Etukulwa etitano
Emanguluko olo tali hafelwa kovalongeli vaJehova
1, 2. (a) Emanguluko loludi lilipi Kalunga a pa ovalihomboli votete? (b) Tumbula dimwe domeemhango odo kwa li tadi pangele oilonga yaAdam naEva.
ESHI Jehova a shita omulumenhu nomukainhu wotete, ova li va hafela emanguluko linene li dule olo ovanhu ve na kunena. Eumbo lavo ola li Oparadisa, oshikunino shiwa shaEden. Okuhafela kwavo onghalamwenyo kakwa li kwa nyonwa po komikifi, molwaashi ova li ve na omadiladilo nomalutu a wanenena. Kava li ve na okufya ngaashi keshe umwe okudja pefimbo olo. Natango, kava li va fa omalobota, ndele ova li ve na oshali ikumwifi yemanguluko lokuninga omatokolo avo vene. Ndele opo va twikile okuhafela emanguluko likumwifa la tya ngaho, ova li ve na okufimaneka eemhango daKalunga.
2 Pashihopaenenwa, diladila keemhango dopaushitwe odo Kalunga a tula po. Doshili, eemhango odo otashi dulika kada li da shangwa lelalela, ndele Adam naEva ova li va shitwa monghedi oyo ya li shili tai va ningifa va dulike kudo paushitwe. Ngeenge va fya ondjala ova li ve na okulya; ngeenge va fya enota ova li ve na okunwa; ngeenge etango la ningine okwa li ve na oku ka kofa. Jehova okwe va pa yo oilonga. Doshili, oilonga ya tya ngaho oya li omhango molwaashi okwa li tai ka pangela eenghatu davo. Ova li ve na okudala ounona, okupangela oinima aishe ei i na omwenyo kombada yedu nosho yo okutamununa mo eengaba dOparadisa fiyo ya mana ko edu alishe. (Genesis 1:28; 2:15) Kaya li tuu omhango ihafifa noiwa! Oye va pa oilonga tai mbilipaleke filufilu, oyo ye va dulifa va longife oukeka wavo filufilu meenghedi tadi eta ouwa. Natango, ova li ve na emanguluko lihapu lokuninga omatokolo nghee ve na okulonga oshilonga shavo. Mbela opa li sha osho va li va pumbwa natango?
3. Ongahelipi Adam naEva va li tava dulu okulihonga okulongifa emanguluko lavo pandunge mokuninga omatokolo?
3 Doshili, eshi Adam naEva va li va pewa oufembanghenda wokuninga omatokolo, osho kasha li tashi ti etokolo keshe tava ka ninga otali ka eta oidjemo iwa. Emanguluko lavo lokuninga omatokolo ola li li na okulongifwa metwokumwe nomangabeko eemhango nomafinamhango aKalunga. Mbela okwa li tava dulu oku i lihonga ngahelipi? Omokupwilikina kOmushiti wavo nomokukonakona oilonga yaye. Kalunga okwa li a pa Adam naEva eendunge odo kwa li da pumbiwa opo va tule moilonga osho ve lihonga. Molwaashi ova li va shitwa va wanenena, ova li ve na eamo lopaushitwe lokuholola omaukwatya aKalunga eshi tava ningi omatokolo. Doshili, ova li ve na oku shi ninga ngeenge ova li va pandula shili osho Kalunga e va ningila nongeenge ova li va hala oku mu hafifa.—Genesis 1:26, 27; Johannes 8:29.
4. (a) Oshipango osho sha li sha pewa Adam naEva shokuhalya oshiimati shomuti umwe mbela oshe va imba okukala va manguluka? (b) Omolwashike osho sha li oshiteelelwa sha yeleka?
