RŨGANO RWA ŨTŨŨRO
Mĩaka 50 Ũtungata-inĩ wa Mahinda Mothe Mwena wa Rũgongo wa Finland
“Nĩ ũndũ mũhũthũ harĩ we kũpainia. Aciari aku erĩ nĩ Aira a Jehova, na no magũteithĩrĩrie,” ũguo nĩguo twerire mũrata witũ ũmwe warĩ ũtungata-inĩ wa mahinda mothe. Nake akiuga, “Ta thikĩrĩriai! Ithe witũ nĩ ũmwe.” Eendaga gũtũririkania ũndũ wa bata: Ithe witũ wa igũrũ nĩ arũmbũyagia ndungata ciake na agaciĩkĩra hinya. Nĩ ma, nĩ tuonete atĩ ũndũ ũcio nĩ wa ma kuumana na maũndũ marĩa twĩyoneire ũtũũro-inĩ.
TWACIARĨTWO tũrĩ ciana ikũmi na twaikaraga mĩgũnda-inĩ mwena wa Rũgongo wa Ostrobothnia, Finland. Twarĩ anyinyi hĩndĩ ya Mbaara ya Kerĩ ya Thĩ. O na gũtuĩka twaikaraga kũraya na kũrĩa mbaara yarũagĩrũo, moimĩrĩro mayo nĩ maatũhutirie mũno. Rĩrĩa taũni iria ciarĩ hakuhĩ cia Oulu na Kalajoki ciahũũrirũo na mbomu ũtukũ, tuonire igũrũ rĩatunĩha. Aciari aitũ nĩ maatwĩraga atĩ tuona ndege cia mbaara igũrũ twĩhithe na ihenya mũno. Nĩkĩo rĩrĩa Tauno, mũrũ wa maitũ ũrĩa mũkũrũ aatwĩrire ũhoro wĩgiĩ paradiso ĩtagaakorũo na wagi wa kĩhooto gũkũ thĩ, nĩ twakenire mũno.
Tauno eerutire ũhoro wa ma e wa mĩaka 14 kũgerera mabuku ma Arutwo a Bibilia. Rĩrĩa Mbaara ya Kerĩ ya Thĩ yaambĩrĩirie, nĩ aaregire ũtungata wa mbirarũ tondũ wa thamiri yake ĩrĩa yamenyeretio nĩ Bibilia na akĩohwo. Arĩ njera nĩ aaherithirio mũno. Ũndũ ũcio weekĩrire hinya makĩria itua rĩake rĩa gũtungatĩra Jehova, na thutha wa kũrekererio aarĩ na kĩyo o na gũkĩra mbere ũtungata-inĩ. Kĩonereria gĩake kĩega nĩ gĩatwĩkĩrire ngoro gũthiaga mĩcemanio ya Aira a Jehova ĩrĩa yeekagĩrũo itũũra-inĩ twarigainie. Ningĩ nĩ twathiaga irũrũngano-inĩ, o na gũtuĩka ndwarĩ ũndũ mũhũthũ kũiga mbeca cia kũigana gũthiĩ kuo. Twakũragia itũngũrũ, tũgatua ndare, na tũgatumĩra andũ nguo. Na tondũ twakoragwo na mawĩra maingĩ mũgũnda-inĩ witũ, tũtingĩathire kĩrũrũngano-inĩ tũrĩ hamwe, kwoguo twathiaga o mũndũ riita rĩake.
Kuuma ũmotho: Matti (baba), Tauno, Saimi, Maria Emilia (mami), Väinö (kaana), Aili, na Annikki mwaka wa 1935
Ma cia Bibilia iria twerutire ciĩgiĩ Jehova na muoroto wake nĩ ciatũmire tũmwende mũno, na tũgĩtua itua rĩa kũmwĩyamũrĩra. Ithuerĩ twabatithirio mwaka wa 1947—Annikki arĩ wa mĩaka 15 na Aili mĩaka 17. O nake mwarĩ wa maitũ Saimi aabatithirio mwaka o ũcio. Ningĩ nĩ twerutire Bibilia na mwarĩ wa maitũ wĩtagwo Linnea, warĩ mũhiku. We na famĩlĩ yake o nao magĩtuĩka Aira a Jehova. Thutha wa kũbatithio nĩ tweigĩire muoroto wa gũtungataga tũrĩ mapainia a hĩndĩ ya rũtha (kana a gũteithĩrĩria) rĩmwe na rĩmwe.
