ONGULUMAMBO YOKOINTANETA
ONGULUMAMBO
YOKOINTANETA
Oshikwanyama
  • OMBIIBELI
  • OISHANGOMWA
  • OKWOONGALA
  • w02 4/1 ep. 20-25
  • Omolwashike u na okuninginifwa?

Kape na okavidio

Ombili opa li pe na epuko eshi okavidio taka patuluka.

  • Omolwashike u na okuninginifwa?
  • Oshungonangelo tai shiivifa Ouhamba waJehova—2002
  • Oupalanyole
  • Ouyelele wa faafana
  • Eninginifo oli na okuningwa ngahelipi?
  • Etomheno lipe lokuninginifwa
  • Eshiivo lashili ola fimanenena
  • Efimano lelivelombedi nelidilululo
  • Okuliyapulila Jehova nomutima aushe okwa fimanenena
  • Ope na mbela osho tashi ku kelele?
  • Eninginifo loye nekwatafano loye naKalunga
    Ombibeli otai hongo lela shike?
  • Osho eninginifo loye tali ti
    Longela Kalunga aeke kashili
  • Eninginifo oli li oshiteelelwa kOvakriste
    Oshungonangelo tai shiivifa Ouhamba waJehova (Oshifo shokukonakonwa) — 2018
  • Eninginifo elalakano la fimana olo to dulu okulitulila po!
    Nghee to dulu okuhafela onghalamwenyo fiyo alushe! — Eenghundafana dopaMbiibeli
Tala ouyelele muhapu
Oshungonangelo tai shiivifa Ouhamba waJehova—2002
w02 4/1 ep. 20-25

Omolwashike u na okuninginifwa?

“Indeni . . . ka ningeni ovanhu [vomoiwana aishe] ovalongwa vange, noku va [ninginifa].”—MATEUS 28:19, yelekanifa NW.

OHAMBA yOvafranki, Charlemagne, okwa li ya finda Ovasaksi noye va fininika va ninginifwe mo 775-777 O.P. Omunandjokonona John Lord okwa shanga ta ti: “Okwe va fininika ve lidilulule okuya mOukriste kedina.” Sha faafana, omupangeli Omurusia, Vladimir wotete, konima eshi a hombola omonakadona wohamba Omuortodoks yOshigreka mo 987 O.P., okwa li a tokola kutya ovapangelwa vaye ove na okuninga “Ovakriste.” Okwa yandja eufomhango li na sha neninginifo lomangafifi ovanhu voshiwana shaye—naavo va li inava hala okwa li ve na okudipawa.

1, 2. (a) Eninginifo lavamwe ola ningwa meenghalo dilipi? (b) Omapulo elipi a holoka po e na sha neninginifo?

2 Mbela eninginifo la tya ngaho ola li la yuka? Oli na ngoo mbela eityo tali ti sha? Mbela keshe ashike umwe oku na okuninginifwa?

Eninginifo oli na okuningwa ngahelipi?

3, 4. Omolwashike okushasha ile okutila omeva kombada yomutwe itashi ti eninginifo lopaKriste?

3 Eshi Charlemagne naVladimir wotete va fininika ovanhu va ninginifwe, ovapangeli ava kakwa li tava katuka metwokumwe nEendjovo daKalunga. Doshili, itashi kwafa sha nande ngeenge eninginifo ola ningwa monghedi yokushasha, okutila omeva kombada yomutwe ile nokuli yokutula oohandimwe ovo inava hongwa oshili yopamishangwa koshi yomeva.

4 Diladila kwaasho sha ningwa po eshi Jesus Omunasaret a li a ya kuJohannes Omuninginifi mo 29 O.P. Johannes okwa li ta ninginifa ovanhu momulonga waJordan. Ovanhu ove uya kuye opo va ninginifwe pahalo lavo liwa. Ndele mbela okwe va lombwela va kale ashike ofika muJordan noku va tile omeva manini kombada yomitwe davo ile oku va shasha nao? Oshike sha ningwa po eshi Johannes a ninginifa Jesus? Mateus ota hokolola kutya konima eshi Jesus a ninginifwa, “okwa dja momeva diva.” (Mateus 3:16) Okwa li a tulwa koshi yomeva momulonga waJordan. Sha faafana naasho, elenga lokuEtiopia ola ninginifwa ‘momeva mahapu.’ Omeva mahapu a tya ngaho okwa li a pumbiwa omolwaashi eninginifo laJesus nolovahongwa vaye okwa li la kwatela mo okutulwa filufilu koshi yomeva.—Oilonga 8:36, NW.

