Ulika oikala yokuteelela!
“Handi teelele Kalunga kexupifo lange. Kalunga kange ota ka uda nge!”—MIKA 7:7.
1, 2. (a) Ongahelipi oikala ya puka yOvaisrael ye va yahameka eshi va li mombuwa? (b) Oshike tashi dulu okuningilwa Omukriste oo ita kulike oikala ya yuka?
OINIMA ihapu monghalamwenyo otai dulu okutalika ko nawa ile nai, she likolelela koikala yetu. Eshi Ovaisrael va li mombuwa, okwa li va pewa omanna pashikumwifilonga. Okwa li tava dulu okutala kedu olo ihali dulu okumenifa sha nokukala ve na olupandu lomoule kuJehova moku va longekidila oikulya. Eshi ngeno osha ulika oikala iwa. Ponhele yaasho, ova dimbuluka omaludi oikulya muEgipti nova ngongota kutya omanna kae na omulyo. Kai shi tuu oikala ii!—Numeri 11:4-6.
2 Sha faafana kunena oikala yOvakriste otai dulu okuninga oinima i kale tai monika iwa ile i kale i he shi iwa. Oku he na oikala ya yuka, Omukriste ota dulu okukanifa ehafo laye noupu, notashi ka kala sha kwata moiti molwaashi Nehemia okwa ti: “Osheshi ehafo mOmwene olo eenghono [detu].” (Nehemia 8:10) Oikala iwa noyehafo, otai tu kwafa tu kale twa pama nokuxumifa komesho ombili noukumwe meongalo.—Ovaroma 15:13; Ovafilippi 1:25.
3. Ongahelipi oikala ya yuka ya kwafa Jeremia momafimbo madjuu?
3 Nande a li momafimbo madjuu, Jeremia okwa ulika oikala iwa. Nokuli naashi a mona etekepo litilifa laJerusalem mo 607 K.O.P., okwa li ta dulu okumona ombinga oyo iwa. Jehova ita ka dimbwa Israel, noshiwana otashi ka xupa. Jeremia okwa shanga membo lOmaimbilokemo ta ti: “Molwouwanghenda wOmwene fye inatu kombwa po sheke, osheshi omafilonghenda aye kae na apa taa xulu po; oo mape ongula keshe. Oudiinini woye unene.” (Omaimbilokemo 3:22, 23) Mondjokonona aishe, ovapiya vaKalunga ova kala va lalakanena okukala noikala iwa nonehafo nonande va li meenghalo didjuu nokuli.—2 Ovakorinto 7:4; 1 Ovatessaloniki 1:6; Jakob 1:2.
4. Oikala ilipi Jesus a kala a diinina, nongahelipi ye mu kwafela?
4 Eedula 600 konima yaJeremia, oikala iwa yaJesus oye mu kwafa e lididimike. Ohatu lesha kutya, “[Jesus] ou kwa li a hepekelwa [komuti womahepeko, NW] omolwehafo e li tulikilwa, nokwa li e he na ko na sha nomasheko, Oye a kala omutumba kolulyo lolukalwapangelo laKalunga.” (Ovaheberi 12:2) Kutya nee epataneko ile ehepeko la tya ngahelipi Jesus kwa li e na okutaalela—nokuli nouyahame komuti womahepeko—okwa kala ta diladila ‘ehafo e li tulikilwa.’ Ehafo eli olo oufembanghenda wokufimanekifa ounamapangelo waJehova nosho yo okuyapula edina laye osho yo etimaumbwile lokweeta omanangeko noupuna manene kovanhu ovaduliki monakwiiwa.
