‘Ndũkanetiiranie na Mbuguĩro Yaku Mwene’

RĨANDĨKO RĨA MŨTHINGI ‘Wĩhokage Jehova na ngoro yaku yothe, ũtigage gwĩtiirania na mbuguĩro yaku mwene.’—THIM. 3:5.

1, 2. (a) Nĩ maũndũ ta marĩkũ tũngĩcemania namo? (b) Rĩrĩa tũrĩ na mĩtangĩko, tũgĩtua matua, kana tũkĩhiũrania na magerio-rĩ, twagĩrĩirũo kwĩhoka ũ, na nĩkĩ?

KAMBUNI ĩrĩa Cynthiaa arutaga wĩra nayo, nĩ yambĩrĩirie kũhinga honge imwe ciayo na ĩkabuuta andũ amwe wĩra. Cynthia o nake arona ta ekũbuutwo. Hihi abuutwo ekũrora nakũ? Arĩrutaga kũ mbeca cia mabataro make? Mwarĩ wa Ithe witũ wĩtagwo Pamela nake nĩ arenda gũthamĩra kũndũ kũrĩ na bata mũnene wa ahunjia a Ũthamaki, no hihi nĩ wega gwĩka ũguo? Nake mwanake ũmwe wĩtagwo Samuel, mĩtangĩko yake nĩ ngũrani. Aambĩrĩirie kwĩrorera mbica cia ũũra-thoni arĩ o mũnyinyi. O na gũtuĩka rĩu mwanake ũcio arĩ na mĩaka makĩria ma 20, nĩ aragucĩrĩrio mũno acokerere mũtugo ũcio. Angĩhota atĩa gwĩthema ũndũ ũcio?

² Hihi wee wĩhokaga ũ rĩrĩa ũrĩ na moritũ, rĩrĩa ũratua matua ma bata, kana ũkĩhiũrania na magerio? Hihi wĩhokaga meciria maku moiki-ĩ, kana ‘ũrekagĩrĩria mũrigo waku harĩ Jehova’? (Thab. 55:22) Bibilia yugaga atĩ, “maitho ma Jehova merekeire na kũrĩ arĩa athingu, na matũ make magategerũo kĩrĩro kĩao.” (Thab. 34:15) Na githĩ ndũkĩrĩ ũndũ wa bata mũno, twĩhokage Jehova na ngoro iitũ yothe tũtegwĩtirania na mbuguĩro iitũ ithuĩ ene!—Thim. 3:5.

3. (a) Mũndũ angĩonania atĩa atĩ nĩ ehokete Jehova? (b) Nĩ maũndũ marĩkũ mangĩtũma andũ amwe meĩhoke?

³ Tuonanagia nĩ twĩhokete Jehova na ngoro yothe rĩrĩa tũreka maũndũ kũringana na wendi wake. Kĩrĩa kĩngĩtũteithia gwĩka ũguo nĩ kũmũhoyaga kaingĩ na kũmũthaitha atũtongorie. O na kũrĩ ũguo-rĩ, harĩ andũ aingĩ, kwĩhoka Jehova biũ ti ũndũ mũhũthũ. Kwa ngerekano, mwarĩ wa Ithe witũ wĩtagwo Lynn oigire: “Kwĩruta kwĩhoka Jehova biũ ndũkoretwo ũrĩ ũndũ mũhũthũ harĩ niĩ.” Nĩkĩ? Oigire ũũ: “Ndikoragwo na ũkuruhanu wa hakuhĩ na baba. Nake mami ndaatindanagĩrĩra na mabataro makwa ma kĩĩmwĩrĩ o na ma ngoro. Kwoguo ndamenyerire kwĩĩkĩra maũndũ ndĩ o mũnyinyi.” Nĩ ũndũ wa ũrĩa Lynn aarerirũo, ti ũndũ mũhũthũ harĩ we kwĩhoka mũndũ o na ũrĩkũ biũ. Ningĩ ũhoti wa gwĩka maũndũ na kũgacĩra no itũme mũndũ eĩhoke we mwene. Mũthuri wa kĩũngano angĩhoka ũmenyeru wake wa kahinda karaya, ahota kwambĩrĩria gwĩka maũndũ ma kĩũngano atambĩte gũcaria ũtongoria wa Ngai kũgerera mahoya.

4. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũkwarĩrĩrio gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?

⁴ Jehova erĩgagĩrĩra twĩrutanĩrie biũ gũtũũra kũringana na mahoya maitũ na gwĩkaga maũndũ kũringana na wendi wake. Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, tũngĩhota atĩa kũmũrekereria mĩtangĩko iitũ o tũkĩĩrutanagĩria gũcaria kĩhonia kĩa mathĩna maitũ marĩa maritũ? Rĩrĩa tũgũtua matua-rĩ, nĩ ũndũ ũrĩkũ twagĩrĩirũo nĩ kwĩmenyerera? Nĩkĩ mahoya nĩ ma bata rĩrĩa tũrerutanĩria gũtooria magerio? Tũkwarĩrĩria ciũria icio na njĩra ya gwĩcũrania ũhoro wa cionereria ciumĩte thĩinĩ wa Maandĩko.

Rĩrĩa Tũrĩ na Mĩtangĩko

5, 6. Hezekia eekire atĩa rĩrĩa okĩrĩirũo nĩ mũthamaki wa Ashuri?

⁵ Bibilia ĩkĩaria ũhoro wa Mũthamaki Hezekia wa Juda, yugaga ũũ: “Nĩ ũndũ nĩaatũũrire egwatanĩtie na Jehova mũno, na ndaigana gũtiga kũmũrũmĩrĩra; no rĩrĩ, nĩaamenyereire maathani make, o macio Jehova aathire Musa.” Ĩĩni, “agĩgĩtũũra ehokete Jehova, Ngai wa Isiraeli.” (2 Ath. 18:5, 6) Hezekia eekire atĩa rĩrĩa Mũthamaki Senakeribu wa Ashuri aamũtũmĩire Rabishake na anene angĩ, hamwe na mbũtũ nene ya ita kũu Jerusalemu? Mbũtũ nene ya Aashuri nĩ yakoretwo ĩtooretie matũũra maingĩ ma Juda marĩa maarĩ na thingo nene, na hĩndĩ ĩyo Senakeribu orotete kũgũithia Jerusalemu. Hezekia akĩingĩra thĩinĩ wa nyũmba ya Jehova akĩhoya ũũ: “Wee Jehova Ngai witũ, ndagũthaitha ũtũhonokie rĩu ũtũrute moko-inĩ make, nĩ getha mothamaki mothe ma thĩ mamenye atĩ wee Jehova nĩwe Ngai, o wee wiki.”—2 Ath. 19:14-19.

⁶ Hezekia eekire kũringana na mahoya make. Atanaingĩra thĩinĩ wa hekarũ kũhoya, eerire andũ matigacokerie Rabishake nĩ ũndũ wa irumi ciake. Agĩcoka agĩtũma andũ kũrĩ mũnabii Isaia, makamũhoe kĩrĩra. (2 Ath. 18:36; 19:1, 2) Hezekia oire o makinya marĩa aagĩrĩirũo nĩ kuoya. Hĩndĩ ĩyo ndaigana gwĩka mũgarũ na wendi wa Jehova na njĩra ya gũcaria ũteithio wa Misiri kana wa ndũrĩrĩ iria ciamathiũrũrũkĩirie. Handũ ha gwĩtiirania na mbuguĩro yake we mwene, Hezekia eehokire Jehova. Thutha wa mũraika wa Jehova kũũraga thigari 185,000 cia Senakeribu, Senakeribu ‘akĩhũndũka’ agĩcoka Nineve.—2 Ath. 19:35, 36.

7. Tũũmagĩrĩrio atĩa nĩ mahoya ma Hana na ma Jona?

⁷ Hana, mũtumia wa Elikana ũrĩa warĩ Mũlawii, o nake nĩ eehokire Jehova rĩrĩa aatangĩkaga mũno nĩ ũndũ wa kwaga mwana. (1 Sam. 1:9-11, 18) Mũnabii Jona nĩ aahonokirio kuuma thĩinĩ wa nda ya kĩũngũyũ thutha wa kũhoya ũũ: “Ndĩrakaĩire Jehova, nĩ ũndũ wa thĩna wakwa, nake aranyamũkĩria; ndĩragũtũka ndĩ o nda thĩinĩ, kwa ngoma, nawe ũrathikĩrĩria mũgambo wakwa.” (Jona 2:1, 2, 10) Nĩ tũũmagĩrĩrio mũno nĩ kũmenya atĩ o na tũngĩkorũo tũrĩ hatĩka-inĩ nene atĩa, no tũkaĩre Jehova tũmũhoe ‘atũhonokie.’—Thoma Thaburi 55:1, 16.