5. Ovakriste vopetameko ova ninginifa ovanhu ngahelipi?

5 Oitya yOshigreka ya tolokwa “okuninginifa” ile “eninginifo” nosho tuu, otai ulike kokutula koshi yomeva. OSmith’s Bible Dictionary otai ti: “Eninginifo paushili nosho yo paulelalela otali ti okutula koshi yomeva.” Onghee hano, omatoloko Eembibeli dimwe otaa popi “Johannes Omutuli koshi yomeva.” (Mateus 3:1, Rotherham; Diaglott interlinear) Membo laye ledina History of the Christian Religion and Church, During the Three First Centuries, Augustus Neander ota ti: “Petameko eninginifo okwa li hali ningwa monghedi yokutula koshi yomeva.” Eshangelo lOshifransa la shiivika nawa, Larousse du XXe Siècle (Paris, 1928) ola komenda tali ti: “Ovakriste vopetameko ova ninginifwa monghedi yokutula koshi yomeva keshe opo kwa li tapa dulu okuhangika omeva.” Nosho yo oNew Catholic Encyclopedia otai popi tai ti: “Oshi liwetikile mo kutya Eninginifo mOngeleka yopetameko ola li monghedi yokutula koshi yomeva.” (1967, Embo etivali, epandja 56) Onghee hano kunena, okuninginifwa kwomunhu a ninge Ondombwedi yaJehova onghatu yehalo lopaumwene ya kwatela mo okutulwa filufilu koshi yomeva.

Etomheno lipe lokuninginifwa

6, 7. (a) Onelalakano lashike Johannes a ninginifa ovanhu? (b) Oshike sha li shipe shi na sha neninginifo lovashikuli vaJesus?

6 Elalakano leninginifo olo la ningwa kuJohannes ola yooloka ko kwaalo la ningwa kovashikuli vaJesus. (Johannes 4:1, 2) Johannes okwa ninginifa ovanhu shi li euliko lomoipafi lelivelombedi lavo molwomatimba okunyona Omhango.a (Lukas 3:3) Ndelenee opwa li pe na sha shipe osho sha kwatelwa meninginifo lovashikuli vaJesus. POpentekoste 33 O.P., omuyapostoli Petrus okwa kumaida ovapwilikini vaye ta ti: “Liveleni ombedi, nakeshe umwe na ninginifwe medina laJesus Kristus mu diminwe po omatimba eni.” (Oilonga 2:37-41, NW) Nande okwa li ta popi nOvajuda nosho yo novanhu ovo ve lidilululifwa, Petrus ka li ta popi kombinga yeninginifo lokuulika elivelombedi molwomatimba okunyona Omhango noka li a hala okutya eninginifo medina laJesus otali faneke okukosha po omatimba.—Oilonga 2:10.

7 Pomhito oyo, Petrus okwa longifa oshapi yotete ‘yomeeshapi douhamba.’ Onelalakano lashike? Opo a dule okuhololela ovapwilikini vaye eshiivo kombinga yomhito yavo yokuya mOuhamba weulu. (Mateus 16:19) Molwaashi Ovajuda ova ekelashi Jesus e li Messias, okulivela ombedi nokukala neitavelo tali longo muye okwa li oshinima shipe nosha fimanenena mokukonga nokumona ediminepo laKalunga. Okwa li tava dulu okuyandja oumbangi weitavelo la tya ngaho moipafi mokutulwa koshi yomeva medina laJesus Kristus. Onghedi ya tya ngaho oi li edidiliko kutya ove liyapulila Kalunga okupitila muKristus. Aveshe ovo va hala okuhokiwa kuKalunga kunena, ove na okukala neitavelo tali longo la faafana, okuliyapulila Jehova Kalunga nokuninginifwa eninginifo lopaKriste olo li li edidiliko kutya ove liyapulila filufilu Kalunga Omukombadambada.