Kala u na oikala yokuteelela
5. Onghalo ya faafana ilipi omo oikala yokuteelela tai dulu oku tu kwafa tu kale netaleko la yuka loinima?
5 Ngee ohatu kulike oikala yomadiladilo ya fa yaJesus, itatu ka kanifa ehafo muJehova kutya nee oinima otai ningwa monghedi nopefimbo olo kwa li inatu teelela. Omuprofeti Mika okwa ti: “Ame handi liamene omesho ange kOmwene, handi teelele Kalunga kexupifo lange!” (Mika 7:7; Omaimbilokemo 3:21) Nafye yo ohatu dulu okuulika oikala yokuteelela. Ngahelipi? Omeenghedi dihapu. Shotete, otashi dulika tu kale tu udite kutya omumwatate oo ta kwatele komesho okwa ninga epuko, newapaleko loshinima meendelelo ola pumbiwa. Oikala yokuteelela otai ke tu pitika tu lipule nokutya: ‘Mbela okwa ninga ngoo shili epuko, ile inandi tala nawa? Ngee okwa ninga shili epuko, mbela otashi dulika Jehova oye a pitika oinima i ningwe molwaashi e udite kutya omunhu ou ota ka lundulula, nepukululo la kwata moiti itali ka kala la pumbiwa?’
6. Ongahelipi oikala yokuteelela tai dulu okukwafa omunhu oo ta kondjo noupyakadi wopaumwene?
6 Oikala yokuteelela otashi dulika ya pumbiwa ngee twa wililwa po koupyakadi wopaumwene ile hatu kondjo nounghundi wonhumba. Otashi dulika twa pula ekwafo kuJehova, ndele oupyakadi otau twikile. Mbela oshike tu na okuninga? Otu na okutwikila tu ninge keshe osho hatu dulu tu kandule po oupyakadi nosho yo tu kale neitavelo meendjovo daJesus odo tadi ti: “Indileni, ndee tamu pewa, kongeni, ndee tamu mono, kongholeni, ndee tamu yeululwa.” (Lukas 11:9) Twikila okwiilikana, nokuteelela kuJehova. Jehova ota ka nyamukula omailikano oye pefimbo la wapala nosho yo monghedi yaye ya yuka.—1 Ovatessaloniki 5:17.
7. Omonghedi ilipi oikala yokuteelela tai dulu oku tu kwafela metaleko letu li na sha neudeko lOmbibeli olo tali yelifwa kanini nakanini?
7 Eshi omaxunganeko Ombibeli taa wanifwa, eudeko letu lOmishangwa otali yelifwa. Ndele omafimbo amwe, otashi dulika tu diladile kutya eyelifilo lonhumba ola kwisha. Ngee pamwe inali uya pefimbo opo kwa li twe li teelela, ohatu ka kala tuu nehalo lokuteelela? Dimbuluka, Jehova oku wete shi li nawa okuholola ‘oshiholekwa shaKristus’ kanini nakanini poshikando, oule wefimbo leedula 4 000. (Ovaefeso 3:3-6) Otu na mbela etomheno lonhumba lokuhakala nelididimiko? Otu na mbela omalimbililo kutya “omupiya omudiinini nomunaendunge” okwa nangekwa po okupa ovapiya vaJehova “oikulya pefimbo la wapala”? (Mateus 24:45, yelekanifa NW; eendada ofye twe di shanga da endama.) Omolwashike tu na okukanifa ehafo letu lopakalunga molwaashi tu he udite ko nawa oinima aishe filufilu? Dimbuluka kutya, Jehova oye ha tokola kutya onaini nongahelipi ta ka ‘holola oiholekwa’ yaye.—Amos 3:7, OB-1954.
8. Ongahelipi elididimiko laJehova la etela vahapu ouwa?
8 Vamwe otashi dulika va teke omukumo molwaashi ove udite kutya konima yeedula dihapu doilonga youdiinini, otashi dulika va ha kale nomwenyo opo va mone “efiku linene nolitilifa lOmwene.” (Joel 2:30, 31) Nonande ongaho, otava dulu okutuwa omukumo ngeenge tava tale koinima oyo iwa. Petrus okwa ladipika a ti: “Nounhalanheni yOmwene wetu i taleni oyo exupifo leni.” (2 Petrus 3:15) Onheni yaJehova oyo ya dulifa omamiliyona a wedwa po ovanamitima diwa e lihonge oshili. Mbela osho kashiwa? Natango, apa pe fike oule wefimbo olo Jehova ta ulike onheni, opo ngoo pe fike ouhapu wefimbo olo tu na ‘okulonga shili nokutila nokukakama tu xupifwe.’—Ovafilippi 2:12; 2 Petrus 3:11, 12.
