Jehova oye eameno letu
“Osheshi wa tile: Omwene, Oove eameno lange, . . . ito hangika nande koudjuu.”—EPSALME 91:9, 10.
JEHOVA oye eameno lashili koshiwana shaye. Ngeenge otwe mu liyandjela filufilu, ohatu dulu okukala twa ‘fininikwa mwaaishe, ndele inatu patekena, twa limbililwa, ndele inatu kanifa eteelelo, hatu tewaatewa, ndele inatu ekelwashi, twa natwa poshi, ndele inatu nyonwa po.’ Omolwashike? Omolwaashi Jehova ote tu pe “eenghono di dule odo dopaushitwe.” (2 Ovakorinto 4:7-9, yelekanifa NW.) Heeno, Tate yetu womeulu ote tu kwafele tu lalakanene onghalamwenyo yopakalunga, nohatu ka pwilikina keendjovo domupsalme tadi ti: “Osheshi wa tile: Omwene, Oove eameno lange, naau wOkombadambada owe mu ninga ohote yoye. Ito hangika nande koudjuu.”—Epsalme 91:9, 10.
2. Oshike tashi dulu okutiwa shi na sha nEpsalme eti-91, notali udaneke shike?
2 Eendjovo odo dEpsalme eti-91 oda shangwa kuMoses. Eendjovo dopetameko dEpsalme eti-90 otadi mu tumbula e li omushangi walo, nosho yo Epsalme eti-91 tali shikula ko li he na epopyo tali tumbula omushangi umwe. Otashi dulika Epsalme eti-91 ola li la imbwa monghedi ei kutya, omunhu umwe otashi dulika a li a imba tete (91:1, 2), nongudu yovaimbi tai nyamukula (91:3-8). Konima yaasho otashi dulika ewi limwe ola li la udika (91:9a) nola li la nyamukulwa kongudu (91:9b-13). Opo nee omwiimbi umwe otashi dulika kwa li a imba eendjovo daxuuninwa (91:14-16). Kutya nee oshike, Epsalme eti-91 otali udaneke eameno lopamhepo kOvakriste ovavaekwa ve li ongudu notali yandje eshilipaleko la faafana koovakwao ve liyandja ve li ongudu.a Natu konakoneni epsalme eli oku shi talela pataleko lovapiya vaJehova aveshe ovo.
Twa amenwa ‘meameno laKalunga’
3. (a) ‘Eameno laau wOkombadambada’ oshike? (b) Oshike hatu mono ‘mokukala momudidimbe wOmunaenghono adishe’?
3 Omupsalme ota imbi ta ti: “Ou e li omutumba meameno laau wOkombadambada, ndee ta kala momudidimbe wOmunaenghono adishe, ye ota ti kOmwene: Eameno lange, nohotengulu yange, Kalunga kange, ou handi mu lineekele.” (Epsalme 91:1, 2) ‘Eameno laau wOkombadambada’ olo onhele yopafaneko yoku tu amena, naunene tuu ovavaekwa ovo ve li naanaa oihakanwa yOndiaboli. (Ehololo 12:15-17) Ote ke tu hanauna po atushe ngeenge itatu kala tu na eameno olo hatu hafele ngaashi ovo hava kala naKalunga ve li ovaenda vopamhepo. ‘Mokukala momudidimbe wOmunaenghono adishe,’ ohatu mono omudile waKalunga ile omudidimbe waye oo tau tu amene. (Epsalme 15:1, 2; 121:5) Kape na eameno ile ohote ya pama i dule Omwene wetu, Omunamapangelo aeshe, Jehova.—Omayeletumbulo 18:10.
