Tungatagĩra Ngai Ũrĩ na Wĩhokeku o na Kũrĩ na “Mathĩna Maingĩ”

1. Nĩkĩ ndungata nyingĩ cia Ngai itimakaga nĩ ũndũ wa kũmenya atĩ no icemanie na mathĩna?

HIHI nĩ tũmakaga nĩ kũmenya atĩ no tũcemanie na “mathĩna maingĩ” mbere ya tuonete muoyo wa tene na tene? Rĩngĩ na rĩngĩ no twage kũmaka. O na angĩkorũo nĩ hĩndĩ tũrerutire ũhoro wa ma kana tũtungatĩire Jehova kwa ihinda iraihu, nĩ tũmenyaga atĩ no mũhaka tũcemanie na moritũ thĩinĩ wa thĩ ĩno ya Shaitani.​—Kũg. 12:12.

2. (a) Makĩria ma mathĩna marĩa makoraga andũ othe matarĩ akinyanĩru-rĩ, nĩ thĩna ũrĩkũ ũngĩ Akristiano macemanagia naguo? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.) (b) Nũ ũtũrehagĩra mathĩna, na tũmenyaga ũguo atĩa?

² Makĩria ma mathĩna marĩa “andũ othe,” matarĩ akinyanĩru macemanagia namo, Akristiano nĩ macemanagia na thĩna ũngĩ. (1 Kor. 10:13) Nĩ thĩna ũrĩkũ? Nĩ mokagĩrĩrũo mũno nĩ ũndũ wa gwathĩkĩra watho wa Ngai matarĩ na itherũ. Jesu eerire arũmĩrĩri ake ũũ: “Ngombo ti nene kwĩ mũmĩathi. Ongorũo niĩ nĩmaaʼthĩnirie, inyuĩ na inyuĩ nĩmakamũthĩnia.” (Joh. 15:20) Nũ ũtũmaga Akristiano mokĩrĩrũo ũguo? Hatarĩ nganja, nĩ Shaitani ũrĩa Bibilia yugaga atariĩ ‘ta mũrũthi ũrararama’ ũrĩa ‘ũcaragia gũtambura’ andũ a Ngai. (1 Pet. 5:8) Shaitani ahũthagĩra njĩra ciothe iria angĩhota nĩguo athũkie wĩkindĩru wa arũmĩrĩri a Jesu. Ta wĩcirie maũndũ marĩa mũtũmwo Paulo aacemanirie namo.

MATHĨNA ITŨŨRA-INĨ RĨA LUSITERA

3-5. (a) Nĩ mathĩna marĩkũ Paulo aacemanirie namo itũũra-inĩ rĩa Lusitera? (b) Paulo omĩrĩirie andũ atĩa na njĩra ya kũgweta mathĩna?

³ Paulo nĩ aanyaririrũo maita maingĩ nĩ ũndũ wa wĩtĩkio wake. (2 Kor. 11:​23-​27) Hĩndĩ ĩmwe nĩ rĩrĩa aarĩ Lusitera. Marĩ na Baranaba, rĩrĩa maahonirie mũndũ watũire aategwĩtwara kuuma o gũciarũo gwake, kĩrĩndĩ nĩ kĩamakumirie ta maarĩ ngai. Nĩ maageririe gũthaitha kĩrĩndĩ kĩu kĩrĩa kĩanagĩrĩra mũno gĩtige kũmathathaiya! O na kũrĩ ũguo, thutha wa kahinda kanini hagĩũka atongoria Ayahudi, makĩaria maheeni moru mũno nĩguo mathũkie meciria ma kĩrĩndĩ. Maũndũ makĩgarũrũka o rĩmwe! Kĩrĩndĩ kĩu gĩkĩhũra Paulo na mahiga gĩkĩmũtiga gĩcirĩtie nĩ akua.​​—Atũm. 14:​8-​19.