Eshiivo lashili ola fimanenena

8. Omolwashike hakeshe umwe a wana okuninginifwa eninginifo lopaKriste?

8 Hakeshe umwe a wana okuninginifwa eninginifo lopaKriste. Jesus okwa lombwela ovashikuli vaye ta ti: “Indeni . . . ka ningeni ovanhu [vomoiwana aishe] ovalongwa vange, noku va [ninginifa] medina laXe nolOmona nolOmhepo Iyapuki, noku va longa okudiinina aishe ei nde i mu lombwela.” (Mateus 28:19, 20, yelekanifa NW.) Omanga ovanhu inava ninginifwa, ove na ‘okuhongwa okudiinina aishe oyo Jesus a lombwela ovahongwa vaye.’ Onghee hano, eninginifo kefininiko laavo ve he na eitavelo le likolelela keshiivo lashili lEendjovo daKalunga kali na eshi tali ti notali kondjifafana nelombwelo olo Jesus a pa ovashikuli vaye vashili.—Ovaheberi 11:6.

9. Osha hala okutya ngahelipi okuninginifwa “medina laXe”?

9 Osha hala okutya ngahelipi okuninginifwa ‘medina laXe’? Otashi ti kutya omuninginifwa okwa dimina ondodo nosho yo eenghonopangelo daTate yetu womeulu. Kungaha okwa tambula ko Jehova Kalunga e li Omushiti wetu, ‘Omukombadambada medu alishe’ nOmunamapangelo weshito alishe.—Epsalme 83:18; Jesaja 40:28; Oilonga 4:24.

10. Osha hala okutya ngahelipi okuninginifwa ‘medina lOmona’?

10 Okuninginifwa ‘medina lOmona’ otashi ti okudimina ondodo nosho yo eenghonopangelo daJesus e li Omona ewifa laKalunga. (1 Johannes 4:9) Ovo va wana okuninginifwa ova tambula ko Jesus e li oo okupitila muye Kalunga a yandja “oikulila yavahapu.” (Mateus 20:28; 1 Timoteus 2:5, 6) Ovaninginifwa ove na yo okudimina “ondodo yopombada” oyo Kalunga a yela nayo Omona waye.—Ovafilippi 2:8-11, NW; Ehololo 19:16.

11. Osha hala okutya ngahelipi okuninginifwa ‘medina lomhepo iyapuki’?

11 Osha hala okutya ngahelipi okuninginifwa ‘medina lomhepo iyapuki’? Eshi otashi ulike kutya omuninginifwa okwa dimina kutya omhepo iyapuki oyo eenghono daJehova tadi longo nohadi longifwa meenghedi di lili noku lili metwokumwe nomalalakano aye. (Genesis 1:2; 2 Samuel 23:1, 2; 2 Petrus 1:21) Ovo va wana okuninginifwa ova dimina kutya omhepo iyapuki ohai va kwafele opo va ude ko ‘oinima yomoule yaKalunga,’ okulonga oilonga yokuudifa Ouhamba nokuulika oiimati yomhepo—“ohole, ehafo, ombili, onheni, olune, ouwa, eitavelo, ounambili nelipangelo.”—1 Ovakorinto 2:10, NW; Ovagalati 5:22, 23, NW; Joel 2:28, 29.

Efimano lelivelombedi nelidilululo

12. Ongahelipi eninginifo lopaKriste la kwatakanifwa nelivelombedi?

12 Kakele ashike kuJesus omulumenhu oo e he na etimba, eninginifo oli li edidiliko la hokiwa kuKalunga la kwatakanifwa nelivelombedi. Ngeenge hatu livele ombedi, ohatu kala tu udite nai molwoshinima shonhumba osho twa ninga ile twa dopa oku shi ninga. Ovajuda vomefelemido lotete ovo kwa li va hala okuhafifa Kalunga okwa li ve na okulivela ombedi molwomatimba avo okunyona kuKristus. (Oilonga 3:11-19) Ovaitaveli vonhumba vomuKorinto ovo ve he fi Ovajuda, ove livela ombedi omolwoluhaelo, elongelo loikalunga, okuvaka nosho yo omanyono makwao a kwata moiti. Omolwelivelombedi lavo, okwa li va ‘yelifwa’ nohonde yaJesus; va ‘yapulilwa’ ile ve likalekelwa omolwoilonga yaKalunga nokwa li va “yukipalifwa” medina laKristus nomhepo yaKalunga. (1 Ovakorinto 6:9-11) Elivelombedi onghatu ya fimanenena mokulalakanena eliudo liwa nosho yo elotelo olo hali di kuKalunga lokuhauda nai molwomatimba.—1 Petrus 3:21.

