Etukulwa 35
Oshipopiwa sha shiivika nawa osho Jesus a yandjele pomhito imwe
OPE na oshiningwanima shimwe sha shiivika nawa mondjokonona yOmbibeli, shi na sha naJesus eshi a li omutumba komunghulo womhunda ta yandje oshipopiwa osho hashi ifanwa Eudifo lokOmhunda. Omhunda oyo oya li popepi nefuta laGalilea, tashi dulika popepi naKapernaum. Konima eshi Jesus a li a ilikana oufiku aushe, okwa li a hoolola vamwe vomovahongwa vaye va ninge ovayapostoli vaye 12. Opo nee, okwa li a ya pamwe navo konhele ya lalakana komhunda.
Otashi dulika to diladila kutya Jesus okwa li a loloka neenghono notashi dulika a li a hala oku ka kofa po. Ashike ovanhu vahapu ova li ve uya kuye, ovo vamwe vomuvo va li va dja kuJudea nokuJerusalem, va enda eekilometa 100 fiyo 110. Ovanhu vamwe ova li va dja koshitukulwa shokomunghulofuta wokolundume laTirus naSidon. Ovanhu aveshe ova li ve uya okupwilikina kuJesus nokuvelulwa komikifi davo. Opa li nokuli ovanhu vamwe ovo va li hava hepekwa keendemoni, sha hala okutya, ovaengeli ovakolokoshi vaSatana.
Eshi Jesus a li ta di komhunda, ovanaudu ova li va etwa popepi naye opo ve mu kume, nokwa li e va velula aveshe. Konima yaasho, osha yela kutya Jesus okwa li a londa kombada yomhunda. Opo nee, okwa li a kala omutumba ndele ta hovele okuhonga eemhunga dovanhu odo da li polufilu. Diladila ashike kwaasho, kapa li vali omunhu ta ehama oudu wa kwata moiti mokati kovapwilikini vaJesus aveshe ovo va li po.
Ovanhu ova li va halelela okupwilikina komuhongi oo ha dulu okulonga oikumwifilonga ya tya ngaho. Ndele Jesus okwa li a yandja oshipopiwa shaye nelalakano opo ovahongwa vaye va mone ouwa, ovo tashi dulika va li va ongala popepi naye. Ndele opo nafye tu mone ouwa meudifo olo, Mateus naLukas ova shanga kombinga yoshipopiwa osho.
Ehokololo laMateus li na sha neudifo laJesus oli dule ehokololo laLukas lwoikando ine. Kakele kaasho, oitukulwa oyo ya hokololwa kuMateus, Lukas okwe i hokolola ya fa ya popiwa kuJesus pomhito imwe i lili pefimbo loukalele waye, ngaashi hatu dulu oku shi mona mokuyelekanifa Mateus 6:9-13 naLukas 11:1-4, nosho yo Mateus 6:25-34 naLukas 12:22-31. Ashike osho itashi tu kumwifa. Osha yela kutya Jesus okwa li a honga oinima ya faafana oikando ihapu, na Lukas okwa li a hoolola okushanga imwe yomuyo monghedi i lili.
Eudifo laJesus ola fimanenena omolweeshili dopamhepo odo di li mo nosho yo eshi a honga monghedi i li paunafangwa noya yela. Jesus okwa li a yandja oimoniwa yoinima yakwalukeshe nokwa longifa oinima oyo i shiivike nawa kovanhu. Kungaho, omahongo aye okwa li e uditiwe ko nawa kovanhu aveshe ovo va li va hala okukala nonghalamwenyo oyo tai hafifa Kalunga.
Oolyelye ve li ovanelao shili?
Keshe umwe okwa hala okukala e udite elao. Molwaashi Jesus oku shii oushili oo, okwa li a hovela Eudifo laye lokomhunda mokuyelifa kutya oolyelye ve li ovanelao shili. Osha yela kutya osho osha li sha hokwifa ovapwilikini vaye vahapu. Ndele nande ongaho, ovanhu vahapu otashi dulika va li ve wete eendjovo odo Jesus a li a hovela nado da fa tadi kondjifafana.