⁴ Maarĩkia gũceera Deribe, Paulo na Baranaba ‘nĩ maacokeire Lusitera na Ikonio na Antiokia, makĩũmagĩrĩria arutwo ngoro, makĩmataaraga atĩ marũmagie wega morutani marĩa ma wĩtĩkio, makĩmaririkanagia atĩ ũthamaki wa Ngai ndũngĩtonyeka nĩ ithuĩ tiga o twambire kuona mathĩna maingĩ.’ (Atũm. 14:​21, 22) Kĩambĩrĩria-inĩ ciugo icio no igegie mũndũ. Gĩtũmi nĩ tondũ kũmenya atĩ nĩ ũgũcemania na “mathĩna maingĩ” ti ũndũ ũngĩoneka ũrĩ wa gwĩkĩra mũndũ ngoro. Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, nĩ kĩĩ gĩatũmire Paulo na Baranaba ‘momĩrĩrie arutwo’ na njĩra ya kũmeera atĩ nĩ mangĩacemanirie na mathĩna maingĩ?

⁵ No tuone macokio tũngĩthuthuria wega ciugo cia Paulo. Ndooigire atĩ: “No twambire gũkirĩrĩria mathĩna maingĩ.” Ithenya rĩa ũguo, oigire: ‘Ũthamaki wa Ngai ndũngĩtonyeka nĩ ithuĩ tiga o twambire kuona mathĩna maingĩ.’ Nĩ ũndũ ũcio, Paulo omĩrĩirie arutwo na njĩra ya kũgweta atĩ nĩ mangĩatonyire Ũthamaki-inĩ wa Ngai. Ĩndĩ nĩguo matonye, nĩ mangĩabatarire gũikara marĩ ehokeku. Kũingĩra Ũthamaki-inĩ ũcio gũtiarĩ o kĩroto tu. Jesu oigĩte ũũ: ‘Ũrĩa wa gũkirĩrĩria o nginya hĩndĩ ya marigĩrĩrio, nĩwe ũkahonoka.’​—Mat. 10:22.

6. Nĩ kĩheo kĩrĩkũ kĩigĩirũo arĩa megũkirĩrĩria?

⁶ Tũngĩkirĩrĩria, nĩ tũkaaheo kĩheo. Akristiano aitĩrĩrie maguta makaaheo kĩheo kĩa muoyo ũtangĩkua kũrĩa igũrũ marĩ athamaki hamwe na Jesu. Nao arĩa a “ngʼondu ingĩ,” maheo muoyo wa tene na tene gũkũ thĩ kũrĩa “gũgatũũraga ũthingu.” (Joh. 10:16; 2 Pet. 3:​13) O na kũrĩ ũguo, hĩndĩ ĩyo ĩtanakinya, nĩ tũgũcemania na mathĩna maingĩ o ta ũrĩa Paulo aagwetire. Ta wĩcirie magerio mĩthemba ĩrĩ marĩa tũngĩcemania namo.

THARĨKĨRO CIA ĨMWE KWA ĨMWE

7. Nĩ thĩna ũrĩkũ ũngĩĩrũo atĩ nĩ tharĩkĩro ya ĩmwe kwa ĩmwe?

⁷ esu aarathĩte ũũ: ‘Andũ nĩ makaamũneana gwĩ ciama cia athuri; na nĩ mũkaahũrĩrũo thunagogi-inĩ; na mũrũgame mbere ya athani na athamaki.’ (Mar. 13:9) Kũringana na ciugo icio, Akristiano amwe nĩ mangĩgaacemania na mathĩna ma kũnyamario kĩĩmwĩrĩ, hihi ũndũ ũcio ũgĩtongorio nĩ anene a ndini kana ateti. (Atũm. 5:​27, 28) Ta wĩcirie o rĩngĩ kĩonereria kĩa Paulo. Hihi nĩ eetigagĩra nĩ ũndũ wa kũmenya atĩ nĩ angĩacemanirie na mĩnyamaro ta ĩyo? Aca.​—Thoma Atũmwo 20:22, 23.

8, 9. Paulo onanirie atĩa atĩ nĩ eehotorete gũkirĩrĩria, na andũ amwe makirĩrĩirie atĩa mahinda-inĩ maya?

