GĨCUNJĨ KĨA 20

Wĩra wa Kũheana Ũteithio nĩ Ũgoocithagia Jehova

MUOROTO WA GĨCUNJĨ GĨKĨ

Kuonania ũrĩa wendo wa Gĩkristiano wonanagio rĩrĩa thĩna woimĩra

1, 2. (a) Nĩ thĩna ũrĩkũ Akristiano thĩinĩ wa Judea maarĩ naguo? (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ wa wendo Akristiano a Judea meeyoneire?

KĨNDŨ mwaka wa 46 thutha wa Kristo, nĩ kwagĩire ngʼaragu nene thĩinĩ wa Judea. Nĩ ũndũ wa ũrĩa irio ciarĩ nini, nĩ ciendagio goro mũno ũũ atĩ arutwo a Kristo arĩa maarĩ Ayahudi itũũra-inĩ rĩu matingĩahotire kwĩgũrĩra. Maarĩ ahinyĩrĩrie mũno nĩ ngʼaragu. O na kũrĩ ũguo, maarĩ hakuhĩ kwĩyonera Jehova akĩmagitĩra na guoko gwake na njĩra ĩtonekete nĩ arutwo angĩ a Kristo mbere ĩyo. Hihi gwathiire atĩa?

² Akristiano Ayahudi na a Ndũrĩrĩ arĩa maaikaraga Antiokia na Siria, nĩ maaiguĩrĩire tha Akristiano Ayahudi thĩinĩ wa Jerusalemu na Judea, na nĩ ũndũ ũcio makĩhothania mbeca cia kũmateithia. Magĩcoka magĩthuura ariũ a Ithe witũ erĩ mangĩĩhokeka gatagatĩ-inĩ kao, Baranaba na Saulu, magatware ũteithio ũcio kũrĩ athuri a kĩũngano kĩrĩa kĩarĩ Jerusalemu. (Thoma Atũmwo 11:27-30; 12:25.) Ta wĩcirie ũrĩa ariũ a Ithe witũ a Judea maahutirio ngoro nĩ gĩĩko kĩu kĩa wendo kĩa ariũ a Ithe witũ kuuma Antiokia!

3. (a) Andũ a Ngai a mahinda maya marũmagĩrĩra kĩonereria kĩa Akristiano arĩa maarĩ Antiokia na njĩra ĩrĩkũ? Heana ngerekano. (Rora nginya ithandũkũ rĩrĩ na kĩongo “Mũbango wa Mbere Mũnene wa Kũheana Ũteithio Mahinda-inĩ Maya.”) (b) Tũkwarĩrĩria ciũria irĩkũ thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ?

³ Ũndũ ũcio, ũrĩa wekĩkire karine-inĩ ya mbere thutha wa Kristo, nĩguo wa mbere kwandĩkwo wĩgiĩ Akristiano kuuma gĩcigo kĩmwe gĩa thĩ gũtũma ũteithio kũrĩ Akristiano angĩ thĩinĩ wa gĩcigo kĩngĩ gĩa thĩ. Mahinda-inĩ maya, tũrũmagĩrĩra kĩonereria kĩu kĩaigirũo nĩ ariũ a Ithe witũ a Antiokia. Rĩrĩa twamenya atĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ thĩinĩ wa gĩcigo kĩngĩ nĩ magũmĩirũo nĩ gĩcanjama kana nĩ maranyamarĩka, nĩ tũmateithagia.a Nĩguo tũtaũkĩrũo nĩ ũrĩa wĩra wa kũheana ũteithio ũkonainiĩ na mĩthemba ĩngĩ ya ũtungata, reke twarĩrĩrie ciũria ithatũ ciĩgiĩ wĩra wa kũheana ũteithio: Nĩ kĩĩ gĩtũmaga tuone wĩra wa kũheana ũteithio ũrĩ ũtungata? Wĩra witũ wa kũheana ũteithio ũhingagia maũndũ marĩkũ? Tũgunĩkaga atĩa kuumana na wĩra wa kũheana ũteithio?

Wĩra wa Kũheana Ũteithio nĩ “Ũtungata Mũtheru” na Njĩra Ĩrĩkũ?

4. Nĩ ũndũ ũrĩkũ Paulo eerire Akorintho wĩgiĩ ũtungata wa Gĩkristiano?

⁴ Thĩinĩ wa marũa make ma kerĩ kũrĩ Akorintho, Paulo aatarĩirie atĩ ũtungata wa Gĩkristiano ũkoragwo na icunjĩ igĩrĩ. O na gũtuĩka marũa macio ma Paulo merekeirio Akristiano aitĩrĩrie maguta, ciugo ciake ũmũthĩ nĩ ihutĩtie nginya “ngʼondu ingĩ” cia Kristo. (Joh. 10:16) Gĩcunjĩ kĩmwe kĩa ũtungata witũ nĩ ‘ũtungata wa ũiguithanio,’ ũguo nĩ kuuga, wĩra wa kũhunjia na kũrutana. (2 Kor. 5:18-20; 1 Tim. 2:3-6) Gĩcunjĩ kĩu kĩngĩ gĩkonainiĩ na ũtungata ũrĩa tũrutaga nĩ ũndũ wa Akristiano arĩa angĩ. Ũtungata ũcio nĩguo Paulo aaragia ũhoro waguo, rĩrĩa aagwetire “gũteithia andũ arĩa aamũre.” (2 Kor. 8:4) Thĩinĩ wa ciugo ‘ũtungata wa ũiguithanio’ na “gũteithia andũ arĩa aamũre,” ciugo ‘ũtungata’ na “gũteithia” itaũrĩtwo kuuma harĩ kiugo gĩa Kĩngiriki di·a·ko·niʹa. Nĩkĩ ũndũ ũcio nĩ wa bata?

5. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa bata atĩ Paulo oigire wĩra wa kũheana ũteithio nĩ ũtungata?

