Hihi nĩ Tũbataraga Watho wa Bibilia Maũndũ-inĩ Mothe?

RĨRĨA warĩ mũnini, no kũhoteke aciari aku nĩ maakũheaga mawatho maingĩ. O ũrĩa wanenehaga, nĩ wamenyire atĩ meekaga ũguo tondũ nĩ maakwendagĩra maũndũ mega. O na ũrĩ mũndũ mũgima, no kũhoteke atĩ no ũhũthagĩra motaaro mamwe maakũrutire, o na gũtuĩka ndũrĩ rungu rwa watho wao rĩngĩ.

Ithe witũ wa igũrũ, Jehova, nĩ atũheete mawatho mamwe ma ĩmwe kwa ĩmwe kũgerera Kiugo gĩake, Bibilia. Kwa ngerekano, nĩ akaananĩtie ũhoi mĩhianano, ngomanio itagĩrĩire, ũtharia, na ũici. (Thama 20:1-17; Atũmwo 15:28, 29) O ũrĩa ‘tũrakũra kĩĩroho maũndũ-inĩ mothe,’ nĩ tũmenyaga atĩ Jehova atwendagĩra maũndũ mega na atĩ maathani make ti ma gũtũhinyĩrĩria.—Aefeso 4:15; Isaia 48:17, 18; 54:13.

O na kũrĩ ũguo, nĩ kũrĩ maũndũ maingĩ tũtakoragwo tũheetwo watho wa ĩmwe kwa ĩmwe. Andũ amwe monaga atĩ harĩa tũtaheetwo watho wa Bibilia wa ĩmwe kwa ĩmwe, marĩ na wĩyathi wa gwĩka o ũrĩa wothe mangĩenda. Makoiga atĩ korũo Ngai nĩ oonete hagĩrĩire, nĩ aangĩonanĩtie wendi wake na njĩra ya gũtũhe watho wa ĩmwe kwa ĩmwe.

Andũ arĩa meciragia ũguo, kaingĩ nĩ matuaga matua matarĩ mega marĩa matũmaga merire mũno thutha-inĩ. Magaga gũtaũkĩrũo atĩ Bibilia to mawatho ĩkoragwo namo, no ningĩ nĩ ĩkoragwo na maũndũ matũteithagia kũmenya mwĩcirĩrie wa Ngai. O ũrĩa tũreruta Bibilia na tũkamenya mawoni ma Jehova megiĩ maũndũ, thamiri itũ nĩ ĩmenyeragio nĩ Bibilia na ĩgatũteithia gũtua matua mararingana na mwĩcirĩrie wake. Rĩrĩa tweka ũguo, nĩ tũkenagia ngoro yake na tũkagĩa na ũguni ũrĩa umanaga na gũtua matua ma ũũgĩ.—Aefeso 5:1.

Cionereria Njega Thĩinĩ wa Bibilia

Bibilia nĩ ĩtwĩraga ũhoro wa ndungata nyingĩ cia Jehova iria ciatuire matua mega maamũkenirie, o na gũtuĩka gũtiarĩ na watho wa kuuga ũrĩa ciaagĩrĩirũo nĩ gwĩka. Ta wĩcirie ũhoro wa kĩonereria kĩa Jusufu. Rĩrĩa mũtumia wa Potifa aageririe gũtũma Jusufu akome nake, gũtiarĩ na watho wa Jehova woigĩte atĩ ũndũ ũcio nĩ mũũru. Ĩndĩ o na Jusufu atarĩ na watho wa ĩmwe kwa ĩmwe, nĩ aamenyire atĩ gũtharia gũtiarĩ o kwĩhĩria thamiri yake no nĩ nginya ‘kwĩhĩria Ngai.’ (Kĩambĩrĩria 39:9) No mũhaka akorũo Jusufu nĩ aamenyaga atĩ ũtharia ndwatwaranaga na mwĩcirĩrie na wendi wa Ngai, o ta ũrĩa Jehova oonanĩtie mũgũnda-inĩ wa Edeni.—Kĩambĩrĩria 2:24.