9. Ngee otu na omangabeko mwaasho hatu dulu okuninga moilonga yaJehova, ongahelipi oikala yokuteelela tai dulu oku tu kwafa tu lididimikile onghalo?
9 Oikala yokuteelela otai tu kwafa tu ha teke omukumo ngee epataneko, ouvela, oukulupe ile omaupyakadi tae tu imbi moilonga yOuhamba. Jehova okwa teelela tu mu longele nomutima aushe. (Ovaroma 12:1) Onghee hano Omona waKalunga, oo e uditile “omuxupi nohepele olukeno,” ina teelela tu yandje shihapu shi dulife osho hatu dulu okuyandja; Jehova naye ine shi teelela. (Epsalme 72:13) Onghee hano, ohatu ladipikwa tu longe osho hatu dulu, nelididimiko fiyo eenghalo da lunduluka—kutya nee omonghalelo yoinima ei tu li ile omwaai tai ya. Dimbuluka: “Kalunga ke fi omuhenouyuki a dimbwe ngeno oilonga yeni nohole yeni mokufimanekifa edina laye, eshi mwa yakulile ovayapuki ndee hamu shi ningi natango.”—Ovaheberi 6:10.
10. Oikala youhenakalunga ilipi i na okuhenukwa kwaao e na oikala yokuteelela? Shi yelifa.
10 Oikala yokuteelela otai tu kwafa yo tu henuke elinenepeko. Vamwe ovo va ninga ovashunimonima kakwa li va hala okuteelela. Otashi dulika kwa li ve udite kutya opa li omhumbwe yokuninga omalunduluko, kutya nee omeudeko lOmbibeli ile omoinima i na sha nehangano. Ndele ova dopa okudimina kutya omhepo yaJehova ohai linyengifa omupiya omudiinini nomunaendunge a ninge omalunduluko pefimbo laYe la wapala, ndele hangeenge tu udite kutya paife osha pumbiwa. Elunduluko keshe oli na okukala metwokumwe nehalo laJehova, ndele hanomahalo etu opaumwene. Ovashunimonima ohava pitike oikala yelinenepeko i lemaneke omadiladilo avo noku va pundukifa. Ndele ngeno ova tambulile ko oikala yopamadiladilo yaKristus, okwa li tava dulu okwaalukilwa kehafo lavo nokukala mokati koshiwana shaJehova.—Ovafilippi 2:5-8.
11. Omokushikula oihopaenenwa yalyelye hatu dulu okumona ouwa mokulongifa nawa efimbo lokuteelela?
11 Doshili, okukala noikala yokuteelela itashi ti okukala noundede ile okukala inatu lipyakidila. Otu na oinima ihapu oyo tu na okuninga. Pashihopaenenwa, otwa pumbwa okukala twe lipyakidila nekonakonombibeli lopaumwene nokungaha ohatu ulike kutya otwe litula mo moinima yopamhepo ngaashi kwa ulikwa kovaprofeti ovadiinini nosho yo ovaengeli. Mokupopya ohokwe ya tya ngaha, Petrus okwa ti: “Exupifo olo la kongwa nola konakonwa kovaprofeti . . . nomo tuu omo novaengeli hava djuulukwa okuvandamena mo.” (1 Petrus 1:10-12) Hakonakono ashike lopaumwene la fimana, ndele otu na yo okukala pokwoongala nope he na okufaula osho yo okwiilikana. (Jakob 4:8) Ovo tava ulike omhumbwe yavo yopamhepo mokulya alushe oikulya yopamhepo nokweendafana nOvakriste vakwao otava ulike kutya ova tambula ko oikala yopamadiladilo yaKristus.—Mateus 5:3.
Kala u na etaleko lopaushili
12. (a) Adam naEva ova konga emanguluko lashike? (b) Ovanhu ova mona oshidjemo shashike mokushikula ondjila yaAdam naEva?