⁵ Rĩrĩa Paulo aahũthĩrire kiugo kĩmwe gĩa Kĩngiriki kũgweta mawĩra macio merĩ, aaigire wĩra wa kũheana ũteithio gĩkundi-inĩ kĩmwe na mawĩra mangĩ ma ũtungata marĩa mahingagio nĩ kĩũngano gĩa Gĩkristiano. Mbere ĩyo nĩ oigĩte atĩ: ‘Mĩtungatĩre o nayo nĩ mĩthemba-mĩthemba, na Mwathani mwene yo no ũmwe. O nayo mĩĩkĩre ya maũndũ nĩ ĩtiganĩte mĩthemba. No rĩrĩ, maũndũ macio mothe no wĩra wa Roho o ro ũcio ũmwe.’ (1 Kor. 12:4-6, 11) Paulo onanirie atĩ mawĩra mwanya mwanya marĩa mahingagio nĩ kĩũngano nĩ makonainiĩ na “ũtungata mũtheru.”b (Rom. 12:1, 6-8, New World Translation) Nĩkĩo onire atĩ nĩ kwagĩrĩire ahũthĩre mahinda mamwe make “gũtungata arĩa aamũre.”—Rom. 15:25, 26, NW.

6. (a) O ta ũrĩa Paulo aataarĩirie-rĩ, nĩkĩ wĩra wa kũheana ũteithio nĩ gĩcunjĩ kĩa ũthathaiya witũ? (b) Taarĩria ũrĩa wĩra witũ wa kũheana ũteithio ũrutagwo thĩinĩ wa thĩ yothe. (Rora ithandũkũ rĩrĩ na kĩongo “Rĩrĩa Gĩcanjama Kĩoimĩra!” karatathi ka 214.)

⁶ Paulo nĩ aateithirie Akorintho kuona kĩrĩa gĩatũmaga wĩra wa kũheana ũteithio ũkorũo ũrĩ gĩcunjĩ kĩa ũtungata na ũthathaiya wao harĩ Jehova. Aameerire ũũ: Akristiano arĩa maheanaga ũteithio mekaga ũguo nĩ ũndũ wa ‘gwathĩkĩra ũhoro ũrĩa mwega wa Kristo.’ (2 Kor. 9:13) Nĩkĩo Akristiano mateithagia arũmĩrĩri arĩa angĩ tondũ wa kwĩrirĩria gwathĩkĩra ũrutani wa Kristo. Paulo oigire atĩ ciĩko cia wendo iria Akristiano mekagĩra aarĩ na ariũ a Ithe wao, cionanagia ũrĩa “wega wa Ngai ũkĩrĩrĩirie mũno” thĩinĩ wao. (2 Kor. 9:14; 1 Pet. 4:10) Nĩkĩo ngathĩti ya Mũrangĩri ya Dicemba 1, mwaka wa 1975, yoigire ũũ ĩkĩarĩrĩria ũhoro wa gũtungata aarĩ na ariũ a Ithe witũ, ũndũ ũmwe ũrĩ wĩra wa kũheana ũteithio: “Tũtiagĩrĩirũo gwĩkĩrĩra nganja kana Jehova Ngai na Mũrũwe Jesu Kristo nĩ monaga wĩra ũyũ ũrĩ wa bata.” Hatarĩ nganja, wĩra wa kũheana ũteithio nĩ mũthemba wa bata wa ũtungata mũtheru.—Rom. 12:1, 7; 2 Kor. 8:7; Ahib. 13:16.

Maũndũ Marĩa Wĩra wa Kũheana Ũteithio Ũhingagia

7, 8. Ũndũ wa mbere ũrĩa wĩra witũ wa kũheana ũteithio ũhingagia nĩ ũrĩkũ? Taarĩria.

⁷ Nĩ maũndũ marĩkũ mahingagio nĩ wĩra witũ wa kũheana ũteithio? Paulo nĩ aarĩrĩirie ũndũ ũcio thĩinĩ wa marũa make ma kerĩ kũrĩ Akorintho. (Thoma 2 Akorintho 9:11-15.) Thĩinĩ wa mĩhari ĩno, Paulo nĩ onanĩtie maũndũ matatũ manene tũhingagia rĩrĩa twaruta wĩra wa “gũteithia andũ.” Reke tũmarĩrĩrie ũmwe thutha wa ũrĩa ũngĩ.

⁸ wa mbere, wĩra witũ wa kũheana ũteithio nĩ ũgoocithagia Jehova. Rora wone atĩ thĩinĩ wa mĩhari ĩyo ĩtano twathoma hau igũrũ, Paulo nĩ aarĩtie mũno ũhoro wĩgiĩ Jehova Ngai. Mũtũmwo ũcio nĩ aamaririkanirie igũrũ rĩgiĩ ‘gũcokeria Ngai ngatho’ na “gũcokeria Ngai ngatho nyingĩ.” (Mũhari wa 11, 12) Nĩ agwetete ũrĩa wĩra wa kũheana ũteithio ũtũmaga Akristiano ‘magoocithie Ngai,’ na ‘wega wa Ngai ũrĩa ũkĩrĩrĩirie mũno’ ũgakumio. (Mũhari wa 13, 14) Na Paulo arĩkĩrĩirie ũhoro wake wĩgiĩ kũheana ũteithio, akoiga ũũ: “Ngai arocokerio ngatho.”—Mũhari wa 15; 1 Pet. 4:11.