13. Shi na sha neninginifo, elidilululo ola kwatela mo shike?

13 Elidilululo oli na okutetekela eninginifo letu okukala tu li Eendombwedi daJehova. Elidilululo onghatu yehalo liwa oyo hai ningwa kwaao a ninga etokolo nomutima aushe okulandula Kristus Jesus. Oohandimwe va tya ngaho ohava efa eenghatu davo donale di li papuko ndele tava tokola okuninga eshi sha yuka momesho aKalunga. MOmishangwa, oityalonga yOshiheberi noyOshigreka i na sha nelidilululo oi na eityo lokwaaluka ile okutanauka. Okukatuka onghatu oyo otashi ti okwaalukila kuKalunga nokufiya po ondjila ya puka. (1 Eehamba 8:33, 34) Elidilululo otali pula ‘oilonga oyo tai wapalele elivelombedi.’ (Oilonga 26:20, yelekanifa NW.) Otashi tu pula tu fiye po elongelokalunga loipupulu nokukatuka metwokumwe noipango yaKalunga nosho yo oku mu liyandjela oye aeke. (Deuteronomion 30:2, 8-10; 1 Samuel 7:3) Elidilululo ohali eta elunduluko mokudiladila kwetu, momalalakano etu nosho yo moikala yetu. (Hesekiel 18:31) Ohatu ‘lialuluka’ eshi hatu pingene po omaukwatya e he fi opakalunga nounhu mupe.—Oilonga 3:19; Ovaefeso 4:20-24; Ovakolossi 3:5-14.

Okuliyapulila Jehova nomutima aushe okwa fimanenena

14. Eliyapulo lovashikuli vaJesus otali ti shike?

14 Eninginifo lovashikuli vaJesus oli na yo okutetekelwa kokuliyapulila Kalunga nomutima aushe. Okuyapula sha otashi ti oku shi likalekela molwelalakano liyapuki. Onghatu ei oya fimanenena nomolwaasho otu na okushiivifila Jehova meilikano etokolotoko letu loku mu liyandjela oye aeke fiyo alushe. (Deuteronomion 5:9) Doshili, eliyapulo letu kali fi okuliyapulila oshilonga ile omunhu ndele okuliyapulila Kalunga ye mwene.

15. Omolwashike ovaninginifwa hava tulwa koshi yomeva?

15 Ngeenge hatu liyapulile Kalunga okupitila muKristus, ohatu shiivifa etokolotoko okulongifa okukalamwenyo kwetu mokuwanifa po ehalo laKalunga ngaashi la tulwa po mOmishangwa. Shi li edidiliko leliyapulo olo, ovaninginifwa ohava tulwa koshi yomeva, nokuli ngaashi Jesus a li a ninginifwa momulonga waJordan shi li edidiliko leliyandjo laye kuKalunga. (Mateus 3:13) Oshi shii okudidilikwa kutya Jesus okwa li a ilikana pomhito oyo ya fimana unene.—Lukas 3:21, 22.

16. Ongahelipi hatu dulu okuulika ehafo letu monghedi tai wapalele ngeenge hatu tale ovanhu tava ninginifwa?

16 Eninginifo laJesus okwa li oshinima sha kwata moiti ndele ola li oshiningwanima shihafifa. Eshi osha faafana neninginifo lOvakriste kunena. Ngeenge hatu tale ovanhu tava ninginifwa shi li edidiliko kutya ove liyapulila Kalunga, ohatu dulu okuulika ehafo letu moku va hakelela omake monghedi yefimaneko noku va ladipika. Ndelenee okuninga omaweelelo ngaashi okukuwilila, okushika eemwilwa nosho yo omalihumbato a yukila oko oku na okuhenukwa molwokufimaneka ouyapuki weuliko eli leitavelo. Ehafo letu oli na okuulikwa monghedi tai ulike efimaneko.

17, 18. Oshike hashi kwafele okutokola ngeenge oohandimwe ova wana okuninginifwa ile hasho?

17 Mepingafano naavo hava shashe ounona ile hava fininike omangafifi ovanhu ve he na eshiivo lOmishangwa va ninginifwe, Eendombwedi daJehova ihadi fininike nande oumwe a ninginifwe. Doshili, ihadi ninginifa ovo inava wana pamhepo. Nokuli nomanga omunhu ina ninga omuudifi wonghundana iwa ina ninginifwa, ovakulunhuongalo Ovakriste ohava shilipaleke ngeenge oku udite ko tuu omahongo Ombibeli a fimana, ngeenge okukalamwenyo kwaye oku li tuu metwokumwe nao nosho yo ngeenge ota dimine epulo loludi eli: “Owa hala okukala shili umwe womEendombwedi daJehova?”