Jesus okwa li a hovela okupopya novahongwa vaye a ti: ‘Ovanelao onye eehepele, osheshi ouhamba waKalunga oweni. Ovanelao onye ovo mwa fya ondjala paife, osheshi nye otamu ka kutifwa. Ovanelao onye ava tamu lili paife, osheshi otamu ka yola. Ovanelao onye ovanhu ngeenge tave mu tondo. Hafeni efiku olo nye mu nuke nokunyakukwa pombada, osheshi ondjabi yeni oinene meulu.’
Lukas osho a hokolola ngaho shi na sha netwalemo leudifo laJesus. Ndele pahokololo laMateus, Jesus okwa ti yo kutya ovananheni, ovananghenda, ovo ve na omitima da yela novanambili ove li ovanelao. Jesus okwa ti kutya ovanhu ovo ovanelao molwaashi otava ka fyuulula edu, otava ka filwa onghenda, otava ka mona Kalunga notava ka ifanwa ovana vaKalunga.
Ashike okukala omunhu e udite elao oko Jesus a popya kaku fi ashike okukala wa hafa ngeenge to lihafifa. Elao ile ehafo lashili ohali di komutima, olo tali ningifa omunhu a kale a mbilipalelwa nokwa wanenwa monghalamwenyo.
Onghee hano, Jesus okwa popya kutya ovanhu ovo ve udite elao shili, ovovo ve shii omhumbwe yavo yopamhepo, ovo va nyika oluhodi omolwoulunde wavo ndele tava shiiva Kalunga noku mu longela. Opo nee, nonande ova kale ve tondike ile tava hepekwa molwaashi tava longo ehalo laKalunga, ohava kala ve udite elao ile va hafa molwaashi ove shii kutya otava hafifa Kalunga notava ka mona ondjabi yomwenyo waalushe.
Ashike ovapwilikini vaJesus vahapu ova li va itavela kutya ehepuluko nokulihafifa oko haku ningifa omunhu a kale e udite elao, ngaashi ovanhu vahapu kunena. Jesus hasho a li a hala okutya ngaho. Okwa li a popya ekondjifafano olo la li la kumwifa ovapwilikini vaye vahapu meendjovo edi tadi landula apa:
“Woo nye oipuna, osheshi ehekeleko leni omwe li mona nokuli. Woo nye, ava mu nekuta paife, osheshi tamu ka fya ondjala. Woo nye, tamu yolo, osheshi otamu ka nyika oluhodi nokulila. Woo nye, ava ovanhu aveshe tave mu popile mouwa, osheshi osho tuu ngaha ooxe yavo va ningila ovaprofeti ovanaipupulu.”
Jesus okwa li a hala okutya shike eshi a li a popya eendjovo odo? Omolwashike okukala noupuna, okulalakanena omalihafifo noindjola nosho yo okupandika kovanhu hai eta oilanduliko ya nyika oshiponga? Omolwaashi ngeenge omunhu okwa kala a hokwa oinima oyo, iha longele Kalunga monghalamwenyo yaye, nonande okulongela Kalunga oko haku kwafele omunhu a kale e udite elao lashili. Ndele Jesus ka li a hala okutya okukala ohepele, okukala wa fya ondjala nosho yo okulila oko haku ningifa omunhu a kale e udite elao. Ashike luhapu ovanhu ovo ve li meenghalo da tya ngaho ovo hava tambula ko omahongo aJesus, nokungaho ohava nangekwa noupuna va kale ve udite elao lashili.
Jesus okwa li vali a popya novahongwa vaye a ti: ‘Onye omongwa wedu.’ Jesus ka li a hala okutya ovahongwa vaye ove li omongwa wovene vene. Ndele ponhele yaasho, omongwa ohau amene oinima iha ole. Potembeli yaJehova, okwa li hapa kala onduba yomongwa i li popepi noaltari, novapristeri ova li have u longifa okufinga omayambo.
Ovahongwa vaJesus ova li ‘omongwa wedu’ molwaashi ova li ve na enwefemo hali amene ovanhu. Etumwalaka olo va li tava udifa ola li tali amene ile tali xupifa eemwenyo dovanhu aveshe ovo tave litambula ko. Etumwalaka olo ola li tali kwafele ovanhu ovo va kale ovadiinini, naasho osha li tashi ke va amena vaha nyonauke pamhepo ile paenghedi.