⁸ Paulo nĩ aangʼetheire tharĩkĩro cia Shaitani cia ĩmwe kwa ĩmwe arĩ na ũmĩrĩru. Oigire ũũ: “Niĩ mwene ndũũre muoyo ndikuona ta arĩ bata, ingĩkĩhota gũkinyia njĩra gĩturi ĩrĩa ndonereirio ‘thiagĩre, na ‘hote kũhingia ũtungatĩri ũrĩa ndaheirũo nĩ Mwathani Jesu, nĩguo wa kũhunjanagĩria Ũhoro-ũrĩa-Mwega wa Wega wa Ngai, ndĩ mũira waguo.” (Atũm. 20:24) Hatarĩ nganja, Paulo ndaaiguaga guoya nĩ ũndũ wa kũmenya atĩ nĩ angĩanyaririrũo. Ithenya rĩa ũguo, nĩ eehotorete gũkirĩrĩria, o na kũngĩathire atĩa. O na agĩcemanagia na mathĩna, muoroto wake mũnene warĩ “kũhingia ũtungatĩri” wake.

⁹ Mahinda-inĩ maya, aarĩ na ariũ a Ithe witũ aingĩ mehotorete o ta Paulo. Kwa ngerekano thĩinĩ wa bũrũri ũmwe, Aira a Jehova amwe nĩ makirĩrĩirie kuohwo njera hakuhĩ mĩaka 20 nĩ ũndũ wa kũrega kũnyita mbaru mwena o na ũrĩkũ maũndũ-inĩ ma gĩũteti. Akristiano acio matiatwarirũo igoti-inĩ, tondũ bũrũri-inĩ ũcio gũtikoragwo na watho wa kũgitĩra andũ arĩa maregaga gwĩka maũndũ mamwe nĩ ũndũ wa thamiri ciao. Marĩ kũu njera, matiĩtĩkagĩrio gũceererũo nĩ andũ a famĩlĩ ciao, na amwe ao nĩ makoretwo makĩhũrũo na magĩkwo maũndũ mangĩ mooru.

10. Nĩkĩ tũtiagĩrĩirũo gwĩtigĩra mathĩna marĩa mangiumĩra hinahi?

¹⁰ Kũndũ kũngĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ nĩ momagĩrĩria mathĩna marĩa moimĩraga hinahi. Mathĩna ta macio mangĩgũkora, ndũkanetigĩre. Ta wĩcirie ũhoro wa Jusufu. Rĩrĩa eendirio ũkombo-inĩ, Jehova nĩ ‘aamũhonokirie mathĩna-inĩ make mothe.’ (Atũm. 7:​9, 10) O nawe Jehova no akũhonokie. Ririkanaga atĩ ‘Jehova nĩoĩ kũhonokia andũ arĩa mamwĩamũrĩire moime magerio-inĩ.’ (2 Pet. 2:9) Hihi we nĩ ũgũthiĩ na mbere kwĩhoka Jehova, ũkĩmenyaga atĩ no akũhonokie kuuma mũtabarĩre-inĩ ũyũ mũũru na akũhe muoyo wa tene na tene rungu rwa wathani wa Ũthamaki wake? Ũrĩ na itũmi ciothe cia gwĩka ũguo, na ũngʼethere mĩnyamaro ũrĩ na ũmĩrĩru.​​—1 Pet. 5:​8, 9.

THARĨKĨRO CIĨHITHĨTE

11. Kũrĩ na ngũrani ĩrĩkũ gatagatĩ ga tharĩkĩro ciĩhithĩte na tharĩkĩro cia ĩmwe kwa ĩmwe cia Shaitani?

¹¹ Tharĩkĩro ciĩhithĩte nĩ thĩna ũngĩ tũngĩcemania naguo. Kũrĩ na ngũrani ĩrĩkũ gatagatĩ ga tharĩkĩro ciĩhithĩte na tharĩkĩro cia ĩmwe kwa ĩmwe cia kũnyamario kĩĩmwĩrĩ? Tharĩkĩro cia ĩmwe kwa ĩmwe ikoragwo itariĩ ta kĩhuhũkanio kĩnene kĩrĩa kĩngĩũka itũũra-inĩ rĩanyu na gĩthũkangie nyũmba yaku o rĩmwe. Nacio tharĩkĩro ciĩhithĩte ikoragwo itariĩ ta mũthũa ũrĩa ũngĩtharĩkĩra mbaũ cia nyũmba yaku kahora kahora nginya ĩgũe. Tharĩkĩro ĩyo ya mũthũa yahota kũmenyeka mũndũ arĩ mũcerere mũno.

12. (a) Nĩ njĩra ĩrĩkũ ĩmwe ĩĩhithĩte Shaitani ahũthagĩra, na ahotaga kũmĩhũthĩra mũno nĩkĩ? (b) Paulo aaiguaga atĩa nĩ ũndũ wa gũkua ngoro?