18 Luhapu, ngeenge oohandimwe ovo hava kufa ombinga nouladi moshilonga shokuudifa Ouhamba ova ti kutya ova hala okuninginifwa, ovakulunhuongalo Ovakriste ohava kundafana navo opo va shilipaleke kutya ove li tuu ovaitaveli ovo ve liyapulila Jehova nongeenge ova hanga tuu oiteelelwa yopakalunga yeninginifo. (Oilonga 4:4; 18:8) Okunyamukula kwopaumwene omapulo e na sha nomahongo Ombibeli e dulife pe 100, ohaku kwafele ovakulunhuongalo va tokole ngeenge ovo tava nyamukula ova hanga oiteelelwa yopamishangwa i na sha nokuninginifwa. Vamwe ihava kala va wana nonghee hano ihava efiwa va ninginifwe eninginifo lopaKriste.

Ope na mbela osho tashi ku kelele?

19. She likolelela muJohannes 6:44, oolyelye tava ka kala ovafyuululi pamwe naJesus?

19 Vahapu ovo va fininikwa va ninginifwe otashi dulika va lombwelwa kutya otava i meulu ngeenge va fi. Ndelenee shi na sha novashikuli voshikoti shaye, Jesus okwa ti: “Kape na ou ta dulu okuuya kuame okuninga Tate, ou a tuma nge, te mu shili.” (Johannes 6:44) Jehova okwa shilila 144 000 kuKristus, ovo tava ka kala ovafyuululi pamwe naJesus mOuhamba womeulu. Eninginifo kefininiko inali yapula nande oumwe a kale pondodo oyo yoshinge melongekido laKalunga.—Ovaroma 8:14-17; 2 Ovatessaloniki 2:13; Ehololo 14:1.

20. Oshike tashi dulu okukwafela oohandimwe ovo inava ninginifwa natango?

20 Okudja unene tuu pokati komido 1930 nasha, ovanhu vahapu ovo ve na eteelelo lokuxupa “moudjuu unene” nokukala nomwenyo waalushe kombada yedu ova ninga ‘vomeedi dimwe’ daJesus. (Ehololo 7:9, 14, NW; Johannes 10:16, OB-1986) Ohava kala va wana okuninginifwa molwaashi okukalamwenyo kwavo oku li metwokumwe nEendjovo daKalunga nove mu hole ‘nomitima davo adishe neemwenyo davo adishe neenghono davo adishe neendunge davo adishe.’ (Lukas 10:25-28) Nonande ovanhu vamwe ove wete kutya Eendombwedi daJehova ohadi ‘ilikana Kalunga momhepo nomoshili,’ inava shikula natango oshihopaenenwa shaJesus noinava yandja oumbangi moipafi wohole yavo yokuhola Jehova noku mu liyandjela oye aeke mokuninginifwa. (Johannes 4:23, 24; Deuteronomion 4:24; Markus 1:9-11) Eilikano la mana mo nolokondadalunde li na sha nonghatu ei ya fimanenena, otashi dulika li ve linyengifa noku va ladipika va twe kumwe filufilu nEendjovo daKalunga nokuliyapulila filufilu Jehova Kalunga nosho yo okuninginifwa.

21, 22. Omolwomatomheno elipi vamwe hava kaleke eliyapulo neninginifo?

21 Vamwe ohava kaleke eliyapulo neninginifo molwaashi ova pwila unene moinima younyuni ile mokulalakanena omaliko nomolwaasho ohava fyaala po nefimbo linini loinima yopamhepo. (Mateus 13:22; 1 Johannes 2:15-17) Itava ka kala tuu va hafa ngeenge va lundulula omataleko nomalalakano avo! Okweehena kuJehova otashi ke va punapaleka pamhepo, otashi ke va kwafela va ninipike oisho notashi va etele yo ombili nehafo olo hali di mokuwanifa po ehalo laKalunga.—Epsalme 16:11; 40:8; Omayeletumbulo 10:22; Ovafilippi 4:6, 7.