4 Onghee hano, osha li sha yuka eshi Kalunga a hoolola okuyeleka eliyandjo lavo kuye e li Omuyandjimwenyo wavo nosho yo ehalo lavo lokukala metwokumwe nomangabeko oo e va tulila po. Jehova okwa li a pa Adam oshipango eshi: “Lya komiti adishe domoshikunino ngaashi wa hala, ndelenee komuti wokushiiva ouwa nowii, ino u lya. Osheshi efiku tuu olo to li kuwo, ove u noku ka fya shili.” (Genesis 2:16, 17) Konima eshi Eva a shitwa, naye okwa li a shiivifilwa omhango oyo. (Genesis 3:2, 3) Mbela engabeko olo ole va imba va kale va manguluka? Hasho nandenande. Ova li ve na omaludi mahapu oikulya iwa okulya nope he na okulya oshiimati shomuti oo umwe. (Genesis 2:8, 9) Okwa li sha yeleka hano eshi ve na okudimina kutya edu olaKalunga, molwaashi oye e li shita. Onghee hano, oku na oufemba wokuninga eemhango odo tadi wapalele elalakano laye naado tadi etele ovanhu ouwa.—Epsalme 24:1, 10.
5. (a) Ongahelipi Adam naEva va kanifa emanguluko lavo la denga mbada olo va li ve na? (b) Oshike sha pingena po emanguluko olo Adam naEva kwa li va hafela, naasho oshe tu kuma ngahelipi?
5 Ndele mbela oshike sha ningwa po? Mokulinyengifwa kelalakano lokulihola mwene, omweengeli umwe okwa longifa nai emanguluko laye lokuninga omatokolo nokwa ninga Satana, osho tashi ti “Omupataneki.” Okwa pukifa Eva moku mu timaumbwilifa sha osho tashi kondjifa ehalo laKalunga. (Genesis 3:4, 5) Adam okwa nyona yo omhango yaKalunga ngaashi Eva. Mokukufa osho sha li shi he fi shavo, ova kanifa emanguluko lavo la denga mbada. Oulunde owa ninga omupangeli wavo, nongaashi Kalunga a londwela, efyo xuuninwa ola ka landula ko. Efyuululo olo va pa oludalo lavo ola li oulunde—oo tau ulikwa keamo olo va dalwa nalo lokunyona. Oulunde owa eta yo ounghundi oo hau eta omikifi, oukulupe nefyo. Eamo li na sha nokunyona ola naipikwa kenwefemo laSatana, olo la etifa po oulikumwe wovanhu u na ondjokonona youtondwe, ekaulo lonyanga, omafininiko nosho yo oita oyo ya dipaa ovanhu omamiliyona mahapu. Kape na tuu ekondjifafano nemanguluko olo Kalunga a li a pa ovanhu pehovelo!—Deuteronomion 32:4, 5; Job 14:1, 2; Ovaroma 5:12; Ehololo 12:9.
Opo tapa dulu okuhangwa emanguluko
6. (a) Openi tapa dulu okuhangwa emanguluko lashili? (b) Jesus okwa popya emanguluko loludi lilipi?
6 Moku shi talela meenghalo dii odo di li keshe pamwe kunena, itashi kumwifa eshi ovanhu va hala emanguluko linene. Ndele emanguluko lashili otali dulu okuhangwa peni? Jesus okwa ti: “Ngenge tamu kala meendjovo dange, onye ovalongwa vange shili, ndele tamu ka shiiva oshili, noshili otai mu mangulula.” (Johannes 8:31, 32) Emanguluko olo kali fi loludi olo ovanhu va hala ngeenge tava ekeleshi omupangeli wonhumba ile oludi lepangelo lonhumba molwaashi va panda limwe. Ponhele yaasho, emanguluko olo tali mangulula ovanhu koshietifi shomaupyakadi ovanhu. Osho Jesus a li ta kundafana osha li okumangululwa moupika woulunde. (Johannes 8:24, 34-36) Kungaha, ngeenge omunhu okwa ningi omuhongwa washili waJesus Kristus, oha mono elunduluko lididilikwedi monghalamwenyo yaye, sha hala okutya, emanguluko!