9. Wĩra wa kũheana ũteithio ũngĩrehe ũgarũrũku ũrĩkũ harĩ mawoni ma andũ? Heana ngerekano.

⁹ O ta Paulo, ndungata cia Ngai ũmũthĩ cionaga wĩra wa kũheana ũteithio ũrĩ mweke wa kũgoocithia Jehova o na gũtĩithia morutani make. (1 Kor. 10:31; Tit. 2:10) Ma nĩ atĩ, wĩra wa kũheana ũteithio kaingĩ nĩ ũkoragwo na itemi inene harĩ kweheria mawoni moru marĩa andũ amwe makoragwo namo kwerekera Jehova na andũ ake. Kwa mũhaano, mũtumia ũmwe waikaraga kũndũ kwagũmĩirũo nĩ kĩhuhũkanio, aarĩ na kĩmenyithia mũrango-inĩ wake kĩandĩkĩtwo ũũ: “Aira a Jehova—Mũtikaringaringe Gũkũ.” No mũthenya ũmwe arĩ gwake, akĩona aruti a wĩra wa kũheana ũteithio magĩthondeka nyũmba yathũkangĩtio mũkĩra ũrĩa ũngĩ wa bara. Kwa ihinda rĩa thikũ cigana ũna, akĩĩrorera aruti wĩra acio monekaga mendaine, agĩcoka agĩthiĩ ho nĩguo amenye maarĩ a. Rĩrĩa aamenyire atĩ andũ acio maarĩ Aira a Jehova, nĩ aamakire mũno na akiuga ũũ: “Ndiugaga mũkoragwo mũhaana ũguo.” Moimĩrĩro maarĩ marĩkũ? Aathiire akĩeheria kĩmenyithia kĩu eekĩrĩte mũrango-inĩ.

10, 11. (a) Nĩ ngerekano irĩkũ ironania atĩ nĩ twĩkaga ũndũ wa kerĩ ũrĩa ũhingagio nĩ wĩra witũ wa kũheana ũteithio? (b) Nĩ kabuku karĩkũ gateithagia arĩa marutaga wĩra wa kũheana ũteithio? (Rora ithandũkũ rĩrĩ na kĩongo “Kĩndũ gĩa Gũteithĩrĩria Arĩa Maheanaga Ũteithio.”)

¹⁰ wa kerĩ, nĩ tũteithagia Akristiano arĩa angĩ “maiganwo nĩ kĩrĩa maagĩte.” (2 Kor. 9:12a) Nĩ tũkenaga kũrũmbũiya mabataro marĩa aarĩ na ariũ a Ithe witũ marĩ na mo, na kũmateithia kũhiũrania na mĩnyamaro yao. Nĩkĩ? Tondũ andũ othe thĩinĩ wa kĩũngano gĩa Gĩkristiano nĩ ‘mwĩrĩ ũmwe’ na “kĩĩga kĩmwe kĩngĩkorũo gĩkĩnyarirĩka, ciĩga iria ingĩ ciothe nĩinyarirĩkaga hamwe nakĩo.” (1 Kor. 12:20, 26) Nĩkĩo aarĩ na ariũ a Ithe witũ aingĩ matindĩkagwo nĩ wendo wa Gĩkristiano kwamba gũtiga maũndũ mao rĩrĩa kwoimĩra gĩcanjama, makoya indo ciao cia wĩra, magathiĩ gũteithia Akristiano arĩa angĩ. (Jak. 2:15, 16) Kwa ngerekano, thutha wa Japan kũgũmĩrũo nĩ tsunami mwaka wa 2011, wabici ya rũhonge ya Amerika (U.S.) nĩ yatũmire marũa kũrĩ Kamĩtĩ cia Mĩako thĩinĩ wa Amerika (U.S.) ĩkĩũria kana “ariũ a Ithe witũ aigana ũna aagĩrĩru” no moneke nĩguo magateithie wĩra wa gwaka Nyũmba cia Ũthamaki. Ũndũ ũcio waiyũkirio atĩa? Thutha wa ciumia cigana ũna, hakuhĩ erutĩri 600 nĩ moigĩte no mateithie, na magetĩkĩra kwĩrĩhĩra tigiti wa ndege gũthiĩ Japan! Wabici ya rũhonge ya Amerika (U.S.) yoigire ũũ: “Nĩ tũgegetio mũno nĩ ũrĩa andũ maaiyũkirie ũndũ ũcio.” Rĩrĩa mũrũ wa Ithe witũ ũmwe thĩinĩ wa Japan oririe mwĩrutĩri ũmwe kĩrĩa gĩatũmĩte athiĩ kũu gũteithia, eerirũo ũũ: “Aarĩ na ariũ a Ithe witũ thĩinĩ wa Japan nĩ kĩĩga kĩa ‘mwĩrĩ witũ.’ Nĩ tũtuuragwo rĩrĩa maratuurũo na tũkanyamarĩka rĩrĩa maranyamarĩka.” Nĩ ũndũ wa wendo wao mũnene, rĩmwe na rĩmwe arĩa marutaga wĩra wa kũheana ũteithio nĩ maingĩragia mĩoyo yao ũgwati-inĩ nĩ getha mateithie Akristiano arĩa angĩ.c—1 Joh. 3:16.

Switzerland, mwaka wa 1946

MŨBANGO WA MBERE MŨNENE WA KŨHEANA ŨTEITHIO MAHINDA-INĨ MAYA

MWERI-INĨ wa Septemba 1945, mĩeri ĩigana ũna thutha wa Mbaara ya Kerĩ ya Thĩ gũthira thĩinĩ wa Rũraya, Mũrũ wa Ithe Witũ Knorr nĩ aamenyithanirie ũhoro wĩgiĩ mũbango mũnene ũrĩa ũngĩambĩrĩirie wa gũtũma “ũteithio kũrĩ ariũ a Ithe witũ arĩa maaũbataraga gĩcigo-inĩ kĩa Rũraya ya gatagatĩ.”

Ciumia cigana ũna thutha wa kĩmenyithia kĩu, Aira a Jehova thĩinĩ wa Canada, Amerika (U.S.), na mabũrũri mangĩ makĩambĩrĩria gũthuurania na kũbanga nguo na gũcokanĩrĩria irio. Kuuma Janũarĩ mwaka wa 1946, nĩ gwatũmirũo indo kũrĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ thĩinĩ wa Austria, Belgium, Bulgaria, China, Czechoslovakia, Denmark, Ngeretha, Finland, Faranja, Njĩrĩmani, Ngiriki, Hungary, Italy, Netherlands, Norway, Philippines, Poland, na Romania.

