Ingĩhiũrania atĩa na mĩtangĩko?
Nĩ kĩĩ gĩtũmaga ũtangĩke?
Hihi maũndũ maya nĩ maronania ũrĩa ũiguaga rĩmwe na rĩmwe?
“Ndindaga ngĩciiria: ‘Ĩ angĩkorũo . . . ?’ ‘Ĩ tũngĩgwa na ngari?’ ‘Ĩ tũngĩgwa na ndege?’ Ndangĩkaga nĩ maũndũ marĩa mũndũ atabataire kũmakio mũno nĩmo.”—Charles.
“Njiguaga hĩndĩ ciothe ngĩtangĩka ta mbĩa ĩrĩ kĩnya-inĩ ĩgĩthiũrũrũka. Ndĩrutanagĩria mũno no hatirĩ ũndũ nyonaga ngĩhingia!”—Anna.
“Andũ mangĩnjĩra atĩ nĩ kaba niĩ tondũ ndĩ cukuru, ndĩĩraga, ‘Maromenya ũrĩa mũndũ agiĩkaga arĩ cukuru!’”—Daniel.
“Njiguaga ndĩ mũritũhĩre hingo ciothe. Ngoragwo ngĩtangĩka nĩ ũndũ wa ũndũ ũrĩa ũngĩ ũkũhanĩka kana nĩ ũndũ wa ũndũ ũrĩa batiĩ gwĩka.”—Laura.
Ũrĩa kũrĩ: Tũratũũra ihinda rĩrĩa Bibilia ĩtaga “mahinda ma ũgwati maritũ kũhiũrania namo.” (2 Timotheo 3:1) Nĩ ũndũ ũcio, andũ ethĩ o nao nĩ matangĩkaga o ta andũ agima.
Nĩ hingo ciothe arĩ ũũru gũtangĩka?
Aca. Ũhoro wa ma nĩ atĩ Bibilia nĩ yonanagia atĩ nĩ wega mũndũ gũtangĩka nĩguo akenie andũ arĩa endete.—1 Akorintho 7:32-34; 2 Akorintho 11:28.
Ningĩ, gũtangĩka no gũtũtindĩke twĩke ũndũ mũna. Kwa ngerekano, ĩ korũo ũrĩ na kĩgeranio gĩa cukuru kiumia gĩũkĩte? Gũtangĩka no gũgũtindĩke ũthome na kĩyo kiumia gĩkĩ, na ũndũ ũcio no ũgũteithie ũhĩtũke kĩgeranio kĩu!
Gũtangĩka ningĩ no gũtũme ũmenye atĩ kũrĩ na ũgwati. Mũirĩtu ũmwe wĩtagwo Serena oigire ũũ: “No ũigue ũgĩtangĩka nĩ ũndũ nĩ ũramenya atĩ ikinya rĩrĩa woete ti rĩega na atĩ nĩ ũrabatara kũgarũrĩra nĩguo thamiri yaku ĩtige gũgũthumbũra.”—Ringithania Jakubu 5:14.
Ũrĩa kũrĩ: Gũtangĩka no gũgũteithie angĩkoruo nĩ gũgũgũtindĩka kuoya ikinya rĩrĩa rĩagĩrĩire.
Ĩ angĩkorũo gũtangĩka nĩ kũratũma ũgĩe na meciria moru?
Gũtangĩka no gũtũme ũigue ta ũrĩ mũtego-inĩ, no mũndũ ũrĩ na muonere ngũrani no agũteithie kuona njĩra ya kuuma mũtego-inĩ ũcio.
Kwa ngerekano: Richard, ũrĩa ũrĩ na mĩaka 19 oigire ũũ: “Nĩ ndangĩkaga mũno ndeciria ũhoro wa maũndũ matiganĩte marĩa mangĩkĩka kuumana na ũndũ mũna ũrangia. Ndindaga ngĩciria ũndũ ũcio nginya ngaigua ndangĩkĩte mũno.”
Bibilia yugaga atĩ “ngoro horeri nĩyo muoyo wa mwĩrĩ.” (Thimo 14:30) O na kũrĩ ũguo, gũtangĩka no gũtũme ũgĩe na ndariri itiganĩte cia mathĩna ma mwĩrĩ ta kũrĩo nĩ mũtwe, kũigua thiũrũra, kũrĩo nĩ nda, na ngoro kũhũũra na ihenya.
Ũngĩka atĩa angĩkorũo gũtangĩka kũratũma ũthĩnĩke handũ ha ũteithĩke?
Ũrĩa ũngĩka
Wĩyũrie kana nĩ harĩ na bata wa gũtangĩka. “Gwĩciria ũhoro wa maũndũ marĩa wĩhokeirũo nĩ ũndũ ũmwe, na gũtangĩka gũkĩria njano nĩ ũndũ ũngĩ. Ũndũ ũcio ũndirikanagia . . . gũtangĩka nĩ ta gũcuha na gĩtĩ. Nĩ kũheaga mũndũ ũndũ wa gwĩka no hatirĩ kũndũ kũngĩgũtwara.”—Katherine.
Bibilia yugaga ũũ: “Nũ gatagatĩ-inĩ kanyu ũngĩhota kuongerera mũkono ũmwe harĩ ũtũũro wake nĩ ũndũ wa gwĩtangĩkĩra?”—Mathayo 6:27.
