĩo kĩingĩ.’ (1 Pet. 3:15) Kwoguo-rĩ, o na angĩkorũo no tũhĩke kũrũnga mawoni matagĩrĩire ma mũndũ-rĩ, na githĩ ti wega gwĩka ũguo na njĩra ĩtekũmwagĩra gĩtĩo? Na githĩ ti wega kũmũthikĩrĩria tũrĩ na wetereri, na kũngĩhoteka tũmũũrie gĩtũmi gĩake gĩa gũkorũo na mawoni ta macio, tũcoke tũmũrũmbũiye tũkĩmuonia ihooto kuma Maandĩko-inĩ?

Gĩtĩo ta kĩu ningĩ nĩ kĩagĩrĩirũo kuoneka rĩrĩa mũndũ araruta mĩario. Mwaria ũheete athikĩrĩria gĩtĩo ndangĩtĩkĩra kũmakũũma kana gũtũma mecirie ta arenda kuuga: “No mwĩke ũũ angĩkorũo nĩ mũkwenda.” Kwaria na njĩra ta ĩyo nĩ kũragaga andũ ngoro. Na githĩ ti wega makĩria kuona athikĩrĩria marĩ andũ mendete Jehova na marĩ na wendi wa kũmũtungatĩra! Twagĩrĩirũo kwĩgerekania na Jesu harĩ kuonania ũtaũku rĩrĩa tũrahangʼania na arĩa mangĩkorũo matarĩ na hinya kĩĩroho, matarĩ na ũmenyeru, kana matahũthagĩra ũtaaro wa Bibilia na ihenya.

Athikĩrĩria nĩ mekuona atĩ mwaria nĩ aramahe gĩtĩo angĩkorũo nĩ ekwĩĩkĩra hamwe na andũ arĩa marabatara kũhũthĩra ũtaaro wa Kiugo kĩa Ngai makĩria. Kwoguo harĩ bata gwĩthema gũikara ũkĩhũthagĩra kiugo “inyuĩ” rĩrĩa ũronania ũrĩa maandĩko mangĩhũthĩrũo. Kwa ngerekano ta rora ngũrani ya kĩũria “Hihi nĩ ũreka o ũrĩa wothe ũngĩhota?” na ciugo “Nĩ wega mũndũ o mũndũ thĩinĩ witũ kwĩyũria ũũ: ‘Hihi nĩ ndĩreka ũrĩa wothe ingĩhota?’” Ciũria icio cierĩ iroiga o ũndũ ũmwe, ĩndĩ kĩa mbere kĩronania atĩ mwaria ndareiga hamwe na athikĩrĩria ake. Gĩa kerĩ kĩrekĩra o mũndũ ngoro, nginya mwaria, athuthurie maũndũ make na mĩerekera yake.

Wĩtheme kũgweta ũndũ atĩ no getha athikĩrĩria matheke. Gwĩka ũguo no gũtũme ndũmĩrĩri ya Bibilia yagĩrũo gĩtĩo. Ma nĩ atĩ, nĩ twagĩrĩirũo gũkenera ũtungata witũ harĩ Ngai. No kũhoteke icunjĩ imwe cia ũhoro ũrĩa tũraarĩrĩria irĩ na maũndũ ma gũthekania. No gũcenjia maũndũ ma bata matuĩke maũndũ ma gũthekania kuonanagia kwagĩra athikĩrĩria o hamwe na Ngai gĩtĩo.

Reke hingo ciothe ciĩko, ciugo, na njĩra citũ cia kwaria, cionanagie atĩ nĩ tuonaga andũ arĩa angĩ o ta ũrĩa Jehova atũrutĩte tũmonage.