¹² Muoroto wa Shaitani nĩ gũthũkia ũrata waku na Jehova gũtekũmakania kana ekũhũthĩra tharĩkĩro cia ĩmwe kwa ĩmwe cia gũkũnyarira kana egũthũkia wĩtĩkio waku kahora kahora na njĩra ciĩhithĩte. Njĩra ĩmwe ĩĩhithĩte ĩrĩa Shaitani ahotete kũhũthĩra mũno nĩ kũũraga andũ ngoro. Mũtũmwo Paulo nĩ eetĩkĩrire atĩ nĩ kũrĩ hĩndĩ aaiguaga akuĩte ngoro. (Thoma Aroma 7:​21-​24.) Paulo aarĩ na hinya mũno kĩĩroho na no kũhoteke aarĩ ũmwe wa athuri arĩa maakoragwo thĩinĩ wa kĩama kĩrĩa gĩatongoragia hĩndĩ ya karine ya mbere. Nĩ kĩĩ kĩngĩagĩtũmire eĩte ‘mũndũ mũthĩnĩki mũno’? Paulo oigire aaiguaga ũguo nĩ ũndũ wa kwaga gũkinyanĩra gwake. Hatarĩ nganja nĩ eendaga gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire, ĩndĩ thĩinĩ wake agakorũo na ũgucania ũngĩ ũramũtindĩka eke mũgarũ. Angĩkorũo rĩmwe na rĩmwe nĩ ũhiũranagia na mĩerekera ta ĩyo-rĩ, na githĩ to wĩkĩrũo ngoro mũno nĩ kũmenya atĩ Paulo nĩ aahiũranagia na thĩna o ta ũcio?

13, 14. (a) Nĩ kĩĩ gĩtũmaga Akristiano amwe makue ngoro? (b) Nũ wendaga wĩtĩkio witũ ũharagane, na nĩkĩ?

¹³ Rĩmwe na rĩmwe aarĩ na ariũ a Ithe witũ aingĩ nĩ maiguaga makuĩte ngoro, marĩ na mĩtangĩko, kana ona makeigua matagĩrĩire. Kwa ngerekano, ta wĩcirie ũhoro wa painia ũmwe ũrĩ kĩyo ũrĩa tũgwĩta Deborah. Oigire ũũ: “Maita maingĩ nĩ ndĩciragia ũhoro wa mahĩtia makwa, na hingo ciothe rĩrĩa ndeciria ũhoro wamo nĩ njiguaga ũũru mũno. Rĩrĩa ndeciria ũhoro wa ũndũ itekire ũrĩa kwagĩrĩire, njiguaga ta gũtarĩ mũndũ ũngĩnyenda, o na Jehova.”

¹⁴ Nĩ kĩĩ gĩtũmaga ndungata imwe cia Jehova irĩ kĩyo, ta Deborah ikue ngoro? No gũkorũo na itũmi cigana ũna. Andũ amwe mahota gũkorũo na mawoni matagĩrĩire kwĩyerekera na kwerekera maũndũ mao. (Thim. 15:15) Nao angĩ mahota gũkorũo makĩigua ũguo nĩ ũndũ wa gũkorũo na thĩna wa mwĩrĩ ũgatũma mathuthĩke ngoro. O ũrĩa wothe kũngĩkorũo kũrĩ, nĩ wega kũririkana nũ wendaga kũhũthĩra ũũru thĩna ta ũcio. Hihi nũ wendaga tũkue ngoro mũno nginya tũtige gũthiĩ na mbere? Nũ wendaga wĩigue ũtarĩ na mwĩhoko o ta ũrĩa we eiguaga? (Kũg. 20:10) Hatarĩ nganja nĩ Shaitani. Gũtekũmakania kana arahũthĩra tharĩkĩro cia ĩmwe kwa ĩmwe kana tharĩkĩro ciĩhithĩte, muoroto wa Shaitani no ũmwe​​—gũtũhahũra, kũnyihia kĩyo giitũ, na gũtũma tũtige gũtungatĩra Jehova. Ndũkanariganĩrũo atĩ, andũ a Ngai marĩ mbaara-inĩ ya kĩĩroho!

