Nĩ Kĩĩ Kĩngĩgũteithia Kuona Ngumo cia Jehova Irĩ cia Bata?

1. (a) Nĩ ngumo irĩkũ cia Jehova Mũkristiano angĩthuthuria? (b) Tũngĩgunĩka atĩa nĩ ũndũ wa gũthuthuria ngumo cia Ngai?

RĨRĨA weciria ũhoro wa Jehova-rĩ, nĩ ngumo irĩkũ ciũkaga meciria-inĩ maku? Aingĩ aitũ twĩciragia ũhoro wa wendo, kĩhooto, ũũgĩ, na hinya. Ĩndĩ, nĩ tũmenyaga atĩ Jehova narĩ ngumo ingĩ nyingĩ njega. Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, no tũgwete ngumo makĩria ma 40 cia Jehova iria ciarĩrĩirio mabuku-inĩ maitũ. No wĩrute maũndũ maingĩ mũno megiĩ Jehova, ũngĩthuthuria o ĩmwe ya ngumo icio wĩruti-inĩ waku kana wa famĩlĩ. Tũngĩgunĩka na njĩra irĩkũ kuumana na ũthuthuria ta ũcio? Wendo witũ harĩ Jehova no wongerereke. Ningĩ, o ũrĩa wendo witũ harĩ Jehova ũrongerereka, noguo tũkũgĩa na wendi makĩria wa kũmũkuhĩrĩria na kwĩgerekania nake.—Josh. 23:8; Thab. 73:28.

2. (a) Heana ngerekano ĩronania ũrĩa ũrĩa kwĩruta ngumo cia Jehova kũngĩtũteithia gũciona irĩ cia bata. (b) Tũkwarĩrĩria maũndũ marĩkũ?

² Ũngĩka atĩa nĩguo ũthiĩ na mbere kuona kĩndũ kĩna kĩrĩ kĩa “bata”? Ta tua ũrenda kũrĩa irio cia mũthemba mũna ũtarĩ warĩa rĩngĩ. Ũkamba ũkaigua irĩ na kamũtararĩko kega. Ũgacoka ũkarũma ũkaigua irĩ na cama mũno. Thutha-inĩ ũkaruga irio o ta icio. O ũndũ ũmwe na ũguo-rĩ, tũngĩmenya, twĩcũranie, na tũgerie gũkũria ngumo cia Jehova ũtũũro-inĩ witũ, no tuonage irĩ cia bata makĩria. (Ef. 5:1) Muoroto wa gĩcunjĩ gĩkĩ na igĩrĩ iria irũmĩrĩire nĩ gũtũteithia kuona ngumo cia Ngai irĩ cia bata, iria tũtekagĩrĩra mũno ta ũrĩa twĩkagĩrĩra iria inya nene. Tũgĩthuthuria o ĩmwe yacio, nĩ tũkwĩyũria ciũria ici: Yugĩte atĩa? Jehova onanagia ngumo ĩyo atĩa? Na tũngĩĩgerekania na Jehova atĩa harĩ kuonania ngumo ĩyo?

JEHOVA NĨ AKINYĨRĨKAGA

3, 4. (a) Ũngiuga mũndũ ũkinyĩrĩkaga atariĩ atĩa? (b) Jehova atuonetie atĩa atĩ nĩ akinyĩrĩkaga?

³ Rekei twambe tuone gũkinyĩrĩka nĩ kuuga atĩa. Hihi ũngiuga mũndũ ũkinyĩrĩkaga atariĩ atĩa? Wahota kuuga, ‘Nĩ mũndũ wĩ wendo na ũkoragwo ehaarĩirie kwaranĩria na andũ.’ Kaingĩ no ũhote kũmenya kana mũndũ nĩ akinyĩrĩkaga ũngĩthikĩrĩria maũndũ marĩa araria, ũmũrore ũthiũ na ciĩga ingĩ ciake cia mwĩrĩ rĩrĩa araria.

