Mabuku na Maandĩko Marĩa Magwetetwo Thĩinĩ wa Kabuku ka Mũcemanio wa Ũtũũro na Ũtungata
JUNI 3-9
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | AGALATIA 4-6
“‘Ngerekano’ ya Gũtũruta”
it-1 1018 kĩb. 2
Hagari
Kũringana na mũtũmwo Paulo, Hagari agwetetwo ngerekano-inĩ ĩyo akĩrũgamĩrĩra rũrĩrĩ rwa Isiraeli, rũrĩa rwarĩ kĩrĩko na Jehova atĩ nĩ rũgwathĩkĩra kĩrĩkanĩro kĩa Watho kĩrĩa kĩarĩkanĩirũo kĩrĩma-inĩ gĩa Sinai na gĩgĩtũma kũgĩe na “ciana cia ũkombo.” Nĩ ũndũ wa mehia, rũrĩrĩ rũu nĩ rwaremirũo nĩ gũtũũra kũringana na mawatho ma kĩrĩkanĩro kĩu. Nĩ ũndũ wa Aisiraeli gũkorũo marĩ rungu rwa kĩrĩkanĩro kĩu, matiarĩ andũ maarĩ na wĩyathi ĩndĩ maatuĩrĩirũo atĩ nĩ ehia na maagĩrĩirũo no gũkua; kwoguo maarĩ ngombo. (Joh 8:34; Ro 8:1-3) Jerusalemu ya hĩndĩ ya Paulo yaringithanĩtio na Hagari, tondũ itũũra rĩrĩa inene rĩa Jerusalemu rĩrĩa rĩarũgamĩrĩire ithondeka rĩa rũrĩrĩ rwa Isiraeli rĩarĩ ũkombo-inĩ hamwe na ciana ciarĩo. O na kũrĩ ũguo, Akristiano aitĩrĩrie maguta nĩo ciana cia “Jerusalemu ya igũrũ,” na nĩyo mũtumia wa Ngai na njĩra ya ngerekano. O ta Sara ũrĩa warĩ na wĩyathi, Jerusalemu ĩyo ndĩrĩ yakorũo ũkombo-inĩ. No o ta ũrĩa Isaaka aanyaririrũo nĩ Ishumaeli, no taguo ciana cia “Jerusalemu ya igũrũ” iria igĩte na wĩyathi kũgerera harĩ Mũriũ, cianyaririrũo nĩ ciana cia Jerusalemu ĩrĩa yarĩ ũkombo-inĩ. O na kũrĩ ũguo, Hagari marĩ na mũriũ wake nĩ maaingatirũo na marũgamĩrĩire ũrĩa Jehova aaregire Isiraeli ĩrĩ ta rũrĩrĩ.—Ga 4:21-31; ningĩ rora Joh 8:31-40.
Onania Wĩtĩkio Mũrũmu Harĩ Kĩĩrĩgĩrĩro kĩa Ũthamaki
11 O na gũtuĩka kĩrĩkanĩro kĩa Iburahimu nĩ kĩahingire na njĩra ya kĩĩmwĩrĩ rĩrĩa njiarũa ciake ciagaire Bũrũri wa Kĩĩranĩro, Maandĩko nĩ monanagia atĩ kĩrĩkanĩro kĩu ningĩ nĩ kĩraahinga na njĩra ya kĩĩroho. (Gal. 4:22-25) Akĩaria ũhoro wa kũhinga kũu, mũtũmwo Paulo oigire atĩ gĩcunjĩ kĩa mbere kĩa mbeũ ya Iburahimu nĩ Kristo, nakĩo gĩcunjĩ gĩa kerĩ nĩ Akristiano arĩa aitĩrĩrie maguta 144,000. (Gal. 3:16, 29; Kũg. 5:9, 10; 14:1, 4) “Jerusalemu, itũũra rĩrĩa rĩa kũrĩa igũrũ” nĩwe mũndũ wa nja ũrĩa ũraciara mbeũ ĩyo, na nĩwe gĩcunjĩ gĩa kũrĩa igũrũ gĩa ithondeka rĩa Jehova kĩrĩa gĩthondeketwo nĩ ciũmbe njĩhokeku cia kĩĩroho. (Gal. 4:26, 31) O ta ũrĩa kĩrĩkanĩro kĩa Iburahimu kĩeranĩire, mbeũ ya mũndũ wa nja nĩ ĩkaarehera andũ irathimo nyingĩ.
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
w09 4/1 13
Hihi Ũrĩ Wamenya?
Nĩ kĩĩ gĩatũmire Jesu akĩhoya ete Jehova “Abba, Baba”?
Kiugo gĩa Kĩaramu ʼab·baʼʹ, no kiuge “baba” kana “Awa.” Maita matatũ marĩa kiugo kĩu kĩhũthĩrĩtwo Maandĩko-inĩ, kĩgwetetwo mahoya-inĩ na kĩhũthĩrĩtwo gĩkĩaria ũhoro wĩgiĩ Ithe witũ wa igũrũ, Jehova. Kiugo kĩu ʼab·baʼʹ gĩkoragwo na ũritũ ũrĩkũ?
Ibuku rĩa The International Standard Bible Encyclopedia riugaga, “Rũthiomi-inĩ rũrĩa rwahũthagĩrũo o mũthenya matukũ-inĩ ma Jesu, kiugo ʼabbāʼ kĩahũthagĩrũo kuonania ũrata wa hakuhĩ na gĩtĩo kĩrĩa gĩakoragwo gatagatĩ-inĩ ga ciana na maithe.”Kĩarĩ kiugo gĩa kuonania wendo na gĩakoragwo kĩrĩ kĩmwe gĩa ciugo iria mwana aambaga kũmenya. Jesu aahũthĩrire kiugo kĩu agĩitũrũrĩra Ithe ngoro yake. Jesu akĩhoya arĩ mũgũnda-inĩ wa Gethisemane mathaa manini mbere ya akuĩte, eetire Jehova “Abba, Baba.”—Mariko 14:36.
