Rĩrĩa Mũndũ Wendete Arũara Mũrimũ Ũtangĩhonwo

DOREEN nĩ aamakire mũno rĩrĩa mũthuri wake, Wesley, ũrĩa warĩ na mĩaka 54, aamenyekire atĩ aarĩ na mũrimũ wakũrĩte mũno wa kansa ya tombo.a Mandagĩtarĩ moigire atĩ aatigarĩtie o mĩeri mĩnini. Doreen oigaga, “Ndietĩkagia ũhoro ũrĩa ndaiguaga. Kwa ihinda rĩa ciumia cigana ũna ndirĩ ũndũ ndamenyaga. Ndaiguaga ta arĩ andũ angĩ maakoretwo nĩ ũndũ ũcio, no ti ithuĩ. Ndiehaarĩirie.”

Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ rĩrĩa andũ aingĩ macemania na ũndũ ta ũcio, mahaanaga o ta Doreen. Mũrimũ ũtangĩhonwo no ũnyite mũndũ o wothe ihinda o rĩothe. No andũ aingĩ nĩ mekaga wega, makerutĩra meyendeire kũrũmbũiya endwa ao arĩa marũara mũrimũ ta ũcio. O na kũrĩ ũguo, kũrũmbũiya mũndũ mũrũaru nĩ kũrĩ moritũ ma kuo. Andũ a famĩlĩ mangĩka atĩa nĩguo mahote kũũmĩrĩria na kũrũmbũiya mwendwa wao ũrĩa ũrũarĩte mũrimũ ũtangĩhonwo? Arĩa mararũmbũiya mũndũ ta ũcio mũrũaru mangĩhota atĩa kũhiũrania na moritũ ma ngoro na meciria marĩa mangĩkorũo magĩcemania namo ihinda rĩu rĩothe rĩa mũrimũ? Nĩ maũndũ marĩkũ mangĩĩrĩgĩrĩrũo o ũrĩa mũndũ ũcio arakuhĩrĩria gũkua? Reke twambe tuone nĩkĩ kũrũmbũiya mũndũ ũrũarĩte mũrimũ ũtangĩhonwo ti ũndũ mũhũthũ mahinda-inĩ maya.

ŨNDŨ MŨRITŨ MATŨKU MAYA

Njĩra cia ũrigitani nĩ icenjetie mũno ũrĩa andũ makuaga. Kĩndũ ta mĩaka igana rĩmwe mĩhĩtũku, andũ nĩ maatũũraga ihinda inini gũkĩra ũrĩa matũũraga ũmũthĩ, o na mabũrũri-inĩ marĩa mathiĩte na mbere. Tene andũ nĩ maakuaga na ihenya nĩ ũndũ wa mĩrimũ ya kũgwatanio kana aksidenti. Gũtiarĩ ũndũ mũhũthũ gũkinya thibitarĩ kana kuona thibitarĩ hakuhĩ na kwoguo andũ aingĩ maarũmbũyagio nĩ andũ a famĩlĩ na magakuĩra mũciĩ.

Ũmũthĩ, ũthii wa na mbere maũndũ-inĩ ma ũrigitani nĩ ũhotithĩtie mandagĩtarĩ kũrũa na mĩrimũ nĩguo maraiharaihie ũtũũro wa andũ. Mĩrimũ ĩrĩa ĩngĩaninire mũndũ o na ihenya rĩu no ĩrigitwo na mũndũ ũcio atũũre mĩaka mĩingaingĩ arĩ na mũrimũ o ũcio. O na kũrĩ ũguo, kũraiharaihia ũtũũro wa mũndũ ũcio no kwage kũrehe kĩhonia. Kaingĩ mũndũ ũcio mũrũaru akoragwo ahootekete mũno ũndũ atangĩhota kwĩrũmbũiya. Kũrũmbũiya mũndũ ta ũcio nĩ kũgĩte na moritũ maingĩ na kũbataraga maũndũ maingĩ.

Kwoguo, andũ rĩu kaingĩ makuagĩra thibitarĩ handũ ha mĩciĩ. Andũ aingĩ ũmũthĩ matiũĩ ũrĩa mũndũ akuaga na nĩ anini mũno maneyonera mũndũ agĩkua. Nĩ ũndũ ũcio, guoya wa kwaga kũmenya ũrĩa gũgũthiĩ no ũgirĩrĩrie kana ũtũme andũ amwe maremwo biũ nĩ kũrũmbũiya mũndũ mũrũaru wa famĩlĩ. Nĩ kĩĩ kĩngĩmateithia?

