Ehokololo longhalamwenyo
Jehova okwa honga nge nghee ndi na okulonga ehalo laye
La hokololwa ku-Max Lloyd
Efiku limwe konguloshi mo 1955, ame nomutumwa mukwetu otwa li moilonga yetu youtumwa moParagwai, muAmerika lokOlukadi. Eumbo omo twa li onguloshi oyo ola li la kondekwa kongudu yovahangakeni ya handuka tai ingida tai ti kutya, “kalunga ketu okwa hala okunwa ohonde yovanailongo.” Osha enda ngahelipi opo fye tu li ovanailongo tu ye koshilongo oko?
OMIDO da pita onda li moAustralia omo nda kulila nomo nda li nda hovela okuhongwa kuJehova nghee ndi na okulonga ehalo laye. Mo 1938, tate okwa li a pewa kOndombwedi imwe embo ledina Enemies. Tate nameme ova hangwa nale vehe uditile ombili omufita womoshitukulwa oo a li ha popi kutya oitukulwa imwe yOmbibeli omahepu ashike. Konima yomudo umwe lwaapo, ovadali vange ova li va ulika kutya ove liyapulila Jehova okupitila meninginifo. Okudja opo, okulonga ehalo laJehova okwa kala oshinima sha fimanenena moukwaneumbo wetu. Omumwamemekadona Lesley, oo a li e dule nge nomido 5, lwanima naye okwa ka ninginifwa, opo nee ame onda li nda ninginifwa mo 1940 eshi nda li ndi na omido 9.
Diva konima eshi Oita Itivali yOunyuni ya hovela, oilonga yEendombwedi daJehova yokunyanyangida nokutandavelifa oileshomwa ya kanghamena kOmbibeli moAustralia oya li ya shilikwa. Fimbo nda li okaana, onda li nde lihonga okuyelifa shi na sha nekanghameno leitavelo lange, handi longifa ashike Ombibeli. Onda li handi i nOmbibeli yange kofikola opo ndi ulike kutya omolwashike ihandi shalutile epandela ile ihandi yambidida eenghendabala doiwana dokuya moita. — Ex. 20:4, 5; Mat. 4:10; Joh. 17:16; 1 Joh. 5:21.
Ounona vahapu kofikola kava li hava endafana naame nova li hava ula nge kutya ame “ondadi yaNdowishi.” Pefimbo opo, keefikola okwa li haku ulikwa eemuvi. Ndele fimbo omuvi inai hovela keshe umwe okwa li e na okufikama opo a imbe eimbilo lopashiwana. Ngeenge nda li inandi fikama, ovamati vavali ile vatatu ova li hava kendabala okufikameka nge tava shili nge meexwiki. Lwanima onda li nda tewa mo mofikola molwaashi nda kanyatela eitavelo lange la kanghamena kOmbibeli. Ndele nande ongaho, onda li nda dula okulihongela peumbo.
ELALAKANO OLO XUUNINWA NDA KA HANGA
Onda li nde litulila po elalakano lokuninga omukokolindjila wondjikilile ngeenge onda wanifa omido 14. Ndele onda li nda nyemata neenghono eshi ovadali vange va li va lombwela nge kutya tete ondi na okulonga oilonga yokulikongela omboloto. Ova li va popya kutya ondi na okukala handi futu onduda yokunangala ame handi li ngoo meumbo, ashike ova li va udanekela nge kutya ngeenge onda wanifa omido 18 ohandi dulu okuhovela okukokola ondjila. Osho osha li sha ningifa tu kale hatu kundafana luhapu kombinga yoimaliwa oyo nda li handi kwata. Onda li nde va lombwela kutya onda hala okutuvikila oimaliwa oyo opo ndi ke i longife eshi handi kokola ondjila, ndele ova li ashike have i kufa nge.
Eshi efimbo lokuhovela oukokolindjila la fika, otwa li twa kala omutumba novadali vange nova li va lombwela nge kutya oimaliwa aishe oyo nda kala handi va pe ove i tuvikila kombaanga. Opo nee ova li ve i pa nge aishe opo ndi ka lande oikutu nosho yo oinima ikwao oyo nda pumbwa eshi handi kokola ondjila. Ova li tava hongo nge nghee ndi na okulifila oshisho ponhele yokuteelela vamwe ovo va file nge oshisho. Edeulo la tya ngaho ola kwafela nge neenghono.
Eshi fye naLesley hatu putuka, meumbo letu omwa li hamu kala ovakokolindjila notwa li hatu hafele okulonga moukalele pamwe navo. Omaxuliloshivike aeshe otwa li hatu kala twe lipyakidila moilonga yokuudifa eumbo neumbo, momapandavanda nosho yo mokuninga omakonakonombibeli. Pefimbo opo, ovaudifi meongalo ova li have litulile po elalakano lokulonga eevili 60 momwedi. Meme okwa li ha longo konyala alushe eevili odo, nokwe tu tulila po oshihopaenenwa shiwa fye naLesley.