8, 9. Hezekia, Hana, na Jona maagwetire mĩtangĩko ĩrĩkũ mahoya-inĩ mao, na ũndũ ũcio ũratũruta atĩa?

⁸ Ningĩ cionereria icio cia Hezekia, Hana, na Jona nĩ itũrutaga ũndũ wa bata mũno ũrĩa tũtagĩrĩirũo nĩ kũriganĩrũo rĩrĩa tũrahoya tũrĩ na mĩtangĩko. Othe atatũ maarĩ na ruo rũnene rwa ngoro. Ĩndĩ, mahoya mao monanagia atĩ matiatangĩkagĩra o mabata mao kana ũrĩa mangĩehereirio mathĩna mao. Maũndũ marĩa moonaga marĩ ma bata nĩ rĩĩtwa rĩa Ngai, ũthathaiya wake, na gwĩka wendi wake. Hezekia nĩ aaiguaga ruo ngoro nĩ ũndũ wa rĩĩtwa rĩa Jehova kũnyũrũrio. Ona gũtuĩka nĩ eeriragĩria mũno kũgĩa kahĩĩ, Hana eerire Jehova atĩ nĩ angĩgakaheana gatungatagĩre hema-inĩ ya gũtũnganwo kũu Shilo. Nake Jona oigire ũũ: ‘Nĩ ngaahingia mwĩhĩtwa ũrĩa ndĩhĩtĩte.’—Jona 2:9.

⁹ Rĩrĩa tũrahoya tũhonokio kuuma thĩna-inĩ mũna-rĩ, nĩ wega gũthuthuria kĩrĩa kĩratũma twĩrirĩrie kũhonokio. Hihi tũrenda o kwehererio thĩna ũcio, kana nĩ tũrarũmbũyia muoroto wa Jehova na rĩĩtwa rĩake? Kũnyamarĩka no gũtũme mũndũ ecirie ũhoro wa thĩna wake mũno nginya aage kũrũmbũiya maũndũ ma kĩĩroho. Rĩrĩa tũrahoya Ngai atũteithie-rĩ, rekei tũigage Jehova meciria-inĩ maitũ, gũtherio kwa rĩĩtwa rĩake, na gũteterũo kwa ũnene wake. Gwĩka ũguo kũrĩtũteithagia gũtũũria muonere wa maũndũ ũrĩa wagĩrĩire o na matanya maitũ mangĩaga kũhinga. Ngai no acokie mahoya maitũ na njĩra ya gũtũhe hinya ũrĩa tũrabatara nĩguo twĩtiirie mathĩna marĩa tũrĩ namo.—Thoma Isaia 40:29; Afilipi 4:13.

Rĩrĩa Tũratua Matua

10, 11. Jehoshafatu oire ikinya rĩrĩkũ rĩrĩa aagũmĩirũo nĩ ũndũ ataamenyaga ũrĩa angĩka?

¹⁰ Wĩkaga atĩa rĩrĩa ũratua matua maritũ ũtũũro-inĩ? Hihi wambaga gũtua itua ũgacoka kũhoya Jehova arathime itua rĩu? Ta wĩcirie ũrĩa Jehoshafatu, mũthamaki wa Juda, eekire rĩrĩa mbũtũ cia Amoabi na Aamoni ciarũrũnganire nĩguo irũe nake. Andũ a Juda matingĩamatooririe. Jehoshafatu oire ikinya rĩrĩkũ?