BANGA KABERE

O ta ũrĩa tuona ngerekano-inĩ ya Doreen, andũ aingĩ nĩ makuaga ngoro mũno rĩrĩa mũndũ mendete amenyeka atĩ arĩ na mũrimũ ũngĩtũma akue. Nĩ kĩĩ kĩngĩteithia mũndũ kwĩhaarĩria nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa marĩ mbere hĩndĩ ta ĩyo arĩ na mĩtangĩko, guoya, na kĩeha? Ndungata ĩmwe njĩhokeku ya Ngai yahoire ũũ: “Gĩtũmenyithie gũtara matukũ maitũ nĩ getha tũgĩe na ngoro cia kũũhĩga.” (Thaburi 90:12) Hoya Jehova Ngai kuuma ngoro agũteithie kũmenya ũrĩa ‘ũgũtara matukũ maku’ na njĩra ya ũũgĩ nĩguo ũhote kũhũthĩra matukũ marĩa matigarĩte mũrĩ na mũndũ ũcio wendete na njĩra ĩrĩa njega biũ.

Gwĩka ũguo nĩ kũbataraga mĩbango mĩega. Angĩkorũo mũndũ ũcio mũrũaru nĩ arahota kwĩyaria na nĩ ehaarĩirie kwarĩrĩria maũndũ macio, nĩ ũndũ wa ũũgĩ kũmũũria nũ angĩenda akamũtuĩra matua rĩrĩa atagakorũo akĩhota gwĩka ũguo. Kwaria cara-rũkũ na mũndũ ũcio mũmenye kana no ende gũkoma thibitarĩ, kana gwĩkĩrũo mĩrukĩ no kũnyihanyihie kwaga kũiguithania gatagatĩ-inĩ ka andũ a famĩlĩ kana kwĩrira nĩ ũndũ wa matua mangĩtua mamwĩgiĩ rĩrĩa akaremwo nĩ gwĩtuĩra matua. Kwaria ũhoro gĩtaũ o kabere nĩ kũhotithagia famĩlĩ kũiga meciria mao harĩ kũrũmbũiya ũcio mũrũaru ihinda-inĩ rĩothe rĩa mũrimũ. Bibilia yugaga ũũ: “Kũndũ gũtarĩagwo kĩrĩra, mathondeko makuo nĩ gũthata mathataga.”—Thimo 15:22.

ŨRĨA MŨNDŨ ANGĨTEITHĨRĨRIA

Kaingĩ, itemi inene rĩa ũrĩa ũrarũmbũyania nĩ kũũmĩrĩria ũcio mũrũaru. Mũndũ ũkuhĩrĩirie gũkua nĩ abataraga kuonio nĩ endetwo na atĩ ndatiganĩirio. Angĩonio atĩa ũguo? Mũthomere ibuku kana ũmũinĩre nyĩmbo, ũthuurĩte mabuku kana nyĩmbo ingĩmwĩkĩra ngoro na angĩkenera. Andũ aingĩ nĩ maiguaga momĩrĩirio rĩrĩa mũndũ wa famĩlĩ amanyita guoko na amarĩria na ũhooreri.

Kaingĩ nĩ wega kũmenyithania mũgeni o wothe ũceerete. Riboti ĩmwe yugaga ũũ: “Kwĩrĩkanaga atĩ ũhoti wa kũigua nĩguo ũndũ ũrĩa wa mũico kũũra. O na gũtuĩka mũndũ ũcio no oneke ta akomete, no akorũo nĩ araigua na kwoguo ndũkoige ũndũ ũtangiuga rĩrĩa [okĩrĩte].”

Kũngĩhoteka, hoyai mũrĩ hamwe. Bibilia yonanagia atĩ kũrĩ hĩndĩ ĩmwe mũtũmwo Paulo hamwe na athiritũ ake, maarĩ rungu rwa hatĩka nene nginya matioĩ kana nĩ megũtũũra muoyo. Nĩ ũteithio ũrĩkũ meethire? Paulo aathaithire ariũ a Ithe witũ ũũ: “Ningĩ inyuĩ no mũtũteithie na njĩra ya gũtũthaithanĩrĩra.” (2 Akorintho 1:8-11) Mahoya ma kuuma ngoro hĩndĩ ĩrĩa mũndũ arĩ hatĩka-inĩ nene kana hĩndĩ ya mũrimũ mũũru nĩ marĩ ũguni mũno.

