Kwafeleni ovamwatate va lalakanene oinakuwanifwa meongalo
“Keshe ou a pwa okulongwa oye e fike pomulongi waye.” — LUK. 6:40.
1. Jesus okwa li a ninga po shike pefimbo loukalele waye opo a deule ovaudifi?
OMUYAPOSTOLI Johannes okwa li a xulifa Evangeli laye a ti: “Ope na yo oinima ihapu ilili ei Jesus e i longa, ndele ngeno aishe ya shangwa, ngeno ndi shii mounyuni itamu wana omambo oo, e nokushangwa.” (Joh. 21:25) Jesus okwa li a longa noudiinini pefimbo loukalele waye kombada yedu nonande efimbo olo ola li lixupi. Momukokomoko wefimbo olo, Jesus okwa li a konga ovalumenhu nokwe va deula opo va twikile okukwatela komesho oilonga yokuudifa shimha a shuna meulu. Ndele fimbo Jesus ina shuna meulu mo 33 O.P., okwa li a hangwa nale a deula okangudu kanini kovaudifi vOuhamba noka li ka ninga diva eongalo linene olo la ka fikama po movaudifi omayovi. — Oil. 2:41, 42; 4:4; 6:7.
2, 3. (a) Omolwashike pe na omhumbwe inene yovakwatelikomesho momaongalo? (b) Oshike hatu ka kundafana moshitukulwa eshi?
2 Kunena, mounyuni aushe omu na ovaudifi vOuhamba va konda pomamiliyona aheyali momaongalo e dulife po 100 000, naasho osha etifa po omhumbwe inene yovalumenhu ovo tava kwatele komesho oilonga yokuudifa. Pashihopaenenwa, ope na omhumbwe inene yovakulunhuongalo. Onghee hano, ovo tava ningi eenghendabala va lalakanenene oshinakuwanifwa osho otava pandulwa, molwaashi ove “lihalele oshilonga shiwa.” — 1 Tim. 3:1.
3 Ndele nande ongaho, ovalumenhu ihava pewa ashike omaufembanghenda ngahenya. Ove na okuwanifa po oiteelelwa yopamishangwa opo va dule okupewa oshilonga osho, ndele ehongo lomounyuni ile owino monghalamwenyo hayo tai ka ufa kutya ova wana. Kakele kounghulungu ile okupondola kwaye monghalamwenyo, omulumenhu oku na okukala e na omaukwatya opaKriste. Ndele mbela ongahelipi ovalumenhu ovo ve li meongalo tava dulu okukwafelwa opo va kale va wana? Jesus okwa ti: “Keshe ou a pwa okulongwa oye e fike pomulongi waye.” (Luk. 6:40) Ohatu ka kundafana moshitukulwa eshi kombinga yeenghedi dimwe omo Omuhongi Munene, Jesus Kristus, a li a kwafela ovahongwa vaye va kale va wana okuwanifa po oinakuwanifwa ya kwata moiti nohatu ka tala yo kutya oshike hatu dulu okulihonga moshihopaenenwa shaye.
“Onde mu ifana ookaume”
4. Ongahelipi Jesus a li a ulika kutya oku li kaume kashili kovahongwa vaye?
4 Jesus ka li a dina ovahongwa vaye, ndele okwa li e va tala ko ve li ookaume kaye. Okwa li ha kala pamwe navo luhapu, okwa li e ve lineekela nokwa li e va ‘shiivifila ashishe osho eshi uda kuXe.’ (Lesha Johannes 15:15.) Diladila ashike nghee ovahongwa vaJesus va li va tunhukwa eshi a nyamukula epulo lavo, olo tali ti: “[Edidiliko] lokuuya kwoye nolexulilo lefimbo lounyuni olilipi?” (Mat. 24:3, 4) Jesus okwa li yo ha hololele ovahongwa vaye omadiladilo nomaliudo aye. Pashihopaenenwa, Jesus okwa li a ya pamwe naPetrus, Jakob naJohannes koshikunino shaGetsemane moufiku oo a li a kengelelwa. Okwa li a ka ilikana a mana mo omolwoudjuu oo a li a taalela. Ovayapostoli ovo vatatu otashi dulika inava uda kutya Jesus okwa ilikana kombinga yashike, ndele ove na okukala va didilika kutya ota ilikana kombinga yoshinima sha kwata moiti. (Mark. 14:33-38) Diladila yo kunghee ovalumenhu ovo vatatu va li va kumwa koshiningwanima shi na sha neshituluko osho va li va mona omafiku a tetekela. (Mark. 9:2-8; 2 Pet. 1:16-18) Oukaume wa kola oo Jesus a li a panga novahongwa vaye owe ke va kwafela va wanife po oinakuwanifwa ya kwata moiti.