⁴ Jehova onanagia atĩa atĩ nĩ akinyĩrĩkaga? O na gũtuĩka Jehova nĩwe Mũũmbi wa igũrũ na thĩ, nĩ akoragwo ehaarĩirie gũtũthikĩrĩria na gũtũcokeria mahoya maitũ. (Thoma Thaburi 145:18; Isaia 30:18, 19.) No twaranĩrie na Ngai tũrĩ handũ o hothe, hĩndĩ o yothe na ategũtũthimĩra mahinda. No tũhote kũmwarĩria tũtegwĩtigĩra, tondũ nĩ tũĩ ndarĩ hĩndĩ angĩrakario nĩ ithuĩ tweka ũguo. (Thab. 65:2; Jak. 1:5) Kiugo kĩa Ngai gĩtaaragĩria Jehova na ciugo andũ mangĩhota gũtaũkĩrũo nĩcio, kuonania atĩ nĩ endaga tũmũkuhĩrĩrie. Kwa ngerekano, thĩinĩ wa Thaburi Daudi aandĩkire atĩ “maitho ma Jehova merekeire na kũrĩ” ithuĩ, nakuo ‘guoko gwake kwa ũrĩo gũgatũnyitĩrĩra.’ (Thab. 34:15; 63:8) Nake mũnabii Isaia aaringithanirie Jehova na mũrĩithi akiuga ũũ: ‘Tũgondu atuoyaga na moko make, agatũkuua gĩthũri-inĩ gĩake.’ (Isa. 40:11) Ta hũũra mbica! Jehova endaga tũmũkuhĩrĩrie o ta kagondu kanyitĩtwo nĩ mũrĩithi ũrĩ tha gĩthũri-inĩ gĩake. Hatarĩ nganja, Jehova nĩ Ngai ũkinyĩrĩkaga. Tũngĩĩgerekania nake atĩa ũndũ-inĩ ũcio?

NGUMO YA BATA MŨNO

5. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa bata athuri a kĩũngano gũkorũo magĩkinyĩrĩka?

⁵ Aira a Jehova a kũndũ gũtiganĩte merĩgĩte kũũrio ũũ: “Nĩ ngumo ĩrĩkũ wonaga ĩrĩ ya bata mũno harĩ mũthuri wa kĩũngano?” Arĩa aingĩ moigire, “Nĩ gũkorũo agĩkinyĩrĩka.” Ma nĩ atĩ, Akristiano othe nĩ mabataraga gũkũria ngumo ĩyo biũ, ĩndĩ harĩ bata makĩria athuri a kĩũngano gũkorũo magĩkinyĩrĩka. (Isa. 32:1, 2) Akĩaria ũhoro wa kĩrĩa gĩtũmaga one ngumo ĩyo ĩrĩ ya bata mũno, mwarĩ wa ithe witũ ũmwe oigire ũũ: “Tũngĩgunĩka nĩ ngumo iria ingĩ njega mũthuri wa kĩũngano angĩkorũo nacio angĩkorũo tu nĩ akinyĩrĩkaga.” Hatarĩ nganja, ciugo icio nĩ cia ma. Nĩ kĩĩ kĩngĩteithia mũndũ gũkorũo agĩkinyĩrĩka?

6. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩteithia mũndũ gũkorũo agĩkinyĩrĩka?

⁶ Ũndũ ũmwe ũngĩteithia mũndũ gũkorũo agĩkinyĩrĩka nĩ kwenda andũ arĩa angĩ. Angĩkorũo mũthuri wa kĩũngano nĩ arũmbũyagia na agakorũo ehaarĩirie gũteithia arĩa angĩ, aarĩ na ariũ a Ithe witũ o hamwe na andũ ethĩ nĩ marĩonaga arĩ ũhũthũ kwaria nake. (Mar. 10:13-16) Carlos, ũrĩa ũrĩ na mĩaka 12 oigire ũũ: “Nĩ ngenaga rĩrĩa nguona athuri a kĩũngano macanjamũkĩte na marĩ na wendo mĩcemanio-inĩ.” Kwoguo, mũthuri wa kĩũngano ndagĩrĩirũo kuuga tu atĩ nĩ akinyĩrĩkaga, ĩndĩ agĩrĩirũo kuonania ngumo ĩyo. (1 Joh. 3:18) Angĩka ũguo atĩa?