Jesus okwa li a lombwela ovahongwa vaye a ti: “Onye ouyelele wounyuni.” Olamba ihai tulwa koshi yoshimbale ndele ohai tulwa koshikwatelwalamba, onghee hano Jesus okwa ti: “Osho ngaha nouyelele weni nau minikile moipafi yovanhu.” Ovahongwa vaJesus ova li va ninga ngaho okupitila mokuyandja oundombwedi kwavo moipafi nosho yo mokukala ve li oihopaenenwa iwa melihumbato lavo, olo li li metwokumwe nomafinamhango Ombibeli.
Jesus okwa li a tulila po ovashikuli vaye omufikamhango wa denga mbada
Ovawiliki vomalongelokalunga ova li va tala ko Jesus kutya oha nyono Omhango yaKalunga, nova li va pangela omhangela efimbo opo la di ko opo ve mu dipae. Onghee hano, eshi Jesus a li ta twikile nEudifo laye lokomhunda, okwa li a yelifa a ti: “Inamu diladila Ame nde uya okudima po omhango novaprofeti; inandi uya okudi dima po, ndelenee oku di wanifa.”
Jesus okwa li a lenga Omhango yaKalunga neenghono, nokwa li a ladipika vamwe va kale yo ve i lenga. Onghee hano, okwa li a popya a ti: “Ngenge ku na ou ta dimi po nande oshimwe shomoipango ei [inininini] ndee ta longo ngaha ovanhu, oye ota ifanwa omunininini mouhamba womeulu,” sha hala okutya, omunhu a tya ngaho ita ka ya mo mOuhamba nandenande.
Kakele kokukala a lenga Omhango yaKalunga, Jesus okwa li nokuli a tokola ovanhu ovo ve na oikala tai ningifa omunhu a teye omhango. Konima eshi Jesus a li a popya kutya Omhango otai ti: “Ino dipaa,” okwa li a weda ko a ti: “Keshe ou ta handukile omumwaina, oye okwe lilongela ehandu letokolo, okeshe tuu ou ta handukile omumwaina ndee ta ti: Oshinhu oove, ye okwe lilongela ehandu loshiongalele shovakulunhu.”
Molwaashi okukala wa handukila omunhu mukweni oshinima sha kwata moiti, osho tashi dulu nokuli okuningifa omunhu a dipae mukwao, Jesus okwa li a yelifa kutya omunhu oku na okuninga eenghendabala di fike peni opo a pange ombili namukwao. Okwa ti: “Ove ngenge to twala [eyambo] oshali shoye koaltari, ndele oko wa dimbulukila omumwanyoko nokutya, e na sha naave, fiya ko oshali shoye koaltari, u ye manga mu ka pafane ombili nomumwanyoko, ove u aluke u ka yandje oshali shoye.”
Jesus okwa li a tumbula oshipango oshitiheyali shomOipango Omulongo, ndele ta ti: “Onye mwe shi uda sha tiwa: Ino nyona ohombo.” Ashike Jesus okwa li yo a tokola oikala oyo tai dulu okutwala omunhu menyonohombo ile moluhaelo, a ti: “Okeshe tuu ou ta tale omukainhu nokahalu, oye okwe mu haela momutima waye.”
Movelishe omo Jesus ita popi ashike okudiladila inaku koshoka kwopokafimbo, ndele ota popi ‘kokukala omunhu ta tale.’ Ngeenge omunhu okwa kala ta tale omunhu oule wefimbo, ohashi pendula omahalo ohole, nongeenge opa holoka onghalo yonhumba, omunhu ota dulu okuya moluhaelo. Mbela ongahelipi omunhu ta dulu okuhenuka onghalo ya tya ngaho? Jesus okwa yandja efaneko tali ulike kutya omunhu oku na okukatuka eenghatu da kwata moiti, a ti: “Eisho loye lokolulyo ngenge tali ku hongaula, li kolola mo, ove u li ekeleshi. . . . Neke loye lokolulyo ngenge tali ku hongaula li teta ko, ove u li ekeleshi.”