5. Omeenghedi dimwe dilipi ovakulunhuongalo Ovakriste tava dulu okukwafela ovaitaveli vakwao?
5 Ngaashi Jesus, ovakulunhuongalo Ovakriste vokunena navo ove na okukwafela nokupanga oukaume navamwe. Ohava kulike ekwatafano liwa novaitaveli vakwao mokukala hava kongo eemhito opo ve va ulikile kutya ove na ko nasha navo shili pauhandimwe. Nonande ovakulunhuongalo kave na shili okuholola oiholekwa, ope na oinima ikwao oyo tava dulu okukundafana novamwaxe. Ohava kala ve lineekela ovamwaxe nohave va hepaululile eeshili dopamishangwa odo ve lihonga. Ovakulunhuongalo kave na okukala ve litala ko va fimana ve dule omuyakuliongalo wonhumba molwaashi tashi dulika e na omido dinini. Ndele ponhele yaasho, ove na oku mu tala ko kutya oku hole Jehova nota dulu okuyakula nomupondo eongalo pamwe navo.
“Ame nde mu pa oshihopaelelwa”
6, 7. Hokolola kutya Jesus okwa li a tulila po ovahongwa vaye oshihopaenenwa shilipi, nonokutya osha li she va kuma ngahelipi.
6 Nonande ovahongwa vaJesus ova li va lenga oinima yopamhepo, omafimbo amwe omadiladilo avo okwa li haa nwefwa mo konakudiwa nosho yo keputuko lavo. (Mat. 19:9, 10; Luk. 9:46-48; Joh. 4:27) Ndele nande ongaho, Jesus ka li he va kembaula noka li he va ningile omatilifo. Ka li yo he va pula va ninge oinima oyo itava dulu okuninga noka li he va ladipike va ninge oinima yonhumba ofimbo ye hasho ta ningi. Ponhele yaasho, okwa li e va honga okupitila moshihopaenenwa shaye. — Lesha Johannes 13:15.
7 Ndele mbela Jesus okwa fiila ovahongwa vaye oshihopaenenwa shilipi? (1 Pet. 2:21) Okwa li a kaleka onghalamwenyo yaye paunafangwa opo a dule okuyakula vamwe. (Luk. 9:58) Okwa li yo omulininipiki nokwa li alushe ha kanghamekele ehongo laye kOmishangwa. (Joh. 5:19; 17:14, 17) Okwa li ha popiwa naye noupu nokwa li omunalukeno. Keshe osho a li ha ningi okwa li he shi ningi te linyengifwa kohole. (Mat. 19:13-15; Joh. 15:12) Oshihopaenenwa shaJesus osha li sha kwafela neenghono ovayapostoli vaye. Pashihopaenenwa, osha li sha kwafela Jakob a kale omuladi noku longele Kalunga noudiinini fiyo osheshi a dipawa. (Oil. 12:1, 2) Osha li yo sha kwafela Johannes a shikule noudiinini oshikoti shaJesus oule womido di dulife 60. — Eh. 1:1, 2, 9.
8. Ovakulunhuongalo ohava tulile po ovalumenhu ovanyasha nosho yo vamwe oshihopaenenwa shilipi?
8 Ovakulunhuongalo ovo ve na omhepo yeliyambo, elininipiko novanahole ohava tulile po ovalumenhu ovanyasha oshihopaenenwa shiwa. (1 Pet. 5:2, 3) Natango, ovakulunhuongalo ovo hava tulile po vamwe oshihopaenenwa sheitavelo, shokuhonga, shokukala nonghalamwenyo yopaKriste noshokulonga moukalele ohava mono ehafo eshi vamwe tava hopaenene eitavelo lavo. — Heb. 13:7.
‘Jesus okwa li a tuma ovahongwa vaye nokwe va pa omalombwelo’
9. Otu shi shii ngahelipi kutya Jesus okwa li a deulila ovahongwa vaye oilonga yokuudifa evangeli?
9 Konima yomido mbali lwaapo eshi Jesus a kala ta longo nouladi moukalele, okwa li a tamununa mo oukalele waye mokutuma ovayapostoli vaye 12 moilonga yokuudifa. Ndele fimbo ine va tuma moukalele, tete okwa li e va pa omalombwelo. (Mat. 10:5-14) Pashihopaenenwa, fimbo Jesus a li ina palula ovanhu omayovi pashikumwifilonga, okwa li a lombwela ovahongwa vaye nghee ve na okuunganeka nokutukulila ovanhu ovo eendja. (Luk. 9:12-17) Osho otashi ulike kutya Jesus okwa li ha pe ovahongwa vaye omalombwelo a yela nawa nookondadalunde eshi a li te va deula. Edeulo olo nosho yo omhepo iyapuki oya li ya kwafela ovayapostoli lwanima opo va dule okuunganeka oilonga yokuudifa oyo ya li ya tamunuka mo okudja mo 33 O.P. okuyuka komesho.