7. Nĩ kĩĩ gĩtũmaga kaingĩ twekĩra mbanji ya kĩrũrũngano andũ mende kwaria na ithuĩ, na ũndũ ũcio ũratũruta atĩa?

⁷ Ta wĩcirie ũhoro wa ũndũ ũyũ wonirũo. Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe eerĩgĩte gwĩkĩra mbanji yake akĩinũka na ndege oimĩte kĩrũrũngano kĩa bũrũri ũngĩ. Rĩrĩa mũruti ũmwe wa wĩra ndege-inĩ ĩyo onire mbanji yake yandĩkĩtwo ‘Ũthamaki wa Ngai nĩ Ũũke!’ akĩra mũrũ wa Ithe witũ ũcio, “Ĩĩ, nĩ ũũke, nĩ tũkwaria makĩria ũhoro ũcio.” Thutha ũcio nĩ maarangirie, na mũruti ũcio wa wĩra agĩtigĩrũo ngathĩti citũ. Aingĩ aitũ twaneyonera ũndũ ta ũcio. Nĩ kĩĩ gĩtũmaga mbanji ya kĩrũrũngano ĩtũme andũ mende kwaria na ithuĩ? Gĩtũmi nĩ tondũ, nĩ ta ĩkoragwo ĩkĩra andũ ũũ: “Ndũkaigue hinya kwaria na niĩ. Njũria kũrĩa ndĩrathiĩ.” O ũndũ ũmwe, athuri a kĩũngano nĩ magĩrĩirũo kuonia andũ atĩ nĩ mehaarĩirie kwaranĩria nao. Hihi mangĩonania ũguo na njĩra irikũ?

8. Athuri monanagia atĩa atĩ nĩ mendete andũ arĩa angĩ, na ũndũ ũcio ũkoragwo na moimĩrĩro marĩkũ harĩ kĩũngano?

⁸ Ũndũire no ũkorũo ũtiganĩte kũndũ na kũndũ, no kaingĩ rĩrĩa twageithia aarĩ na ariũ a Ithe witũ tũcanjamũkĩte na njĩra ya ũrata, nĩ tumonagia atĩ nĩ tũmendete. Nũ wagĩrĩirũo kuoya ikinya rĩa mbere gwĩka ũguo? Ta wĩcirie ũhoro wa kĩonereria gĩkĩ kĩa Jesu. Bibilia yugaga atĩ hĩndĩ ĩmwe marĩ handũ na arutwo ake, ‘Jesu okire akĩmaarĩria.’ (Mat. 28:18) O na ũmũthĩ, athuri a kĩũngano nĩ moyaga ikinya rĩa mbere harĩ kwaranĩria na Akristiano arĩa angĩ. Ũndũ ũcio ũngĩkorũo na moimĩrĩro marĩkũ harĩ kĩũngano? Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe painia ũrĩ na mĩaka 88 oigire ũũ: “Ciugo njega iria athuri a kĩũngano manjĩraga ndaingĩra Nyũmba ya Ũthamaki na gũkorũo macanjamũkĩte nĩ gũtũmaga ndĩmende mũno.” Nake mwarĩ wa Ithe witũ ũngĩ oigire ũũ: “No koneke ta arĩ kaũndũ kanini, no rĩrĩa mũthuri wa kĩũngano anyita ũgeni mĩcemanio-inĩ acanjamũkĩte, nĩ ngenaga mũno.”