Ibuku rĩu rĩthiĩte na mbere kuuga atĩ, “gwĩta Ngai ʼAbbāʼ ti ũndũ wonekaga mabuku-inĩ ma Kĩyahudi ma hĩndĩ ya wathani wa Ngiriki na Roma tondũ kũhũthĩra kiugo kĩu mũndũ akĩaria na Ngai kuonekaga ta arĩ kũmwagĩra gĩtĩo.” O na kũrĩ ũguo, ibuku rĩu rĩonanĩtie atĩ Jesu aahũthĩrire kiugo kĩu akĩhoya ĩrĩ njĩra ĩtarĩ ya ĩmwe kwa ĩmwe ya kuonania ũrata wa mwanya ũrĩa aarĩ naguo hamwe na Ngai. Maita macio mangĩ merĩ kiugo kĩu “Abba” kĩhũthĩrĩtwo Maandĩko-inĩ, kĩonekaga maandĩko-inĩ marĩa maandĩkirũo nĩ Paulo, na ũndũ ũcio ũkonania atĩ Akristiano a karine ya mbere nĩ maakĩhũthagĩra makĩhoya.—Aroma 8:15; Agalatia 4:6.
w10 11/1 15
Hihi Ũrĩ Wamenya?
Mũtũmwo Paulo aaragia ũhoro wa kĩĩ rĩrĩa ooigire atĩ mwĩrĩ-inĩ wake aarĩ na “irema cia kuonania atĩ [aarĩ] ngombo ya Jesu.”?—Agalatia 6:17.
▪ Ciugo icio cia Paulo nĩ cingĩataũkĩkire na njĩra itiganĩte nĩ andũ a karine ya mbere arĩa maamũthikagĩrĩria. Kwa ngerekano, matukũ-inĩ ma tene, arĩa maatahagwo mbaara-inĩ, arĩa maiyaga hekarũ-inĩ, na ngombo nĩ meekagĩrũo rũũri na cuma hiũ nĩguo mamenyeke. Andũ mangĩekĩrirũo rũũri na njĩra ĩyo, ũndũ ũcio woonekaga ũrĩ wa kwagithio gĩtĩo.
O na kũrĩ ũguo, ti hĩndĩ ciothe rũũri rũu ruoonagwo rũrĩ rwa kwagithia gĩtĩo. Andũ aingĩ a matukũ ma tene meekagĩrũo rũũri rũu kuonania nĩ a ndini kana rũrĩrĩ rũrĩkũ. Kwa ngerekano, kũringana na ibuku rĩtagwo Theological Dictionary of the New Testament, “Aashuri meeyamũragĩra ngai ciao, Hadad na Atargatis na njĩra ya gwĩkĩra marũũri guoko-inĩ kana ngingo-inĩ . . . Arĩa maathathayagia Dionysus meekĩragwo rũũri rwa ithangũ rĩa [mũmera wĩtagwo] ivy.”
Andĩki aingĩ a matukũ-inĩ maya, moigaga atĩ Paulo aaragia ũhoro wa irema iria aagĩte nacio thutha wa kũhũũrũo arĩ thabarĩ-inĩ ciake cia ũmishonarĩ. (2 Akorintho 11:23-27) O na kũrĩ ũguo, no kũhoteke Paulo eendaga kuuga atĩ ũtũũro wake nĩguo wamũmenyithanagia atĩ aarĩ Mũkristiano, no ti irema iria aarĩ nacio mwĩrĩ-inĩ.
Ciũria Kuuma Kũrĩ Athomi
Hihi mũtugo wa Mũkristiano kũmenyera kwĩrorera mbica cia ũũra-thoni no ũtũme akinyĩrĩre kweherio kĩũngano-inĩ?
Ĩĩ, no ũtũme eherio. Ũndũ ũcio nĩ ũronania wega bata wa gwĩthema maũndũ mothe ma ũũra-thoni, marĩ maandĩke kana marĩ mbica thĩinĩ wa ngathĩti, thenema, video, na intaneti-inĩ.
Mbica cia ũũra-thoni ikoragwo kũndũ guothe thĩinĩ wa thĩ. Intaneti ĩtũmĩte maũndũ ma ũũra thoni moneke na njĩra hũthũ gũkĩra hĩndĩ ĩngĩ o yothe na kwoguo andũ arĩa mathũkĩtio nĩ maũndũ macio nĩ mongererekete. Andũ amwe ethĩ na angĩ akũrũ, manahingũra website irĩ na maũndũ ma ũũra-thoni matekũmenya. Angĩ nao manahingũra website icio makĩendaga, magathoma kana makerorera maũndũ ma ũũra-thoni mehithĩte rĩrĩa marĩ mũciĩ kana wabici, tondũ gũtirĩ mũndũ ũramona. No hihi Akristiano magĩrĩirũo kuoya ũndũ ũcio na ũritũ nĩkĩ?