KŨINGĨRA ŨTUNGATA-INĨ WA MAHINDA MOTHE
Kuuma ũmotho: Eeva Kallio, Saimi Mattila-Syrjälä, Aili, Annikki, na Saara Noponen mwaka wa 1949
Mwaka wa 1955, nĩ twathamĩire taũni yarĩ rũgongo ĩĩtagwo Kemi. O na gũtuĩka ithuerĩ twarutaga wĩra wa hĩndĩ ciothe, no twendaga gũtuĩka mapainia ĩndĩ tũkona ta tũtarĩhotaga kuona mabataro. Tuonaga ta twagĩrĩirũo kwamba kũiga mũigana mũna wa mbeca. Hĩndĩ ĩyo nĩrĩo twaririe na mwarĩ wa Ithe witũ ũrĩa ũkũgwetetwo hau kabere. Ũndũ ũcio ũgĩtũteithia kuona atĩ nĩguo tũtungatĩre Jehova hĩndĩ ciothe, tũtiabataraga kwĩhoka indo citũ tu kana ũteithio wa famĩlĩ itũ. Ũndũ ũrĩa wa bata makĩria nĩ kwĩhoka Ithe witũ wa igũrũ.
Tũrĩ rũgendo-inĩ tũgĩthiĩ kĩrũrũngano mwaka wa 1952. Kuuma ũmotho: Annikki, Aili, Eeva Kallio
Hĩndĩ ĩyo nĩ twaigĩte mbeca cia kũigana gũtũrũgamĩrĩra mĩeri ĩĩrĩ. O na gũtuĩka twarĩ o na guoya, kũrĩ Mĩĩ 1957, tũkĩũria twĩtĩkĩrio tũgatungate tũrĩ mapainia mĩeri ĩĩrĩ taũni-inĩ ya Pello thĩinĩ wa Lapland. Thutha wa mĩeri ĩĩrĩ, mbeca ciothe iria tweigĩire ciarĩ o ho, kwoguo tũkĩũria tũtungate mĩeri ĩngĩ ĩĩrĩ. Thutha wa mĩeri ĩyo ĩĩrĩ, mbeca icio ciothe ciarĩ o ho, nĩ ũndũ ũcio tũkĩgĩa na ma biũ atĩ Jehova nĩ arĩtũrũmbũyagia. Tũtungatĩte tũrĩ mapainia mĩaka 50, na mbeca iria tweigĩire irĩ o ho! Tweciria ũhoro ũcio, tuonaga ta Jehova akoretwo agĩtũnyita guoko agatwĩra ũũ: ‘Tigai gwĩtigĩra, amu nĩ ngũmũteithia.’—Isa. 41:13.
Tũtungatĩte tũrĩ mapainia mĩaka 50, na mbeca iria tweigĩire irĩ o ho!
Kaisu Reikko na Aili marĩ ũtungata-inĩ
Mwaka wa 1958, mũrori witũ wa mũthiũrũrũko nĩ aatũririe tũgatungate tũrĩ mapainia a mwanya Sodankylä, o kũu Lapland. Hĩndĩ ĩyo, mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe tu nowe warĩ Mũira wa Jehova kũu. Eerutĩte ũhoro wa ma na njĩra ya magegania mũno. Kahĩĩ gake gaathiĩte na kĩrathi kĩao gũceera Helsinki taũni nene ya Finland. Rĩrĩa maceerangaga taũni-inĩ ĩyo, kahĩĩ kau gakĩheo ngathĩti ya Mũrangĩri nĩ mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe mũkũrũ, na agĩkera gatwarĩre mami wao. Kahĩĩ kau noguo geekire, na o narua nyina agĩkũũrana atĩ ngathĩti ĩyo yarĩ na ũhoro wa ma.
Twakomborire nyũmba yaakĩtwo igũrũ rĩa gĩthĩi kĩa mbaũ, na noyo twekagĩra mĩcemanio. Mbere-inĩ, twacemanagia tu tũrĩ ithuerĩ hamwe na mwarĩ ũcio wa Ithe witũ na mũirĩtu wake. Twathomaga maũndũ marĩa marĩ mũtaratara-inĩ wa kiumia kĩu hamwe. Thutha ũcio, mũthuri ũmwe werutĩte Bibilia na Aira a Jehova akĩandĩkwo gĩthĩi-inĩ kĩu. Me na famĩlĩ yake makĩambĩrĩria gũka mĩcemanio. Thutha wa ihinda, we na mũtumia wake makĩbatithio. Mũrũ wa Ithe witũ ũcio akĩambĩrĩria gũtongoria mĩcemanio. Ningĩ, andũ angĩ maarutaga wĩra gĩthĩi-inĩ kĩu makĩambĩrĩria gũka mĩcemanio na magĩtĩkĩra ũhoro wa ma. Mĩaka ĩigana ũna thutha ũcio, gĩkundi gitũ nĩ gĩakũrĩte nginya gĩgatuĩka kĩũngano.