15. Tũngĩonania atĩa atĩ nĩ tũtuĩte itua rĩa kwaga gũtoorio nĩ gũkua ngoro?

¹⁵ Tua itua rĩa gũthiĩ na mbere kũrũa mbaara ĩyo. Ikaraga ũcũthĩrĩirie kĩheo. Paulo aandĩkĩire Akristiano a Korintho ũũ: “Tũtirĩ hingo tũũragwo nĩ hinya ngoro. Ĩndĩ-rĩ, o na gwatuĩka atĩ mũndũ witũ ũrĩa wa na igũrũ athiaga o akĩbuthaga-rĩ, mũndũ ũrĩa ũngĩ wa na thĩinĩ athiaga o akĩerũhagio mũthenya o mũthenya. Nĩ gũkorũo maũndũ maya mahũthũ tũthĩnagio namo rĩu, ma kahinda kanini-rĩ, nĩmo matũmaga tũreherũo o makĩria o makĩria riri mũnene mũno ũtarĩ hingo ũgathira.”​—2 Kor. 4:​16, 17..

WĨHAARĨRIE O RĨU NĨ ŨNDŨ WA MATHĨNA

16. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa bata twĩhaarĩrie o rĩu nĩ ũndũ wa mathĩna?

¹⁶ O ta ũrĩa tuona, Shaitani ahũthagĩra njĩra nyingĩ cia “mawara.” (Ef. 6:​11) Ithuothe nĩ tũkũbatara kũrũmĩrĩra ũtaaro ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa 1 Petero 5:9: “Mũmwĩtiirie mũrũmĩtie ũhoro ũrĩa mwĩtĩkĩtie.” Nĩ getha tũhote gwĩka ũguo tũkũbatara kũhaarĩria meciria na ngoro citũ, nĩguo twĩmenyerie o rĩu gwĩkaga ũrĩa kwagĩrĩire. Kwa ngerekano, kaingĩ thigari cia mbaara nĩ imenyagĩrio mũno o na gũtarĩ mbaara. Noguo kũrĩ harĩ ndungata cia Jehova. Tũtiũĩ ũrĩa mbaara itũ ĩgũkorũo ĩtariĩ mahinda mokĩte. Nĩ ũndũ ũcio, harĩ bata twĩmenyerie na kĩyo hĩndĩ ĩrĩa kwĩ na thayũ? Paulo aandĩkĩire Akorintho ũũ: “Wĩgeriei ũhoro wanyu inyuene, mũmenye kana no mũtũire o mwĩtĩkĩtie; ta ĩtuĩriei inyuene.”​​—2 Kor. 13:5.

17-19. (a) Tũngĩĩthuthuria atĩa? (b) Andũ ethĩ mangĩĩhaarĩria atĩa nĩguo matetere wĩtĩkio wao rĩrĩa marĩ cukuru?

¹⁷ Njĩra ĩmwe ya gwathĩkĩra ũtaaro wa Jehova ũrĩa wandĩkirũo nĩ Paulo, nĩ mũndũ gwĩthuthuria biũ. Wĩyũrie ciũria ta ici: ‘Hihi nĩ hoyaga kaingĩ? Hĩndĩ ĩrĩa ndĩrahatĩkwo nĩ andũ njĩke ũrĩa gũtagĩrĩire-rĩ, hihi nĩ njathĩkagĩra Ngai handũ ha gwathĩkĩra andũ? Hihi nĩ thiaga mĩcemanio ya Gĩkristiano itegũtĩrĩria? Hihi nĩ hunjagia ndĩ na ũmĩrĩru? Hihi nĩ ngeragia gũkirĩrĩria aarĩ na ariũ a Ithe witũ o ta ũrĩa mangiragĩrĩria? Hihi nĩ njathĩkagĩra athuri a kĩũngano giitũ na arĩa matongoragia ithondeka rĩa Jehova?’