¹¹ Bibilia yugaga ũũ: “Jehoshafatu agĩgĩĩtigĩra, agĩitĩka kũrongoria Jehova.” Agĩathana atĩ andũ othe a Juda mehinge kũrĩa na kũnyua na agĩcokanĩrĩria andũ othe nĩguo “makarongorie Jehova.” Agĩcoka akĩrũgama ũngano-inĩ wa Juda na Jerusalemu akĩhoya. Akiuga ũũ: “Wee Ngai witũ, githĩ ndũkũmacirithia? Nĩ gũkorũo ithuĩ tũtirĩ na hinya wa kũhũrana na kĩrĩndĩ gĩkĩ kĩingĩhĩte ũũ, gĩũkĩte kũhũrana na ithuĩ, o na kana tũkamenya ũrĩa tũngĩĩka; no rĩrĩ, maitho maitũ nĩwe macũthĩrĩirie.” Ngai wa ma nĩ aaiguire mahoya ma Jehoshafatu na akĩringa kĩama akĩmahonokia. (2 Maũ. 20:3-12, 17) Rĩrĩa tũratua matua, na makĩria marĩa mangĩhutia maũndũ maitũ ma kĩĩroho-rĩ, na githĩ tũtiagĩrĩirũo kwĩhoka Jehova handũ ha gwĩtiirania na mbuguĩro iitũ?

12, 13. Mũthamaki Daudi aaigire kĩonereria kĩrĩkũ harĩ gũtua matua?

¹² Twagĩrĩirũo nĩ gwĩka atĩa tũngĩcemania na ũndũ ũroneka ũrĩ mũhũthũ kũhiũrania naguo? Twahota gwĩciria atĩ nĩ ũndũ mũhũthũ kuona kĩhonia gĩa thĩna ũcio tondũ wa gũkorũo twanatooria ũngĩ taguo. Kĩonereria kĩa Mũthamaki Daudi no gĩtũteithie kũmenya ũrĩa tũngĩka. Rĩrĩa Amaleki maatharĩkĩire itũũra rĩa Zikilagi, maatahire atumia na ciana cia Daudi o hamwe na atumia na ciana cia arũme arĩa marĩ nao. Daudi oririe Jehova ũũ: “Ingĩrũmĩrĩra mbũtũ ĩo ya athigari na ihenya-rĩ, ndamĩkinyĩrĩra?” Jehova akĩmũcokeria ũũ: “Mĩrũmĩrĩre; nĩ ũndũ ndũrĩ hingo ũtekũmĩkinyĩrĩra; na ndwaga gũcokithia kĩrĩa gĩothe gĩtahe.” Ũguo noguo Daudi eekire, “agĩgĩcokithia kĩrĩa gĩothe gĩatahĩtwo nĩ Aamaleki.”—1 Sam. 30:7-9, 18-20.

¹³ Thutha wa tharĩkĩro ĩyo ya Aamaleki, Afilisiti magĩũkĩrĩra Isiraeli. O rĩngĩ Daudi akĩũria ũhoro kuuma kũrĩ Jehova na agĩcokerio. Ngai akĩmwĩra ũũ: “Ambata, nĩ gũkorũo ndirĩ hingo itekũrekereria Afilisiti ndĩmaneane moko-inĩ maku.” (2 Sam. 5:18, 19) Kahinda kanini thutha ũcio, Afilisiti magĩũkĩrĩra Daudi o rĩngĩ. Hihi angĩekire atĩa hĩndĩ ĩyo? Nĩ angĩeĩrire ũũ: ‘Ndanacemania na ũndũ ta ũyũ maita merĩ. Nĩ ngumagara ngarũe na thũ icio cia Ngai, o ta ũrĩa ndaneka.’ Hihi Daudi nĩ aacaririe ũtongoria wa Jehova? Daudi ndeehokire ũũgĩ ũrĩa aagĩte naguo hau kabere. Aahoire Jehova o rĩngĩ. Ũrĩa eerirũo eke warĩ ngũrani na ũrĩa eerĩtwo hau kabere. Na githĩ to mũhaka akorũo nĩ aakenire mũno nĩ ũndũ wa gũcaria ũtongoria wa Jehova! (2 Sam. 5:22, 23) Tũngĩcemania na ũndũ kana thĩna twanacemania naguo-rĩ, twagĩrĩirũo nĩ kwĩmenyerera tũtikehoke ũũgĩ witũ wa hau kabere.—Thoma Jeremia 10:23.