12 Eshi Kalunga a shita ovalihomboli votete, okwa kaleka oufemba woku va tulila po omafinamhango aasho shi li mondjila naasho sha puka meke laye. (Genesis 2:16, 17) Adam naEva ova kala va hala okumanguluka ko kewiliko laKalunga, naashi osha etifa ounyuni oo tu wete we tu dingilila kunena. Omuyapostoli Paulus okwa ti: “Onghee hano, ngaashi oulunde wa etwa mounyuni komunhu umwe, nefyo okoulunde, osho nee efyo ole uya movanhu aveshe, shaashi aveshe va nyona.” (Ovaroma 5:12) Eedula omayovi ahamano dondjokonona yovanhu okudja kefimbo laAdam oda ulika oushili weendjovo daJeremia tadi ti: “Omwene, ondi shi shii nokutya, ondjila yomunhu ihai kala mepangelo laye mwene, ile mepangelo lomulumenhu, nhumbi ta ende, nhumbi ta yukifa eenghatu daye.” (Jeremia 10:23) Okudimina kutya eendjovo daJeremia odoshili itashi ti omunhu okwa itavela kutya ita dulu okukala nomupondo. Ndele odoshili. Otadi hokolola omafelemido aeshe eshi ‘omunhu a pangelela mukwao omupya’ molwaashi ovanhu ova kala tava pangele va manguluka ko kuKalunga.—Omuudifi 8:9.
13. Eendombwedi daJehova odi na etaleko lashili lilipi mwaasho tashi dulu okuwanifwa po kovanhu?
13 Mokutala konghalo yovanhu, Eendombwedi daJehova oda shiiva kutya ope na omangabeko kwaasho tashi dulu okuwanifwa monghalelo yoinima yopaife. Oikala iwa otai dulu oku tu kwafela tu twikile nehafo letu, ashike eshi hasho ekandulepo lomukundu keshe. Petameko lo 1950, omulumenhu Omuamerika omuwiliki wopamhepo okwa nyanyangida embo la kala hali landwa nawa The Power of Positive Thinking. Embo ola tonga kutya omaupyakadi mahapu otaa dulu okufindwa ngee otaa taalelwa noikala iwa. Okudiladila kuwa oku li shili kwa denga mbada. Ndele oimoniwa otai ulike kutya eshiivo, ounghulungu, oimaliwa naikwao ihapu imwe otai dulu oku tu ngabeka mwaasho hatu dulu okuwanifa po pauhandimwe. Ndele pondodo opo pe liwe kounyuni, omaupyakadi omahapu novanhu itava dulu oku a kandula po nomupondo—nonande omadiladilo avo omawa!
14. Mbela Eendombwedi daJehova odi na oikala itai tungu? Shi yelifa.
14 Molwaashi ove na etaleko lashili moinima, Eendombwedi daJehova omafimbo amwe ohadi lundilwa kutya odi na oikala itai tungu. Ponhele yaasho, odi na ehalo okulombwela ovanhu kombinga yaUmwe oo ta dulu okuninga elunduluko tali kalelele konghalo yovanhu. Nonatango tuu moshinima omu otadi hopaenene oikala yopamadiladilo yaKristus. (Ovaroma 15:2) Node lipyakidila okukwafela ovanhu va ninge ekwatafano liwa naKalunga. Odi shii kutya konahiya, eshi otashi ka eta ouwa muhapu.—Mateus 28:19, 20; 1 Timoteus 4:16.
15. Ongahelipi oilonga yEendombwedi daJehova ya xwepopaleke oohandimwe?
15 Eendombwedi daJehova ihadi lipwililikile omaupyakadi opanghalafano oo e di dingilila—unene tuu eenghedi da nyata nodi he li pamishangwa. Fimbo omunhu oo e na ohokwe ina ninga umwe womEendombwedi daJehova, oha ningi omalunduluko, luhapu oku na okufinda okupikwa koinima oyo itai hafifa Kalunga. (1 Ovakorinto 6:9-11) Kungaha Eendombwedi daJehova oda kwafela ovo ve linyenga nawa va dule okweefa oukolwe, okupikwa koingangamifi, onyata yoipala nokundobola. Ovanhu va tya ngaha va lunduluka ove lihonga okukala noshinakuwanifwa shokufiloshisho omaukwaneumbo avo monghedi yopauyuki. (1 Timoteus 5:8) Ngee oohandimwe ile omaukwaneumbo otaa kwafelwa monghedi ya tya ngaha, omaupyakadi moshiwana otaa ninipikwa—okupikwa koingangamifi otaku ninipala, elongifo leenghono moukwaneumbo ohali ninipala, nosho tuu. Mokukala di li ovakwashilongo hava dulika komhango nokukwafela vamwe va lundulule okukala kwavo ku ninge kuwa, Eendombwedi daJehova otadi ninipike oilonga yoikondo oyo i na oshinakuwanifwa shokuungaunga nomaupyakadi opanghalafano.