ETHAGA MAHINDA MA KWARANĨRIA NA ANDŨ

9, 10. (a) Nĩ kĩonereria kĩrĩkũ Jehova atũigĩire? (b) Athuri a kĩũngano mangĩĩgerekania na Jehova atĩa?

⁹ Hatarĩ nganja, nĩguo andũ matikone arĩ hinya kwaria na ithuĩ, no mũhaka twethage mahinda ma kwaria nao. Jehova nĩ atũigĩire kĩonereria kĩega ũndũ-inĩ ũcio. ‘Ndakoragwo haraya na mũndũ o na ũmwe witũ.’ (Atũm. 17:27) Njĩra ĩmwe athuri a kĩũngano mangĩĩgerekania na Jehova, nĩ gwetha mahinda ma kwaria na aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa ethĩ na arĩa akũrũ mbere kana thutha wa mĩcemanio ya Gĩkristiano. Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe painia oigire ũũ: “Rĩrĩa mũthuri wa kĩũngano anjũria ũrĩa ndĩrathiĩ na mbere agacoka agathikĩrĩria ngĩmũtaarĩria, nĩ njiguaga ngenete.” Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe ũkoretwo agĩtungatĩra Jehova kwa ihinda ta rĩa mĩaka 50 oigire ũũ: “Athuri a kĩũngano arĩa methaga mahinda ma kwaria na niĩ thutha wa mĩcemanio nĩ matũmaga njigue ndĩ wa bata.”

¹⁰ Ma nĩ atĩ, athuri a kĩũngano makoragwo na mawĩra maingĩ. Ĩndĩ, nĩ magĩrĩirũo gwetha mahinda ma kwaria na aarĩ na ariũ a Ithe witũ.

JEHOVA NDATĨAGĨRA ANDŨ MAŨTHĨ

11, 12. (a) Kwaga gũtĩĩra andũ maũthĩ nĩ kuuga atĩa? (b) Nĩ na njĩra ĩrĩkũ Jehova atũigĩire kĩonereria gĩa kwaga mũthutũkanio?

¹¹ Ngumo ĩngĩ njega ya Jehova nĩ kwaga gũtĩĩra andũ maũthĩ. Kwaga gũtĩĩra andũ maũthĩ nĩ kuuga atĩa? Nĩ kuuga gwĩkĩra andũ othe maũndũ mega tũtekũmathutũkania. Gwĩka ũguo kũhutĩtie maũndũ maya merĩ: mwerekera na ciĩko ciitũ. Nĩkĩ maũndũ macio nĩ ma bata? Tondũ mũndũ angĩkorũo na mwerekera ũtarĩ wa gũtĩĩra andũ maũthĩ, norĩo tu angĩhota kũmekĩra maũndũ mega atekũmathutũkania. Thĩinĩ wa Maandĩko ma Kĩngiriki ma Gĩkristiano, ciugo ‘kwaga gũtĩĩra andũ maũthĩ’ nĩ kuuga kwaga gũthutũkania kana kwenda mũndũ tondũ wa ũrĩa ahana na igũrũ. (Atũm. 10:34) Kwoguo kwaga mũthutũkanio-rĩ, nĩ kũrora ngumo cia mũndũ no ti ũrĩa ahana na igũrũ kana indo iria arĩ nacio.

¹² Jehova nĩwe ũigĩte kĩonereria kĩrĩa kĩega biũ gĩa kwaga mũthutũkanio. Kiugo gĩake kiugaga atĩ “ndatĩagĩra andũ maũthĩ” na ‘ndathuuranagia gĩthiithi kĩa ũrĩa mũndũ atariĩ.’ (Thoma Atũmwo 10:34, 35; Gũcokerithia Maathani 10:17.) Harĩ ũndũ wahanĩkire hĩndĩ ya Musa wonanagia ũma wa ciugo icio.