MORITŨ
Ndwakoragwo ũrĩ ũndũ mũhũthũ gũthiĩ kũndũ kũraya kũhunjia. Hĩndĩ ya riũa, twathiaga magũrũ, na mĩithikiri, kana na tũtarũ nĩguo tũkinyĩre andũ gĩcigo-inĩ gitũ. Makĩria mĩithikiri nĩ yatũteithagia mũno. Nĩ twamĩhũthagĩra rĩrĩa tũrathiĩ irũrũngano-inĩ, na gũceerera aciari aitũ arĩa maarĩ kiromita nyingĩ. Hĩndĩ ya heho, twahaicaga mbathi rũcinĩ tene nginya itũũra-inĩ rĩrĩa tũrathiĩ na tũkambĩrĩria kũhunjia nyũmba kwa nyũmba. Twarĩkia itũũra rĩmwe, tũgathiĩ rĩu rĩngĩ. Barabara kaingĩ ciakoragwo ihumbĩrĩtwo nĩ mbarabu. Kaingĩ twathiagĩra tũcĩra-inĩ tũrĩa twatigagwo nĩ tũkaari twa mbarathi. Rĩmwe mbarabu nĩ yahumbĩraga tũcĩra tũu, na hĩndĩ ya riũa yakuhĩrĩria, mbarabu nĩ yaatenderaga mũno ĩgatũma ũkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ gũthiĩ.
Tũrĩ ũtungata-inĩ mũthenya ũmwe hĩndĩ ya heho
Nĩ ũndũ wa heho na mbarabu twekĩraga nguo cia ũrugarĩ. Twekĩraga mĩtoki mĩtungu na thogithi igĩrĩ kana ithatũ na iratũ irahumbĩra magũrũ. Ĩndĩ, kaingĩ iratũ icio ciaiyũraga mbarabu. Twakinya hakuhĩ na mũrango, twambaga kũruta iratũ tũgaciribariba nĩguo mbarabu yume. Ningĩ nĩ ũndũ wa kũgera mbarabu-inĩ, tũbuti twitũ nĩ twaihũgaga runo-inĩ. Kwagĩa heho mũno, runo rũu ruomaga ta ibati. Mũtumia ũmwe aatwĩrire, “Wĩtĩkio wanyu nĩ mũnene, angĩkorũo mwerutĩra gũka o na rĩera rĩhaana ũũ.” Twathiĩte magũrũ kilomita 11 nĩguo tũkinye harĩa nyũmba ĩyo yarĩ.
Kaingĩ twararagĩrĩra mĩciĩ ya andũ a kũu nĩ ũndũ wa kũraihĩrĩria kũrĩa twaikaraga. Gwakinyaga hwaĩ-inĩ, tũkambĩrĩria gũcaria gwa kũrarĩrĩra. Mĩciĩ ndĩakoragwo ĩrĩ ya goro, ĩndĩ andũ a kũu maarĩ atugi na atana, maatũheaga ha gũkoma na magatũhe irio. Maita maingĩ twakomagĩra njũa cia nyamũ. No kũmwe nĩ twakomaga wegega. Kwa ngerekano, mũtumia ũmwe warĩ na nyũmba ya ngoroba aatũheire rumu ya igũrũ yarĩ na ũrĩrĩ mwega warĩtwo macuka ma rangi mwerũ. Maita maingĩ twaragĩrĩria Bibilia na mwene nyũmba nginya gũgatuka mũno. Kũrĩ kũndũ twararire rumu ĩmwe na mũthuri na mũtumia wake, ithuĩ mwena ũmwe nao mwene ũcio ũngĩ. Twaririe nao ũhoro wa Bibilia hakuhĩ gũkĩe. Maarĩ na ciũria nyingĩ mũno.
ŨTUNGATA WARĨ NA MOIMĨRĨRO MEGA
Lapland nĩ bũrũri mũthaka mũno. No ithuĩ twonaga andũ arĩa meendete Jehova maarĩ athaka makĩria. Amwe arĩa maatũthikagĩrĩria wega nĩ atemi a mĩtĩ arĩa mookĩte gũtema mĩtĩ kũu Lapland. Rĩmwe nĩ twaingĩraga kanyũmba tũgakora karĩ na arũme aingĩ mũno. Andũ acio nĩ maathikagĩrĩria ndũmĩrĩri ya Bibilia na magakenera gũthoma mabuku maitũ.