Mũbango ũcio wa kũheana ũteithio ndwathirĩire hau. Indo nĩ ciathiire na mbere gũtũmwo kwa ihinda rĩa mĩaka ĩĩrĩ na nuthu! Ihinda-inĩ rĩu, aarĩ na ariũ a Ithe witũ 85,000 nĩ maatũmire makĩria ma kilo ta 300,000 cia irio, kilo ta 450,000 cia nguo, na iratũ makĩria ma 124,000 kũrĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa maarĩ mabũrũri-inĩ marĩa maathũkangĩtio nĩ mbaara. Gũkinyĩria Agosti mwaka wa 1948, wĩra ũcio mũnene wa kũheana ũteithio ũgĩkinya mũthia. Ngathĩti ya Mũrangĩri yoigire ũũ mwaka wa 1949: “Hatarĩ nganja, mũbango ũcio nĩ wonanirie wendo wa mũndũ kwerekera ũrĩa ũngĩ. Nĩ tũĩ atĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ othe meekire ũguo nĩ ũndũ wa kũgoocithia Mwathani, makĩririkanaga atĩ ũteithio ũcio nĩ ũngĩahotithirie amwe gũthiĩ na mbere ũthathaiya-inĩ wa ma; na nĩkĩo monire kĩrĩ gĩtĩo kĩnene gũtungatĩra aarĩ na ariũ a Ithe wao na njĩra ĩyo.” Wĩra ũcio wa kũheana ũteithio nĩ wagoocithirie Jehova, ũkĩhingia mabataro ma aarĩ na ariũ a Ithe witũ, na ũgĩtũma ũrũmwe witũ wa thĩ yothe ũrũme makĩria.

¹¹ Andũ matarĩ Aira a Jehova o nao nĩ makenagio nĩ wĩra witũ wa kũheana ũteithio. Kwa ngerekano, rĩrĩa gĩcigo kĩa Arkansas, Amerika (U.S.), kĩagũmĩirũo nĩ gĩcanjama mwaka wa 2013, ngathĩti ĩmwe nĩ yataarĩirie ũrĩa Aira a Jehova moire ikinya rĩa na ihenya ĩkiuga ũũ: “Aira a Jehova makoragwo mabangĩte erutĩri ao wega mũno ũũ atĩ rĩrĩa kwoimĩra gĩcanjama, marutaga wĩra mwega na makaũruta na ihenya.” Ti itherũ, o ta ũrĩa mũtũmwo Paulo oigire, nĩ tũteithagia aarĩ na ariũ a Ithe witũ ‘maiganwo nĩ kĩrĩa maagĩte.’

12-14. (a) Nĩkĩ gwĩka ũndũ wa gatatũ ũrĩa ũhingagio nĩ wĩra witũ wa kũheana ũteithio nĩ kwa bata? (b) Nĩ maũndũ marĩkũ monetwo maronania bata wa gũthiĩ na mbere kũnyitanĩra maũndũ-inĩ ma kĩĩroho?

¹² wa gatatũ, nĩ tũteithagia arĩa maranyamarĩka gũcokerera maũndũ mao ma kĩĩroho. Ũndũ ũcio nĩ wa bata nĩkĩ? Paulo oigire atĩ arĩa maheagwo ũteithio nĩ ‘marĩcokagĩria Ngai ngatho nyingĩ.’ (2 Kor. 9:12b) Hihi nĩ harĩ njĩra ĩngĩ njega makĩria andũ arĩa maranyamarĩka mangĩonania ngatho ciao harĩ Jehova tiga gũcokerera maũndũ mao ma kĩĩroho na ihenya ũrĩa kwahoteka? (Afil. 1:10) Ngathĩti ya Mũrangĩri yoigire ũũ mwaka wa 1945: “Paulo eetĩkanĩirie . . . na mũbango wa gũcokanĩrĩria mĩhothi tondũ nĩ wateithagia . . . Akristiano arĩa maabataraga ũteithio nĩ getha mahingie mabataro mao na kwoguo magĩe na hinya na mone mahinda ma kũruta wĩra wa kũhunjia ũrĩa Jehova amaheete.” O na mahinda-inĩ maya tũkoragwo na muoroto o ta ũcio. Rĩrĩa aarĩ na ariũ a Ithe witũ maacokerera wĩra wa kũhunjia, nĩ momagĩrĩria andũ arĩa angĩ, nao ene makagĩa na hinya.—Thoma 2 Akorintho 1:3, 4.

¹³ Reke tuone ciugo cia amwe arĩa maamũkĩrire ũteithio ũrĩa maabataraga, magĩcokerera wĩra wa kũhunjia, na magĩĩkĩrũo hinya nĩ ũndũ wa gwĩka ũguo. Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe oigire ũũ: “Warĩ ũteithio mũnene mũno harĩ famĩlĩ itũ rĩrĩa twacokereire wĩra wa kũhunjia. Rĩrĩa twomagĩrĩria arĩa angĩ, nĩ ta twambaga kũriganĩrũo nĩ mĩtangĩko itũ.” Nake mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe akiuga atĩrĩ, “Kũiga meciria makwa harĩ maũndũ ma kĩĩroho nĩ gwatũmaga ndiganĩrũo nĩ maũndũ marĩa meekĩkĩte. Ndaiguaga ndĩ na thayũ.” Mwarĩ wa Ithe witũ ũngĩ nake akiuga: “O na gũtuĩka ti maũndũ maingĩ tũngĩahotire gwĩka, kũhunjia nĩ gwateithirie famĩlĩ itũ gwĩciria mũno ũhoro wĩgiĩ kĩĩrĩgĩrĩro gitũ. Kwĩra andũ arĩa angĩ ũhoro wĩgiĩ kĩĩrĩgĩrĩro gitũ gĩa thĩ njerũ, nĩ gwatũmire twĩtĩkie biũ atĩ maũndũ mothe nĩ makerũhio.”