10, 11. Omeenghedi dilipi ovo vape tava dulu okupewa edeulo tali twikile?
10 Kunena, ovalumenhu ohava hovele okupewa ehongo lopamhepo okudja eshi va tambula ko ekonakonombibeli. Omafimbo amwe otashi dulika nokuli va kale va pumbwa okuhongwa okulesha nawa, noihatu efa okukwafela omunhu oo ta twikile nekonakonombibeli. Omunhu oha twikile okupewa edeulo lopamhepo eshi a hovela okukala pokwoongala kwopaKriste nopehe na okufaula, eshi a ninga omuudifi ina ninginifwa, ha kufa ombinga mOfikola yOukalele woPauteokratika nosho tuu. Konima eshi a ninginifwa, oha pewa edeulo olo la kwatela mo oinima ngaashi okuwapekulula Olupale lOuhamba. Mokweendela ko kwefimbo, omumwatate a tya ngaho ota dulu okukwafelwa a mone kutya oshike a pumbwa okuninga opo a kale a wana okunangekwa po e li omuyakuliongalo.
11 Ngeenge ovakulunhuongalo tava yandje oshinakuwanifwa shonhumba komumwatate oo a ninginifwa, ohave mu yelifile omilandu dehangano nehafo noku mu pa omalombwelo oo a pumbwa. Omumwatate oo ta deulwa okwa pumbwa okukwafelwa a ude ko kutya oshike a teelelwa a ninge. Ngeenge ta nyengwa okuwanifa po oshilonga osho a pewa, omukulunhuongalo omunahole iha fiki pexulifodiladilo meendelelo kutya omumwatate a tya ngaho ina wana. Ponhele yaasho, ohe mu yelifile pahole, te mu ulikile kondadalunde osho a pumbwa okuninga nonghee e na oku shi ninga. Ovakulunhuongalo ohava mono ehafo olo hali di mokuyakula vamwe nosho yo eshi tava tale nghee omumwatate te linyenge nawa omolweenghendabala davo. — Oil. 20:35.
“Ovanaendunge tava pwilikine epukululo”
12. Omolwashike omayele aJesus a li haa pondola?
12 Jesus okwa li ha deula ovahongwa vaye moku va pa omayele pauhandimwe she likolelela keemhumbwe davo. Pashihopaenenwa, okwa li a hanyena Jakob naJohannes eshi va li va hala okwiifana omundilo okudja meulu u lungwinife po Ovasamaria vonhumba ovo va li va anya okunangeka Jesus. (Luk. 9:52-55) Pomhito vali imwe, Jesus okwa li a kandula po oupyakadi umwe sha yukilila eshi Jakob naJohannes va li va tuma ina a ka pule Jesus e ke va pe eendodo da tumbala mOuhamba. Okwa ti: “Okukala omutumba kolulyo lange nokolumosho lange haame handi ku pangele, ndele otaku pewa ovo, ve ku longelwa kuTate.” (Mat. 20:20-23) Jesus okwa li ha yandje alushe omayele a yela nawa, taa kwafa nokwa kanghamekwa filufilu komafinamhango aKalunga. Okwa li yo a kwafela ovahongwa vaye va kale metwokumwe nomafinamhango aJehova. (Mat. 17:24-27) Kakeke kaasho, Jesus okwa li e shii kutya ovashikuli vaye ove na omangabeko noka li a teelela va ninge oinima monghedi ya wanenena. Jesus okwa li shili ha yandje omayele opahole. — Joh. 13:1.
13, 14. (a) Oolyelye ve na okupewa omayele? (b) Omayele amwe elipi omukulunhuongalo ta dulu okupa omumwatate oo ita ningi exumokomesho? Yandja oihopaenenwa.