Ovanhu luhapu ohava kala va hala okuyamba po oilyo yavo yolutu ngeenge i na omukifi opo va xupife eemwenyo davo. Ndele Jesus okwa popya kutya osha fimanenena ‘okweekelashi’ keshe shimwe, nokuli noshinima sha fimana ngaashi ngeno eisho ile eke, opo omunhu a henuke omadiladilo inaa koshoka nosho yo okulonga oilonga inai koshoka. Jesus okwa ti kutya ngeenge omunhu ina katuka eenghatu da tya ngaho, ota ka ekelwa muGehenna (oshala shoimbodi osho sha li hashi kala sha tema omundilo muJerusalem), osho tashi faneke ehanauno laalushe.
Jesus okwa li yo a yelifa kutya ovanhu ovo hava ehameke vakwao ile have va etele omaupyakadi ove na okuungaungwa navo ngahelipi. Okwa li a yandja omayele a ti: “Inamu anya omunawii; ndele ngenge ku na ou te ku denge kolupanda lokolulyo, mu alulila nalikwao.” Jesus ka li a hala okutya omunhu ke na okuliamena ile okwaamena oukwaneumbo waye. Luhapu omunhu oha denge omunhu enghava opo e mu shinde, ndele haku mu ehameka palutu. Onghee hano, Jesus okwa li a hala okutya ngeenge ope na omunhu te ku shindi a hala okulwa naave ile a hala mu tangune, kutya nee okwe ku denga enghava lo vene ile ote ku ula eendjovo dii, osha puka oku mu alulila owii.
Eshi Jesus a li a popya kombinga yomhango yaKalunga i na sha nokuhola ovanhu vakwetu, okwa ti: “Ndelenee Ame ohandi mu lombwele: Holeni ovatondi veni, ilikaneneni ovahepeki veni.” Okwa li a popya kutya omolwashike tu na okuninga ngaho, eshi a weda ko a ti: “Opo mu ninge ovana vaXo yeni meulu, osheshi etango laye ote li pitifile ava [vai] naava vawa.”
Jesus okwa li a xulifa oshitukulwa sheudifo laye osho mokukumaida ovanhu a ti: “Kaleni hano mwa wana mwa pwa, ongaashi Xo yeni meulu a wana a pwa.” Jesus ka li a hala okutya kutya ovanhu otava dulu okukala va wanenena filufilu. Ndele ponhele yaasho, otava dulu okuhopaenena Kalunga mokumbwalangadjeka ohole yavo opo va kale ve hole nokuli novatondi vavo. Lukas okwa popya mehokololo laJesus la faafana a ti: “Kaleni mu nonghenda, ngaashi Xo yeni e nonghenda.”
Kala ho ilikana nokulineekela Kalunga
Jesus okwa li a twikila neudifo laye mokutokola oihelele yovanhu ovo have limonikifa ve li ovatilikalunga, a ti: “Ngenge to yandje oikwafa yeehepele ino tetekelifa okushika enghuma ngaashi ovanaihelele hava ningi.”
Jesus okwa li a twikila ko a ti: “Ndele ngenge tamu ilikana, inamu kala ngaashi ovanaihelele; osheshi ve hole okukala ofika nokwiilikana meeshinagoga nopomashakeneno eendjila, va monike [kovanhu].” Ponhele yaasho, Jesus okwa ti: “Ndelenee ove ngenge to ilikana, inda monduda yoye, idila po oshivelo shoye, u ilikane Xo, ou ha [kala] meholeko.” Jesus naye okwa li ha ilikana moipafi yovanhu, onghee hano ina tya kutya ovanhu itava dulu okwiilikana moipafi. Ashike ota tokola ovanhu ovo hava ilikana opo va kumwife ovapwilikini vavo ile va hala okukala va hokiwa.
Jesus okwa li va li a yandja omayele a ti: “Ngenge tamu ilikana, [inamu endulula oinima lwoikando, NW] ngaashi ovapaani ovo ve shii tava udilwa okupopyaana kweendjovo dihapu.” Jesus ka li a hala okutya okweendulula sha meilikano osha puka, molwaashi naye pomhito imwe okwa li a ‘popyulula eendjovo’ odo a li a longifa oshikando shimwe eshi a li ta ilikana. Ndele osho Jesus a tokola osho okwiilikana omunhu ta longifa omautumbulilo e lihongwa momutwe “lwoikando,” ngaashi ovanhu ovo hava kala tava valula oumanya voilanda ngeenge tava ilikana omailikano e lihongwa momutwe.