OUKOKOLINDJILA MOTASMANIA
Onda li nda hovela oilonga yange youkokolindjila konhunhu yaTasmania moAustralia, oko omumwamemekadona nomushamane waye navo va li tava kokola ondjila. Ashike ova li va fiya po diva onhunhu oyo opo va ye kOfikola yaGilead mondodo 15. Onda li ndi na eehoni neenghono nosho sha li oshikando shange shotete okukala kokule neumbo. Ovanhu vamwe ova li tava diladila kutya moTasmania ohandi kala mo ashike oule weemwedi 3. Ashike momudo omo tuu omo, mo 1950, onda li nda pewa ondodo yoshinakuwanifwa meongalo ya faafana naayo yomuunganeki wolutu lovakulunhuongalo. Lwanima, onda li nda nangekwa po ndi li omukokolindjila e likalekelwa notwa li hatu kokola ondjila pamwe nomumwatate umwe omunyasha.
Otwa li twa tumwa tu ka longe modoolopa ye likalela mu na omina yongopolo omo mwa li muhe na Eendombwedi. Otwa li twa ya nobesa kodoolopa oyo notwa fika ko efimbo lokomatango. Efiku lotete otwa lele mohotela imwe ya kulupa. Efiku la landula ko, fimbo hatu udifa eumbo neumbo, otwa li twa pula ovaneumbo ngeenge ove shii meumbo omo mu na onduda tai hiilwa. Lwokomatango, otwa li twa lombwelwa komunhu umwe kutya meumbo lomufita olo li li popepi nongeleka yaPresbiteria kamu na omunhu nokwe tu lombwela tu ka popye nomudiakoni. Omudiakoni okwa li e na omhepo youkaume nokwa li e tu pa tu kale mo meumbo. Kasha li lela shiwa okukala hatu di meumbo lomufita efiku keshe hatu ka udifa.
Ovanhu vomoshitukulwa osho ova li hava pwilikine nawa. Otwa li hatu ningi navo eenghundafana diwa notwa li twa hovela omakonakonombibeli mahapu. Eshi elelo longeleka moshilandopangelo la uda kombinga yaasho nosho yo kutya Eendombwedi daJehova ohadi di meumbo lomufita, ola li la lombwela omudiakoni kutya ne tu lekele mo diva meumbo omo. Okudja opo otwa kala vali tuhe na onhele yokukala.
Efiku la ka landula ko, konima eshi twa udifa fiyo omokati komutenya, otwa li twa ka konga onhele yokunangala. Onhele oyo twa li twa mona i li xwepo etala lovatali vomaudano pokapale kamwe. Otwa li twa holeka eekofa detu metala olo ndele hatu twikile okuudifa. Nonande okwa li taku toko, otwa li twa tokola opo tu longe ko omaumbo oo a li a xupa ko. Peumbo limwe omulumenhu umwe okwa li e tu pa tu kale meenduda mbali dinini odo da li konima yeumbo laye.
OILONGA YOUPASHUKILISHIKANDJO NOKUYA KOGILEAD
Konima yeemwedi 8 lwaapo eshi nda kala moilonga oyo yokuudifa, onda li nda pulwa koshitaimbelewa shaAustralia ndi ninge omupashukilishikandjo. Osho osha li sha halukifa nge molwaashi pefimbo opo onda li ashike ndi na omido 20. Konima eshi nda li nda deulwa oule woivike yonhumba, onda li nda hovela okutalela po omaongalo pandjikilile noku a twa omukumo. Ovo va li ovakulunhu kwaame, kava li va dina nge molwaashi nda li omunyasha, ndele ova li va fimaneka oilonga oyo nda li handi longo.
Onda li handi ende moyeendifo i lili noku lili eshi handi talele po omaongalo. Oshivike shimwe onda li handi i nobesa, shikwao onosheendifo shaaveshe hashi ifanwa tram, opo nee mushikwao onotuwa ile ndi ye nomota nda humbata okofa nosho yo ondjato yomoukalele. Ndele osha li shihafifa okukala pamwe nEendombwedi dikwetu. Omumwatate umwe oo a li e na ondodo yoshinakuwanifwa ya faafana naayo yomuunganeki wolutu lovakulunhuongalo okwa li a halelela ndi kale navo nonande eumbo lavo kala li la pwa okutungwa. Oshivike osho nda li puvo, onda li handi nangala metemba lokulikoshela, ashike otwa li twa hafela eenghundafana dopamhepo.