16. Omolwashike Eendombwedi daJehova ihadi kufa ombinga momahangano opamaxumifokomesho?
16 Mbela Eendombwedi daJehova oda lundululila ounyuni monghalo iwa? Momido omulongo da pita, omwaalu wEendombwedi odo hadi kufa ombinga moukalele owa hapupala okudja 3 800-000 fiyo hanga 6 000 000. Ehapupalo lovanhu ve fike konyala po 2 200 000, navahapu vomwaavo okwa li hava longo oilonga yokuhenouyuki naashi va ninga Ovakriste ove i efa po. Okukalamwenyo kwavahapu inaku xwepopala tuu! Nande ongaho, omwaalu ou omunini ngee tau yelekanifwa nehapupalo lovakalimo vomounyuni pefimbo la faafana—875 000 000! Eendombwedi daJehova ohadi hafele okukwafela ovanhu ovo tave linyenge nawa, nonande odi shii kutya ovanini vomovanhu tava ka kufa ondjila oyo tai twala komwenyo. (Mateus 7:13, 14) Fimbo Eendombwedi da teelela elunduluko lounyuni aushe olo tali dulu ashike okweetwa kuKalunga, ihadi kufa ombinga momahangano omaxumifokomesho, oo luhapu haa tameke nelalakano liwa ndele ohaa xulile menyeme ile melongifo leenghono nokuli.—2 Petrus 3:13.
17. Jesus okwa ninga shike opo a kwafele ovo kwa li ve mu dingilila, noshike osho kwa li ina ninga?
17 Mokukufa onghatu ei, Eendombwedi daJehova otadi ulike elineekelo la faafana muJehova ngaashi Jesus a ningile eshi a li kombada yedu. Mefelemido lotete, Jesus okwa longa oikumwifilonga yokuvelula. (Lukas 6:17-19) Okwa li yo a nyumuna nokuli novafi. (Lukas 7:11-15; 8:49-56) Ashike ina kufa po oupyakadi womikifi ile a hanaune po omutondi efyo. Okwa kala e shii kutya kala li natango efimbo laKalunga la wapala loku shi ninga. Omolweenghono daye da denga mbada e li omunhu a wanenena, osha yela kutya Jesus okwa li ta dulu okuninga shihapu a kufe po omaupyakadi a kwata moiti opapolitika nosho yo opanghalafano. Osha yela kutya vamwe ovo va li po pefimbo laye okwa li va hala a katuke monghedi ya tya ngaha, ndele Jesus okwe shi anya. Ohatu lesha kutya: “Ovanhu eshi va mona oshikumifilonga eshi Jesus e shi ninga, ova tya: Ou oshili omuprofeti winya okwa li e nokuuya mounyuni. Hano Jesus eshi e shi koneka kutya, ovo va hala oku mu kufa noku mu fininika, ve mu ninge ohamba, okwa shuna ko komhunda, Oye aeke.”—Johannes 6:14, 15.
18. (a) Ongahelipi Jesus a ulika alushe oikala yokuteelela? (b) Oilonga yaJesus oya lunduluka ngahelipi okudja mo 1914?