4. Eenghedi dilipi ‘omuyuli woudila,’ Satana, ta longifa, nongahelipi hatu xutuluka mo?
4 Omupsalme ota weda ko ta ti: “[Jehova] Oye tuu, te ku xupifa melulo lomuyuli woudila nokoshiponga shoudu wolutapo.” (Epsalme 91:3, yelekanifa OB-1954.) Omuyuli woudila muIsrael shonale luhapu okwa li ha kwata oudila mokulongifa eemwiyo ile omalulo. Mokati keemwiyo ‘domuyuli woudila,’ Satana, omu na ehangano laye lowii nosho yo ‘oilonga yaye yekonda.’ (Ovaefeso 6:11, eshangelo lopedu mo NW) Omalulo a holekwa ohaa tulwa mondjila yetu e tu kokele mowii nokweeta enyonauko letu lopamhepo. (Epsalme 142:3) Ndelenee molwaashi otwa efa okuhenouyuki, “eemwenyo detu oda xutuluka ngaashi okadila, ke likufa melulo.” (Epsalme 124:7, 8) Inatu hafa tuu eshi Jehova te tu mangulula ‘komuyuli woudila’ omunawii!—Mateus 6:13.
5, 6. ‘Oudu wolutapo’ oo wa eta ‘oshiponga’ oshike, nomolwashike oshiwana shaJehova inashi wilililwa po kuo?
5 Omupsalme okwa tumbula ‘oshiponga shoudu wolutapo.’ Ngaashi omukifi wolutapo, ope na sha osho tashi eta ‘oshiponga’ kovanhu aveshe nosho yo kovadiinini vounamapangelo waJehova. Moshinima eshi, omunandjokonona Arnold Toynbee okwa shanga ta ti: “Okudja pexulilo lOita Itivali yOunyuni, oukwamuhoko owa hapupalifa omwaalu womapangelo opaitukulwa e lifikamena . . . Oikala yovanhu aveshe paife otai xumifa komesho etukauko.”
6 Momafelemudo aeshe, ovapangeli vonhumba ova xwameka omundilo wondubo yopaiwana oyo tai tukaulafana. Ova pula yo ovanhu nefininiko ve va fimaneke ile va fimaneke oihongwafano nomadidiliko e lili noku lili. Ndelenee Jehova ina efa nande oshiwana shaye oshidiinini shi ye ‘moudu oo wolutapo.’ (Daniel 3:1, 2, 20-27; 6:7-10, 16-22) Tu li oumwainafana wohole wopaiwana, otwe liyandja kuJehova aeke, hatu diinine okuhenombinga kwopamishangwa nosho yo oku he na onhondo twa dimina kutya “moshiwana keshe, keshe ou [ha] tila [Kalunga] ndee ta diinine ouyuki, ote mu wapalele.” (Oilonga 10:34, 35; Exodus 20:4-6; Johannes 13:34, 35; 17:16; 1 Petrus 5:8, 9) Nonande hatu mono ‘oshiponga’ molupe lomahepeko tu li Ovakriste, otwa hafa notwa amenwe pamhepo “meameno laau wOkombadambada.”
7. Ongahelipi Jehova te tu amene “nomalwenya aye”?
7 Okukala tu na Jehova e li eameno letu, ohatu mono ehekeleko meendjovo edi: “Ote ku tuvike nomalwenya aye, nomomavava aye omo to hondama; oudiinini waye, [oo] oshikelelifo neameno.” (Epsalme 91:4) Kalunga ote tu amene, nokuli ngaashi okadila okadali taka tengele kombada youdilona vako moku va amena. (Jesaja 31:5) ‘Ote tu tuvike nomalwenya aye.’ ‘Omalwenya’ okadila otaa ulike unene tuu komavava ako. Ohaka tuvike nao oudilona vako, take va amene koilyani. Ngaashi ashike oudilona, otwa amenwa koshi yomalwenya aJehova opafaneko molwaashi otu li meameno lehangano laye lashili lopaKriste.—Rut 2:12; Epsalme 5:2, 12.
8. Ongahelipi “oudiinini” waJehova u li oshikelelifo neameno la kula?
8 Otwe lineekela ‘moudiinini.’ Owa fa eameno la kula lomafimbo onale, luhapu la fa omuvelo molupe nola kula nawa okutuvika olutu lomunhu alishe. (Epsalme 5:12) Elineekelo meameno eli otali tu mangulula koumbada. (Genesis 15:1; Epsalme 84:12) Ngaashi eitavelo letu, oudiinini waKalunga oo oshikelelifo sha kula osho tashi kelele oikuti yaSatana ya xwama omundilo notashi kelele omadengo omutondi. (Ovaefeso 6:16) Ou li yo eameno la fa okandudu ka kola oko twa fikama konima yako twa pama.
