Onaini hatu ka kala mounyuni muhe na onhondo?

MARTIN LUTHER KING, JR., omuwiliki wehangano loufemba wovalaule muAmerika, okwa li a popya eendjovo edi moshipopiwa shaye shididilikwedi mo 28 Auguste 1963, omido 50 da pita, a ti: “Ondi na eteelelo.” King okwa longifa eendjovo odo dihokwifa opo a holole eteelelo laye, olo kutya fiku limwe ovanhu onava ka hafele onghalamwenyo ihe na onhondo yopamihoko. Nonande okwa li ta popi novapwilikini mOilongo ya Hangana, osho a popya osha li sha kuma ovanhu vomoiwana ihapu.

Konima yeemwedi 3 doshipopiwa shaKing, mo 20 Novemba 1963, oilongo i dule 100 oya li ya tambula ko epopyo lOiwana ya Hangana li na sha nokuxulifa po onhondo yopamihoko. Omapopyo makwao nao okwa ka tambulwa ko moule womido omilongo da ka landula ko. Eenghendabala adishe odo tadi ti sha oda pendula epulo eli kutya, Eenghatu davo oda etifa oidjemo ilipi?

Mo 21 Marsa 2012 hamushangandjai wOiwana ya Hangana (U.N.) Ban Ki-moon okwa popya a ti: “Ope na omaudafanotwokumwe mahapu nosho yo oilongifo oyo tai dulu okulongifwa opo ku kelelwe oukwamuhoko, onhondo, oumbada noutondwe wokutonda ovanhu vomihoko dimwe naikwao ya yukila oko. Ndele nande ongaho, oukwamuhoko onghee ngoo tau twikile nokweetela ovanhu omamiliyona kongonga yedu alishe okumona oixuna kuhapu.”

Nonande moilongo imwe ovanhu ova ninga eenghendabala dokukondjifa oukwamuhoko nosho yo onhondo yoludi keshe, natango ope na epulo olo kutya: Mbela eenghendabala da tya ngaho oda xulifa po ngoo onhondo oyo i li momitima dovanhu ile ova honga ashike ovanhu va holeke oukwatya wa tya ngaho? Vamwe ova itavela kutya eenghendabala da tya ngaho oda kwafela ashike ovanhu va efe po outondwe ndele inadi xulifa po onhondo. Omolwashike mbela? Omolwaashi outondwe oshinima osho tashi dulu okumonika nomunhu ota dulu okukatukilwa eenghatu pamhango, ashike onhondo omaliudo omeni lomunhu oo itaa dulu okumonika noupu.

Eenghendabala dokuxulifa po onhondo kadi na ashike okukufa po outondwe, ndele odi na yo okulundulula omadiladilo nosho yo omaliudo omunhu e na sha novanhu vomuhoko wonhumba. Mbela osho otashi shiiva ngoo? Ngeenge osho, ongahelipi mbela? Paife natu ka taleni koimoniwa yashili yonhumba oyo tai tu kwafele tu mone kutya ovanhu otava dulu okuninga omalunduluko nonokutya ope na osho tashi dulu oku va kwafela va dule okuninga ngaho.

OMBIBELI OYE VA KWAFELA VA FINDE ONHONDO

Linda okwa ti: Onda dalelwa moSouth Africa nonda li nda tala ko ovaSouth Africa ovo vehe fi oilumbu inava fimana, inava hongwa, vehe fi ovalineekelwa nosho yo kutya ove li ovapika voilumbu. Onda li nda kwatwa komwiyo wonhondo ndele kanda li nde shi didilika mo. Ashike eshi nda hovela okukonakona Ombibeli, etaleko la tya ngaho ola enda tali lunduluka. Onde li honga kutya “Kalunga iha tale omunhu kombada” nosho yo kutya ounhu womeni owa fimanenena u dule oluvala ile elaka olo hatu popi. (Oilonga 10:34, 35; Omayeletumbulo 17:3) Eendjovo odo di li mOvafilippi 2:3 oda kwafela nge ndi mone kutya ngeenge onda tale ko keshe umwe e li komesho yange, ohandi ka dula okufinda onhondo. Okudulika komafinamhango Ombibeli ngaashi olo, okwa kwafela nge ndi kale ndi na ohokwe movanhu aveshe kashi na nee mbudi kutya ove na oluvala la tya ngahelipi. Paife onda manguluka mo momwiyo wonhondo.

Michael okwa ti: Onda kulila moshitukulwa shimwe omo ovakalimo vahapu oilumbu yokoAustralia, nonda li nda kulika oikala yokutonda Ovaasia, unene tuu Ovachina. Ngeenge nda li ndi li mohauto ndele handi mono umwe ta monika a fa Omuasia, onda li handi kweyulula ekende nokwiingida mokule handi ti: “Ovaasia indeni koshilongo sheni!” Ndele lwanima eshi nda hovela okukonakona Ombibeli, onda mona nghee Kalunga a tala ko ovanhu. Kalunga oku hole ovanhu aveshe kashi na nee mbudi kutya ova dja peni ile ova tya ngahelipi. Ohole ya tya ngaho oya li ya kuma nge, noya kwafela nge ndi kale ndi hole vamwe ponhele yokukala ndi va tonde. Oshikumwifi okuninga omalunduluko a tya ngaho meendelelo. Paife ohandi hafele neenghono okweendafana novanhu va dja moilongo aishe nomomaputuko a yoolokafana. Osho osha kwafela nge ndi kale ndi na etaleko la mbwalangadja monghalamwenyo nosha etela nge ehafo linene.