13 Omumwatate keshe oo ta lalakanene oinakuwanifwa meongalo lopaKriste oha kala a pumbwa okupukululwa omafimbo amwe ile okupewa omayele opamishangwa. Omayeletumbulo 12:15 okwa ti: “Ovanaendunge tava pwilikine epukululo.” Omumwatate umwe omunyasha okwa ti: “Onda li handi diladila kutya okuhawanenena kwange oku li eshongo linene kwaame. Ndele omayele oo nda li nda pewa komukulunhuongalo umwe okwa li a kwafela nge ndi kale ndi na etaleko liwa.”
14 Ngeenge ovakulunhuongalo ova didilika kutya onghedi yonhumba omo omumwatate wonhumba he li humbata otai mu imbi a ninge exumokomesho lopamhepo, ove na oku mu kwafela tave shi ningi nomhepo yonheni. (Gal. 6:1) Omafimbo amwe omumwatate wonhumba otashi dulika a pumbwa okupewa omayele opo a lundulule oikala yaye. Pashihopaenenwa, ngeenge omukulunhuongalo okwa didilike kutya omumwatate wonhumba iha longo shihapu moukalele ngaashi ta dulu, ota dulu oku mu kwafela a diladile koshihopaenenwa shaJesus oo a li omuudifi wOuhamba omuladi nokwa pa ovashikuli vaye oshinakuwanifwa shokuninga ovanhu ovahongwa. (Mat. 28:19, 20; Luk. 8:1) Ngeenge omumwatate ota monika a fa e na ounhwa, omukulunhuongalo wonhumba ota dulu oku mu yelifila nghee Jesus a li a kwafela ovahongwa vaye va mone kutya osha nyika oshiponga okulikongela efimano. (Luk. 22:24-27) Ndele mbela ongahelipi nee ngeenge omumwatate ke hole okudimina po vamwe? Omukulunhuongalo ota dulu oku mu kwafela ta longifa efaneko li na sha nomupiya oo a li ina hala okudimina po mukwao oo a li e mu lila oikolo inini nonande ye okwa li a diminwa po oikolo ihapu. (Mat. 18:21-35) Ngeenge ovakulunhuongalo ova didilike kutya Omukriste wonhumba okwa pumbwa omayele, ove na oku shi ninga diva ngaashi tashi dulika. — Lesha Omayeletumbulo 27:9.
Kala ho “lideula”
15. Ongahelipi oukwaneumbo tau dulu okukwafela omutwe woukwaneumbo u kale hau yakula vamwe?
15 Nonande ovakulunhuongalo ovo unene ve na oshinakuwanifwa shokudeula ovamwatate meongalo, oilyo yeongalo aishe otai dulu okukwafela. Pashihopaenenwa, oukwaneumbo womumwatate otau dulu oku mu kwafela a lalakanenene oinakuwanifwa meongalo. Ngeenge omumwatate oku li nale omukulunhuongalo, ota ka mona ouwa ngeenge omukulukadi waye nounona ohave mu yambidida pahole nonomutima aushe. Ndele opo omumwatate a tya ngaho a dule okuwanifa po oinakuwanifwa yaye nomupondo meongalo nomoukwaneumbo, oukwaneumbo waye ou na okuyambidida eenghendabala daye nehafo. Oukwaneumbo oo otau ka etela omutwe wao ehafo notau ka pandulwa neenghono keongalo omolwomhepo yao yeliyambo. — Omayel. 15:20; 31:10, 23.
16. (a) Olyelye unene e na oshinakuwanifwa shokukwafela omumwatate wonhumba a lalakanene oinakuwanifwa meongalo? (b) Omulumenhu oku na okuninga shike opo a kale a wana okupewa oinakuwanifwa meongalo?
16 Nonande vamwe otava dulu okukwafela ovamwatate, omumwatate keshe oku na oshinakuwanifwa pauhandimwe shokulalakanena oinakuwanifwa meongalo. (Lesha Ovagalati 6:5.) Oshoshili kutya keshe omumwatate ota dulu okukwafela vamwe meongalo nokukala ha kufa ombinga moukalele pauyadi, kutya nee ke fi omuyakuliongalo ile omukulunhuongalo. Ndele opo omumwatate a kale a wana okupewa oinakuwanifwa meongalo, oku na okuninga eenghendabala a wanife po oiteelelwa yopamishangwa. (1 Tim. 3:1-13; Tit. 1:5-9; 1 Pet. 5:1-3) Onghee hano, ngeenge omumwatate okwa hala okunangekwa po e li omuyakuliongalo ile omukulunhuongalo, oku na okutala kutya oshike e na okuninga opo a kale a wana okunangekwa po. Osho osha kwatela mo okukala ha lesha Ombibeli efiku keshe noku i konakona a mana mo, okudilonga moule, okwiilikana tashi di komutima nosho yo okukala ha kufa ombinga moukalele wopaKriste nouladi. Kungaho, ota tula moilonga omayele oo omuyapostoli Paulus a li a pa Timoteus, eshi a ti: “Lideula metilokalunga.” — 1 Tim. 4:7.