7. (a) Omeityo lilipi hatu dulu okumanguluka ko koulunde paife? (b) Opo tu kale tu na emanguluko olo, otu na okuninga shike?
7 Osho inashi hala okutya kutya paife Ovakriste vashili ihava kala vali ve udite oilanduliko yeamo loudalelwa mo lokulonga oulunde. Molwaashi ova fyuulula oulunde, ove na natango okukondja omolwao. (Ovaroma 7:21-25) Ndele ngeenge omunhu oha kala shili metwokumwe nomahongo aJesus, ita ka kala vali omupika woulunde. Oulunde itau ke mu pangela vali u li kanyamukulwa oo te mu pe omalombwelo kutya oku na okudulika nope he na okudiladila. Ita ka ya monghedi yokukalamwenyo oyo i he na elalakano notai mu fiye e na eliudo lii. Ota ka hafela eliudo la koshoka koshipala shaKalunga molwaashi omanyono oo kwa li a ninga nale okwa diminwa po sha kanghamena keitavelo laye meyambo laKristus. Oikala youlunde otashi dulika i kendabale oku mu pangela ndele ngeenge ta anye okukatuka metwokumwe nayo omolwokudimbuluka omahongo a koshoka aKristus, oha ulike kutya oulunde kau fi vali omupangeli waye.—Ovaroma 6:12-17.
8. (a) Emanguluko lilipi Oukriste washili we tu pa? (b) Oikala yetu oi na okukala ngahelipi shi na sha novapangeli vomounyuni?
8 Diladila kemanguluko olo hatu hafele tu li Ovakriste. Otwa mangululwa koilanduliko yomahongo oipupulu, moupika woidila nowoulunde. Oshili ikumwifi i na sha nonghalo yoonakufya nenyumuko oye tu mangulula koumbada u he li pandunge wokutila efyo. Eshiivo kutya omapangelo ovanhu inava wanenena otaa ka pingenwa po mafiku kOuhamba uyuki waKalunga otali tu mangulula kokuheneteelelo. (Daniel 2:44; Mateus 6:10) Ndelenee emanguluko la tya ngaho itali yukipalifa okuhafimaneka ovapangeli nosho yo eemhango davo.—Titus 3:1, 2; 1 Petrus 2:16, 17.
9. (a) Jehova okwe tu kwafela ngahelipi pahole tu hafele emanguluko linene olo tali shiiva paife kovanhu? (b) Ongahelipi hatu dulu okuninga omatokolo opandunge?
9 Jehova ihe tu efa tu mone kutya onghedi yonghalamwenyo ilipi i li dingi okupitila momapuko etu. Oku shii nghee twa shitwa, osho tashi tu etele okuwanenwa kwashili, naasho otashi tu etele ouwa tau kalelele. Oku shii omadiladilo nelihumbato olo tali dulu okunyona po ekwatafano lomunhu naYe nosho yo novanhu vakwao, tashi dulika nokuli li imbe omunhu a ye mounyuni mupe. Jehova ohe tu shiivifile pahole oinima aishe oyo okupitila mOmbibeli nosho yo mehangano laye li wetike. (Markus 13:10; Ovagalati 5:19-23; 1 Timoteus 1:12, 13) Onghee hano, oshi li oshinakuwanifwa shetu okulongifa emanguluko letu lokuninga omatokolo olo twa pewa kuKalunga tu tokole nghee hatu ke linyenga. Mepingafano naasho Adam a ninga, ngeenge otwa pwilikine kwaasho Ombibeli tai tu lombwele, ohatu ka ninga omatokolo e li pandunge. Ohatu ka ulika kutya ekwatafano letu liwa naJehova olo oshilipulwa shetu shotete monghalamwenyo.