¹⁴ Ũndũ ũngĩ ũrĩa aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa magũmĩirũo nĩ gĩcanjama mabataraga gũcokerera na ihenya o ũrĩa kwahoteka nĩ gũthiĩ mĩcemanio. Reke tuone ũndũ ũrĩa wekĩkire harĩ mwarĩ wa Ithe witũ Kiyoko ũrĩa warĩ na hakuhĩ mĩaka 60. Thutha wa kũũrũo nĩ indo ciothe rĩrĩa kwagĩire na tsunami, agĩtigwo na iratũ na nguo iria ciarĩ mwĩrĩ tu, ndaamenyaga ũrĩa ũtũũro wake ũngĩathiire na mbere. Agĩcoka akĩĩrũo nĩ mũthuri ũmwe wa kĩũngano atĩ nĩ marĩĩkagĩra mĩcemanio ngaari-inĩ yake. Kiyoko oigire ũũ: “Niĩ na mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe na mũthuri ũcio wa kĩũngano na mũtumia wake nĩ twacemanĩirie ngaari-inĩ ya mũthuri ũcio. O na gũtuĩka mũcemanio ũcio warĩ mũkuhĩ, ndonire ta arĩ kĩama tondũ nĩ ndaariganĩirũo atĩ nĩ kwarĩ na tsunami. Ndaiguire ndagĩa na thayũ wa meciria. Mũcemanio ũcio nĩ wandeithirie kuona bata wa kũnyitanĩra na Akristiano arĩa angĩ.” Nake mwarĩ wa Ithe witũ ũngĩ oigire ũũ akĩaria ũhoro wa mĩcemanio aathire thutha wa kũgũmĩrũo nĩ gĩcanjama: “Nĩ yandeithirie gũkirĩrĩria.”—Rom. 1:11, 12; 12:12.

Wĩra wa Kũheana Ũteithio Ũrehaga Irathimo cia Gũtũũra

15, 16. (a) Akristiano thĩinĩ wa Korintho na icigo ingĩ maagunĩkire atĩa nĩ ũndũ wa kũruta wĩra wa kũheana ũteithio? (b) Ithuĩ tũgunĩkaga atĩa nĩ ũndũ wa kũruta wĩra wa kũheana ũteithio?

¹⁵ Rĩrĩa Paulo eeraga Akorintho ũhoro wĩgiĩ wĩra wa kũheana ũteithio, aamataarĩirie nginya ũguni ũrĩa o ene na Akristiano angĩ mangĩonire nĩ ũndũ wa kũruta wĩra ũcio. Oigire ũũ: “[Akristiano Ayahudi thĩinĩ wa Jerusalemu arĩa maamũkĩrire ũteithio] nĩ mamũhoyagĩra, na nĩ mamwendete nĩ ũndũ wa ũrĩa mũkoragwo mũingĩhĩirũo nĩ ũtugi mũnene wa Ngai.” (2 Kor. 9:14, NW) Ũtaana wa Akorintho nĩ watũmire Akristiano Ayahudi mahoe nĩ ũndũ wa ariũ a Ithe wao a Korintho, nginya arĩa maarĩ a Ndũrĩrĩ, na ũndũ ũcio ũgĩtũma mamende makĩria.

¹⁶ Ngathĩti ya Mũrangĩri ya Dicemba 1, 1945, nĩ yarĩrĩirie ciugo cia Paulo ciĩgiĩ ũguni wa wĩra wa kũheana ũteithio, ĩkiuga ũũ igũrũ rĩgiĩ mahinda maya maitũ: “Rĩrĩa ndungata imwe cia Ngai iria imwĩamũrĩire ciateithia kũhingia mabataro ma ndungata ingĩ, ũndũ ũcio nĩ ũtũmaga kũgĩe na ũrũmwe.” Arĩa marutaga wĩra wa kũheana ũteithio nĩ meyonagĩra ũũma wa ciugo icio. Mũthuri ũmwe wa kĩũngano wateithĩrĩirie kũheana ũteithio kũndũ kwarĩ na mũiyũro oigire ũũ: “Nĩ ndaiguire ndakuhĩrĩria aarĩ na ariũ a Ithe witũ makĩria rĩrĩa ndarutire wĩra wa kũheana ũteithio.” Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe wakenirio nĩ ũteithio ũrĩa aaheirũo oigire ũũ: “Ũrũmwe witũ nĩguo ũndũ ũrĩa ũtũteithagia wega makĩria gwĩciria ũrĩa Paradiso ĩgaakorũo ĩhaana.”—Thoma Thimo 17:17.

17. (a) Ciugo iria irĩ thĩinĩ wa Isaia 41:13 ikonainie atĩa na wĩra wa kũheana ũteithio? (b) Gweta ngerekano cia kuonania ũrĩa wĩra wa kũheana ũteithio ũgoocithagia Jehova na ũgatũma ũrũmwe witũ ũgĩe na hinya makĩria. (Rora nginya ithandũkũ rĩrĩ na kĩongo “Ũrĩa Erutĩri Kuuma Icigo Itiganĩte Maheanaga Ũteithio.”)

¹⁷ Rĩrĩa erutĩri arĩa maheanaga ũteithio maakinya kũndũ kũrĩa kũgũmĩirũo nĩ gĩcanjama, ariũ a Ithe witũ arĩa mahutĩtio nĩ ũndũ ũcio nĩ monaga ũũma wa kĩĩranĩro gĩkĩ kĩa Ngai: “Niĩ, Jehova Ngai waku, nĩngakũnyita guoko gwaku kwa ũrĩo, ngĩkwĩraga atĩrĩ, Tiga gwĩtigĩra, amu nĩngũgũteithia.” (Isa. 41:13) Thutha wa mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe kũhonoka rĩrĩa kwagĩire na gĩcanjama, oigire ũũ: “Nderorera mwanangĩko ũrĩa warĩ kuo, ndaiguaga itarĩ na mwĩhoko no Jehova nĩ aandeithirie. Aarĩ na ariũ a Ithe witũ maandeithirie na njĩra o na itangĩhota gũtaarĩria.” Nao athuri erĩ a kĩũngano arĩa gĩcigo kĩao kĩagũmĩirũo nĩ gĩcanjama, maandĩkire marũa ma kuonania ũrĩa ciũngano iria maatungatagĩra ciakenire makiuga ũũ: “Gĩthingithia kĩu nĩ kĩarehire ruo rũnene, no nĩ tuonire ũteithio ũrĩa Jehova aheanaga kũgerera ariũ a Ithe witũ. Twanathoma ũhoro wĩgiĩ wĩra wa kũheana ũteithio, no rĩu nĩ twĩyoneire ũkĩrutwo.”