22 Vamwe ohava ti kutya ove hole Jehova ndelenee ihave mu liyapulile nokuninginifwa molwaashi otava diladila kutya kungaha otava henuka okulihokolola kuYe. Ndelenee keshe umwe womufye oku na okulihokolola kuKalunga. Okukala noshinakuwanifwa kwetu okwa hovela eshi twa uda eendjovo daJehova. (Hesekiel 33:7-9; Ovaroma 14:12) Ve li ‘oshiwana sha hoololwa,’ Ovaisrael vonale okwa li hava dalwa moshiwana sha yapulilwa Jehova, nonghee hano okwa li ve na oshinakuwanifwa oku mu longela noudiinini metwokumwe nomafinamhango aye. (Deuteronomion 7:6, 11) Kape na ou a dalelwa moshiwana sha tya ngaho kunena, ndelenee ngeenge otwa mona ehongo lashili lopamishangwa, otwa pumbwa okukatuka metwokumwe nalo meitavelo.

23, 24. Outile ulipi u he na okukelela oohandimwe va ninginifwe?

23 Vamwe otashi dulika va kaleke eninginifo molwaashi va tila kutya pamwe kave na eshiivo la wana. Ndelenee, atusheni otu na shihapu okulihonga molwaashi ‘ovanhu itava ka koneka oshilonga osho Kalunga a ninga okudja kehovelo fiyo kexulilo.’ (Omuudifi 3:11) Diladila kelenga lokuEtiopia. Li li omunhu oo e lidilululifwa, okwa li li na eshiivo lonhumba lOmishangwa, ndele kala li tali dulu okunyamukula epulo keshe li na sha nomalalakano aKalunga. Ndelenee, konima eshi le lihonga kombinga yelongekido laJehova li na sha nexupifo okupitila mekuliloyambo laJesus, divadiva elenga eli ola ninginifwa momeva.—Oilonga 8:26-38.

24 Vamwe ohava ongaonga okuliyapulila Kalunga molwaashi ova tila kutya otava ka dopa okukala metwokumwe neliyapulo lavo. Omunamido 17 wedina Monique okwa ti: “Onda kala handi kaleke eninginifo molwaashi okwa li nda tila kutya itandi ka dula okukala metwokumwe neliyapulo lange.” Ndele ngeenge otwe lineekela muJehova nomutima aushe, ‘ota ka lalakanifa omalila etu.’ Ote ke tu kwafela tu ‘kale moshili’ tu li ovapiya vaye ovadiinini ve mu liyapulila.—Omayeletumbulo 3:5, 6; 3 Johannes 4, OB-1986.

25. Epulo lilipi la wana okukonakonwa?

25 Omolwokulineekela filufilu muJehova nomolwohole tai di komutima yoku mu hola, omudo keshe ovanhu omayovi ohave linyengifwa ve mu liyapulile nokuninginifwa. Doshili, ovapiya aveshe vaKalunga ve mu liyapulila ova hala okukala ovadiinini kuye. Ndelenee otu li momafimbo madjuu okukaliwa muo notwa taalela omayeleko eitavelo e lili noku lili. (2 Timoteus 3:1-5) Otu na okuninga shike opo tu kale metwokumwe nokuliyapulila kwetu Jehova? Eshi ohatu ke shi konakona moshitukulwa tashi landula.

[Omashangelo opedu]

a Molwaashi Jesus ka li e na omatimba, ina ninginifwa opo a ulike elivelombedi. Eninginifo laye ola li edidiliko leliyandjo laye kuKalunga okuwanifa po ehalo laYe.—Ovaheberi 7:26; 10:5-10.

Oto dimbuluka?

• Eninginifo lopaKriste ohali ningwa ngahelipi?

• Eshiivo loludi lilipi la pumbiwa opo omunhu a ninginifwe?

• Eenghatu dilipi tadi twala fiyo omeninginifo lOvakriste vashili?

• Omolwashike vamwe hava kaleke eninginifo, ndelenee ongahelipi tava dulu okukwafelwa?[Efano pepandja 24]

Mbela ou shii kutya otashi ti shike okuninginifwa ‘medina laXe, lOmona nolomhepo iyapuki’?

    Oishangomwa yoshiKwanayama (2000-2025)
    Dja mo
    Loginga mo
    • Oshikwanyama
    • Tuma
    • Omahoololo
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Omaufomhango e na sha nelongifo
    • Omilandu di na sha nouyelele wopaumwene
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Loginga mo
    Tuma