Oshinima shimwe vali osho nda li inandi teelela osha li sha ningwa mo 1953 eshi nda li nda tuminwa ofooloma yokuya kOfikola yaGilead, mondodo 22. Nonande onda li nda hafa, onda li yo handi lipula novadali vange. Konima eshi omumwamemekadona nomushamane waye va pita kOfikola yaGilead mo 30 Juli 1950, ova li va tuminwa koPakistan. Omudo wa landula ko, Lesley okwa li ta vele ndele ta fi. Onghee hano, onda li handi lipula kutya ovadali vange otava ka uda ngahelipi ngeenge onda ka tuminwa pamwe pe lili konima ashike yoshiningwanima osho shitalala. Ndele ova li va lombwela nge va ti: “Ka longele Jehova keshe apa a hala uye.” Okudja opo tate inandi mu mona vali fiyo osheshi a fya mo 1957.
Diva ashike eshi nda tambulwa, otwa li twa ya noshikepa pamwe navakwetu vatano navo va dja koAustralia notwa enda oule woivike 6 twa yuka kOshilando New York. Mondjila, otwa li hatu lesha Ombibeli, hatu konakona notwa li hatu udifile ovaendi pamwe nafye. Fimbo inatu ya kofikola oyo ya li tai ka ningilwa kuLansing shokOlukadi, moNew York, otwa li twa ya koshoongalele shopaiwana osho sha li ko muJuli 1953 kokapale kedina Yankee. Poshoongalele opo opa li ovanhu 165 829.
Mongudu yetu otwa li mo ovanafikola 120, twa dja koilongo i lili noku lili. Otwa li ashike twa lombwelwa kutya ohatu ka longela peni efiku twa pewa eedjapo. Diva eshi twa lombwelwa, otwa endelela tu ye kongulumambo tu ka konge omauyelele e na sha noilongo oko twa tuminwa. Onda li nda mona kutya koParagwai oko nda li nda tuminwa, oshilongo osho sha li shi shiivikile omakuyunguto opapolotika. Inapa pita omafiku mahapu eshi nda fika moParagwai, onda li nda pula ovatumwa vakwetu ongula imwe kutya ovanhu ova li tava tyapula shike onguloshi. Ove limemesha, ndele tava ti: “Omu ohamu kala omakuyunguto opapolotika. Inda ashike u ka vandamene pondje u tale.” Eshi nda tala po, onda mona ovakwaita vahapu.
OSHIMONIWA SHIDIDILIKWEDI
Pomhito imwe, onda li nda ya nomupashukilishikandjo tu ka talele po eongalo limwe li li konhele ye likalela tu ke li ulikile ofilima yedina The New World Society in Action. Otwa li molweendo eevili 8 ile 9; tete otwa enda meshina, opo nee hatu londo konghambe, mokatemba keenghambe nolwaaxuuninwa omokatemba keengobe. Otwa li twa ya nokashina komahooli nosho yo eshina lokuulika omafano. Xuuninwa eshi twa fika, efiku la landula ko otwa talela po eefalama nokushiva ovanhu aveshe ve uye va tale ofilima konguloshi. Ovanhu 15 lwaapo ova li ve uya onguloshi oyo.
Konima eshi twa ulika ofilima oyo oule wominute 20 lwaapo, otwa li twa lombwelwa tu ye meumbo meendelelo ngaashi tashi dulika. Otwa vakula po diva eshina lokuulika omafano ndele hatu i meumbo. Opo nee, otwa uda ovalumenhu tava ingida mokule notava umbu eendjebo, nova ti kutya, “kalunga ketu okwa hala okunwa ohonde yovanailongo.” Otwa li po ashike ovanailongo vavali. Ovanhu ovo va li ve uya okutala ofilima ova li va kelela ovalumenhu ovo vehe uye mo meumbo. Ndele ovatondi ovo ova ka aluka lwoponhatu yokeengula, tava umbu eendjebo nova ti kutya otave ke tu sheenena eshi hatu ka ya koshilando komatango.
Ovamwatate ova li va ninga ekwatafano nomunambelewa oo a li ha shilipaleke kutya ovanhu otava dulika keemhango, nokwa li e uya omutenya neenghambe mbali opo e tu twale koshilando. Ngeenge twa hange po oixwa ile omiti da fita fimbo twa li mondjila, omunambelewa oo okwa li ha i komesho a kufa mo ondjebo yaye nokukonakona omudingonoko. Lwanima onda li nde lilandela onghambe molwaashi onda li nda mona kutya oya li osheendifo sha fimana.