No tuone gĩtũmi kĩmwe kĩa bata harĩ mũkaana ũyũ Jesu aaheanire: “Mũndũ o wothe ũthiaga na mbere kwĩrorera mũtumia nĩgetha agĩe na merirĩria moru kũmwerekera, nĩ arĩkĩtie gũtharia nake ngoro-inĩ yake.” (Mat. 5:28) Hatarĩ nganja, ngomanio iria ciagĩrĩire nĩ njĩtĩkĩrĩku na nĩ irehaga gĩkeno harĩ andũ arĩa mahikanĩtie. (Thim. 5:15-19; 1 Kor. 7:2-5) No ũcio tiguo ũkoragwo ũrĩ muoroto wa mbica cia ũũra-thoni. Handũ ha ũguo, mbica cia ũũra-thoni cionanagia ngomanio itagĩrĩire iria ciarahũraga meciria moru marĩa Jesu aakaananirie. Kwoguo gũthoma kana kwĩrorera maũndũ ma ũũra-thoni nĩ mũgarũ na ũtaaro ũyũ ũtongoretio nĩ roho: “Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, ũragai ciĩga cia mĩĩrĩ yanyu iria irĩ gũkũ thĩ ũhoro-inĩ wĩgiĩ ngomanio itagĩrĩire, maũndũ matarĩ matheru, merirĩria moru ma ngomanio, merirĩria mathũku, na ũkoroku, o guo ũhoi mĩhianano.”—Kol. 3:5.
Ĩ Mũkristiano angĩĩrorera maũndũ ma ũũra-thoni riita rĩmwe kana merĩ? Ũndũ ũcio no ũhaananio na ũndũ mũritũ ũrĩa mwandĩki wa thaburi Asafu eekorire harĩ guo rĩrĩa ooigire: “No niĩ-rĩ, magũrũ makwa maatigĩtie hanini kũũra njĩra; makinya makwa maarĩ hakuhĩ gũtindirũka.” Mũkristiano ũcio angĩkorũo na thamiri theru atĩa na akorũo na thayũ hamwe na Ngai angĩkorũo nĩ ekwĩroragĩra mbica cia ũũra-thoni cia athuri kana atumia marĩ njaga kana ciĩko cia ngomanio? O na Asafu ndaarĩ na thayũ tondũ ooigire: “Ndaikaraga ngĩtangĩkaga mũthenya mũgima; ndarũngagwo rũcinĩ o rũcinĩ.”—Thab. 73:2, 14.
Mũkristiano angĩĩkora ũndũ-inĩ ta ũcio mũũru agĩrĩirũo kuoya ikinya rĩa gwetha ũteithio wa kĩĩroho. Ũteithio ũcio no woneke kĩũngano-inĩ tondũ Bibilia yugaga ũũ: “O na mũndũ angĩthiĩ na njĩra ĩtagĩrĩire atarĩ aramenya-rĩ, inyuĩ mũrĩ na ngumo cia kwagĩrĩra kĩĩroho geragiai kũmũrũnga mũrĩ na roho wa ũhooreri. No mwĩroragei inyuĩ ene.” (Gal. 6:1) Mũthuri ũmwe wa kĩũngano kana erĩ no mamũhe ũteithio ũrĩa arabatara, hamwe na ‘mahoya ma wĩtĩkio marĩa mangĩtũma mũndũ ũcio mũrwaru ahone, na oherũo mehia make.’ (Jak. 5:13-15) Arĩa macaragia ũteithio nĩguo mahote gũtiga kwĩrorera mbica cia ũũra-thoni nĩ monete atĩ gũkuhĩrĩria Jehova nĩ kwega, o ta ũrĩa Asafu eekire.—Thab. 73:28.
O na kũrĩ ũguo mũtũmwo Paulo ooigire atĩ andũ amwe manehia na makaga kwĩrira “nĩ ũndũ wa mĩtugo yao ĩtarĩ mĩtheru, ngomanio itagĩrĩire, na mĩtugo ya rũtũrĩko.” (2 Kor. 12:21) Profesa Marvin R. Vincent akĩaria ũhoro wa kiugo gĩa Kĩngiriki kĩrĩa gĩtaũrĩtwo ‘mĩtugo ĩtarĩ mĩtheru’ aandĩkire atĩ “mĩtugo ĩyo ĩtarĩ mĩtheru ĩkoragwo ĩrĩ ya rũtũrĩko.” Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ mbica imwe cia ũũra-thoni ikoragwo irĩ njũru makĩria tondũ to kuonania cionanagia tu andũ marĩ njaga kana ciĩko cia ngomanio. Gũkoragwo na mbica imwe cia ũũra-thoni cionanagia mĩtugo ya rũtũrĩko ta ngomanio cia arũme kwa arũme kana atumia gwa atumia, ngomanio cia andũ marĩ gĩkundi, ngomanio gatagatĩ ka andũ na nyamũ, ngomanio cia ciana, kũnyitwo kĩa hinya nĩ andũ aingĩ, gwĩka atumia ciĩko cia ũnyamũ, ũkombo wa ngomanio, na kũherithania na maũndũ moru ma ngomanio. Nĩ ũndũ wa “kwaga thoni o na hanini,” andũ amwe matukũ-inĩ ma Paulo arĩa maarĩ “nduma-inĩ kĩĩmeciria” nĩ “meeheanire harĩ mĩtugo ya rũtũrĩko mekage maũndũ matarĩ matheru ma mĩthemba yothe marĩ na ũkoroku.”—Ef. 4:18, 19.