Jesus okwa li a yandja oshihopaenenwa sheilikano osho shi na oinima iheyali oyo tai dulu okukwatelwa meilikano opo a kwafele ovapwilikini vaye ve lihonge okwiilikana. Oinima itatu yotete oi na sha nokudimina ounamapangelo waKalunga nosho yo omalalakano aye. Jesus okwa ti kutya ovanhu ove na okwiilikana opo edina laKalunga li yapulwe, Ouhamba waYe u uye nosho yo ehalo laYe li longwe. Oinima ikwao ine oyo Jesus a kwatela moshihopaenenwa sheilikano oi na sha neemhumbwe dopaumwene, ngaashi okwiilikana kombinga yoikulya yakeshe efiku, okwiilikana omunhu a diminwe po omatimba, okwiilikana omunhu a dule okulididimikila omayeleko nosho yo a xupifwe komunawii.
Jesus okwa li a popya kutya osha nyika oshiponga okuyandja elitulemo lihapu koinima yopamaliko. Jesus okwa li a ladipika ovanhu a ti: “Inamu liongelela omamona kombada yedu, oko eenhwishi noilemo hai nyonauna, naku novalunga hava fe, ndee tava vake.” Omamona a tya ngaho ihaa kalelele noitaa kwafele omunhu a kale e na ekwatafano liwa naKalunga.
Onghee hano, Jesus okwa li a popya a ti: “Liongeleleni omamona meulu.” Omunhu oku na okuninga ngaho mokupitifa komesho oilonga yaKalunga monghalamwenyo yaye. Kape na omunhu ta dulu okukufa po oupuna oo omunhu e liongelela puKalunga ile ondjabi inene oyo Kalunga ha yandje. Opo nee Jesus okwa li a weda ko a ti: “Oko kwa kala emona loye, oko kwa kala yo omutima woye.”
Jesus okwa li a yandja efaneko opo a popye kombinga yomwiyo wokuhola omaliko, a ti: “Eisho olo ouyelele wolutu. Hano eisho loye ngenge li li nawa, olutu loye alishe ola yela. Ndelenee eisho loye ngenge oli li nai, olutu loye alishe li li momulaulu.” Eisho olo li li nawa oli li ngaashi olamba ya tema kolutu momilaulu. Ndele opo eisho li moneko nawa, oli na okukala li li nawa, sha hala okutya, tali yandje elitulemo koshinima shimwe. Eisho olo ihali monoko nawa, otali dulu okudiladilifa omunhu oinima ya puka, a pitife komesho oinima yopamaliko ponhele yoilonga yaKalunga, naasho otashi ka ningifa ‘olutu alishe li kale momulaulu.’
Jesus okwa li a xulifa oshikundafanwa osho nefaneko la kwata moiti a ti: “Kaku na ou ta dulu okukalela oovene vavali; osheshi ota tondo umwe, ye e hole omukwao, ile a hokwa ou ndee ta dini winya. Kamu dulu okukalela Kalunga nemona.”
Konima eshi Jesus a yandja omayele oo, okwa li a shilipaleka ovapwilikini vaye kutya inava pumbwa okukala noshisho sheemhumbwe davo dopalutu ngeenge ova pitifa komesho oilonga yaKalunga. Jesus okwa ti: “Taleni eedila dokeulu: ihadi kunu, do ihadi teya, ndele ihadi tuvikile momaanda, ndelenee Xo yeni meulu ohe di palula.” Opo nee okwa li a pula a ti: “Hanye ovo mu di dule unene?”
Jesus okwa li va li a popya kombinga yeenhemo domoixwa ndele ta ti: “NaSalomo omoshinge shaye ashishe ka djalele ngaashi imwe yado. Hano Kalunga ngenge ta djaleke ngaha eidi lomoixwa, . . . ite shi mu ningile mbela unene ngeno, onye ava veitavelo linini?” Onghee hano, Jesus okwa li a xulifa a ti: “Hano inamu kala mu noshisho mu tye: Ohatu li shike? ndee: Hatu nu shike? ndee: Hatu djala shike? . . . Osheshi Xo yeni meulu oku shi shii mwa pumbwa ei aishe. Ndelenee kongeni tete ouhamba waKalunga nouyuki waye, opo tamu wedelwa ko ei aishe.”