‘Itatu ka tila’
9. Omolwashike oufiku tau dulu okukala efimbo litilifa, ndelenee omolwashike inatu tila?
9 Mokutala keameno laKalunga, omupsalme ota ti: “Ove ku na okutila oitilifi youfiku, noshikuti, eshi tashi ku vakele omutenya, noudu wolutapo, ou tau hondjaunine momulaulu, neefya, edi hadi hanauna po [pefimbo lomutenya, NW].” (Epsalme 91:5, 6) Molwaashi oilonga ihapu yowii otai longwa momilaulu, oufiku otau dulu okukala efimbo litilifa. Mokati komilaulu dopamhepo odo da tuvika edu paife, ovatondi vetu luhapu ohave liameke koilonga tai pukifa mokukendabala okunyona po oupamhepo wetu nokukelela oilonga yetu yokuudifa. Ndelenee ‘inatu tila oitilifi youfiku,’ molwaashi Jehova ote tu amene.—Epsalme 64:2, 3; 121:4, NW; Jesaja 60:2.
10. (a) ‘Oshikuti eshi tashi vakele omutenya’ osha fa tashi ulike shike, nongahelipi hatu linyenge kusho? (b) ‘Oudu’ ulipi ‘wolutapo, tau hondjaunine momulaulu,’ nomolwashike inatu u tila?
10 ‘Oshikuti eshi tashi vakele omutenya’ osha fa tashi ulike keponokelo neendjovo. (Epsalme 64:4-6; 94:20) Eshi hatu twikile okuyandja ouyelele woshili, omapataneko omoipafi okupataneka oilonga yetu iyapuki otaa ka kala e he na oshilonga. Kakele kaasho, inatu tila ‘oudu wolutapo, ou tau hondjaunine momulaulu.’ Ou oudu wolutapo wopafaneko tau etwa mokati komilaulu dounyuni ou tau vele pamikalo nopamalongelokalunga, oo u li mepangelo laSatana. (1 Johannes 5:19) Otau eta po onghalo ya nyika efyo lopamadiladilo nolopamutima nokufiya ovanhu ve li momilaulu shi na sha naJehova, omalalakano aye nosho yo omafiloshisho aye opahole. (1 Timoteus 6:4) Mokati komilaulu edi, inatu tila molwaashi ohatu hafele ouyelele muhapu wopamhepo.—Epsalme 43:3.
11. Oshike tashi ningilwa ovo tava mono ‘ehanauno pefimbo lomutenya’?
11 Kutya nee ‘eefya edi hadi hanauna po pefimbo lomutenya’ nado itadi tu tilifa. “Pefimbo lomutenya” otashi dulu okuulika kwaasho taku tiwa vati ouyelele wounyuni. Ovo tave liyandje komataleko ao okuhola omaliko otava hangika kehanauno lopamhepo. (1 Timoteus 6:20, 21) Eshi hatu udifa etumwalaka lOuhamba nouladi, inatu tila ovatondi vetu, omolwaashi Jehova oye Omwaameni wetu.—Epsalme 64:2; Omayeletumbulo 3:25, 26.
12. Okombinga yalyelye taku “wile” omayovi, nomonghedi ilipi?
12 Omupsalme ota twikile ta ti: “Nande nava wile po eyovi limwe kolumosho loye, nomayovi omulongo kolulyo loye, kuove itau hange ko. Nokuli, oto ke shi mona nomesho oye mwene, u tale, nhumbi ovadinikalunga tava shunifilwa eshi va longela.” (Epsalme 91:7, 8) Omolwokudopa okuninga Jehova eameno lavo, vahapu ova ‘wila’ mefyo lopamhepo “kolumosho” letu. Doshili, ‘omayovi omulongo’ okwa wila “kolulyo” laIsrael shopamhepo shonena. (Ovagalati 6:16) Ndelenee kutya nee otu li Ovakriste ovavaekwa ile oovakwao ve liyandja, otwa amenwa “meameno” laKalunga. Ohatu ‘tale ashike nokumona nhumbi ovadinikalunga tava shunifilwa eshi va longela,’ ovo tava mono omaupyakadi shi na sha nomalandifo, omalongelokalunga nosho yo meenghedi dimwe.—Ovagalati 6:7.