Ningĩ Paulo nĩ aagwetire “maũndũ matarĩ matheru” thĩinĩ wa Agalatia 5:19. Mũthomi ũmwe kuuma Ngeretha ooigire atĩ, ciugo icio haha no cionanie mĩthemba o yothe ya “merirĩria matarĩ ma ndũire.” Nĩ Mũkristiano ũrĩkũ ũngĩrega atĩ mbica icio cia ũũra-thoni cionanagia ngomanio ta icio igwetetwo hau igũrũ cionanagia “merirĩria matarĩ ma ndũire” na ma rũtũrĩko? Paulo aarĩkĩrĩirie na ciugo ici thĩinĩ wa Agalatia 5:19-21: “Arĩa mekaga maũndũ ta macio [matarĩ matheru] matikaagaya Ũthamaki wa Ngai.” Kwoguo mũndũ angĩkorũo na mũtugo wa kwĩrorera mbica cia ũũra-thoni irĩ na maũndũ moru ma ngomanio, hihi kwa ihinda iraya, na age kwĩrira atigane na mũtugo ũcio, ndangĩthiĩ na mbere gũkorũo kĩũngano-inĩ gĩa Gĩkristiano. No mũhaka eherio kĩũngano-inĩ nĩguo gĩkorũo kĩrĩ gĩtheru.—1Kor. 5:5, 11.
Ũndũ mwega nĩ atĩ andũ amwe arĩa managwa mũtego-inĩ wa kwĩrorera mbica cia ũũra-thoni irĩ na maũndũ moru ma ngomanio nĩ maathire kũrĩ athuri nĩgetha maheo ũteithio wa kĩĩroho nĩguo mahote gwĩka mogarũrũku. Jesu eerire Akristiano a Sadisi ya tene ũũ: “Wĩkĩre hinya maũndũ marĩa matigarĩte o macio makuhĩrĩirie gũkua, . . . ririkanaga ũndũ ũrĩa waamũkĩrire na ũkĩigua, na ũthiĩ na mbere kũũtũũria na wĩrire. Hatarĩ nganja ũngĩaga kwarahũka, ngooka o ta mũici na ndũkaamenya o na hanini ithaa rĩrĩa ngaagũkorerera.” (Kũg. 3:1-3) Mũndũ no ahote kwĩrira na atharũo kuuma mwaki-inĩ ũcio na njĩra ya mũhaano.—Judasi 22, 23.
No githĩ ti wega makĩria o ũmwe witũ gũtua itua irũmu rĩa kwaga gũkuhĩrĩria ũndũ ũcio ũngĩkorũo ũrĩ ũgwati? Hatarĩ nganja, nĩ twagĩrĩirũo gũtua itua rĩa gwĩthema biũ maũndũ mothe ma ũũra-thoni!
JUNI 10-16
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | AEFESO 1-3
“Ũrũgamĩrĩri wa Jehova na Wĩra Waguo”
it-2 837 kĩb. 4
Hitho Theru
Ũthamaki wa Kĩĩmesia. Thĩinĩ wa maandĩko marĩa Paulo aandĩkire, nĩ aatarĩirie wega ũhoro wĩgiĩ kũguũrio kwa hitho ĩrĩa theru ĩgiĩ Kristo. Paulo nĩ agwetete ũhoro wĩgiĩ ũrĩa Ngai aamenyithanirie “hitho ĩrĩa theru” ĩgiĩ wendi wake thĩinĩ wa Aefeso 1:9-11, na akoiga ũũ: “Kũringana na ũrĩa oonire arĩ wega, we mwene nĩ aatuire kũgĩe na ũrũgamĩrĩri mũthia-inĩ wa mahinda marĩa matuĩtwo, nĩguo acokanĩrĩrie indo ciothe thĩinĩ wa Kristo, indo iria irĩ igũrũ na iria irĩ gũkũ thĩ. Thĩinĩ wake, o we tũrĩ na ũiguano na tũgatuwo agai hamwe nake, tũthuurĩtwo o mbere kũringana na muoroto wa ũrĩa ũhingagia maũndũ mothe o ta ũrĩa atuaga kũringana na wendi wake.” ‘Hitho ĩyo theru’ ĩkonainie na thirikari, o yo Ũthamaki wa Ngai wa Kĩĩmesia. “Indo iria irĩ igũrũ” iria Paulo aaragia ũhoro wacio, nĩ arĩa magaatuĩka agai a Ũthamaki ũcio wa igũrũ hamwe na Kristo. Nacio ‘indo iria irĩ gũkũ thĩ’ nĩ raiya a guo arĩa magaakorũo gũkũ thĩ. Jesu nĩ oonanirie atĩ hitho ĩrĩa theru ĩkonainie na Ũthamaki rĩrĩa eerire arutwo ake ũũ: “Inyuĩ nĩ mũtaũkĩirũo nĩ hitho ĩrĩa theru ĩgiĩ Ũthamaki wa Ngai.—Mar 4:11.
“Jehova” Nĩ Aracokanĩrĩria Famĩlĩ Yake
3 Musa eerire Aisiraeli ũũ: “Jehova Ngai witũ, we wiki nowe Jehova.” (Gũcok. 6:4) Ciĩko na mĩoroto ya Jehova nĩ irĩ ũiguano. Ngai eekire atĩa nĩguo ahingie muoroto wake wa gũcokanĩrĩria ciũmbe ciake ciothe iria irĩ na ũũgĩ? Ciugo cia rũthiomi rũrĩa rwahũthĩrirũo kwandĩka Aefeso 1:8-10 cionanagia atĩ, ‘rĩrĩa hĩndĩ ĩrĩa njagĩrĩru yaakinyire-rĩ,’ nĩ aambĩrĩirie kũhaarĩria mũbango wa kũhingia muoroto wake. (Thoma Aefeso 1:8-10.) Mũbango ũcio ũkoragwo na icunjĩ igĩrĩ. Gĩcunjĩ kĩa mbere kĩhaaragĩria kĩũngano kĩa arĩa aitĩrĩrie maguta, nĩ ũndũ wa muoyo kũrĩa igũrũ Jesu arĩ Mũtwe wao maũndũ-inĩ ma kĩĩroho. Gĩcunjĩ kĩu kĩambĩrĩirie Bendegothito 33 Mahinda Maitũ (M.M.) rĩrĩa Jehova aambĩrĩirie gũcokanĩrĩria arĩa mangĩgathamaka na Kristo kũrĩa igũrũ. (Atũm. 2:1-4) Tondũ arĩa aitĩrĩrie maguta nĩ matuĩtwo athingu makaagĩrĩra kũheo muoyo nĩ ũndũ wa igongona rĩa ũkũũri rĩa Kristo-rĩ, nĩ mamenyaga kũna atĩ nĩ marĩkĩtie gũtuo “ciana cia Ngai.”—Rom. 3:23, 24; 5:1; 8:15-17.