Ondjila oyo tai twala komwenyo
Okudulika komahongo aJesus otaku twala komwenyo waalushe. Ashike okudulika kashi fi oshinima shipu. Pashihopaenenwa, Ovafarisai ova li ve na oikala yokutokola vamwe nonyanya, notashi dulika ovanhu vahapu va li ve va hopaenena. Onghee hano, eshi Jesus a li ta twikile nEudifo laye lokomhunda, okwa li a kumaida ovanhu a ti: “Inamu tokola, opo mu ha tokolwe; osheshi etokolo eli tamu li tokolifa, nanye yo otamu li tokolifwa.”
Osha nyika oshiponga okulandula ewiliko lOvafarisai ovo va li hava tokola ovanhu neenghono. Ehokololo laLukas ola popya efaneko olo Jesus a li a longifa opo a popye kombinga yoshiponga osho, a ti: “Omupofi ota dulu ngahelipi okukwata omupofi omukwao komango? Itava wile melambo aveshe vavali?”
Okukala hatu kembaula vamwe, hatu nenepeke omapuko avo ile hatu va popyaapopya oshi li enyono la kwata moiti. Onghee hano, Jesus okwa li a pula a ti: “Ile to shiiva ngahelipi okulombwela omumwanyoko: Handi uya, ndi kufe mo okambodi meisho loye, ndele tala, ove u nendangalati meisho loye mwene? Omunaihelele oove, kufa mo tete endangalati meisho loye mwene, opo to mono nawa, nhumbi to kufa mo okambodi ke li meisho lomukweni.”
Osho inashi hala okutya ovahongwa vaJesus kave na okulongifa eendunge dokuyoolola ngeenge tashi uya pokuungaunga novanhu vakwao, molwaashi Jesus okwa ti: “Oshiyapuki inamu shi yandja keembwa, noilanda yeni inamu i ekela koingulu.” Oshili yEendjovo daKalunga oiyapuki. Oya fa oilanda yopafaneko. Ndele ngeenge ovanhu vamwe ovo ve na oikala ya fa yeembwa ile yoingulu itava ulike olupandu shi na sha noshili oyo, ovahongwa vaJesus ove na oku va fiya po noku ka konga ovo ve na olupandu.
Nonande Jesus okwa li a kundafana nale kombinga yeilikano mEudifo laye lokomhunda, okwa li vali a divilika kutya osha fimana okutwikila okwiilikana. Okwa li a ladipika ovanhu a ti: “Indileni, ndee tamu pewa.” Opo a ulike kutya Kalunga okwa halelela okunyamukula omailikano etu, Jesus okwa li a pula a ti: “Omu na tuu omunhu mokati keni, omona ngenge te mu indile omungome, ndee te mu pe emanya. . . . Hano onye ovaii, ngenge mu shii okupa ovana veni oipewa iwa, unene tuu Xo yeni meulu ota yandje ouwa kuava, tave mu indile!”
Opo nee Jesus okwa li a popya kombinga yomhango i na sha neenghedi oyo ya shiivika nawa, hai ifanwa Omhango Iwa elela. Jesus okwa ti: “Keshe eshi mwa hala ovanhu ve mu ningile, osho va ningileni yo.” Okukala metwokumwe nomhango otashi pula okukatuka eenghatu opo omunhu a ningile ovanhu vakwao ouwa, ta ungaunga navo ngaashi a hala va kale tava ungaunga naye.
Opo Jesus a ulike kutya okweenda mondjila oyo tai twala komwenyo kashi fi oshinima shipu, okwa ti: “Indeni mu pite moshivelo sha finana. Osheshi oshivelo oshinene, nondjila oya mbwalangadja ei tai twala mekano, ndele ava tava i mo ovahapu; ndele oshivelo oshinini nondjila oya finana ei tai twala momwenyo, novanini vongaho ovo tave i mono.”
Ope na oinima ihapu oyo tai dulu okupukifa omunhu, onghee hano Jesus okwa li a londwela ovanhu a ti: “Lungameni ovaprofeti ovanaipupulu, ava have uya kunye moikafa yeedi, ndele meni lavo ovo omambungu haa [lyana].” Ngaashi ashike omuti muwa nomuti mwii hau limonikila koiimati yao, Jesus okwa li a popya kutya ovaprofeti ovanaipupulu otava dulu okudidilikwa mo keenghedi davo nosho yo komahongo avo.