18 Jesus okwa anya okukufa ombinga meepolitika ile moilonga yonghalonawa molwaashi okwa li e shii kutya efimbo laye lokutambula eenghono dopauhamba nokulonga oilonga yokuvelula keshe umwe mounyuni aushe kakwa li la fika natango. Nokuli nokonima yokulonda kwaye meulu a ka mone omwenyo ihau fi, okwa kala nehalo lokuteelela eufwafimbo laJehova fimbo ina katuka onghatu. (Epsalme 110:1; Oilonga 2:34, 35) Ndelenee okudja pokunangekwa kwaye koshipundi e li Ohamba yOuhamba waKalunga mo 1914, ota twikile komesho e li “omufindani a ka findane.” (Ehololo 6:2; 12:10) Inatu hafa tuu mokudulika kouhamba waye, fimbo vamwe ovo tave liti Ovakriste va hoolola okulipwililikila omahongo Ombibeli e na sha nOuhamba!
Mbela okuteelela odjo yenyeme ile oyehafo?
19. Onaini okuteelela “taku kulaukifa omwenyo,” nonaini ku li odjo yehafo?
19 Salomo okwa li e shii kutya okuteelela otaku dulu okunyemateka. Okwa shanga ta ti: “Okuteelela efimbo lile taku kulaukifa omwenyo.” (Omayeletumbulo 13:12) Doshili, ngee omunhu ina mona ehafo olo kwa li a teelela, omutima otau dulu okuyahama kenyeme. Ndelenee okuteelela oiningwanima yehafo—kutya nee pamwe okuteelela oshivilo shohango, okuteelela okaana ka dalwe ile okuteelela tu hangane vali novanhu ovo tu hole—otaku dulu oku tu etela ehafo efimbo lile omanga efiku omo tashi ka ningwa inali fika. Ehafo la tya ngaha otali tu pameke ngee ohatu longifa efimbo lokuteelela neendunge, nokuninga omalongekido aasho tashi uya.
20. (a) Oiningwanima ikumwifa ilipi twa teelela okumona nelineekelo? (b) Ongahelipi hatu dulu okumona ehafo fimbo twa teelela elalakano laJehova li wanifwe po?
20 Ngee otu na elineekelo la kola kutya osho twa teelela otashi ka wanifwa—nokuli nande katu shii kutya onaini tashi ka wanifwa—efimbo lokuteelela ‘itali kulaukifa omwenyo.’ Ovalongelikalunga ovadiinini ove shii kutya Epangelo lOmido Eyovi laKristus oli li popepi. Ove na elineekelo kutya otava ka mona exulifepo lefyo nomikifi. Neteelelo la xwama otava teelele nehafo efimbo olo eshi tava ka hambelela omamiliyona oo taa ka nyumunwa mefyo, mwa kwatelwa oonakufya vavo ovaholike. (Ehololo 20:1-3, 6; 21:3, 4) Mefimbo eli lomaupyakadi opaushitwe, ova hafela etimaumbwile lashili loku ka mona edikepo lOparadisa kombada yedu. (Jesaja 35:1, 2, 7) Hano, kashi li tuu pandunge okulongifa efimbo lokuteelela neendunge tu li ‘alushe ovaladi moilonga yOmwene’! (1 Ovakorinto 15:58) Twikila okulipalula noikulya yopamhepo. Tunga ekwatafano la kola naJehova shi dulife nale. Konga mo ovo omitima davo tadi ve linyengifa va longele Jehova. Ladipika ovaitaveli vakweni. Longifa pauyadi ouwa wefimbo keshe Jehova ta pitike natango. Opo nee, okuteelela muJehova itaku ka “kulaukifa omwenyo” woye nandenande. Ponhele yaasho, otaku ka yadifa omutima woye nehafo!
Oto dulu okuyelifa?
• Ongahelipi Jesus a ulika oikala yokuteelela?
• Omeenghalo dilipi Ovakriste va pumbwa oikala yokuteelela?
• Omolwashike Eendombwedi daJehova da hafa okuteelela kuJehova?
• Ongahelipi okuteelela kuJehova taku dulu okukala odjo yehafo?
[Efano pepandja 23]
Jesus okwe lididimika omolwehafo olo kwa li e li tulikilwa
[Efano pepandja 24]
Nokuli nokonima yeedula dihapu doilonga, ohatu dulu okutwikila nehafo letu
[Efano pepandja 26]
Omamiliyona okwa xwepopaleka onghalamwenyo yao mokuninga Eendombwedi daJehova