4 Gĩcunjĩ gĩa kerĩ kĩhaaragĩria arĩa magatũũra Paradiso gũkũ thĩ rungu rwa Ũthamaki wa Kĩĩmesia wa Kristo. Arĩa a “kĩrĩndĩ kĩingĩ” nĩo a mbere itari-inĩ rĩu. (Kũg. 7:9, 13-17; 21:1-5) Hĩndĩ ya Wathani wa Mĩaka Ngiri, nĩ mageeturanĩra na bilioni nyingĩ cia arĩa makaariũkio. (Kũg. 20:12, 13) Ta wĩcirie ũrĩa ũriũkio ũkonania ũrũmwe witũ na njĩra nene! Mũthia-inĩ wa mĩaka ĩyo ngiri, ‘indo cia gũkũ thĩ’ nĩ ikaagerio igerio rĩa mũico. Arĩa magakorũo marĩ ehokeku nĩ magaatuo “ciana cia Ngai” cia gũkũ thĩ.—Rom. 8:21; Kũg. 20:7, 8.
Ndũkanareke Ũndũ O na Ũrĩkũ Ũgirie Wĩgwatĩre Riri
15 Ũkirĩrĩria witũ tũgĩka wendi wa Jehova no ũteithie arĩa angĩ megwatĩre riri. Paulo aandĩkĩire kĩũngano kĩa Efeso ũũ: “Ndamũthaitha mũtikae kũũrũo nĩ hinya nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa ‘nyariragwo namo nĩ ũndũ wanyu, amu nĩmo matũmaga mũgĩe na gĩtĩo.” (Ef. 3:13) Hihi nĩ na njĩra ĩrĩkũ maũndũ marĩa Paulo aanyariragwo namo maarĩ “gĩtĩo” harĩ Aefeso? Paulo gũkorũo eeharĩirie gũthiĩ na mbere kũmatungatĩra o na kũrĩ na magerio nĩ kuonirie Aefeso atĩ mweke ũrĩa maarĩ naguo marĩ Akristiano warĩ wa goro mũno. Korũo Paulo nĩ eetigĩrire magerio-rĩ, githĩ ũndũ ũcio ndũngĩamonirie atĩ ũkuruhanu wao na Jehova, ũtungata wao, na kĩĩrĩgĩrĩro kĩao itiarĩ cia bata? Ũkirĩrĩria wa Paulo nĩ watũgĩririe Ũkristiano na ũkĩonania atĩ nĩguo mũndũ aikare arĩ mũrutwo nĩ agĩrĩirũo gũkorũo ehaarĩirie kwĩima.
cl 359 kĩb. 21
‘Menya Wendo Ũrĩa Kristo Onanagia’
21 Kiugo gĩa Kĩngiriki kĩrĩa gĩtaũrĩtwo “kũmenya” kiugĩte nĩ kũmenya “kũgerera maũndũ marĩa tũreka.” Rĩrĩa tuonania wendo ta ũrĩa Jesu eekaga—kwĩheana tũtarĩ na mwĩyendo nĩ ũndũ wa andũ arĩa angĩ, kũmateithia tũrĩ na tha, kũmohera kuuma ngoro thĩinĩ—no tuuge atĩ nĩ tũmenyete ũrĩa wendo wake ũhaana. Na njĩra ya maũndũ marĩa tũreka, ‘nĩ tũmenyaga wendo ũrĩa Kristo onanagia, ũrĩa ũkĩrĩte ũmenyo.’ Reke tũtikanariganĩrũo atĩ o ũrĩa tũrerutanĩria kwĩgerekania na Kristo, noguo tũrĩthiaga na mbere gũkuhĩrĩria Jehova, Ngai witũ ũtwendete, ũrĩa Jesu eegerekanagia nake na njĩra nginyanĩru.
JUNI 17-23
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | AEFESO 4-6
“Mwĩhumbei Indo Ciothe cia Mbaara Kuuma Kũrĩ Ngai”
Andũ Ethĩ—Mwĩhandei Wega Mwĩtirie Mũcukani
MŨTŨMWO PAULO aaringithanirie ũtũũro wa Mũkristiano na wa mũthigari ũrarũa mbaara moko kwa moko. No mbaara ĩrĩa ithuĩ tũrũaga nĩ ya kĩĩroho, ti ya kĩĩmwĩrĩ. O na kũrĩ ũguo, thũ citũ nĩ ciũmbe cia biũ ti cia gwĩcirĩrio. Shaitani na ndaimono ciake nĩ njorua cia mbaara cia ihinda iraihu. Ũndũ ũcio no ũtũme tuone ta tũtangĩhota gũtooria na makĩria angĩkorũo tũrĩ andũ ethĩ. Andũ ethĩ mangĩhota atĩa gũtooria maroho moru marĩa makoragwo na hinya ũkĩrĩte wa andũ? Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, andũ ethĩ no matoorie, na nĩ maratooria! Nĩkĩ? Tondũ nĩ ‘mathiaga na mbere kũgĩa na hinya thĩinĩ wa Mwathani.’ No hamwe na gwĩkĩrũo hinya nĩ Ngai, nĩ mehumbĩte indo cia ita. O ta thigari imenyeretio mbaara wega, nĩ ‘mehumbĩte indo ciothe cia ita kuuma kũrĩ Ngai.’—Thoma Aefeso 6:10-12.