MOPARAGWAI OMWE KE UYA OVATUMWA VAHAPU
Otwa li twa mona oidjemo iwa moilonga yokuudifa nonande opa li omufita umwe he tu pataneke luhapu. Mo 1955, moParagwai omwa li mwe uya ovatumwa vatano vape, mwa kwatelwa omumwameme umwe omunyasha wokoKanada wedina Elsie Swanson, oo a li a pita mondodo 25 kOfikola yaGilead. Otwa li naye koshitaimbelewa oule wefimbo fimbo a li ina tuminwa koshilando shimwe. Okwa kala ta longele Jehova noudiinini, nonande ovadali vaye ovo inava tambula ko oshili kava li naanaa have mu kwafele. Mo 31 Desemba 1957, otwa li twa hombola naElsie notwa li hatu kala ofye atuke meumbo lovatumwa kolukadi laParagwai.
Meumbo letu kamwa li mu na opomba yomeva, ashike otwa li tu na ondungu i li moluumbo letu. Katwa li tu na okalikoshelo ke na opomba ile okandjuwo haka pombwa, eshina lokukosha ile okila yokutalaleka. Oikulya oyo hai nyonauka diva otwa li hatu lande ashike ya yeleka efiku. Ndele okukala nonghalamwenyo yanafangwa nosho yo ekwatafano liwa novamwatate meongalo, okwe tu kwafela tu kale twa hafa neenghono mohombo yetu.
Mo 1963, diva konima eshi nda shuna koAustralia ndi ka talele po meme, okwa li a kwatwa kedengo lomutima, la etifwa kehafo eshi a li a mona nge molwaashi opa li pa pita omido 10 inatu monafana. Eshi twa li pokushuna koParagwai, otwa li tu na okuninga etokolo la kwata moiti olo kutya, mbela otu na okufiya meme moshipangelo nokushuna koParagwai oko tu hole, hatu diladila kutya ope na umwe te ke mu fila oshisho? Konima yokwiilikana twa mana mo, otwa li twa tokola okukala po tu file meme oshisho. Otwa li twa dula okuninga ngaho nokukala moilonga yefimbo li yadi fiyo osheshi meme a fya mo 1966.
Onda li nda mona oufembanghenda wokulonga ndi li omupashukilishikandjo nosho yo omupashukili woshitukulwa moAustralia omido dihapu nonda li handi hongo Ofikola yOukalele wOuhamba yovakulunhuongalo. Ndele opa ka holoka vali onghalo oyo tai pula tu ninge omalunduluko. Onda li nda nangekwa po ndi ninge oshilyo shokomitiye yotete yoshitaimbelewa moAustralia. Opo nee, eshi twa li hatu tungu oshitaimbelewa shipe, onda li nda nangekwa po ndi li omunashipundi wokomitiye yokutunga. Kekwafo lovanailonga vahapu ve na owino nelongelokumwe, otwa li twa tunga oshitaimbelewa shiwa.
Onda li vali nda nangekwa po ndi longe mOshikondo shOilonga, osho hashi pashukile oilonga yokuudifa moshilongo. Onda li yo nda mona oufembanghenda wokutalela po oitaimbelewa ikwao mounyuni ndi li omutaleli woitaimbelewa opo ndi i kwafele noku i twa omukumo. Osha li sha pameka eitavelo lange unene tuu okutalela po ovanhu moilongo imwe ovo va kala meedolongo nomeekamba deenghwate omido dihapu omolwokudulika kwavo kuJehova.
OILONGA OYO HATU LONGO PAIFE
Mo 2001, konima eshi twa aluka molweendo lokutalela po oitaimbelewa, onda hanga nda tuminwa onhumwafo tai popi kutya natu ye koBrooklyn, koNew York, ndi ka longe ndi li oshilyo shOkomitiye yOshitaimbelewa opo ya totwa po mOilongo ya Hangana. Fye naElsie otwa li twa ilikana kombinga yeshivo olo, notwa li twa tambula ko oshilonga osho nehafo. Paife opa pita omido di dulife po 11 tu li moBrooklyn.
Onda hafa neenghono eshi ndi na omukulukadi oo ha hafele okuninga keshe osho Jehova te mu pula a ninge. Paife fye naElsie otu na omido 80 nasha notu na natango oukolele woshiyeleke. Otwa teelela nodjuulufi oku ka hongwa kuJehova fiyo alushe nosho yo omanangeko noupuna manene oo taa ka hafelwa kwaavo tava twikile okulonga ehalo laye.
[Ouyelele u li pepandja 19]
Oshivike shimwe onda li handi i nobesa, shikwao onosheendifo shaaveshe hashi ifanwa tram, opo nee mushikwao onotuwa ile ndi ye nomota nda humbata okofa nosho yo ondjato yomoukalele
[Ouyelele u li pepandja 21]
Otwa teelela nodjuulufi oku ka hongwa kuJehova fiyo alushe
[Omafano pepandja 18]
Kolumosho: Eshi nda li moupashukilishikandjo moAustralia; Kolulyo: Ame novadali vange
[Efano pepandja 20]
Efiku twa hombola, mo 31 Desemba 1957