‘Itatu hangika nande koudjuu’
13. Omaudjuu elipi itae ke tu hanga, nomolwashike?
13 Nonande eameno lounyuni ou otali teka po, otwa tula Kalunga komesho nokumona etwomukumo meendjovo domupsalme tadi ti: “Osheshi wa tile: Omwene, Oove eameno lange, naau wOkombadambada owe mu ninga ohote yoye. Ito hangika nande koudjuu, [notenda yoye itai, NW] mono oshiponga.” (Epsalme 91:9, 10) Heeno, Jehova oye eameno letu. Ndelenee, nafye ohatu ningi yo Omukombadambada ‘ohote yetu,’ omo hatu mono eameno. Ohatu tange Jehova e li Omunamapangelo aeshe, hatu hondama muye e li Odjo yeameno letu, nohatu udifa onghundana iwa yOuhamba waye. (Mateus 24:14) Onghee hano, ‘itatu ka hangika nande koudjuu’—ile komaudjuu oo a hokololwa nale metetekelo mepsalme eli. Nokuli nongeenge tu li momaudjuu aa navamwe ngaashi omakakamo edu, oikungulu, efundja, ondjala nosho yo ehanauno loita, itaa ka nyona po eitavelo letu ile eameno letu lopamhepo.
14. Tu li ovapiya vaJehova, omolwashike inatu kwatwa koiponga idipai?
14 Ovakriste ovavaekwa ova fa ovanailongo ve li meetenda ve likalekelwa konghalelo ei yoinima. (1 Petrus 2:11) ‘Notenda yavo itai mono oshiponga.’ Kutya nee eteelelo letu olomeulu ile olokombada yedu, katu li oshitukulwa shounyuni noinatu kwatwa koiponga idipai pamhepo ngaashi oluhaelo, okuhola omaliko, omalongelokalunga oipupulu nosho yo okulongela “oshilyani” nosho yo “oshiyelekela” shasho, Oiwana yaHangana.—Ehololo 9:20, 21; 13:1-18; Johannes 17:16.
15. Omoinima ilipi hatu hafele ekwafo lovaengeli?
15 Shi na sha neameno olo tu na, omupsalme ota weda ko ta ti: “Ye [Jehova] ote ku lombwelele ovaengeli vaye, ve ku amene meendjila doye adishe. Otave ku humbata nomaoko avo, u he lipume omhadi yoye kemanya.” (Epsalme 91:11, 12) Ovaengeli ova pewa eenghono oku tu amena. (2 Eehamba 6:17; Epsalme 34:8-10; 104:4, NW; Mateus 26:53; Lukas 1:19) Otave tu amene ‘meendjila detu adishe.’ (Mateus 18:10) Ohatu hafele eameno lovaengeli nosho yo okuwilikwa tu li ovaudifi vOuhamba noitatu punduka pamhepo. (Ehololo 14:6, 7) Nokuli ‘nomamanya’ ngaashi omashiliko okukondjifa oilonga yetu inae tu ningifa tu punduke nokukanifa okuhokiwa kuKalunga.