NĨ WAMŨTEITHIRIE GŨTUA ITUA RĨA BATA ŨTŨŨRO-INĨ

KŨNYITANĨRA wĩra-inĩ wa kũheana ũteithio kũngĩkorũo na moimĩrĩro marĩkũ harĩ andũ ethĩ? Reke tuone ũrĩa gwathiire harĩ Peter Johnson, ũrĩa warutire wĩra ũcio rĩa mbere arĩ na mĩaka 18. Oigire ũũ: “Kuona ũrĩa aarĩ na ariũ a Ithe witũ maakenaga, na gĩkeno kĩrĩa ndagĩire nakĩo nĩ ũndũ wa kũheana, nĩ kwahutirie ngoro mũno. Nĩ gwatũmire ndĩrirĩrie o na makĩria kũhũthĩra ũtũũro wakwa gũtungatĩra Jehova ũrĩa wothe ingĩahotire.” Thutha ũcio Peter akĩambĩrĩria ũpainia. Ningĩ nĩ aatungatire Betheli na thutha-inĩ agĩtungata thĩinĩ wa Kamĩtĩ ya Mĩako. Ũmũthĩ Peter oigaga ũũ: “Wĩra ũcio wa kũheana ũteithio ndarutire riita rĩa mbere mwaka wa 1974 nĩ wandeithirie gũtua itua rĩa bata ũtũũro-inĩ.” Hihi wee ũrĩ mũndũ mwĩthĩ? Na githĩ to ũrũmĩrĩre kĩonereria gĩa Peter? Wĩra wa kũheana ũteithio no ũkorũo na itemi inene harĩ matua marĩa ũngĩtua ũtũũro-inĩ waku ũgĩtungatĩra Jehova!

Hihi no Ũnyite Itemi?

18. Angĩkorũo no wende kũnyitanĩra wĩra-inĩ wa kũheana ũteithio-rĩ, nĩ atĩa ũngĩka? (Rora nginya ithandũkũ rĩrĩ na kĩongo “Nĩ Wamũteithirie Gũtua Itua rĩa Bata Ũtũũro-inĩ.”)

¹⁸ Hihi no wende gũcama gĩkeno kĩrĩa kiumanaga na kũruta wĩra wa kũheana ũteithio? Angĩkorũo no wende, ririkana atĩ kaingĩ arĩa marutaga wĩra ũcio mathuuragwo kuuma harĩ arĩa makaga Nyũmba cia Ũthamaki. Kwoguo, no ũmenyithie athuri a kĩũngano kĩanyu atĩ nĩ ũkwenda kũihũria fomu. Mũthuri ũmwe wa kĩũngano ũrĩ na ũmenyeru wĩra-inĩ wa kũheana ũteithio aaheanire ũtaaro ũyũ: “Ndwagĩrĩirũo gũthiĩ kũrĩa kũgũmĩirũo nĩ gĩcanjama ũtaheetwo marũa nĩ Kamĩtĩ ya Gũteithĩrĩria Hĩndĩ ya Icanjama.” Na njĩra ĩyo, wĩra wa kũheana ũteithio nĩ ũkũrutĩka na mũbango.

19. Arĩa marutaga wĩra wa kũheana ũteithio makoragwo na itemi rĩrĩkũ harĩ kuonania atĩ tũrĩ arutwo a Kristo?

¹⁹ Hatarĩ nganja, wĩra wa kũheana ũteithio nĩ njĩra ĩmwe ya bata ĩrĩa twathĩkagĩra rĩathani rĩa Kristo rĩa atĩ ‘twendanage.’ Kuonania wendo ũcio nĩkuo gũtũmaga tuoneke na ma atĩ tũrĩ arutwo a Kristo. (Joh. 13:34, 35) Na githĩ tũtikenaga mũno nĩ gũkorũo na erutĩri aingĩ arĩa magoocithagia Jehova rĩrĩa maraheana ũteithio ũrĩa ũrabatarania kũrĩ arĩa manyitaga mbaru Ũthamaki wa Ngai marĩ ehokeku!

a Gĩcunjĩ gĩkĩ kĩarĩrĩirie wĩra wa kũheana ũteithio harĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ. O na kũrĩ ũguo, kaingĩ wĩra ũcio nĩ ũgunaga nginya arĩa matarĩ Aira a Jehova.—Gal. 6:10.

b Paulo aahũthĩrire kiugo kĩronania ũingĩ, di·aʹko·nos (ndungata) gũtaarĩria ‘atungati kana ndungata cia kĩũngano.’—1 Tim. 3:12.

c Rora gĩcunjĩ kĩrĩ na kĩongo “Kusaidia Familia Yetu ya Waamini Katika Bosnia” thĩinĩ wa ngathĩti ya Mnara wa Mlinzi ya Novemba 1, 1994, karatathi ka 23-27.

ŨRĨA ERUTĨRI KUUMA ICIGO ITIGANĨTE MAHEANAGA ŨTEITHIO

AFRIKA YA GATAGATĨ NA YA ITHŨĨRO

Mwaka wa 1994, andũ ta 800,000 kana makĩria thĩinĩ wa Rwanda nĩ maakuire hĩndĩ ya njũragano cia kĩĩrũrĩrĩ. Thutha wa njũragano icio, gũkĩgĩa na ngũĩ mabũrũri-inĩ mangĩ ma Afrika ya Gatagatĩ, nĩ ũndũ ũcio andũ aingĩ makĩũrĩra kambĩ-inĩ na ikĩiyũra mũno. Nĩguo mateithie ariũ a Ithe wao arĩa maanyamarĩkaga, Aira a Jehova thĩinĩ wa Belgium, Faranja, na Switzerland nĩ maatũmire tani 300 cia nguo, ndawa, hema, irio, na indo ingĩ. Thutha wa ciumia cigana ũna, indo icio igĩkinyĩra ariũ a Ithe witũ acio.