Ta wĩcirie ũhoro wa kĩonereria kĩngĩ. Thĩinĩ wa Atũmwo 16:3, tũthomaga atĩ Paulo atanoya Timotheo nĩguo mathiĩ nake ngʼendo-inĩ cia ũtungata, nĩ aamũruithirie. O na kũrĩ ũguo, thĩinĩ wa mũhari wa 4 tũthomaga atĩ thutha ũcio, Paulo na Timotheo maagereire matũũra-inĩ makĩmenyithanagia “matua ma kũrũmĩrĩrũo marĩa maatuĩtwo nĩ atũmwo na athuri arĩa maarĩ Jerusalemu.” Matua mamwe maamenyithanagia nĩ atĩ Akristiano nĩ maatigĩte gũkorũo rungu rwa watho ũrĩa woigĩte atĩ no mũhaka marue! (Atũmwo 15:5, 6, 28, 29) Nĩ kĩĩ gĩatũmire Paulo one harĩ bata kũruithia Timotheo? “Nĩ ũndũ wa Ayahudi arĩa maarĩ matũũra-inĩ macio, tondũ othe nĩ mooĩ atĩ ithe [wa Timotheo] aarĩ Mũngiriki.” Paulo ndendaga kũrakaria kana kũhĩnga andũ arĩa angĩ hatarĩ gĩtũmi. Eendaga Akristiano ‘monanagie atĩ nĩ magĩrĩire harĩ thamiri cia andũ othe maitho-inĩ ma Ngai.’—2 Akorintho 4:2; 1 Akorintho 9:19-23.

Na ũcio nĩguo mwĩcirĩrie ũrĩa Paulo na Timotheo maakoragwo naguo. Rĩrĩa twathoma maandĩko ta Aroma 14:15, 20, 21 na 1 Akorintho 8:9-13; 10:23-33, nĩ tuonaga atĩ Paulo nĩ eeharĩirie gũtiga gwĩka maũndũ mamwe, o na angĩkorũo maũndũ macio matiarĩ moru, nĩguo etheme kũhĩnga andũ angĩ kana gũtũma maritũhĩrũo nĩ gũtungatĩra Jehova. Na Paulo aandĩkire ũũ ũhoro wĩgiĩ Timotheo: “Ndirĩ na mũndũ ũngĩ ũrĩ na mwerekera ta wake, ũrĩa ũkũrũmbũiya maũndũ manyu arĩ na wĩhokeku. Tondũ arĩa angĩ othe marũmbũyagia maũndũ mao ene, ti marĩa ma Jesu Kristo. No nĩ mũĩ ũrĩa eeyonanirie atĩ nĩ agĩrĩire, na o ta mwana na ithe, nĩ aatungatire hamwe na niĩ gũtheremia ũhoro ũrĩa mwega.” (Afilipi 2:20-22) Akristiano acio eerĩ nĩ maatũigĩire kĩonereria kĩega mũno tũngĩrũmĩrĩra mahinda-inĩ maya! Handũ ha gũthuura ũndũ ũrĩa ũngĩamagunire o ene kana ũrĩa o ene maangĩendire, harĩa hataarĩ na watho wa Ngai wa ĩmwe kwa ĩmwe, meegerekanagia na wendo wa Jehova na Mũrũ wake na njĩra ya gwĩciria ũrĩa matua mao mangĩahutirie andũ arĩa angĩ kĩĩroho.

Ta wĩcirie ũhoro wa Jesu Kristo, kĩonereria gitũ kĩrĩa kĩnene. Mahunjio-inĩ make ma Kĩrĩma-inĩ, aataarĩirie atĩ nĩ twagĩrĩirũo gwĩka makĩria ma o gwathĩkĩra mawatho ma Jehova. Twagĩrĩirũo gwĩciria kĩrĩa gĩatũmire Jehova atũhe mawatho macio. Tweka ũguo, nĩ tũrĩhotaga gũtua matua mega megiĩ maũndũ mangĩ ta macio. (Mathayo 5:21, 22, 27, 28) Jesu, Paulo, Timotheo, na Jusufu matiarĩ na mwĩcirĩrie wa atĩ no meke ũrĩa wothe mangĩendire hĩndĩ ĩrĩa gũtarĩ watho wa ĩmwe kwa ĩmwe. Nĩguo monanie atĩ marĩ na mwĩcirĩrie ta wa Ngai, arũme acio maatũũrire kũringana na maathani marĩa Jesu ooigire atĩ nĩmo manene mũno—kwenda Ngai na kwenda andũ arĩa angĩ.—Mathayo 22:36-40.

Ĩ nao Akristiano Ũmũthĩ?