13, 14. (a) Nĩ ũndũ ũrĩkũ mũritũ airĩtu a Zelofehadi maacemanirie naguo? (b) Jehova onanirie atĩa atĩ ndarĩ mũthutũkanio?

¹³ Kahinda kanini mbere ya Aisiraeli kũingĩra Bũrũri wa Kĩĩranĩro, nĩ kwagĩire na ũndũ mũritũ mũno wakoniĩ airĩtu atano a ithe ũmwe mataarĩ ahiku. Hihi nĩ ũndũ ũrĩkũ? Airĩtu acio nĩ maamenyaga atĩ o ta famĩlĩ iria ingĩ cia Isiraeli, famĩlĩ yao nĩ yagĩrĩirũo nĩ kũheo igai rĩa mũgũnda rĩa ithe wao. (Ndar. 26:52-55) O na kũrĩ ũguo, Zelofehadi ithe wao, ũrĩa warĩ wa mũhĩrĩga wa Manase nĩ aakuĩte. Kũringana na ũndũire, igai rĩa mũgũnda rĩagĩrĩirũo kũheo ariũ a Zelofehadi, ĩndĩ ndaarĩ na ariũ. (Ndar. 26:33) Tondũ ndaarĩ na mwanake-rĩ, hihi igai rĩu rĩa famĩlĩ rĩngĩaheirũo andũ a mbarĩ ciao nao airĩtu ake matigwo matarĩ na igai?

¹⁴ Airĩtu acio nĩ maathire kũrĩ Musa na makĩmũũria ũũ: “Nĩ kĩ gĩgũgĩtũma rĩĩtwa rĩa ithe witũ rĩeherio mbarĩ-inĩ yao, nĩ ũndũ atĩ ndaarĩ na kĩhĩĩ? O na ithuĩ tũheanĩriei igai hamwe na agendi a ithe witũ.” Hihi Musa aamerire atĩ ‘ũguo nĩguo watho woigĩte’? Aca, ithenya rĩa ũguo, ‘aatwarire ũhoro ũcio wao harĩ Jehova.’ (Ndar. 27:2-5) Moimĩrĩro maarĩ marĩkũ? Jehova eerire Musa ũũ: “Airĩtu acio a Zelofehadi mekwaria kĩhooto; ti-itherũ nĩ wega ũmaheanĩrie igai rĩao hamwe na agendi a ithe wao, narĩo igai rĩa ithe wao ũreke marĩgwate.” Jehova agĩcoka agĩtua ũndũ ũcio watho, akĩĩra Musa ũũ: “Mũndũ o na ũrĩkũ angĩkua, na ndatige mũriũ-rĩ, rekagai igai rĩake rĩgwatwo nĩ mwarĩ.” (Ndar. 27:6-8; Josh. 17:1-6) Kuuma hĩndĩ ĩyo, atumia othe a Isiraeli arĩa mangĩagĩire na thĩna ta ũcio nĩ maaheagwo igai.

15. (a) Jehova arũmbũyagia andũ ake atĩa, o hamwe na arĩa matarĩ na mũmateithia? (b) Nĩ maũndũ marĩkũ mangĩ Bibilia-inĩ monanagia Jehova ndarĩ mũthutũkanio?

¹⁵ Hatarĩ nganja, rĩu rĩarĩ itua rĩa wendo na rĩtarĩ na mũthutũkanio. Airĩtu acio matiarĩ na mũmateithia, ĩndĩ Jehova nĩ aamarũmbũyirie na njĩra ya kĩhooto na gĩtĩo ota ũrĩa eekagĩra Aisiraeli arĩa angĩ. (Thab. 68:5) Ũcio nĩ ũmwe wa maũndũ maingĩ thĩinĩ wa Bibilia marĩa monanagia atĩ, Jehova ndathutũkanagia ndungata ciake o na hanini.—1 Sam. 16:1-13; Atũm. 10:30-35, 44-48.

