Enyumuko laJesus — mbela ola ningwa shili?

HERODOTUS, omunandjokonona Omugreka oo a li ko omido 2 500 da pita, okwa shanga ehokololo li na sha nOvaegipti vopefimbo laye. Okwa ti: “Konima eshi ovanhu va lya poitelekela yomulumenhu umwe oshipuna, omulumenhu umwe okwa li ta endaenda a humbata omudimba wa hongwa moshiti wa yukila filufilu komunhu u li moshikefa shoule woludibo limwe ile avali. Okwa li a ulikila keshe umwe womwaavo va li po, ta ti: ‘Nwa nokushambukwa molwaashi ngeenge owa fi oto ka kala ashike wa fa oshiti eshi.’”

Ovaegipti havo aveke va li ve na etaleko la tya ngaho li na sha nomwenyo nosho yo efyo. Kunena, outumbulilo “tu lyeni, tu nweni nokushambukwa” ohau popiwa apeshe. Ngeenge efyo olo exulilo lokukalamwenyo, omolwashike ito tyapula onghalamwenyo fimbo tashi dulika? Omolwashike u na okuninga eenghendabala da mana mo opo u longe osho sha yuka? Ngeenge efyo olo exulilo laaishe, otashi ti sha lela okutyapula paife. Omuyapostoli Paulus okwa popya shihapu eshi a li ta popi kombinga yoikala yovanhu ovo inava itavela menyumuko, a ti: “Ngenge ovafi itava nyumunwa, opo nee tu lyeni hano, fye tu nweni, osheshi mongula ohatu fi.” — 1 Ovakorinto 15:32.

Paulus ka li a itavela kutya omunhu shimha a fi opuo ngaho okwa dimbuwa filufilu. Okwa li a tomwa kutya oonakufya otava ka kala vali nomwenyo, ve na eteelelo lokuhafya vali. Okwa li a tomwa koshiningwanima sha fimanenena, oushili oo a mona uhe fi okupatanekwa, enyumukoa laKristus Jesus. Nopehe na omalimbililo, enyumuko la tya ngaho olo ashike la li oshiningwanima shinenenene osho sha pameka eitavelo lovahongwa votete.

Enyumuko laJesus otali ti shike kufye? Otu shi shii ngahelipi kutya ola ningwa shili? Natu ka taleni nghee Paulus a li a tomhafana shi na sha naasho eshi a li a shangela Ovakriste ovo va li muKorinto.

ONGAHELIPI HANO NGENO KRISTUS KA LI A NYUMUNWA?

Ovakriste vamwe vomuKorinto shonale ova li va lyalyakana kombinga yoshinima osho, ofimbo vamwe kava li va itavela nandenande menyumuko lo venevene. Monhumwafo yaye yotete oyo a li a shangela Ovakriste ovo, omuyapostoli okwa popya omusholondodo woilanduliko ngeenge enyumuko kali fi oshinima shoshili. Okwa ti: ‘Ngeenge kape nenyumuko lovafi, nena Kristus yo ina nyumunwa; Ndelenee ngeenge Kristus ina nyumunwa, neudifo letu olongaho, osho yo eitavelo leni olongaho. Nafye ohatu monika yo, ofye ovahepaululi vaKalunga ovanaipupulu. Eitavelo leni yo kali nekwafo, onye omu li moulunde weni; hano naava yo va fya muKristus, ova kana.’ — 1 Ovakorinto 15:13-18.

‘Okwa holokela palumwe ovalumenhu ve dule omafele atano. Ndele okwe lihololela vali Jakob novayapostoli aveshe. Ndele hauxuuninwa e lihololela nge.’ — 1 Ovakorinto 15:6-8

Paulus okwa hovela noutumbulilo oo itau dulu okupatanekwa, a ti: Ngeenge ovafi itava ka nyumunwa, opo nee Kristus oo a fya ina nyumunwa. Ngeenge Kristus ina nyumuka, oshike tashi ningwa po? Okuudifa onghundana iwa okwongaho noipupulu yo venevene. Komesho yoinima aishe, enyumuko laKristus olo ekanghameno leitavelo lOvakriste, ngeno ka li a nyumuka shili, osho ngeno osha kuma eudeko letu li na sha nomahongo amwe Ombibeli a fimana e na sha nounamapangelo waKalunga, edina laye, Ouhamba waye nosho yo exupifo letu. Ngeenge Jesus ina nyumuka shili, etumwalaka olo Paulus novayapostoli vakwao va udifa olongaho.

Ope na vali oilanduliko imwe. Ngeenge Kristus ina nyumuka koufi, eitavelo lOvakriste olongaho nola kanghamena koipupulu. Kakele kaasho, Paulus navakwao ngeno inava popya ashike oipupulu i na sha nenyumuko laJesus ndele nokombinga yo yaJehova Kalunga oo tava ti okwe mu nyumuna. Shikwao vali, epopyo olo kutya Kristus okwa “fya omolwoulunde wetu,” ngeno nalo kali fi loshili molwaashi ngeenge Omuxupifi ina xupifwa mefyo, ita dulu okuxupifa vamwe. (1 Ovakorinto 15:3) Osho ngeno osha hala kutya Ovakriste ovo va fya, vamwe tashi dulika va fila eitavelo lavo, ova fya ve na eteelelo lihe fi lashili kutya otava ka nyumuka.