Sandra okwa ti: Meme okwa dile kodoolopa yaUmunede moshitukulwa shaDelta State, moNigeria. Ashike ovapambele vatate ova dja kuEdo State nokwa li hava popi elaka lOshiesan. Omolweyooloko olo, meme okwa li ha ungaungwa naye nonhondo kovapambele vatate fiyo osheshi a fya. Onghee hano, onda li nda tokola kutya itandi kala ndi na ekwatafano novapopi velaka lOshiesan nonokutya kandi na fiku ndi hombolwe komunhu a dja kuEdo State. Ashike eshi nda hovela okukonakona Ombibeli, onda li nda hovela okutala ko oinima monghedi imwe i lili. Molwaashi Ombibeli oya ti kutya Kalunga iha tale omunhu kombada ndele omunhu keshe ou te mu tila ote mu tambula ko, onde lipula kutya, aame lyelye opo ndi kale ndi tonde ovanhu omolwomuhoko ile elaka lavo? Onda li nda lundulula etaleko lange nokupanga oukaume novapambele vatate. Okutula moilonga omafinamhango Ombibeli okwa kwafela nge ndi kale nda hafa nondi kale ndi na ombili yopamadiladilo. Okwa kwafela nge yo ndi kale ndi na ekwatafano liwa navamwe, kashi na nee mbudi kutya ova dja meputuko, momuhoko, ile kutya ohava popi elaka lilipi novomoshiwana shilipi. Mbela omushamane wange okwa dja peni? Okwa dja kuEdo State noha popi elaka lOshiesan.

Omolwashike Ombibeli ya dula okukwafela ovanhu ovo nosho yo vakwao vahapu va dule okweefa po outondwe nosho yo onhondo? Omolwaashi Ombibeli Eendjovo daKalunga. Oi na eenghono okulundulula onghedi omo omunhu ha diladila nosho yo nghee e uditile vamwe. Kakele kaasho, Ombibeli oya ulika kutya oshike vali sha pumbiwa opo ku dulwe okuxulifwa po onhondo filufilu.

OUHAMBA WAKALUNGA OTAU KA XULIFA PO ONHONDO FILUFILU

Nonande eshiivo lOmbibeli otali dulu okukwafela omunhu a pangele nokweefe po omadiladilo mai, ope na oinima yopavali oyo ina okuungaungiwa nayo fimbo inaku xulifwa po onhondo filufilu. Shotete, oulunde nosho yo okuhawanenena kwovanhu. Ombibeli oya ti: “Kape nomunhu ita nyono.” (1 Eehamba 8:46) Onghee hano, kashi na nee mbudi kutya ohatu kendabala shi fike peni, atusheni otwa taalela ekondjo ngaashi omuyapostoli Paulus, oo a shanga a ti: ‘Aame ou nda hala okulonga ouwa, owii wa kanyatela nge.’ (Ovaroma 7:21) Nomolwaasho omafimbo nomafimbo, omutima wetu oo inau wanenena ohau tu ningifa tu diladile “omadiladilo maii” oo hae tu ningifa tu kale tu na onhondo. — Markus 7:21.

Shitivali, ope na enwefemo laSatana Ondiaboli. Ombibeli oye mu popya e li “omudipai” nosho yo kutya ‘ota hongaula ounyuni aushe.’ (Johannes 8:44; Ehololo 12:9) Osho otashi ulike kutya omolwashike onhondo i li apeshe nosho yo kutya omolwashike ovanhu itava dulu okuxulifa po onhondo, outondwe, omadipaafano omolwoukwamuhoko nosho yo oinima ikwao youkwamuhoko, yopamalongelokalunga noyopanghalafano.

Ofimbo inaku xulifwa po filufilu onhondo, tete oulunde nokuhawanenena kwovanhu nosho yo enwefemo laSatana Ondiaboli oya pumbwa okukufwa po. Ombibeli oya ulika kutya Ouhamba waKalunga otau ka xulifa po oinima oyo.

Jesus Kristus okwa li a honga ovashikuli vaye va ilikane kuKalunga tava ti: “Ouhamba woye nau uye; ehalo loye nali wanifwe kombada yedu yo ngaashi meulu.” (Mateus 6:10) Ouhamba waKalunga oo ashike tau ka xulifa po okuhenouyuki akushe, mwa kwatelwa onhondo.

Eshi Ouhamba waKalunga tau ka pangela ombada yedu, Satana ota ka ‘pandekwa,’ ile ta ka kala ta pashukilwa filufilu, opo ‘aha hongaule vali oiwana.’ (Ehololo 20:2, 3) Opo nee otaku ka kala ‘edu lipe,’ ile tu tye oulikumwe wovanhu, “omo tamu ka kala ouyuki.”a — 2 Petrus 3:13.

Ovo tava ka kala moulikumwe wovanhu wouyuki otava ka twalwa mewaneneno nokumangululwa moulunde. (Ovaroma 8:21) Ve li ova pangelwa vOuhamba waKalunga, “itava ka ninga owii ile okunyona sha.” Omolwashike mbela? “Osheshi edu alishe otali ka kala li yadi eshiivo lokushiiva Omwene.” (Jesaja 11:9) Pefimbo opo, ovanhu aveshe otave ke lihonga eendjila daKalunga nokuhopaenena oukwatya waye wopahole. Kungaho itapa ka kala vali onhondo “osheshi Kalunga iha tale oshipala shomunhu.” — Ovaroma 2:11.