Ningĩ thĩinĩ wa Afrika, gĩkundi kĩa andũ ikũmi kĩa mandagĩtarĩ na atumberia a andũ arwaru kuuma Faranja nĩ gĩkoretwo gĩgĩteithia ariũ a Ithe witũ arĩa maranyamarĩka nĩ ũndũ wa mbaara, ngʼaragu, na mĩrimũ. Ihinda-inĩ rĩa mĩaka ĩĩrĩ ĩrĩa mĩhĩtũku, gĩkundi kĩu nĩ gĩteithĩtie makĩria ma andũ 10,000. Wĩra ũrĩa kĩrutaga nĩ ũgoocithagia Jehova na ithondeka rĩake. Mũtumberia ũmwe oigire ũũ: “Rĩrĩa twakinya gĩcigo-inĩ kĩna gũteithia aarĩ na ariũ a Ithe witũ, andũ moigaga ũũ na gĩtĩo: ‘Aya nĩ Aira a Jehova. Moka gũteithia ariũ a Ithe wao.’” Thutha wa gũteithio nĩ mũtumberia ũmwe, mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe oigire atĩrĩ akenete, “Nĩ ngatho mwarĩ wa Ithe witũ. Nĩ ngatho Jehova!”

Rĩmwe na rĩmwe, wĩra wa kũheana ũteithio nĩ ũbataranagia rĩrĩa kwagĩa na aksidenti. Mwaka wa 2012, Aira a Jehova 13 kuuma kĩũngano kĩmwe nĩ maakuire thĩinĩ wa aksidenti ĩmwe bũrũri-inĩ wa Nigeria, na angĩ 54 makĩgurario ũũru. Kamĩtĩ ya kũheana ũteithio nĩ yabangire ũrĩa o mũndũ arĩrũmbũyagio ũtukũ na mũthenya. Rĩrĩa mũrwaru ũmwe onire ũrĩa aarĩ na ariũ a Ithe witũ acio maarũmbũyagio, aahũrĩire mũtungatĩri wao thimũ akĩmwĩra ũũ: “Gũtirĩ mũndũ o na ũmwe wa kanitha itũ ũkĩte kũnyona. Ũka gũkũ thibitarĩ wĩyonere ũrĩa Aira a Jehova monanagia wendo!”

O na gũtuĩka aarĩ na ariũ a Ithe witũ a kĩũngano kĩu kĩnini maarĩ na ruo rũnene, nĩ meekĩrirũo ngoro nĩ ciĩko cia wendo iria moonirio nĩ Akristiano arĩa angĩ. Makĩria ma ũguo, thutha wa kuona ũrĩa erutĩri arĩa mokĩte kũheana ũteithio maarũmbũirie ariũ a Ithe witũ arĩa maagurarĩtio, andũ aigana ũna thĩinĩ wa kĩũngano kĩu nĩ maatuire itua rĩa kuongerera ũtungata wao. Mbere ya aksidenti ĩyo, kĩũngano kĩu kĩarĩ na ahunjia 35. No thutha wa mwaka ũmwe, nĩ mongererekete magakinya 60.

AUSTRALIA

Mwaka wa 2013, icigo imwe cia gĩcũa gĩa Queensland nĩ ciagũmĩirũo nĩ mũiyũro ũrĩa watigire Aira a Jehova 70 matarĩ na gwa gũikara. Mark na Rhonda na mũirĩtu wao nĩ moimire mũciĩ wao ũrĩa wahũũrĩtwo nĩ maĩ macio magĩthiĩ kũndũ kũrĩa andũ moragĩra. Kũndũ kũu kwaiyũrĩte biũ. Rhonda oigire atĩ, “Mũndũ ndangĩonire ha gũikara thĩ.” Inegene rĩingĩ rĩa ndege iria ciombaga ikĩũmbũkaga hakuhĩ na kũndũ kũu nĩ rĩatũmire andũ metigĩre o na makĩria. Nĩ ũndũ wa kũmaka, akĩũria mũthuri wake atĩrĩ, “Rĩu tũgwĩka atĩa?” Nake Mark akĩhoya mũno kũrĩ Jehova amateithie. Rhonda oigire ũũ: “Ndagĩka 30 thutha ũcio, hagĩũka ngaari na ariũ a Ithe witũ atatũ makiuma. Rĩrĩa twacemanirie nao, maatwĩrire ũũ: ‘Nĩ tũgũthiĩ na inyuĩ. Mũgũikara kwa mũrũ wa Ithe witũ ũmwe.’” Rhonda ongereire akiuga: “Tũtingĩhota gũtaarĩria gĩkeno kĩnene kĩrĩa twarĩ nakĩo hĩndĩ ĩyo nĩ ũndũ wa kuona ũrĩa ithondeka rĩa Jehova rĩatũteithirie.”

Makĩria ma erutĩri 250 nĩ maathiire gĩcigo-inĩ kĩu gũteithia aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe mũkũrũ oigire ũũ: “Gwokire gĩkundi kĩa Aira a Jehova, gĩkĩruta wĩra ta thigiriri gĩgĩtheria mũciĩ wakwa. Niĩ na mũtumia wakwa tũtikariganĩrũo nĩ ũrĩa maatũteithirie.”