Hatarĩ nganja Bibilia ndĩhaana ta mabuku ma watho marĩa meraga mũndũ ũrĩa agĩrĩirũo nĩ gwĩka ũndũ-inĩ o wothe. Nĩ tũkenagia ngoro ya Jehova mũno rĩrĩa twathuura gwĩka ũndũ ũrĩa ũratwarana na mwĩcirĩrie ta wake, o na rĩrĩa hatarĩ na watho ũronania ĩmwe kwa ĩmwe ũrĩa twagĩrĩirũo nĩ gwĩka. Na njĩra ĩngĩ, handũ ha hingo ciothe kwĩragwo ũrĩa Jehova arenda twĩke, no twĩrutanĩrie “gũtaũkĩrũo wendi wa Jehova nĩ ũrĩkũ.” (Aefeso 5:17; Aroma 12:2) Ũndũ ũcio ũkenagia Jehova nĩkĩ? Tondũ nĩ wonanagia atĩ twĩciragia mũno ũrĩa tũngĩkenia Jehova handũ ha maũndũ marĩa twendete kana ihooto citũ. Ningĩ nĩ wonanagia atĩ nĩ tũkenagĩra wendo wake mũno nginya tũkenda kuonania wendo o ta ũcio kũrĩ andũ arĩa angĩ. (Thimo 23:15; 27:11) Ningĩ rĩrĩa twahũthĩra Bibilia gũtaũkĩrũo nĩ ũrĩa Jehova endaga twĩke, nĩ tũgĩaga na ũrata wa hakuhĩ hamwe nake na tũkagĩa na ũgima mwega wa mwĩrĩ.

Reke tuone ũrĩa tũngĩhũthĩra ũtaaro ũcio maũndũ-inĩ maitũ kĩũmbe.

Gũthuura Maũndũ ma Gwĩkenia

Ta wĩcirie ũhoro wa mũrũ wa Ithe witũ mwĩthĩ ũrenda kũgũra nyĩmbo cia mũini ũmwe. Nĩ arakenio nĩ thauti ya nyĩmbo icio no akamenya atĩ nyĩmbo icio nĩ iragweta maũndũ ma waganu na ikahũthĩra ciugo njũru. Ningĩ nĩ oĩ atĩ mũini ũcio ainaga arĩ na marakara na nyĩmbo ciake nĩ ikoragwo na maũndũ ma ũhinya. Tondũ mũrũ wa Ithe witũ ũcio nĩ endete Jehova, no ende kũmenya meciria ma Jehova na mawoni make megiĩ nyĩmbo icio. Hihi nĩ kĩĩ kĩngĩmũteithia gũtaũkĩrũo wendi wa Jehova ũhoro-inĩ ũcio?

Thĩinĩ wa marũa marĩa mũtũmwo Paulo aandĩkĩire Agalatia, nĩ aagwetire ciĩko cia kĩĩmwĩrĩ na maciaro ma roho wa Ngai. No kũhoteke nĩ ũĩ maciaro ma roho wa Ngai mahutĩtie maũndũ marĩkũ: wendo, gĩkeno, thayũ, wetereri, ũtugi, wega, wĩtĩkio, ũhooreri, na kwĩgirĩrĩria. No hihi ciĩko cia kĩĩmwĩrĩ ihutĩtie maũndũ marĩkũ? Paulo aandĩkire ũũ: “Rĩu ciĩko cia kĩĩmwĩrĩ nĩ cionekaga wega, na nĩcio ngomanio itagĩrĩire, maũndũ matarĩ matheru, mĩtugo ya rũtũrĩko, ũhoi mĩhianano, maũndũ ma ũgo, ũthũ, ngũĩ, ũiru, marakara manene, ngarari, ngayũkano, ikundi cia nyamũkano, gũcumĩkĩra, ũrĩĩu, maruga makĩrĩtie njano, na maũndũ ta macio. Ndĩramũkaania o mbere ũhoro wĩgiĩ maũndũ macio, o ta ũrĩa ndanamũkaania, atĩ arĩa mekaga maũndũ ta macio matikaagaya Ũthamaki wa Ngai.”—Agalatia 5:19-23.