14. Tũngĩĩruta atĩa kuumana na ũrĩa Joshua na athuri a Isiraeli meekire ũhoro-inĩ wĩgiĩ Agibeoni?

¹⁴ Tondũ ithuothe nginya athuri arĩa matungatĩte ihinda iraya tũtirĩ akinyanĩru-rĩ, twagĩrĩirũo nĩ kwĩmenyagĩrĩra mũno tũtikagage gũcaria ũtongoria wa Jehova rĩrĩa tũratua matua. Wĩcirie ũrĩa Joshua ũrĩa wacokire ithenya-inĩ rĩa Musa meekire marĩ na athuri a Isiraeli rĩrĩa Agibeoni mookire na wara metuĩte atĩ moimĩte bũrũri wa kũraya. Joshua na athuri acio matiacaririe ũtongoria wa Jehova, no gũthondeka maathondekire kĩrĩkanĩro gĩa thayũ na Agibeoni. O na gũtuĩka Jehova nĩ aanyitire mbaru kĩrĩkanĩro kĩu-rĩ, nĩ aatigĩrĩire atĩ ihĩtia rĩu rĩa kwaga gũcaria ũtongoria wake nĩ rĩandĩkwo thĩinĩ wa Bibilia nĩguo twĩrutage narĩo.—Josh. 9:3-6, 14, 15.

Rĩrĩa Tũrahiũrania na Magerio

15. Taarĩria mahoya nĩ ma bata nĩkĩ harĩ kũhiũrania na magerio.

¹⁵ Tondũ tũkoragwo na “watho wa ũhoro wa wĩhia” thĩinĩ witũ-rĩ, tũkũbatara kwĩrutanĩria mũno kũrũa na mĩerekera ya mehia. (Rom. 7:21-25) Ĩyo nĩ mbaara tũngĩhota gũtooria. Atĩa? Jesu eerire arũmĩrĩri ake atĩ mahoya nĩ ma bata harĩ kũhiũrania na magerio. (Thoma Luka 22:40.) O na merirĩria na meciria moru mangĩthiĩ na mbere thutha wa kũhoya, nĩ tũkũbatara gũthiĩ na mbere ‘kũhoya Ngai’ ũũgĩ wa kũhiũrania na magerio macio. Tũũmagĩrĩrio atĩ ‘aheaga andũ othe na ũtana, ategũkũmana.’ (Jak. 1:5) Jakubu aacokire akĩandĩka ũũ: “Nĩharĩ thĩinĩ wanyu mũndũ ũrũarĩte [kĩĩroho]? Ũcio nĩete athuri a kanitha; nao nĩmamũhoere, makĩmũhakaga maguta rĩĩtwa-inĩ rĩa Mwathani. Nao maahoya metĩkĩtie, ihoya rĩu nĩrĩgatũma mũndũ ũcio mũrũaru ahonoke.”—Jak. 5:14, 15.

16, 17. Rĩrĩa tũrabatara ũteithio wa kũhiũrania na magerio-rĩ, nĩ ihinda rĩrĩkũ rĩagĩrĩru rĩa kũhoya?

¹⁶ Mahoya nĩ ma bata harĩ kũhiũrania na magerio, no nĩ twagĩrĩirũo kũmenya ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire rĩa kũhoya. Wĩcirie ũhoro wa kĩmwana kĩrĩa kĩgwetetwo thĩinĩ wa Thimo 7:6-23. Ũtukũ kũrĩ na mairia, kĩmwana kĩu kĩagereire thome wa kwa mũtumia mũmaraya. Nĩ ũndũ wa kũheeneka nĩ wara na ũnyoroku wa mĩromo yake, gĩkĩmũrũmĩrĩra, o ta ndegwa ĩgĩthiĩ gũthĩnjwo. Hihi kĩmwana kĩu gĩathiĩte kũu gwĩka atĩa? Tondũ kĩmwana kĩu ‘gĩtiarĩ na wĩcirio’ kana ũũgĩ-rĩ, no kũhoteke kĩarĩ na merirĩria moru. (Thim. 7:7) Nĩ hĩndĩ ĩrĩkũ kĩmwana kĩu kĩngĩagunĩkire mũno nĩ mahoya? Hatarĩ nganja, nĩ kĩngĩateithĩkire korũo kĩahoete hinya wa kũrũa na magerio hĩndĩ ĩrĩa kĩaarĩirio nĩ mũmaraya ũcio. No hĩndĩ ĩrĩa yarĩ njagĩrĩru makĩria ya kũhoya nĩ rĩrĩa kĩagĩire na rĩciria rĩa kũgerera njĩra-inĩ ĩyo.

