Ingĩhiũrania atĩa na andũ arĩa marathumbũra na maũndũ megiĩ ngomanio?

Gũthumbũrũo na maũndũ megiĩ ngomanio nĩ kuuga atĩa?

Gũthumbũrũo na maũndũ megiĩ ngomanio nĩ ũndũ o wothe ũhutĩtie mĩtugo ya ngomanio itaagĩrĩire na nĩ hamwe na kũhutia mũndũ kana kwaria mĩario ya ũũra-thoni. No rĩmwe nĩ ũkoragwo ũrĩ ũndũ mũritũ kũmenya ngũrani ya gũthakĩra mũndũ, gũthumbũra mũndũ na maũndũ megiĩ ngomanio, na kũringa mũndũ itherũ ihunyũku.

Hihi no ũhote gũkũũrana maũndũ macio? Rora ciũria ciĩgiĩ gũthumbũrũo na maũndũ megiĩ ngomanio nĩguo ũtaũkĩrũo!

Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, ti hĩndĩ ciothe gũthumbũrũo na maũndũ megiĩ ngomanio gũthiraga mũndũ arĩkia cukuru. O na kũrĩ ũguo, ũngĩgĩa na ũmĩrĩru wa kũhota gwĩtiria rĩrĩa wathumbũrũo na maũndũ megiĩ ngomanio ũrĩ cukuru, nĩ ũgũkorũo wĩhaarĩirie kũhiũrania namo o na warĩkia. O na wahota gũtũma ũrĩa ũragũthumbũra atige gũtuuria andũ arĩa angĩ!

Ingĩka atĩa angĩkorũo nĩ ndĩrathumbũrũo na maũndũ megiĩ ngomanio?

Nĩguo mũndũ atige gũgũthumbũra na maũndũ megiĩ ngomanio, nĩ ũrabatara kwamba kũmenya maũndũ macio nĩ marĩkũ na ũrĩa ũbataire gwĩka! Ta wĩcirie maũndũ maya matatũ na wone ũrĩa ũngĩhiũrania na o ũmwe wamo.

ŨNDŨ WA MBERE:

“Tũrĩ wĩra-inĩ athuri amwe marĩ na mĩaka mĩingĩ mũno kũngĩra maanjĩraga atĩ ndĩ kairĩtu gathaka na atĩ kaba mangĩrĩ ethĩ na mĩaka ta 30. O na kũrĩ hĩndĩ ũmwe wao aanyumire thutha na akĩnungĩra njuĩrĩ yakwa!”​—Tabitha, 20.

Tabitha nĩ angĩeciririe ũũ: ‘Ingĩaga gũtindanĩra na ũndũ ũyũ na ngirĩrĩrie, hihi no atigane na niĩ.’

Ũndũ ũcio ũngĩkorũo ũtarĩ kĩhonia nĩkĩ? Athomi moigaga atĩ ũrĩa ũrathumbũrũo na maũndũ megiĩ ngomanio angĩaga gũtindanĩra, kaingĩ ũndũ ũcio ũthiaga na mbere o na ũgakĩria njano.

Handũ ha ũguo, geria ũũ: Ndũgakire, ĩndĩ ĩra ũrĩa ũragũthumbũra ĩmwe kwa ĩmwe ũrĩ na ũhoreri atĩ ndũgwĩtĩkĩra mĩtugo kana ciugo ciake. Taryn ũrĩa ũrĩ na mĩaka 22, oigire ũũ: “Niĩ mwanake angĩhutahutia ndĩmwĩraga o rĩo ndakanaahutie rĩngĩ. Na ũndũ ũcio nĩ ũmũhahũraga.” Mũndũ ũrĩa ũragũthumbũra angĩthiĩ na mbere, wĩyũmie na ndũkanaregerie mũrũgamo waku. Ũhoro-inĩ wĩgiĩ gũthingata kana gũtũũria mĩtugo mĩega, Bibilia yugaga ũũ: “Ikaragai mwĩhandĩte, mũrĩ agima na mũtegũthengeka.”​—Akolosai 4:12, The New Testament in Contemporary Language.

Ĩ mũndũ ũrĩa ũragũthumbũra angĩkwĩhĩtĩra? Angĩka ũguo, ndũkamwĩre ũndũ. Mweherere na ihenya o ũrĩa kwahoteka, na ũcarie ũteithio harĩ mũndũ mũgima ũrĩa ũrona atĩ no ũmwĩhoke.

ŨNDŨ WA KERĨ:

“Hĩndĩ ĩmwe ndĩ kĩrathi gĩa gatandatũ, harĩ airĩtu erĩ maanyitire ndĩ korindo-inĩ. Ũmwe wao aakomanagia na airĩtu arĩa angĩ na eendaga tũthiĩ agakome na niĩ. O na gũtuĩka nĩ ndaaregire, maathire na mbere gũthumbũra o mũthenya hĩndĩ ya mburĩki. O na harĩ hĩndĩ ĩmwe maandindĩkĩrĩirie rũthingo-inĩ.”​—Victoria, 18.

Victoria nĩ angĩeciririe ũũ: ‘Wona ndera mũndũ maũndũ maya, andũ marĩnyonaga ta ndĩ mũndũ wa ngoro hũthũ, na gũtirĩ mũndũ ũngĩnjĩtĩkia.’