Vamwe ova hala emanguluko limwe li lili
10. Emanguluko lilipi vamwe ovo ve li Eendombwedi daJehova va konga?
10 Omafimbo amwe ovanyasha vamwe ovo ve li Eendombwedi daJehova—nosho yo ovakulunhu vamwe—otashi dulika va kale ve udite kutya ova hala emanguluko limwe li lili. Ounyuni otau dulu okumonika tau nane, naapa ngoo pe fike okudiladila kombinga yao, opo ngoo pe fike ehalo lavo tali ningi linene okulonga oilonga i he fi yopaKriste oyo i holike mounyuni. Ovanhu va tya ngaho otashi dulika inava diladila okulongifa oingangamifi, okunwa sha pitilila ile okuhaela. Ndele ohava tameke okweendafana naavo ve he fi Ovakriste vashili, nova hala okutambulwa ko kuvo. Otashi dulika va hovele nokuli okuhopaenena okupopya nelihumbato lavo.—3 Johannes 11.
11. Okukokwa okulonga owii omafimbo amwe ohaku di peni?
11 Omafimbo amwe okukokelwa mokuliefela melihumbato li he fi lopaKriste ohaku di kwaao ta ti ota longele Jehova. Osho osha ningilwa Ovakriste vamwe vonale, noshinima sha faafana otashi dulu oku tu ningilwa kunena. Ovanhu va tya ngaho luhapu ohava kala va hala okuninga oinima oyo ve udite kutya otai va etele ehafo, ndele oinima oyo otai kondjifa eemhango daKalunga. Ohava ladipike vamwe ve “lihafife.” Ohava ‘udaneke emanguluko, nande vo vene ovapika venyonauko.’—2 Petrus 2:19.
12. Oidjemo inyikifa oluhodi yelihumbato tali kondjifa eemhango nomafinamhango aKalunga oilipi?
12 Oiimati yaasho tashi ifanwa vati emanguluko oi na alushe oidjemo ii, molwaashi otai ningi omunhu a ha dulike keemhango daKalunga. Pashihopaenenwa, oluhaelo otali dulu okweeta oudjuu wopamaliudo, omikifi, efyo, okumita nosho yo tashi dulika okuteka kwohombo. (1 Ovakorinto 6:18; 1 Ovatessaloniki 4:3-8) Okulongifa oingangamifi otaku dulu okweeta okuhanduka diva, okupopya inaku yela, okuhamona ko nawa, etelele, okuhadula okufuda nawa, omahaluhalu nosho yo efyo. Otaku dulu okuninga omunhu a kale a pikwa kuyo, naasho otashi dulu oku mu twala mokukaula onyanga opo a yambidide eenghedi odo. Oilanduliko ihapu ya faafana ohai di mokulongifa nai oikolwifa. (Omayeletumbulo 23:29-35) Ovo have lihumbata ngaho otava dulu okudiladila kutya ova manguluka, ndele ohava ka mona konima yefimbo kutya ova ninga ovapika voulunde. Noulunde kau fi tuu omupangeli e na onyanya! Okutomhafana shi na sha noshinima paife otaku dulu oku tu kwafela tu ha ye moshinima sha tya ngaho.—Ovagalati 6:7, 8.
Opo omaupyakadi haa hovele
13. (a) Ongahelipi ehalo olo hali twala komaupyakadi luhapu hali pendulwa? (b) Opo tu ude ko kutya ‘ookaume vai’ ovelipi, otwa pumbwa etaleko lalyelye? (c) Eshi to nyamukula omapulo oo e li mokatendo 13, divilika etaleko laJehova.