17, 18. Omumwatate oku na okuninga po shike ngeenge ke na ehalo lokulalakanena oinakuwanifwa meongalo ile e na oumbada noku udite ina wana?
17 Ongahelipi ngeenge omumwatate ita lalakanene oinakuwanifwa meongalo molwaashi e na oumbada ile e udite ina wana? Otashi ka kala shiwa ngeenge okwa diladila kwaashishe osho Jehova Kalunga nosho yo Jesus Kristus ve tu ningila. Ombibeli oya popya shi na sha naJehova ya ti: “Efiku nefiku ohe tu humbata.” (Eps. 68:20) Onghee hano, Tate yetu womeulu ota dulu okukwafela omumwatate keshe a kale a wana okupewa oinakuwanifwa meongalo. Otashi ka kala yo shiwa ngeenge omumwatate oo ehe fi omuyakuliongalo ile omukulunhuongalo okwa diladila koushili oo kutya ope na omhumbwe inene yovalumenhu va pyokoka va kwatele komesho mehangano laJehova. Ngeenge omumwatate okwa dilonga kombinga yoitwa oyo otashi dulu oku mu kwafela a kondjife omaliudo mai. Ota dulu okwiindila kuJehova e mu kwafele okupitila momhepo yaye iyapuki opo a kulike omaukwatya oiimati yomhepo ngaashi ombili nelipangelo. Omaukwatya a tya ngaho otae ke mu kwafela aha kale e na oumbada ile e udite ina wana. (Luk. 11:13; Gal. 5:22, 23, yelekanifa NW.) Natango, oto dulu okukala noushili filufilu kutya Jehova oha nangeke noupuna aveshe ovo tava lalakanenene oinakuwanifwa meongalo ve na elinyengotomheno liwa.
18 Ongahelipi ngeenge omumwatate oo a ninginifwa ina hala okulalakanena oinakuwanifwa meongalo? Mbela oshike tashi dulu oku mu kwafela? Omuyapostoli Paulus okwa ti: “Kalunga Oye tuu ha longo munye okuhala nokulonga pahokwe yaye.” (Fil. 2:13) Jehova oye ha kwafele omunhu okupitila momhepo yaye iyapuki a kale a hala okulonga oilonga yaye iyapuki. (Fil. 4:13, NW) Kakele kaasho, Omukriste oku na okwiilikana kuKalunga e mu kwafele a ninge eshi sha yuka. — Eps. 25:4, 5.
19. Outumbulilo oo kutya otapa ka kala “ovafita va-7 novakulunhu va-8” owa hala okutya shike?
19 Jehova oha nangeke noupuna eenghendabala dovakulunhuongalo ovo hava deula vamwe nosho yo ovo hava tambula ko edeulo olo notava lalakanene oinakuwanifwa meongalo. Omishangwa ode tu shilipaleka kutya mokati koshiwana shaKalunga otamu ka kala “ovafita va-7 novakulunhu va-8,” sha hala okutya, otapa ka kala ovalumenhu vonhumba va pyokoka ovo tava kwatele komesho mehangano laJehova. (Mika 5:4) Kashi fi tuu enangeko noupuna linene noitashi fimanekifa tuu Jehova eshi ovalumenhu vahapu Ovakriste tava deulwa notava lalakanene omaufembanghenda mehangano laJehova nelininipiko!
Oto nyamukula ngahelipi?
• Jesus okwa li a kwafela ngahelipi ovahongwa vaye va kale va wana okuwanifa po oinakuwanifwa ya kwata moiti?
• Ongahelipi ovakulunhuongalo tava dulu okuhopaenena Jesus eshi tava kwafele ovalumenhu va kale va wana okukwatela komesho momaongalo?
• Onghandangala ilipi oukwaneumbo womulumenhu u na okudana opo u mu kwafele a lalakanene oinakuwanifwa meongalo?
• Omulumenhu oku na okuninga po shike pauhandimwe opo a kale a wana okupewa oinakuwanifwa meongalo?
[Omafano pepandja 31]
Edeulo lilipi wa pumbwa okupa omukonakonimbibeli woye eshi ta kendabala okuninga exumokomesho?
[Efano pepandja 32]
Ongahelipi ovalumenhu otava dulu okuulika kutya ova hala okupewa oinakuwanifwa meongalo?