BRAZIL

Mwaka wa 2008, gĩcigo kĩa Santa Catarina nĩ kĩagũmĩirũo nĩ mũiyũro na ndoro nyingĩ, igĩtũma andũ ta 80,000 matige mĩciĩ yao. Mũikari ũmwe oigire atĩ kwahanaga ta kwĩna “kĩhuhũkanio gĩa tĩĩri, ndoro na mĩtĩ.” Ariũ a Ithe witũ amwe morĩire Nyũmba-inĩ ya Kĩgomano. Márcio, ũrĩa waramataga nyũmba ĩyo oigire atĩ, “morire na nguo iria ciarĩ mwĩrĩ tu na maahanaga ndoro.” Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe oigire ũũ: “Nyũmba itũ nĩ yamomokire. Warĩ ũndũ wa kĩeha mũno kuona ĩkĩũra ta kũbucia kwa riitho, no tũtikariganĩrũo nĩ ũrĩa aarĩ na ariũ a Ithe witũ maatũmĩrĩirie. Maatuonirie wendo na njĩra nyingĩ! Ũndũ ũcio nĩ wandeithirie kuona bata wa gũkenagĩra indo cia kĩĩroho.”

Nyũmba ya Kĩgomano thĩinĩ wa Santa Catarina, Brazil, ĩkĩhũthĩka ĩrĩ kũndũ gwa kũheanĩra ũteithio ĩiyũrĩte indo iria ciahothetwo, mwaka wa 2009

Icigo nyingĩ iria ithiũrũrũkĩirie kĩrĩma hakuhĩ na taũni ya Rio de Janeiro nĩ ithũkangĩtio mũno nĩ ndoro ĩrĩa yumaga kĩrĩma-inĩ kĩu. Nĩguo mahote kũhiũrania na ũndũ ũcio wĩkĩkaga kaingĩ, ariũ a Ithe witũ nĩ maathondekire Kamĩtĩ ya Gũteithĩrĩria Hĩndĩ ya Icanjama. Rĩrĩa kuoneka ta ndoro ĩngĩgwa kuuma kĩrĩma-inĩ, ariũ a Ithe witũ arĩa mathuurĩtwo gĩcigo-inĩ kĩu nĩ mamenyithagia kamĩtĩ ĩyo. Nao erutĩri magathiĩ gĩcigo-inĩ kĩu na ihenya marĩ na maroori mandĩkĩtwo “Aira a Jehova—Indo cia Gũteithia.” Andũ othe thĩinĩ wa ikundi cia kũheana ũteithio makoragwo magaĩirũo mawĩra kabere. Mekĩraga tũgooti twa moko makuhĩ tũronania wega atĩ o nĩ Aira a Jehova. Manyitanagĩra na ariũ a Ithe witũ a Kamĩtĩ cia Ũiguano na Thibitarĩ gũteithia aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa magurarĩte. Aruti wĩra acio matwaraga irio, maĩ, indo cia kũrigitana, nguo, na indo cia gũtheria. Kũruta ndoro thĩinĩ wa nyũmba ti wĩra mũhũthũ. Thutha wa ndoro kũgũa ica ikuhĩ, kwabataranirie erutĩri 60 kũruta roori inya cia ndoro kuuma mũciĩ ũmwe tu!

RĨRĨA GĨCANJAMA KĨOIMĨRA!

Athuri maragia na ahunjia othe
Athuri macokaga makamenyithia mũtabarĩri wa kĩama gĩa athuri
Atabarĩri nao mamenyithagia arori arĩa magendaga kana ariũ a Ithe witũ arĩa mahetwo wĩra wa kwaranĩria na wabici ya rũhonge
rio, maĩ, ha gũikara, ũrigitani, na motaaro ma gũteithia andũ kĩĩroho na kĩĩmeciria nĩ maheanagwo na ihenya o ũrĩa kwahoteka
Wabici ya rũhonge ĩtũmaga riboti ĩgiĩ ũrĩa kũhaana na maũndũ marĩa marabatarania kũrĩ Kamĩtĩ ya Atabarĩri ya Kĩama Kĩrĩa Gĩtongoragia
Kamĩtĩ ya Gũteithĩrĩria Hĩndĩ ya Icanjama nĩ ĩbangaga ũrĩa ũteithio ũkũheanwo na ĩgathiĩ na mbere gũteithia aarĩ na ariũ a Ithe witũ gũcokerera ũtũũro wao wa o mũthenya
Kamĩtĩ ya Atabarĩri nĩ ĩthuthuragia maũndũ marĩa marabatarania, na ĩngĩona kwagĩrĩire, ĩkahĩtũkia atĩ erutĩri kuuma mabũrũri mangĩ mateithĩrĩrie

KĨNDŨ GĨA GŨTEITHĨRĨRIA ARĨA MAHEANAGA ŨTEITHIO

MWERI-INĨ wa Juni 2013, kabuku getagwo Jehovah’s Witnesses and Disaster Relief nĩ kaarutirũo. Kahaarĩirio nĩ ũndũ wa aruti wĩra a thirikari thĩinĩ wa Amerika (U.S.) arĩa marũgamagĩrĩra wĩra wa kũheana ũteithio rĩrĩa kwoimĩra ũgwati. Kabuku kau nĩ konanĩtie mawĩra mamwe ma kũheana ũteithio marĩa tũrutĩte kuuma gatagatĩ-inĩ ka mĩaka ya 1940. Ningĩ karĩ na mabu yonanagia mabũrũri maingĩ kũrĩa wĩra witũ wa kũheana ũteithio wanarutwo. Mũthuri ũmwe ũkoragwo kamĩtĩ-inĩ ya kũheana ũteithio oigire ũũ: “Icanjama itanoimĩra, ariũ a Ithe witũ arĩa marutaga wĩra thĩinĩ wa Kamĩtĩ cia Gũteithĩrĩria Hĩndĩ ya Icanjama mahũthagĩra kabuku gaka kwaranĩria na aruti wĩra a thirikari thĩinĩ wa icigo iria igũmagĩrũo nĩ icanjama kaingĩ. Rĩrĩa aruti wĩra a thirikari maamenya wĩra ũrĩa tũrutaga, nĩ ũkoragwo ũrĩ ũndũ mũhũthũ harĩ ithuĩ gwĩtĩkĩrio gũthiĩ mĩena ĩrĩa icanjama cioimĩra.”