16. Ongahelipi omaponokelo oo a ningwa ‘konghoshona’ nosho yo ‘konhoka’ a yooloka, nongahelipi hatu linyenge kuo?
16 Omupsalme ota twikile ta ti: “Oto ende nokulyata onghoshi nonhoka, oto lyataula onghoshona neyoka.” (Epsalme 91:13) Ngaashi ashike onghoshona tai shi ningi moipafi oku tu ponokela sha yukilila, vamwe vomovatondi vetu otava ulike omapataneko avo moipafi mokuyandja eemhango da longekidwa nelalakano lokukelela oilonga yetu yokuudifa. Ndelenee omaponokelo inaa teelelwa ngaashi oo onhoka tai komona okudja mehondameno nao okwe tu ningilwa yo. Mokuhondama apa ihava monika, ovawiliki vopamhepo omafimbo amwe ohave tu ponokele okupitila movatotimhango, movapanguli nosho yo muvamwe. Ndelenee nekwafo laJehova, ohatu kongo ekwafo nombili meemhangu, nokungaha ohatu ‘popile onghundana iwa noku i pameka pamhango.’—Ovafilippi 1:7, NW; Epsalme 94:14, 20-22, yelekanifa NW.
17. Ongahelipi hatu lyataula “onghoshona”?
17 Omupsalme okwa popya okulyataula “onghoshona neyoka.” Onghoshona otai dulu okukala onghwanyanya neyoka otali dulu okukala oshilikoki shinene. (Jesaja 31:4) Ndelenee kutya nee onghoshona otai dulu okukala onghwanyanya shi fike peni ngeenge tai ponokele sha yukilila, fye ohatu i lyataula pafaneko mokudulika kuKalunga ponhele yovalumenhu nomahangano a fa eenghoshi. (Oilonga 5:29) Onghee hano, ‘onghoshi’ itilifi itai tu etele eyahameko lopamhepo.
18. ‘Eyoka’ otali tu dimbulukifa lyelye, noshike twa pumbwa okuninga ngeenge otwa ponokelwa?
18 MoSeptuagint yOshigreka, ‘eyoka’ otali ifanwa “ongadu.” Eshi otashi tu dimbulukifa nawa ‘ongadu inene, eyoka likulu, la ifanwa ondiaboli naSatana.’ (Ehololo 12:7-9; Genesis 3:15) Okwa fa oshilikoki shitilifa shi na eenghono okunyanyaula nokupona oshihakanwa shasho. (Jeremia 51:34) Eshi Satana ta kendabala oku tu manga nongodi yaye, e tu nyanyaule nomafininiko ounyuni ou noku tu pona po, natu limangulule ko koupika waye nokulyataula ‘eyoka’ eli. (1 Petrus 5:8) Oixupe yovavaekwa osho i na okuninga ngeenge oya hala okukufa ombinga mewanifo lOvaroma 16:20.
Jehova—Odjo yetu yexupifo
19. Omolwashike hatu hondama muJehova?
19 Shi na sha nomwiilikani washili, omupsalme okwa kalela po Kalunga eshi ta ti: “Oye eshi a dama kuame, onda hala ndi mu xupife, nda hala ndi mu amene, osheshi ota shiiva edina lange.” (Epsalme 91:14) Outumbulilo “onda hala ndi mu amene” otau ti naanaa: “Ohandi mu tula monhele yopombada,” sha hala okutya, apa ita hangika. Ohatu hondama muJehova tu li ovailikani vaye unene tuu molwaashi ‘otwa dama muye.’ (Markus 12:29, 30; 1 Johannes 4:19) Kalunga ‘okwe tu xupifa’ yo kovatondi vetu. Itatu ka hanaunwa po nande. Ponhele yaasho, ohatu ka xupifwa molwaashi otu shii edina laKalunga nohatu li ifana meitavelo. (Ovaroma 10:11-13) Notwa tokola toko ‘okweenda medina laJehova fiyo alushe.’—Mika 4:5, NW; Jesaja 43:10-12, NW.