Andũ Ethĩ—Mwĩhandei Wega Mwĩtirie Mũcukani
4 Ũguo noguo ũhoro wa ma ũrĩa twĩrutĩte kuuma Kiugo-inĩ kĩa Ngai ũtũgitagĩra tũtigathũkio kĩĩroho nĩ morutani ma maheeni. (Joh. 8:31, 32; 1 Joh. 4:1) Na o ũrĩa tũgũthiĩ na mbere kwenda ũhoro wa ma, noguo ũgũkorũo ũrĩ ũndũ mũhũthũ gũkuua “gako ga gĩthũri,” na ũguo nĩ kuuga gũtũũra kũringana na ithimi cia Ngai cia ũthingu. (Thab. 111:7, 8; 1 Joh. 5:3) Makĩria ma ũguo, angĩkorũo nĩ tũrataũkĩrũo wega nĩ Kiugo kĩa Ngai, nĩ tũrĩhotaga gũtetera ũhoro wa ma tũrĩ na ũmĩrĩru hĩndĩ ĩrĩa twakarario.—1 Pet. 3:15.
7 Na githĩ ngerekano ĩyo ti njega mũno ya kuonania ũrĩa ithimi cia Jehova cia ũthingu igitagĩra ngoro itũ ya mũhaano! (Thim. 4:23) O ta ũrĩa mũthigari atangĩetĩkĩrire gũcenjania gako gake ga kĩgera na kangĩ gathondeketwo na cuma hũthũ, noguo o na ithuĩ tũtangĩenda gũcenjania ithimi cia Jehova ciĩgiĩ wega na ũũru na ithimi citũ. Tũtikoragwo na ũũgĩ wa kũigana ũndũ tũngĩhota kũgitĩra ngoro citũ. (Thim. 3:5, 6) Handũ ha ũguo, tũikaraga tũkĩroraga ‘tũbati twa kĩgera’ tũrĩa Jehova atũhete kana nĩ tũnyitanu wega ũndũ tũhumbĩrĩte ngoro.
10 O na gũtuĩka iratũ iria ciekĩragwo nĩ thigari cia Roma ciamateithagia gũthiĩ mbaara, iratũ cia mũhaano iria Akristiano mekĩraga imateithagia gũtwara ndũmĩrĩri ya thayũ. (Isa. 52:7; Rom. 10:15) O na kũrĩ ũguo, ũmĩrĩru nĩ ũbataranagia nĩguo rĩrĩa mweke woimĩra mũndũ akahota kũhunjia. Bo, ũrĩa ũrĩ na mĩaka 20 oigire ũũ: “Nĩ ndetigagĩra kũhunjĩria andũ arĩa twathomaga nao. Ngwĩciria nĩ ndaconokaga, no ndimenyaga nĩ kĩĩ gĩatũmaga. Rĩu nĩ ngenagĩra mũno kũhunjĩria andũ a riika rĩakwa.”
Andũ Ethĩ—Mwĩhandei Wega Mwĩtirie Mũcukani
13 ‘Mĩguĩ ĩmwe ĩrĩa ĩrĩ mwaki’ Shaitani angĩgũikĩria nĩ maheeni megiĩ atĩ Jehova ndakũrũmbũyagia na ndangĩkwenda. Ida, ũrĩa ũrĩ na mĩaka 19 aiguaga arĩ mũndũ ũtarĩ kĩene. Oigire ũũ: “Kaingĩ njiguaga Jehova arĩ kũraihu na niĩ na ngeciria ndendaga nduĩke mũrata wake.” Ahiũranagia atĩa na tharĩkĩro ĩyo? Aataarĩirie ũũ: “Mĩcemanio nĩ ĩkĩraga wĩtĩkio wakwa hinya mũno. Ndaamenyerete gũthiaga mĩcemanio ngaaga kuoya guoko njuge ũndũ, tondũ ndeciragia atĩ gũtirĩ mũndũ ũngĩenda gũthikĩrĩria ũrĩa ndĩroiga. O na kũrĩ ũguo, rĩu nĩ haaragĩria mĩcemanio na ngerutanĩria gũcokia maita merĩ kana matatũ. Ti ũndũ mũhũthũ, no rĩrĩa ndacokia nĩ njiguaga wega. Aarĩ na ariũ a Ithe witũ nĩ manjĩkagĩra ngoro mũno. Hĩndĩ ciothe nyumaga mĩcemanio ngĩmenyaga atĩ Jehova nĩ anyendete.”
16 O ta ũrĩa ngũbia yagitagĩra tombo wa mũthigari, noguo “kĩĩrĩgĩrĩro kĩrĩa kĩa ũhonokio” kĩgitagĩra meciria maitũ. (1 Thes. 5:8; Thim. 3:21) Kĩĩrĩgĩrĩro gĩtũteithagia gũikara tũcũthĩrĩirie ciĩranĩro cia Ngai na gĩgatũteithia kwaga gũkua ngoro nĩ ũndũ wa mathĩna marĩa tũracemania namo. (Thab. 27:1, 14; Atũm. 24:15) No angĩkorũo nĩ tũkwenda “ngũbia” itũ ĩtũteithie, twagĩrĩirũo kũmĩharũkia mũtwe, no ti kũmĩkuua na guoko.