¹⁸ Harĩ ciũria icio ciagwetwo, igĩrĩ ciacio ikonainie na gũtetera wĩtĩkio witũ na kwĩhanda wega rĩrĩa tũrahatĩkwo nĩ andũ gwĩka ũrĩa gũtagĩrĩire. Ciana nyingĩ cia Aira a Jehova nĩ ibataraga gwĩka ũguo rĩrĩa irĩ cukuru. Nĩ ciĩrutĩte kwaga kũigua guoya kana gũconoka nĩ ũndũ wa wĩtĩkio wao. Nĩ ihũthagĩra maũndũ marĩa makoragwo thĩinĩ wa ngathĩti citũ. Kwa ngerekano, ngathĩti ya Mũrangĩri ya Mĩĩ 2013, karatathi ga 6, nĩ yataarĩirie ũrĩa mũndũ mwĩthĩ angĩkorũo na ũmĩrĩru rĩrĩa arataarĩria arĩa mathomaga nao wĩtĩkio wake na njĩra ya kũmooria ciũria cia mawoni. Aciari, tigagĩrĩrai atĩ nĩ mwagĩa na kahinda ga kwĩmenyeria hamwe na ciana cianyu nĩguo ihotage gũtooria rĩrĩa irahatĩkwo ciĩke ũrĩa gũtagĩrĩire nĩ arutwo arĩa angĩ.

¹⁹ Ma nĩ atĩ, ndũkoragwo ũrĩ ũndũ mũhũthũ hingo ciothe kwaria kana gwĩka maũndũ marĩa Jehova endaga twĩke. Thutha wa kũruta wĩra mũthenya mũgima, nĩ tũbataraga kwĩrutanĩria mũno nĩguo tũthiĩ mĩcemanio. O na gũũkĩra tene nĩguo tũthiĩ tũkahunjie, nĩ kũbataraga mũndũ eime toro. No ririkana: Angĩkorũo mahinda-inĩ maya nĩ ũmenyerete gwĩkaga maũndũ ma kĩĩroho ũtegũtĩrĩria, nĩ ũkaahota kũhiũrania na magerio manene rĩrĩa makoimĩra.

20, 21. (a) Gwĩcũrania ũhoro wa ũkũũri kũngĩtũteithia atĩa rĩrĩa twakua ngoro? (b) Twagĩrĩirũo kwĩrutanĩria gwĩka atĩa o na kũrĩ na mathĩna?

²⁰ Ĩ nacio tharĩkĩro ciĩhithĩte? Kwa ngerekano, tũngĩka atĩa tũngĩigua tũkuĩte ngoro? Ũndũ ũmwe wa bata mũno tũngĩka nĩ gwĩcũrania ũhoro wa igongona rĩa ũkũũri. Ũguo nĩguo mũtũmwo Paulo eekaga. Rĩmwe na rĩmwe nĩ aatangĩkaga mũno. O na kũrĩ ũguo, nĩ aamenyaga atĩ Kristo aakuire nĩ ũndũ wa andũ ehia no ti ũndũ wa andũ akinyanĩru. Na nĩ aamenyaga aarĩ ũmwe wa ehia acio. Aandĩkire ũũ: ‘Ndũũraga nĩ ũndũ wa gwĩtĩkia Mũrũ wa Ngai, o we wanyendire, agĩkĩĩruta nĩ ũndũ wakwa.’ (Gal. 2:​20) Hatarĩ nganja, Paulo aarĩ na wĩtĩkio harĩ igongona rĩa ũkũũri. Nĩ aakũranaga atĩ ũkũũri warĩ na ũguni harĩ we kĩũmbe.

²¹ Gũkorũo na mawoni ta macio ma kuona ũkũũri ũrĩ kĩheo kĩa mũndũ kĩũmbe kuuma kũrĩ Jehova, no gũtũteithie na njĩra nene. Ũguo ti kuuga atĩ tũtirĩkuaga ngoro. No kũhoteke amwe aitũ mekũhiũrania na tharĩkĩro ĩyo ĩĩhithĩte nginya tũingĩre thĩinĩ wa thĩ njerũ. Ĩndĩ nĩ wega kũririkana: Arĩa megũthiĩ na mbere gũtungatĩra Jehova nĩo makaheo kĩheo kĩu. Mũthenya ũrĩa mũnene rĩrĩa Ũthamaki wa Ngai ũkaarehe thayũ na ũcokerie andũ ũkinyanĩru, ũrĩ hakuhĩ mũno gũkĩra hĩndĩ ĩngĩ o yothe. O na angĩkorũo nĩ ũkũgerera mathĩna maingĩ, wĩrutanĩrie nĩguo ũkaingĩra thĩinĩ wa Ũthamaki ũcio.