Ũguo nĩ kuuga: Angĩkorũo gũtangĩka gũtirakũrehera kĩhonia, no mathĩna kũrĩkuongagĩrĩra kana gũtuĩke thĩna harĩ wee.
Hiũrania na ũndũ ũmwe thutha wa ũrĩa ũngĩ. “Wĩcirie ũndũ ũcio. Hihi ũndũ ũrĩa ũragũtanga nĩ ũgaakorũo ũrĩ na bata rũciũ? thutha wa mweri ũmwe? thutha wa mwaka? kana thutha wa mĩaka ĩtano?”—Anthony.
Bibilia yugaga ũũ: “Mũtikanatangĩke nĩ ũndũ wa rũciũ, tondũ rũciũ nĩ rũgaakorũo na mĩtangĩko yaruo. O mũthenya ũkoragwo na ũũru waguo.”—Mathayo 6:34.
Ũguo nĩ kuuga: Hatirĩ bata gũtinda ũgĩtangĩka nĩ ũndũ wa mathĩna ma rũciũ. Mamwe ma mo o na no gũkorũo matigagũkora o na rĩ.
Wĩrute gũtũũra na ũndũ ũrĩa ũtangĩhota gũcenjia. “Ũndũ ũrĩa wa bata nĩ kwĩhaarĩria o ũrĩa ũngĩhota kũhiũrania na ũndũ ũrĩa ũngĩgũkora, na wĩtĩkĩre atĩ maũndũ mamwe nĩ makĩrĩte ũhoti waku.”—Robert.
Bibilia yugaga ũũ: “Ti hĩndĩ ciothe andũ arĩa marĩ ihenya mahootanaga hĩtahĩtano-inĩ, . . . o na kana gĩtĩo gĩgatuĩka o kĩa arĩa ogĩ; tondũ ihinda na maũndũ materĩgĩrĩirũo makoraga andũ othe.”—Kohelethu 9:11, NWT.
Ũguo nĩ kuuga: Rĩmwe na rĩmwe ndũngĩhota kũgarũra maũndũ maku, ĩndĩ no ũgarũre ũrĩa ũmonaga.
Thuthuria ũndũ wega. “Handũ ha kũgio nĩ tũmaũndũ tũnini, niĩ thuthuragia ũhoro ũrĩ wothe. No mũhaka nyambe menye nĩ maũndũ marĩkũ ma bata makĩrĩa nĩguo hũthĩre hinya wakwa kũmahingia.”—Alexis.
Bibilia yugaga ũũ: “Mũkũũranage maũndũ marĩa ma bata makĩria.”—Afilipi 1:10.
Ũguo nĩ kuuga: Ti ũhũthũ mũndũ gũtoorio nĩ maũndũ marĩa maratũma atangĩke angĩkorũo nĩ amathuthuragia wega.
Aranĩria na mũndũ. “Rĩrĩa ndarĩ kĩrathi gĩa gatandatũ, ndainũkaga ndĩ na mĩtangĩko mĩingĩ tondũ nĩ ndetigĩraga gũcoka cukuru mũthenya ũcio ũngĩ. Mami na baba no gũũthikĩrĩria maathikagĩrĩria ngĩmera ũrĩa ndaiguaga. Nĩ ndakenaga mũno nĩ gũkorũo nao. Nĩ ndamehokete na ndarĩ na wĩyathi wa kwaria nao. Ũndũ ũcio nĩ wandeithagia kũhiũrania na mũthenya ũrĩa warũmagĩrĩra.”—Marilyn.
Bibilia yugaga ũũ: “Ũritũ ũrĩ ngoro ya mũndũ ũtũmaga ĩiname, ĩndĩ kwarĩrio wega nĩ gũkena gũtũmaga ĩkene.”—Thimo 12:25.
Ũguo nĩ kuuga: Mũciari kana mũrata no akũhe ũtaaro wa gũgũteithia kũnyihanyihia mĩtangĩko.
Hoya. “Kũhoya na kayũ ũndũ ingĩigua mũgambo wakwa nĩ kũndeithagia. Ũndũ ũcio nĩ ũhotithagia kũgweta mĩtangĩko yakwa na mũgambo handũ ha kũmĩiga meciria-inĩ. Ningĩ ũndũ ũcio nĩ ũndeithagia kũmenya atĩ Jehova nĩ mũnene gũkĩra mĩtangĩko yakwa.”—Laura.
Bibilia yugaga ũũ: “. . . mũkĩmũikagĩria [Ngai] mĩtangĩko yanyu yothe, nĩ ũndũ nĩ amũrũmbũyagia.”—1 Petero 5:7.
Ũguo nĩ kuuga: Mahoya ti njĩra ya kwĩninĩra mathĩna ithuĩ ene. No nĩ njĩra ya kwaranĩria na Jehova Ngai, ũrĩa wĩranĩire ũũ: “Menya ũmake nĩ ũndũ niĩ nĩ niĩ Ngai waku; nĩngũkuongerera hinya waku, ĩĩ, ti-itherũ nĩndĩĩgũteithagia.”—Isaia 41:10.