NO TWĨGEREKANIE NA JEHOVA

16. Tũngĩka atĩa nĩguo tũtigĩrĩre atĩ tũtirĩ na mũthutũkanio?

¹⁶ Tũngĩĩgerekania na Jehova atĩa harĩ kwaga mũthutũkanio? Ririkana atĩ kwaga mũthutũkanio kũhutĩtie maũndũ merĩ. Tũngĩkorũo tũtarĩ na mũthutũkanio norĩo tu tũngĩhota gwĩkĩra andũ maũndũ tũtekũmathutũkania. No kũhoteke hihi ũngĩũrio, ũngiuga ndũkoragwo na mũthutũkanio. O na kũrĩ ũguo, ti hingo ciothe ũkoragwo ũrĩ ũndũ mũhũthũ gwĩthuthuria ũrĩa tuonaga arĩa angĩ. Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, tũngĩka atĩa nĩguo tũmenye kana kũna nĩ tũrĩ mũthutũkanio? Rĩrĩa Jesu eendaga kũmenya ũrĩa andũ mooigaga kũmwerekera-rĩ, oririe arutwo ake ũũ: “Andũ moigaga atĩ Mũrũ wa mũndũ nũ?” (Mat. 16:13, 14) Na githĩ ti wega kũrũmĩrĩra kĩonereria kĩu kĩa Jesu? No ũrie mũrata wĩhokete kana nĩ ũrĩ mũthutũkanio. Ũngĩka atĩa angĩkwĩra atĩ nĩ wonekaga ta ũhũthĩtie andũ a kabira imwe, na atĩ nĩ wonaga arĩa athomu kana arĩa atongu ta marĩ a bata gũkĩra arĩa angĩ? Hoya Jehova na kĩyo nĩ ũndũ wa mĩerekera ĩyo ũrĩ nayo, na ũmũũrie agũteithie ũcenjie nĩguo wĩgerekanie nake biũ harĩ kwaga mũthutũkanio.—Mat. 7:7; Kol. 3:10, 11.

17. Nĩ na njĩra irĩkũ tũngĩkĩra andũ maũndũ tũtarĩ na mũthutũkanio?

¹⁷ Thĩinĩ wa kĩũngano gĩa Gĩkristiano, tuonanagia wendi wa kũrũmĩrĩra kĩonereria kĩa Jehova gĩa kwaga mũthutũkanio, na njĩra ya gwĩkĩra aarĩ na ariũ a Ithe witũ othe maũndũ na njĩra ya gĩtĩo na wendo. Kwa ngerekano, rĩrĩa tũranyita andũ ũgeni, nĩ wega gwĩta Akristiano othe, o hamwe na arĩa athĩni, ciana iria itarĩ na aciari, atumia na athuri a ndigwa. (Thoma Agalatia 2:10; Jakubu 1:27.) Makĩria ma ũguo, tũhunjagĩria andũ othe nginya arĩa moimĩte mabũrũri mangĩ. Nĩ gĩkeno kĩnene kuona atĩ tũrĩ na mabuku marĩ na ũhoro umĩte Bibilia-inĩ marĩa mataũrĩtwo na thiomi ta 600. Ũcio nĩ ũira wa kuonania atĩ ithuĩ tũtirĩ mũthutũkanio.

18. Ũngĩonania atĩa nĩ wonaga ngumo ya Jehova ya gũkinyĩrĩka na ya kwaga mũthutũkanio irĩ cia bata?

¹⁸ O ũrĩa tũrecũrania ũrĩa Jehova akinyĩrĩkaga na ũrĩa atarĩ mũthutũkanio, noguo tũrĩonaga ngumo icio irĩ cia bata. Nĩ ũndũ ũcio, tũgatindĩkwo kwĩgerekania na ngumo icio cia Jehova biũ, tũgacionania mĩikaranĩrie-inĩ itũ na aarĩ na ariũ a Ithe witũ o hamwe na rĩrĩa tũrahunjia.