Ta rora ũndũ wa mũico ũrĩa ũgwetetwo harĩ maũndũ macio—“maũndũ ta macio.” Paulo ndaagwetire maũndũ mothe marĩa mangĩrũo nĩ ciĩko cia kĩĩmwĩrĩ. Ndũngĩkorũo ũrĩ ũndũ wa ũũgĩ mũndũ kuuga, ‘Maandĩko nĩ manjĩtĩkĩrĩtie gwĩka ũndũ o wothe ũtagwetetwo harĩ ciĩko cia kĩĩmwĩrĩ iria Paulo aagwetire.’ Handũ ha ũguo, tũrabatara kũhũthĩra ũhoti witũ wa gwĩciria nĩguo tũkũũrane maũndũ mangĩ “ta macio” marĩa mangĩkorũo matagwetetwo nĩ Paulo. Andũ arĩa meingĩragia maũndũ-inĩ “ta macio” o na angĩkorũo matigwetetwo, matikagaya irathimo cia Ũthamaki wa Ngai.

Kwoguo, tũrabatara gũtaũkĩrũo, kana gũkũũrana maũndũ marĩa matakenagia Jehova. Hihi ũcio nĩ ũndũ mũritũ? Ta wĩcirie ndagĩtarĩ angĩgũtaara ũrĩage matunda mũno na mboga no ũgeethema kũrĩa thambutha, ice cream, na indo ingĩ ta icio. Hihi no ũkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ kũmenya keki ĩkũgwa mwena ũrĩkũ? Rĩu ta rora rĩngĩ maciaro ma roho wa Ngai na ciĩko cia kĩĩmwĩrĩ. Hihi nyĩmbo cia mũini ũcio ingĩgwa mwena ũrĩkũ? Hatarĩ nganja, itironania ngumo ta wendo, wega, kwĩgirĩrĩria, kana ngumo ingĩ iria ihutanĩtie na maciaro ma roho wa Ngai. Mũndũ ndarabatara watho wa ĩmwe kwa ĩmwe nĩguo ataũkĩrũo atĩ nyĩmbo ta icio itiratwarana na mwĩcirĩrie wa Ngai. Motaaro macio no mahũthĩke harĩ indo iria tũrathoma, thenema, tabarĩra cia TV, mĩthaako ya kompiuta, website, na maũndũ mangĩ ta macio.

Mwĩhumbĩre Ũrĩa Mwĩtĩkĩrĩku

Bibilia ningĩ nĩ ĩkoragwo na motaaro megiĩ kwĩhumba na kwĩgemia. Motaaro macio nĩ mateithagia o Mũkristiano kwĩhumba na kwĩgemia na njĩra ĩrĩa yagĩrĩire. Ũhoro ũcio nĩ ũheaga mũndũ ũrĩa wendete Jehova mweke wa gwĩka ũndũ ũrĩa ũngĩkenia Ithe witũ wa igũrũ. O ta ũrĩa tuona, gũkorũo atĩ Jehova ndaheanĩte mawatho ma ĩmwe kwa ĩmwe megiĩ ũndũ mũna, ti kuuga atĩ ndatindanagĩra na ũrĩa andũ ake megwĩka ũndũ-inĩ ũcio. Andũ mendete mĩĩhumbĩre ngũrani kũndũ gũtiganĩte, na mĩĩhumbĩre ĩrĩa yendetwo mũno nĩ ĩcenjagia thutha wa ihinda. O na kũrĩ ũguo, Ngai nĩ aheanĩte motaaro ma mũthingi marĩa magĩrĩirũo gũtongoria andũ ake mahinda-inĩ mothe na marĩ kũndũ o guothe.

Kwa ngerekano, 1 Timotheo 2:9, 10 yugaga ũũ: “O taguo, nao atumia magĩrĩirũo nĩ kwĩgemagia na njĩra ya kwĩhumba nguo njega, mategũkĩria njano, na marĩ na meciria mega, no ti na mĩthemba ĩtiganĩte ya kũrama njuĩrĩ na thahabu kana ruru kana nguo cia goro mũno, no nĩ na njĩra ĩrĩa yagĩrĩire harĩ atumia arĩa moigaga nĩ meyamũrĩire Ngai, ũguo nĩ kuuga, kũgerera ciĩko njega.” Kwoguo, atumia Akristiano, o hamwe na athuri, nĩ magĩrĩirũo nĩ gwĩciria mũno ũhoro wĩgiĩ mwĩhumbĩre ũrĩa andũ a gĩcigo kĩao mangĩrĩgĩrĩra harĩ “arĩa moigaga nĩ meyamũrĩire Ngai.” Ũndũ ũcio nĩ wa bata mũno tondũ mwĩhumbĩre witũ no ũcenjie mwĩcirĩrie wa andũ wĩgiĩ Bibilia. (2 Akorintho 6:3) Ithuĩ tũngĩenda kũiga kĩonereria kĩega, kwoguo tũtingĩthuura kwĩhumba kĩndũ kĩngĩrakaria kana kĩhĩnge andũ arĩa angĩ o tondũ tu nĩ kĩratũkenia.—Mathayo 18:6; Afilipi 1:10.