Paulus okwa fika pexulifodiladilo a ti: “Ngenge twa tula eteelelo muKristus mokukalamwenyo oku akuke, ofye omapongo unene tu dulike kovanhu aveshe.” (1 Ovakorinto 15:19) Ngaashi Ovakriste vakwao, Paulus okwa kanifa shihapu, a hepekwa, e lididimikila eenghalo didjuu nokonyala nokuli a fye molwaashi a itavela menyumuko nosho yo osho tali ka ninga tashi shiiva. Okukanyatela oudiinini kwa tya ngaho kaku fi tuu kwongaho ngeenge ngeno enyumuko kali fi oshinima shoshili!

OMOLWASHIKE U NA OKUKALA WA ITAVELA?

Paulus ka li a itavela kutya osho Ovakriste va itavela osha kanghamena koipupulu. Okwa li e shii kutya Jesus okwa nyumunwa koufi nokwa li a ngongela Ovakorinto oumbangi oo a ti kutya “Kristus okwa fya omolwoulunde wetu ngaashi opa shangwa, ndele Ye okwa pakwa, nefiku etitatu okwa nyumunwa pamishangwa, ndele okwe lihololela Kefas nokomesho e lihololela ava omulongo navavali.”b Paulus okwa weda ko a ti: ‘Opo nee Ye okwa holokela palumwe ovalumenhu ve dule omafele atano, vahapu vomuvo ve nomwenyo natango, ndele vamwe va kofa mo. Ndele okwe lihololela vali Jakob novayapostoli aveshe. Ndele hauxuuninwa e lihololela nge.’ — 1 Ovakorinto 15:3-8.

Paulus okwa li a hovela nomukumo noutumbulilo oo kutya Kristus okwa fya omolwoulunde wetu, a pakwa nokwa nyumuka. Oshike sha ningifa Paulus a kale e na oushili waasho? Shimwe osho sha li she mu kwafela a kale e na oushili oumbangi wovamoninomesho vahapu. Omunyumunwa Jesus okwa li e lihololela oohandimwe (mwa kwatelwa Paulus mwene), eengudu dinini nokwa li nokuli a holokela ongudu inene yovanhu 500, ovo vahapu vomuvo va li va limbililwa eshi va uda kutya Jesus okwa nyumunwa. (Lukas 24:1-11) Ovamoninomesho vahapu ova li natango ve na omwenyo pefimbo laPaulus nakeshe oo a li a hala okushilipaleka kutya ova holokelwa ngoo shili okwa li ta dulu oku va pula. (1 Ovakorinto 15:6) Oto dulu okwaanya oumbangi wondombwedi imwe ile mbali, ndele haweendombwedi 500 ile di dulife po.

Didilika kutya Paulus okwa tumbula lwoikando ivali kutya efyo, epako nenyumuko laJesus ‘olopamishangwa.’ Oiningwanima oyo otai ulike kutya omaxunganeko omomishangwa dOshiheberi e na sha naMessias okwa wanifwa, nokwa ulika kutya Jesus oye shili Messias omuudanekwa.

Nonande ope na oumbangi weendombwedi nosho yo wOmishangwa, opa li vamwe nope na natango vamwe ovo va limbililwa kutya Jesus okwa nyumuka. Vamwe ova ti kutya olutu laye ola vakwa mo kovahongwa vaye ovo tava ti kutya ove mu mona eshi a nyumuka. Kakele kaasho, ovahongwa kava li ve na eenghono va finde ovakeleli Ovaroma ovo va li va kelela poshivelo shombila. Vamwe otava ti omapopyo oo kutya ova holokelwa komunyumunwa kae fi oshili. Omapataneko avo okwa nyanekwa pomutenya koushili oo kutya omunyumunwa okwa li a holokela ovanhu vahapu pomafimbo a yoolokafana. Mbela oshi li ngoo pandunge okwiitavela kutya oshilulu otashi dulu okuteleka eeshi noku di yandja kovanhu, ngaashi Jesus omunyumunwa a li a ninga muGalilea? (Johannes 21:9-14) Mbela oshilulu otashi dulu ngoo okulombwela ovanhu ve shi kume? — Lukas 24:36-39.

Natango vamwe ohava ti kutya enyumuko ehokololo loipupulu la totwa po kovahongwa. Ndele mbela ovahongwa ova li tava ka mona mo ouwa washike mwaasho? Ovahongwa ova li va shekwa, va monifwa oixuna nokudipawa omolwokuyandja oundombwedi u na sha nenyumuko. Omolwashike va li ve na okutula eemwenyo davo moshiponga mokuyambidida oipupulu? Kakele kaasho, ova li va yandja tete oundombwedi muJerusalem, moipafi yovapataneki vavo, ovo va kala tava kongo etomheno loku va tokola.

Enyumuko olo la li la pameka ovahongwa opo va yandje oundombwedi kombinga yOmwene wavo nonande ova li tava hepekwa shinyanyalifi. Oushili wenyumuko owa ninga ondingandinga yeitavelo lOvakriste. Ovakriste votete inava tula ashike eemwenyo davo moshiponga ngahenya mokuyandja oundombwedi kombinga yomuhongi omunaendunge oo a dipawa. Ova li va tula eemwenyo davo moshiponga mokuudifa enyumuko laJesus molwaashi ola ulika kutya oye a li Kristus, Omona waKalunga, omunaenghono nomunamwenyo oo a li te va yambidida noku va wilika. Enyumuko laye ola ulika kutya navo otava dulu oku ka nyumuka koufi. Oshoshili kutya ngeno Jesus ka li a nyumuka, ngeno kape na Oukriste. Ngeno ka li a nyumuka, ngeno otashi dulika inatu uda nokuli nokombinga yaye.

Enyumuko laKristus otali ti shike kufye kunena?