Ũndũ ũcio ũngĩkorũo ũtarĩ kĩhonia nĩkĩ? Ũngĩaga kuuga, mũndũ ũcio no athiĩ na mbere gũgũthumbũra, o na nginya athumbũre andũ arĩa angĩ.—Kohelethu 8:11.

Handũ ha ũguo, geria ũũ: Hoya ũteithio. Aciari na aarimũ no makũhe ũteithio ũrĩa ũrabatara nĩguo ũhote kũhiũrania na ũrĩa ũragũthumbũra. Ĩ angĩkorũo andũ arĩa wera matiroya ũndũ ũcio na ũritũ? Geria ũũ: Rĩrĩa rĩothe wathumbũrũo, andĩka ũrĩa gwathiĩ na mbere. Andĩka tarĩki, mathaa, kũrĩa ũndũ ũcio wekĩrũo, na ciugo iria werũo. Ũcoke ũnengere mũciari kana mwarimũ kobĩ ya maũndũ macio. Andũ aingĩ nĩ moyaga na ũritũ ũndũ ũrĩa mwandĩke gũkĩra ũrĩa mareerũo na kanua.

ŨNDŨ WA GATATŨ:

“Nĩ ndetigagĩra mũno mwanake ũmwe wakoragwo timu-inĩ ya mũbira wa rugby. Aarĩ wa fiti 6.5 na kilo 135! Aatuĩte itua atĩ no mũhaka agaakomania na niĩ. Aathumbũrire mwaka mũgima. Mũthenya ũmwe tũrĩ oiki kĩrathi aambĩrĩrie kũnguhĩrĩria. Ndokĩrire na ngiuma Sabina na nja ihenya.”​—Julieta, 18.

Julieta nĩ angĩeciririe ũũ: ‘Ũguo nĩguo anake mekaga.’

Ũndũ ũcio ũngĩkorũo ũtarĩ kĩhonia nĩkĩ? Ũrĩa ũragũthũmbũra no aage kũgarũrũka angĩkorũo andũ arĩa angĩ marona mũtugo ũcio wake wagĩrĩire.

Handũ ha ũguo, geria ũũ: Ndũgatheke rĩrĩa eka kaũndũ kana ũmũringe itherũ. Ithenya rĩa ũguo, nĩ wega ciugo na ciĩko ciaku cionie mũndũ ũcio ũrĩa ũngĩka na ũrĩa ũtangĩka.

Ingĩka atĩa ingĩĩkora ũndũ-inĩ ta ũyũ?

RŨGANO RWA MA RWA 1:

“Ndiendaga kwarĩria andũ ũũru o na hanini. Kwoguo o na rĩrĩa anake maathumbũraga, ndaameraga o matigane na niĩ tu​—ndioyaga ũndũ ũcio na ũritũ na kaingĩ ndaamaragĩria ngĩthekaga. Meeciragia nĩ kũmathaakĩra ndaamathakagĩra.”—Tabitha.

• Korũo nĩwe Tabitha-rĩ, ũngĩhiũrania na andũ ta acio atĩa? Nĩkĩ?

• Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma ũrĩa ũragũthumbũra ecirie atĩ nĩ ũramũthakĩra?

RŨGANO RWA MA RWA 2:

“Anake twathomaga nao maambĩrĩirie maũndũ o ũguo na itherũ na njĩra ya kwaria maũndũ moru. Gwa kahinda ga ciumia cigana ũna ndiatindanagĩra na ũrĩa moigaga, no maũndũ maathire mathũkĩte o gũthũka. Thutha ũcio anake acio makĩambĩrĩria gũikara hakuhĩ na niĩ na kũngumbatagĩria. O na ndamaikania, matiatigaga. Thutha-inĩ, ũmwe wao aanengerire karatathi aanyandĩkĩire ndũmĩrĩri njũru mũno. Ngĩnengera mwarimũ. Mwanake ũcio no kũingatwo aaingatirũo. Hĩndĩ ĩyo nĩguo ndonire atĩ kaba ingĩerĩte mwarimũ kabere.”—Sabina.

• Ũgwĩciria nĩkĩ gĩatũmire Sabina aage gũthiĩ kwĩ mwarimũ kabere? Nĩ ũkuona ta aatuire itua rĩega? Nĩkĩ?

RŨGANO RWA MA RWA 3:

“Mũrũ wa maitũ wĩtagwo Greg aakorirũo mbabu nĩ mwanake ũngĩ. Aakuhĩrĩirie Greg akĩmwĩra, ‘Mumunya.’ Greg akĩrega, no mwanake ũcio ndaatiganire nake. Greg oimanirie na kũmũikania na kũu.”—Suzanne.

• Hihi nĩ ũkuona ta Greg aathumbũragũo na maũndũ megiĩ ngomanio? Nĩkĩ?

• Ũgwĩciria nĩ kĩĩ gĩtũmaga imwana imwe ciage kuuga rĩrĩa ciathumbũrũo nĩ imwana iria ingĩ?

• Hihi nĩ ũkuona Greg ta aahiũranirie na ũndũ ũcio ũrĩa kwagĩrĩire? Korũo nĩwe ũngĩekire atĩa?