Mũkristiano angĩmenya atĩ mwĩhumbĩre mũna no ũrakarie kana ũhĩnge andũ arĩa angĩ, agĩrĩirũo kwĩgerekania na mũtũmwo Paulo na njĩra ya kũiga maũndũ ma kĩĩroho ma andũ arĩa angĩ mbere ya wendi wake. Paulo ooigire ũũ: “Mwĩgerekanagiei na niĩ, o ta ũrĩa niĩ ndĩĩgerekanagia na Kristo.” (1 Akorintho 11:1) Ningĩ ũhoro wĩgiĩ Jesu, Paulo ooigire ũũ: “O na Kristo ndeekenagia we mwene.” Ũndũ ũrĩa Paulo eendaga kũruta Akristiano othe nĩ ũyũ: “No ithuĩ arĩa tũrĩ na hinya-rĩ, nĩ twagĩrĩirũo gũkuuithagia arĩa matarĩ na hinya maũndũ mao ma kwaga hinya, na tũtigekenagie ithuĩ ene. O ũmwe witũ nĩ akenagie mũndũ ũrĩa mariganĩtie nake na amwĩkage maũndũ mega, nĩguo amwake.”—Aroma 15:1-3.

Ũrĩa Tũngĩagagĩria Ũhoti Witũ wa Gwĩciria

Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia gũkũria ũhoti witũ wa gwĩciria nĩguo tũkamenyaga ũrĩa tũngĩkenia Jehova nginya rĩrĩa atatũheete watho wa ĩmwe kwa ĩmwe ũndũ-inĩ mũna? Tũngĩthomaga Kiugo kĩa Ngai o mũthenya, tũkeruta tũtegũtĩĩrĩria, na tũgecũrania maũndũ marĩa tũrathoma, nĩ tũkũhota kwagagĩria ũhoti witũ wa gwĩciria. Ũcio ti ũndũ wĩkĩkaga na ihenya. O ta ũrĩa mwana akũraga o kahora, gũkũra kĩĩroho gwĩkĩkaga o kahora na no kwage kuoneka na ihenya. Kwoguo nĩ tũrabatara gũkorũo na wetereri, na tũtiagĩrĩirũo gũkua ngoro tũngĩona atĩ gũtirĩ na ũgarũrũku wa na ihenya. O na kũrĩ ũguo, kũhĩtũka kwa mahinda gwiki, gũtingĩtũma tũkũre kĩĩroho. Nĩ tũrabatara kwĩrutaga Bibilia na kwĩrutanagĩria biũ gwĩka maũndũ marĩa makenagia Jehova.—Ahibirania 5:14.

Rĩrĩa Jehova atũhe watho na twawathĩkĩra, tuonanagia atĩ nĩ twendete kũmwathĩkĩra. No rĩrĩa hatarĩ na watho ũndũ-inĩ mũna, na twerutanĩria gũtua matua makũmũkenia, tuonanagia atĩ nĩ tũmwendete na nĩ tũrenda kũmũkenagia. O ũrĩa tũgũthiĩ na mbere gũkũra kĩĩroho, noguo tũrĩendaga kwĩgerekania na Jehova na Mũrũ wake. Nĩ tũrĩendaga kũhũthĩra Bibilia nĩguo ĩgatũteithia gũtua matua marĩa marĩkenagia Ngai. Twathiĩ na mbere gũkenagia Ithe witũ wa igũrũ, gĩkeno gitũ o nakĩo nĩ kĩrĩongererekaga.

[Mbica]

Andũ mendete mĩĩhumbĩre ngũrani kũndũ gũtiganĩte, no motaaro ma Bibilia nĩmo magĩrĩire gũtongoria matua maitũ