Nĩ tweyoneire maũndũ maingĩ mega mũno. Mũthenya ũmwe, thaa ya thitĩnji ya mbathi yarĩ mbere na ndagĩka ithano, kwoguo tũgĩkora mbathi ya kũrĩa twathiaga nĩ ĩtũtigire. Tũkĩhaica mbathi ĩngĩ tũgĩthiĩ itũũra rĩngĩ. Tũtiahunjĩtie itũũra rĩu hĩndĩ ĩngĩ. Nyũmba ya mbere, tũgĩkora mũtumia ũmwe mwĩthĩ agĩtwĩra, “Nĩ muoka, nĩ ngwĩrĩgagĩrĩra nĩ mũgũka.” Mũtumia ũcio aakoretwo era mwarĩ wa nyina twerutaga Bibilia nake atwĩre tũmũceerere mũthenya o ũcio. Ĩndĩ, tũtiakinyĩirũo nĩ ndũmĩrĩri ĩyo. Akĩambĩrĩria kwĩruta Bibilia o hamwe na andũ a famĩlĩ yao arĩa maaikaraga nyũmba maarigainie. Ihinda inini thutha ũcio, tũkĩambĩrĩria kwĩruta nao othe marĩ hamwe andũ ikũmi na erĩ. Kuuma hĩndĩ ĩyo, andũ aingĩ a famĩlĩ yao nĩ matuĩkĩte Aira a Jehova.
Mwaka wa 1965, nĩ tuoririo tũthamĩre kĩũngano kĩrĩ mwena wa mũhuro gĩa Kuusamo, kũrĩa tũrĩ ihinda-inĩ rĩrĩ. Hĩndĩ ĩyo kĩũngano kĩu kĩarĩ na ahunjia anini tu. Kĩambĩrĩria-inĩ ndwarĩ ũndũ mũhũthũ kũhunjia gĩcigo-inĩ kĩu. Andũ nĩ maanyitĩrĩire ndini mũno na matiendaga gũtũthikĩrĩria. O na kũrĩ ũguo, aingĩ nĩ maatĩĩte Bibilia, na ũndũ ũcio nĩ watũteithagia kwambĩrĩria ndeereti nao. Kwoguo o kahora tũkĩĩrutanĩria kũmamenya, na thutha wa mĩaka ta ĩĩrĩ, warĩ ũndũ mũhũthũ kwambĩrĩria kwĩruta Bibilia nao.
NO TŨRATHIĨ NA MBERE NA ŨTUNGATA
Amwe arĩa twĩrutĩte nao Bibilia
Thikũ ici tũtihotaga kũhũthĩra mahinda maingĩ tũkĩhunjia, ĩndĩ no tũthiaga ũtungata-inĩ hakuhĩ o mũthenya. Kũhunjia gĩcigo-inĩ gitũ kĩnene nĩ kwahũthahũthire rĩrĩa mwanake wa mũrũ wa maitũ eekĩrire Aili ngoro erute gũtwarithia ngari na akĩheo marũa mwaka wa 1987 arĩ na mĩaka 56. Ningĩ nĩ twateithĩkire makĩria rĩrĩa Nyũmba njerũ ya Ũthamaki yaakirũo, na tũkĩambĩrĩria gũikara nyũmba yaakĩtwo kuo.
Wongerereku ũrĩa twĩyoneire nĩ ũtũreheire gĩkeno kĩnene. Rĩrĩa twambĩrĩirie ũtungata wa mahinda mothe mwena wa rũgongo wa Finland, kwarĩ na ahunjia o anini tu gĩcigo-inĩ kĩu kĩnene. No rĩu kũrĩ na mũthiũrũrũko ũrĩ na ciũngano cigana ũna. Nĩ kaingĩ tũthiaga irũrũngano na igomano andũ magatũũria kana nĩ tũramaririkana. Amwe ao maarĩ anyinyi rĩrĩa twerutaga na famĩlĩ yao Bibilia. Mbeũ iria twahandĩte mĩaka mĩingĩ mĩthiru nĩ igĩte na maciaro!—1 Kor. 3:6.
Nĩ tũkenagĩra kũhunjia o na hĩndĩ ya mbura
Mwaka wa 2008 nĩguo twakinyirie mĩaka 50 tũrĩ mapainia a mwanya. Nĩ tũcokagĩria Jehova ngatho nĩ ũndũ nĩ tũhotete kũũmanĩrĩria tũgakirĩrĩria wĩra-inĩ ũyũ wake wa bata mũno. Tũtikoretwo na indo nyingĩ ũtũũro-inĩ witũ, ĩndĩ tũtirĩ twaga kĩndũ. (Thab. 23:1) Nĩ tuonete hatiarĩ na bata wa gwĩtigĩra kũingĩra ũtungata-inĩ ũyũ! Nĩ gĩkeno kuona atĩ, Jehova nĩ akoretwo agĩtwĩkĩra hinya o ta ũrĩa eranĩire thĩinĩ wa Isaia 41:10: “Nĩngũkuongerera hinya waku, ĩĩ, ti-itherũ nĩndĩĩgũteithagia, na ti itherũ nĩndĩĩgũtiiragĩrĩra na guoko gwakwa kwa ũrĩo gwa ũthingu.”