20. Ngaashi Epsalme eti-91 tali xulifa, oshike osho Jehova a udanekela omupiya waye omudiinini?
20 Ngaashi Epsalme eti-91 tali xulifa, Jehova ota ti komupiya waye omudiinini: “Ngenge ta ifana nge, Ame ohandi mu udu; ohandi liameke kuye moudjuu waye, Ame ndi mu mangulule mo, nohandi mu fimanekifa. Ame ohandi mu palula noku mu kaleka nomwenyo mule, ndele ohandi mu monifa exupifolao lange.” (Epsalme 91:15, 16) Ngeenge hatu ifana Kalunga meilikano she likolelela kehalo laye, ote tu nyamukula. (1 Johannes 5:13-15) Otwa pita nale momaudjuu mahapu omolwoutondwe oo wa etwa kuSatana. Ndelenee eendjovo edi “ohandi liameke kuye moudjuu” otadi tu longekidile omayeleko omonakwiiwa nosho yo oku tu shilipaleka kutya Kalunga ote ke tu yambidida ngeenge onghalelo youkolokoshi ya hanaunwa po.
21. Ongahelipi ovavaekwa va fimanekifwa nale?
21 Nonande pe na omapataneko aSatana a pwiduka, omwaalu wa wana po wovavaekwa mokati ketu otau ka fimanekifwa meulu pefimbo laJehova la wapala—konima ‘yomwenyo mule’ kombada yedu. Ndelenee, exupifo laKalunga likonekwedi ola etela nale ovavaekwa efimaneko lopamhepo. Nokave na tuu efimaneko okukwatela komesho ve li Eendombwedi daJehova kombada yedu momafiku aa axuuninwa! (Jesaja 43:10-12) Exupifo linene laJehova lokuxupifa oshiwana shaye otali ke uya pefimbo loita yaye inene yaHarmagedon eshi ta ka yukipalifa ounamapangelo waye nokuyapula edina laye liyapuki.—Epsalme 83:18, KB-1955; Hesekiel 38:23, NW; Ehololo 16:14, 16.
22. Oolyelye tava ka ‘mona exupifolao laJehova’?
22 Kutya nee otu li Ovakriste ovavaekwa ile oovakwao ve liyandja, otwe lineekela muKalunga omolwexupifo. Pefimbo ‘lefiku linene nolitilifa lOmwene,’ ovo tava longele Kalunga noudiinini otava ka xupifwa. (Joel 2:30-32) Ovo vomufye ovo muvo mwa fikama “ongudu inene” yovaxupipo okuya mounyuni mupe waKalunga naavo tava kala ovadiinini pefimbo leyeleko laxuuninwa otava ka ‘palulwa kuye nokukalekwa nomwenyo mule’—omwenyo u he na exulilo. Ota ka nyumuna yo eengudu dovanhu. (Ehololo 7:9; 20:7-15) Jehova ota ka hafela unene ‘oku tu monifa exupifolao’ okupitila muJesus Kristus. (Epsalme 3:8) Tu na omatimaumbwile mawa a tya ngaha, natu twikile okulineekela muKalunga e tu kwafele tu valule omafiku etu fiyo okefimaneko laye. Meendjovo nomoilonga yetu, natu twikile okuulika kutya Jehova oye eameno letu.
[Omashangelo opedu]
a Ovashangi vOmishangwa dopaKriste dOshigreka inava popya Epsalme eti-91 moku shi talela pataleko lexunganeko lopaMessias. Doshili, Jehova okwa li eameno nohote yomulumenhu Jesus Kristus, nokuli ngaashi Ye e li kovavaekwa vaJesus nosho yo oovakwao ve liyandja ve li ongudu ‘mefimbo eli lexulilo.’—Daniel 12:4.
1. Omolwashike hatu dulu okutya Jehova oye eameno letu?
[Efano pepandja 15]
Mbela ou shii nghee oudiinini waJehova u li oshikelelifo kufye?
[Efano pepandja 16]
Cobra: A. N. Jagannatha Rao, Trustee, Madras Snake Park Trust ▼
[Efano pepandja 16]
Jehova oha kwafele ovapiya vaye va wanife oukalele wavo nonande pe na omaponokelo inaa teelelwa nosho yo omapataneko omoipafi
[Efano pepandja 18]
Oto nyamukula ngahelipi?
• ‘Eameno laau wOkombadambada’ oshike?
• Omolwashike inatu tila?
• Ongahelipi ‘itatu hangika nande koudjuu’?
• Omolwashike hatu dulu okutya kutya Jehova oye odjo yetu yexupifo?