¹⁷ Mahinda-inĩ maya, mũndũ no akorũo akĩhiũrania na merirĩria ma kwĩrorera mbica cia ũũra-thoni. O na kũrĩ ũguo-rĩ, ta wĩcirie ũrĩa kũngĩthiĩ angĩhingũra Intaneti harĩa aramenya atĩ nĩ hakoragwo na mbica kana vidio cia ũũra-thoni. Na githĩ gwĩka ũguo to ũndũ ũmwe na ũrĩa kĩmwana kĩrĩa kĩgwetetwo thĩinĩ wa Thimo 7 gĩekire? Kuoya ikinya ta rĩu nĩ ũgwati mũnene! Nĩguo mũndũ ahote kũregana na magerio ma kwĩrorera mbica cia ũũra-thoni, arabatara gũcaria ũtongoria wa Jehova na njĩra ya mahoya atanahingũra Intaneti harĩa aramenya nĩ hakoragwo na mbica ta icio.

18, 19. (a) Kũrũa na magerio kũngĩkorũo kũrĩ kũritũ nĩkĩ, na tũngĩtooria ũndũ ũcio atĩa? (b) Itua rĩaku nĩ rĩrĩkũ?

¹⁸ Ti ũndũ mũhũthũ kũrũa na magerio kana gũtooria mĩtugo mĩũru. Mũtũmwo Paulo aandĩkire ũũ: ‘Mwĩrĩ nĩ wĩriragĩria maũndũ marĩa matangĩendwo nĩ roho; naguo roho ũkenda maũndũ marĩa matangĩendwo nĩ mwĩrĩ.’ Nĩkĩo ‘tũtahotaga gwĩka maũndũ marĩa twĩyendeire.’ (Gal. 5:17) Nĩguo tũtoorie ũndũ ũcio, tũkũbatara kũhoya kuuma ngoro o hĩndĩ ĩyo mathugunda mathũku kana merirĩria maingĩra meciria-inĩ maitũ, na tũcoke twĩrutanĩrie mũno gwĩka kũringana na mahoya maitũ. Ririkana atĩ, ‘tũtigeragio na magerio marĩa matarĩ monwo,’ na kũgerera ũteithio wa Jehova, no tũtũũre tũrĩ ehokeku harĩ we.—1 Kor. 10:13.

¹⁹ O na angĩkorũo tũrahiũrania na moritũ, tũgatua itua iritũ, kana tũrageria kũrũa na magerio-rĩ, Jehova nĩ atũheete kĩheo kĩega mũno kĩa mahoya. Kũgerera mahoya, tuonanagia atĩ nĩ tũmwĩhokete. Ningĩ nĩ twagĩrĩirũo gũthiĩ na mbere kũhoya Ngai atũhe roho wake mũtheru, ũrĩa ũtũtongoragia na ũgatwĩkĩra hinya. (Luk. 11:9-13) Rekei hĩndĩ ciothe, twĩhokage Jehova no tũtikehokage mbuguĩro iitũ ithuĩ ene.

[Kohoro ka Magũrũ-inĩ]

• Weruta ũndũ ũrĩkũ wĩgiĩ kwĩhoka Jehova kuumana na kĩonereria kĩa Hezekia, Hana, na Jona?

• Cionereria cia Daudi na Joshua iratĩtĩrithia atĩa bata wa kwĩmenyerera hĩndĩ ĩrĩa tũratua matua?

• Nĩ hĩndĩ ĩrĩkũ twagĩrĩirũo kũhoya igũrũ rĩgiĩ magerio?

[Ciũria cia Wĩruti]

[Mbica karatathi-inĩ ka 13]

Rĩrĩa tũrarũa na magerio nĩ hĩndĩ ĩrĩkũ tũngĩgunĩka makĩria nĩ mahoya?