20 Paulo aaringithanirie Kiugo kĩa Ngai na rũhiũ tũheetwo nĩ Jehova. No mũhaka twĩrute gũkĩhũthĩra wega rĩrĩa tũratetera maũndũ marĩa twĩtĩkĩtie kana rĩrĩa tũrarũnga mwĩcirĩrie witũ. (2 Kor. 10:4, 5; 2 Tim. 2:15) Tũngĩagagĩria atĩa ũhoti witũ wa gũkĩhũthĩra? Sebastian, ũrĩa ũrĩ na mĩaka 21, oigire: “Ngĩthoma Bibilia ngoretwo ngĩandĩka mũhari ũmwe kuuma harĩ o mũrango wa Bibilia. Ndĩracokanĩrĩria mĩhari ĩrĩa nyendete. Gwĩka ũguo kũratũma njigue ngĩtaũkĩrũo makĩria nĩ mwĩcirĩrie wa Jehova.” Daniel, ũrĩa ũkũgwetetwo hau kabere oigire: “Ngĩthoma Bibilia nĩ ndoraga mĩhari ĩrĩa ndĩreciria no ĩteithie andũ ũtungata-inĩ. Nĩ nyonete atĩ andũ nĩ mathikagĩrĩria wega mangĩona atĩ nĩ wendete Bibilia mũno na nĩ ũrerutanĩria kũmateithia.”
it-1 1128 kĩb. 3
Ũtheru
Roho Mũtheru. Hinya wa Jehova wa gwĩka maũndũ, kana roho, ũtongoragio nĩ Jehova na hingo ciothe nĩ ũhingagia muoroto wake. Ũkoragwo ũrĩ mũtheru na ũkamũrũo nĩguo ũhingie wendi wa Ngai. Nĩkĩo wĩtagwo “roho mũtheru” na “roho wa ũtheru.” (Thb 51:11; Lu 11:13; Ro 1:4; Ef 1:13) Roho mũtheru ũkĩruta wĩra thĩinĩ wa mũndũ ũmũteithagia gũkorũo arĩ mũtheru. Kwoguo mũndũ angĩmenyera gwĩka maũndũ matarĩ matheru akoragwo akĩregana na roho ũcio kana ‘kũũiguithia ũũru.’ (Ef 4:30) O na gũtuĩka roho mũtheru nĩ hinya wa gwĩka maũndũ, Ngai aũhũthagĩra na njĩra ĩronania ngumo ciake na kwoguo no ‘ũiguithio ũũru.’ Mũndũ angĩkorũo na mũtugo wa gwĩka ũndũ mũna mũũru nĩ atũmaga ‘mwaki wa roho ũhore.’ (1The 5:19) Angĩthiĩ na mbere na mũtugo ũcio, nĩ kũiguithia ‘aiguithagia roho wa Ngai ũũru,’ na ũndũ ũcio no ũtũme Ngai atuĩke thũ ya mũndũ ũcio mũremi. (Isa 63:10) Mũndũ ũiguithagia roho mũtheru ũũru, no akinyĩrĩre kũũruma na macio nĩ mehia marĩa Jesu Kristo ooigire matikohanĩrũo mũtabarĩre-inĩ ũyũ wa maũndũ kana ũrĩa ũgooka.—Mat 12:31, 32; Mar 3:28-30.
it-1 1006 kĩb. 2
Ũkoroku
Wonekaga Kũgerera Ciĩko. Ũkoroku wonekaga kũgerera ciĩko ikĩrĩtie njano cia mũndũ na ũkonania merirĩria moru na matagĩrĩire marĩa arĩ namo. Jakubu aandĩkire thĩinĩ wa Bibilia atĩ merirĩria moru marĩkia kuoha nda maciaraga mehia. (Jak 1:14, 15) Kwoguo mũndũ mũkoroku amenyekaga kũgerera ciĩko ciake. Mũtũmwo Paulo ooigire atĩ mũndũ mũkoroku nĩ mũhoi mĩhianano. (Ef 5:5) Ũkoroku wa mũndũ ta ũcio ũtũmaga atue kĩndũ kĩrĩa arerirĩria ngai yake, agakĩiga mbere ya ũtungata na ũthathaiya wake harĩ Mũũmbi.—Ro 1:24, 25.
JUNI 24-30
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | AFILIPI 1-4
“Mũtigatangĩkage nĩ Ũndũ O na Ũrĩkũ”
“Thayũ wa Ngai . . . Ũkĩrĩte Ũtaũku Wothe”
10 Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia nĩguo tũtigatangĩke nĩ ũndũ o na ũrĩkũ na tũkorũo na “thayũ wa Ngai”? Ciugo cia Paulo kũrĩ kĩũngano gĩa Filipi cionanagia atĩ kĩhonia kĩa mĩtangĩko nĩ mahoya. Kwoguo rĩrĩa tũratangĩka, twagĩrĩirũo kũhoya. (Thoma 1 Petero 5:6, 7.) Hoya Jehova ũrĩ na wĩtĩkio biũ ũkĩmenyaga atĩ nĩ akũrũmbũyagia. Hoya ‘ũgĩcokagia ngatho’ na ũririkanage irathimo iria wonete. Nĩ tũrĩĩhokaga Jehova makĩria twaririkana atĩ no ahote “kũhingia makĩria ma maũndũ marĩa tũmũhoyaga kana tũngĩĩcirĩria.”—Ef. 3:20.