13 Diladila kutya omaupyakadi luhapu ohaa hovele peni. Ombibeli otai yelifa tai ti: “Keshe umwe ota hongaulwa kokahalu kaye mwene, oko hake mu shili notake mu heke; nokahalu ngenge ka fimbapala, otaka dala oulunde, noulunde eshi [wa] wanifwa, otau dala efyo.” (Jakob 1:14, 15) Ongahelipi okahalu haka pendulwa? Ohaka pendulwa kwaasho tashi i momadiladilo. Luhapu osho oshi li oshidjemo shokweendafana novanhu ovo ihava tula moilonga omafinamhango Ombibeli. Doshili, atusheni otu shi shii kutya otu na okuhenuka ‘ookaume vai.’ (1 Ovakorinto 15:33) Ndele ookaume vai ovelipi? Jehova oha tale ko ngahelipi oshinima shi na sha neendafano? Okutomhafana shi na sha nomapulo taa landula apa nokulesha omishangwa odo da yandjwa ndele inadi tofwa mo oshi na oku tu kwafela tu fike pexulifodiladilo la yuka.
Mbela oushili oo kutya ovanhu vonhumba ovo tava monika ve shii okufimanekwa owa hala okutya ove li ookaume vawa? (Genesis 34:1, 2, 18, 19)
Mbela eenghundafana davo, tashi dulika omashendjo avo, otai ulike kutya ohatu dulu okukala tu na eendafano lopofingo navo? (Ovaefeso 5:3, 4)
Jehova ota ka kala e udite ngahelipi ngeenge otwa hoolola okukala tu na eendafano lopofingo novanhu ovo ve he mu hole? (2 Omafimbo 19:1, 2)
Nonande otashi dulika hatu longo ile hatu i kofikola novanhu ovo ve he fi veitavelo letu, omolwashike twa pumbwa okukala twa lungama? (1 Petrus 4:3, 4)
Okutala oTV neekino, okulongifa oInternet nosho yo okulesha omambo noifo, odo eenghedi dokweendafana novanhu vamwe. Otu na okukala twa lungamena oinima ilipi oyo ya dja meedjo da tya ngaho? (Omayeletumbulo 3:31; Jesaja 8:19; Ovaefeso 4:17-19)
Okuhoolola kwetu eendafano otaku lombwele Jehova kutya fye ovanhu va tya ngahelipi? (Epsalme 26:1, 4, 5; 97:10)
14. Emanguluko linene lilipi li li komesho yaavo tava tula moilonga noudiinini omayele Eendjovo daKalunga paife?
14 Komesho yetu oku na ounyuni mupe waKalunga oo tau uya mafiku. Okupitila mepangelo lOuhamba waKalunga womeulu, ovanhu otava ka mangululwa kenwefemo laSatana nosho yo onghalelo yaye aishe yoinima youkolokoshi. Kanini nakanini, oilanduliko aishe youlunde otai ka kufwa mo movanhu ovaduliki, naasho otashi ka etifa ewaneneno lomadiladilo nomalutu, opo tu dule oku ka hafela omwenyo waalushe mOparadisa. Emanguluko olo li li filufilu metwokumwe ‘nomhepo yOmwene’ otali ka hafelwa xuuninwa koishitwa aishe. (2 Ovakorinto 3:17) Mbela otashi ti sha ngoo okukanifa aishe oyo omolwokudina omayele Eendjovo daKalunga paife? Mokulongifa emanguluko letu lopaKriste pandunge kunena, atusheni natu ulikeni sha yela kutya osho twa hala shili osho ‘emanguluko loshinge shovana vaKalunga.’—Ovaroma 8:21.
Eenghundafana dokweendulula
• Emanguluko lilipi ovalihomboli votete va li va hafela? Ongahelipi osho shi li mepingafano naasho ovanhu tava shakeneke kunena?
• Emanguluko lilipi Ovakriste vashili ve na? Ongahelipi osho tashi kondjifafana naasho ounyuni tau shi tale ko shi li emanguluko?
• Omolwashike sha fimanenena okuhenuka ookaume vai? Mepingafano naasho Adam a ninga, omatokolo alyelye shi na sha naasho sha puka hatu tambula ko?
[Omafano e li pepandja 46]
Eendjovo daKalunga otadi londwele tadi ti: “Inamu puka. Ookaume [vai] otava nyono po eenghedi diwa”