ĨTĨKĨRA MAŨNDŨ ŨRĨA MARĨ

Rĩciria rĩa atĩ mũndũ twendete nĩ egũkua nĩ rĩtangaga mũndũ mũno. Na ti ũrirũ tondũ gĩkuũ ti ũndũ wa ndũire. Tũtiũmbĩtwo na njĩra tũrĩonaga gĩkuũ kĩrĩ gĩcunjĩ kĩa ũtũũro. (Aroma 5:12) Na nĩkĩo Kiugo kĩa Ngai gĩtaga gĩkuũ “thũ.” (1 Akorintho 15:26) Na kwoguo nĩ ũndũ wa ndũire harĩ mũndũ kũrega gwĩtĩkĩra atĩ mũndũ endete no akue.

O na kũrĩ ũguo, kwĩrĩgĩrĩra maũndũ marĩa mangiumĩra no gũteithie andũ a famĩlĩ kũnyihanyihia guoya na kwoguo merutanĩrie kũrũmbũiya mũndũ ũcio na njĩra njega. Maũndũ mamwe mangiumĩra nĩ magwetetwo gathandũkũ-inĩ karĩ na kĩongo “Ciumia cia Mũico cia Ũtũũro.” Nĩ ma ti maũndũ macio mothe magwetetwo monekaga harĩ mũndũ o wothe mũrũaru, kana o na makoneka marũmanĩrĩire o ũguo mandĩkĩtwo. O na kũrĩ ũguo, mamwe ma maũndũ macio nĩ monekaga harĩ arũaru aingĩ.

Thutha wa mũndũ ũcio twendete gũkua, nĩ ũndũ wa ũũgĩ kwaranĩria na mũrata wa hakuhĩ ũrĩa wetĩkĩrĩte o kabere gũtũteithia. Arĩa maramũrũmbũyagia o hamwe na andũ a famĩlĩ no mabatare kũũmĩrĩrio na njĩra ya kũririkanio atĩ mwendwa wao ndaranyamarĩka rĩngĩ. Mũũmbi witũ atũũmagĩrĩria na njĩra ya wendo atĩ “arĩa [makuĩte] matirĩ ũndũ moĩ.”—Kohelethu 9:5.

NŨ ŨNGĨRŨMBŨIYA ANDŨ NA NJĨRA NJEGA BIŨ?

Kwĩhoka Ngai nĩ ũndũ wa bata, to hĩndĩ ĩrĩa tu mũndũ wa famĩlĩ arĩ mũrũaru ĩndĩ o na thutha ũcio ũkĩhiũrania na kĩeha gĩa gĩkuũ. No agũteithie kũgerera ciugo na ciĩko cia andũ angĩ. Doreen oigaga ũũ: “Nĩ nderutire kwaga kũrega ũteithio o wothe ingĩheo nĩ mũndũ. Ma nĩ atĩ, twamũkĩrire ũteithio mũingĩ mũno. Tũrĩ na mũthuri wakwa nĩ twamenyire hatarĩ nganja atĩ nĩ Jehova watwĩraga, ‘Ndĩ hamwe na inyuĩ ndĩmũteithie kũhiũrania na ũndũ ũyũ.’ Ndikariganĩrũo.”

Hatarĩ nganja, Jehova Ngai nĩwe ũngĩrũmbũiya andũ na njĩra ĩrĩa njega biũ. Arĩ we Mũũmbi witũ, nĩ ataũkagĩrũo nĩ ruo rwitũ na kĩeha gitũ. No ahote na nĩ akoragwo ehaarĩirie gũtũhe ũteithio ũrĩa tũngĩbatara na atũũmĩrĩrie nĩguo tũhote kũhiũrania na ũndũ ũcio. Makĩria ma ũguo, nĩ eranĩire atĩ ica ikuhĩ nĩ arĩniina gĩkuũ kaimana na ariũkie andũ bilioni nyingĩ arĩa marĩ kĩririkano-inĩ gĩake. (Johana 5:28, 29; Kũguũrĩrio 21:3, 4) Na hĩndĩ ĩyo andũ othe nĩ makoiga ciugo ici cia mũtũmwo Paulo: “Atĩrĩrĩ wee gĩkuũ, ũhootani waku ũrĩ ha? Atĩrĩrĩ wee gĩkuũ, rũboora rwaku rũrĩ ha?”—1 Akorintho 15:55.