“Thayũ wa Ngai . . . Ũkĩrĩte Ũtaũku Wothe”
7 Hatirĩ nganja atĩ rĩrĩa kĩũngano gĩa Filipi gĩathomire marũa ma Paulo nĩ kĩaririkanire maũndũ marĩa aacemanĩtie namo na ũrĩa gũtaarĩ mũndũ werĩgagĩrĩra Jehova atongorie maũndũ na njĩra ĩrĩa aamatongoririe. Nĩ ũndũ ũrĩkũ Paulo eendaga kũmaruta? Matigatangĩke. Mahoe na nĩ mekwamũkĩra thayũ wa Ngai. No ta rora wone atĩ “thayũ wa Ngai . . . ũkĩrĩte ũtaũku wothe.” Hihi ũguo nĩ kuuga atĩa? Ataũri amwe monanĩtie ciugo icio nĩ kuuga atĩ “ũkĩrĩte o na ũrĩa tũngĩrota” kana “ũkĩrĩte ũndũ o wothe mũndũ angĩbanga.” Kwoguo Paulo oigaga atĩ “thayũ wa Ngai” nĩ wa magegania o na gũkĩra ũndũ o wothe tũngĩciria. Kwoguo, o na angĩkorũo na maitho maitũ ma ũmũndũ tũtirona kĩhonia kĩa mathĩna maitũ, Jehova nĩ onaga na no eke ũndũ tũterĩgĩrĩire.—Thoma 2 Petero 2:9.
“Thayũ wa Ngai . . . Ũkĩrĩte Ũtaũku Wothe”
16 Gũthiaga atĩa rĩrĩa twamũkĩra “thayũ wa Ngai ũrĩa ũkĩrĩte ũtaũku wothe”? Maandĩko moigaga atĩ thayũ ũcio ‘ũrĩgitagĩra ngoro citũ na meciria maitũ kũgerera Kristo Jesu.’ (Afil. 4:7) Kiugo gĩa Kĩngiriki kĩrĩa gĩtaũrĩtwo “kũgitĩra” kĩahũthagĩrũo njeshi-inĩ. Kĩonanagia gĩkundi gĩa thigari kĩrĩa kĩngĩagitĩrire itũũra rĩirigĩre matukũ-inĩ macio ma tene. Itũũra rĩa Filipi rĩatariĩ ũguo. Aikari a Filipi maakomaga marĩ na thayũ nĩ kũmenya atĩ nĩ haarĩ thigari ciagitagĩra ihingo cia itũũra rĩu. Na njĩra o ta ĩyo, rĩrĩa tũrĩ na “thayũ wa Ngai,” ngoro citũ na meciria maitũ irĩikaraga na thayũ. Nĩ tũmenyaga atĩ Jehova nĩ atũrũmbũyagia na nĩ endaga tũgaacĩre. (1 Pet. 5:10) Kũmenya ũguo nĩ gũtũgitagĩra tũtigatoorio nĩ mĩtangĩko kana nĩ gũkua ngoro.
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
it-2 528 kĩb. 5
Magongona
Magongona ma ndibei. Magongona ma ndibei maarutagwo hamwe na maingĩ ma magongona macio mangĩ, makĩria thutha wa Aisiraeli kũingĩra Bũrũri-inĩ wa Kĩĩranĩro. (Nda 15:2, 5, 8-10) Yarĩ ndibei yaitagwo kĩgongona-inĩ. (Nda 28:7, 14; ringithania na Tham 30:9; Nda 15:10.) Mũtũmwo Paulo aandĩkĩire Akristiano a Filipi ũũ: “Angĩkorũo ndĩraitwo ta igongona rĩa ndibei igũrũ rĩa igongona na ũtungata mũtheru ũrĩa wĩtĩkio wanyu ũmũtongoretie harĩ guo, nĩ ndĩrakena.” Mũhari-inĩ ũcio aahũthĩrire ngerekano ya igongona rĩa ndibei kuonania ũrĩa eeharĩirie kwĩheana nĩ ũndũ wa Akristiano arĩa angĩ. (Afi 2:17) Kahinda kanini mbere ya gĩkuũ gĩake, aandĩkĩire Timotheo ũũ: “Niĩ ndĩraitwo ta igongona rĩa ndibei, na ihinda rĩakwa rĩa kũrekererio rĩrĩ hakuhĩ.”—2Ti 4:6.
w07 1/1 26-27 kĩb. 5
‘Ũriũkio wa Kĩambĩrĩria’ Rĩu nĩ Ũrathiĩ na Mbere!
5 Thutha ũcio, “Isiraeli a Ngai,” arĩa aitĩrĩrie maguta, no mũhaka makaanyitanĩra na Mwathani Jesu Kristo riri-inĩ wake kũrĩa igũrũ, kũrĩa ‘magaakoragwo hamwe na Mwathani.’ (Agalatia 6:16; 1 Athesalonike 4:17) Ũcio nĩguo “ũriũkio ũrĩa wa kĩambĩrĩria” kana ‘ũriũkio ũrĩa wa mbere.’ (Afilipi 3:10, 11; Kũguũrĩrio 20:6) Rĩrĩa ũriũkio ũcio ũkaarĩka, ihinda rĩgaakorũo rĩkinyĩte rĩa kũriũkia andũ milioni nyingĩ arĩa marĩ na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũkoona muoyo wa tene na tene thĩinĩ wa Paradiso gũkũ thĩ. Nĩ ũndũ ũcio, o na angĩkorũo kĩĩrĩgĩrĩro gitũ nĩ gĩa kũrĩa igũrũ kana nĩ gĩa gũkũ thĩ, “ũriũkio ũrĩa wa kĩambĩrĩria” nĩ wa bata harĩ ithuĩ. Ũcio nĩ ũriũkio ũhaana atĩa? Ũgeekĩka rĩ?