Jesus okwa li a twikila okuyelifa kutya osho omunhu ta popi hasho hashi mu ningi a kale omuhongwa waYe, ndele oshosho omunhu ta ningi. Ovanhu vamwe ohava ti kutya Jesus oye Omwene wavo, ndele ngeenge itava longo ehalo laXe, Jesus okwa ti ote ke va lombwela kutya: “Inandi mu shiiva nandenande; djeni po puame, onye ovakolokoshi!”
Xuuninwa, Jesus okwa li a xulifa eudifo laye neendjovo itadi dulu okudimbuwa, a ti: “Hano keshe tuu ou ta udu eendjovo edi dange ndee te di wanifa, oye ta yelekwa nomulumenhu omunaendunge, a tungila ongulu yaye kemanya. Ndele odula ya pauka, efundja le uya, neemhepo da pepa de litwa mongulu ei, ndele ongulu inai teka po, osheshi oyo ya tungilwa kemanya.”
Mepingafano naasho, Jesus okwa ti: “Ndelenee keshe ou ta udu eendjovo edi dange ye ite di wanifa, ota yelekwa nomulumenhu elai, a tungila ongulu yaye mehenge. Ndele odula oya pauka, efundja le uya, neemhepo da pepa de litwa mongulu ei, ndee tai ngumauka po, nengumauko layo la li linene.”
Eshi Jesus a mana eudifo laye, eemhunga dovanhu oda li da kuminwa onghedi yaye yokuhonga, molwaashi okwa li e va honga ngaashi omunhu oo e na eenghonopangelo ndele hangaashi ovawiliki vavo vomalongelokalunga. Lukas 6:12-23; Mateus 5:1-12; Lukas 6:24-26; Mateus 5:13-48; 6:1-34; 26:36-45; 7:1-29; Lukas 6:27-49.
▪ Jesus okwa li a yandjela peni oshipopiwa shaye sha shiivika nawa, noolyelye va li ve uya okupwilikina kuye noshike sha li sha ningwa po fimbo ina yandja oshipopiwa shaye?
▪ Omolwashike itashi kumwifa eshi Lukas a shanga kombinga yomahongo amwe omeudifo laJesus monghedi i lili?
▪ Oshike sha ningifa eudifo laJesus li kale la fimanenena?
▪ Oolyelye ve li ovanelao shili, nomolwashike?
▪ Jesus okwa li a popya kutya oolyelye tava ka hangwa koilanduliko ya nyika oshiponga, nomolwashike?
▪ Omeityo lilipi ovahongwa vaJesus ve li ‘omongwa wedu’ ‘nouyelele wounyuni?’
▪ Jesus okwa li a ulika ngahelipi kutya okwa lenga Omhango yaKalunga?
▪ Jesus okwa li a yandja elombwelo lilipi shi na sha nokweefa po oikala oyo tai dulu okuningifa omunhu a dipae ile a nyone ohombo?
▪ Jesus okwa li a hala okutya shike eshi a ti kutya omunhu na yandje olupanda likwao?
▪ Ongahelipi hatu dulu okukala twa wanenena ngaashi Kalunga?
▪ Jesus okwa li a popya shike shi na sha neilikano?
▪ Omolwashike omamona omeulu e na ondilo, nongahelipi omunhu ta dulu oku a likola?
▪ Jesus okwa li a yandja omafaneko elipi oo taa dulu okukwafela omunhu aha kale e hole omaliko?
▪ Omolwashike Jesus a ti kutya inatu pumbwa okukala tu na oisho?
▪ Jesus okwa popya shike kombinga yokutokola vamwe, ndele okwa li a ulika ngahelipi kutya ovahongwa vaye ova pumbwa okulongifa eendunge dokuyoolola ngeenge tava ungaunga novanhu vamwe?
▪ Jesus okwa li a popya vali shike shi na sha neilikano, nomhango ilipi i na sha neenghedi a li a yandja?
▪ Jesus okwa li a ulika ngahelipi kutya kashipu okweenda mondjila oyo tai twala komwenyo nonokutya ope na oinima oyo tai dulu oku tu hongaula?
▪ Jesus okwa li a xulifa ngahelipi eudifo laye, nola li la kuma ngahelipi vamwe?