ONGULUMAMBO YOKOINTANETA
ONGULUMAMBO
YOKOINTANETA
Oshikwanyama
  • OMBIIBELI
  • OISHANGOMWA
  • OKWOONGALA
  • w05 6/1 ep. 13-18
  • ‘Lididimikila owii’

Kape na okavidio

Ombili opa li pe na epuko eshi okavidio taka patuluka.

  • ‘Lididimikila owii’
  • Oshungonangelo tai shiivifa Ouhamba waJehova—2005
  • Oupalanyole
  • Ouyelele wa faafana
  • A li omuhepeki molwaashi a pukifwa
  • A li omunambili ndele omuladi
  • Okulididimika moukwaneumbo
  • Omayele kOvakriste aveshe
  • Ovo hava longo owii otava dulu okulunduluka
    Lihonga komuhongi munene
  • Eongalo ‘ola li li nombili’
    ‘Yandja oundombwedi nawanawa’ kombinga yOuhamba waKalunga
  • Jesus ta hoolola Saulus
    Osho to dulu okulihonga mOmbiibeli
  • Saulus ta i kuDamaskus
    Embo lange lomahokololo Ombibeli
Tala ouyelele muhapu
Oshungonangelo tai shiivifa Ouhamba waJehova—2005
w05 6/1 ep. 13-18

‘Lididimikila owii’

“Omupiya wOmwene ina wapala okutwa eemhata, oye e nokukala e nonheni naaveshe, . . . nokulididimikila owii.”—2 TIMOTEUS 2:24.

1. Manga twe lipyakidila moilonga yOpakriste, omolwashike omafimbo amwe hatu shakeneke ovanhu ovo hava popi nonyanya?

OHO linyenge ngahelipi ngeenge wa shakena novanhu ovo inave ku hokwa ile ve he na ko nasha naasho u lile po? Mokupopya kombinga yomafiku axuuninwa, omuyapostoli Paulus okwa xunganeka kutya ovanhu otava ka kala ‘ovasheki, ovalundili, ovahenalidiliko novakwanyanya.’ (2 Timoteus 3:1-5, 12) Otashi dulika u shakeneke ovanhu va tya ngaho moukalele woye ile peemhito dimwe di lili.

2. Omishangwa dilipi tadi dulu oku tu kwafela tu ungaunge pandunge novanhu ovo hava popi nafye nonyanya?

2 Inashi hala okutya aveshe ovo hava popi omapopyo mai kave na ohokwe yasha mwaasho sha yuka. Omaudjuu a kwata moiti ile enyemato ohai dulu okuningifa ovanhu va ngwenyaukile keshe oo e li puvo. (Omuudifi 7:7, OB-1954) Vahapu ohave lihumbata ngaho molwaashi ohava kala nohava longo momudingonoko omo hamu longifwa nai elaka. Osho itashi ti kutya okupopya kwa tya ngaho okwa wapala okulongifwa kufye tu li Ovakriste, ndele otashi tu kwafele tu ude ko kutya omolwashike ovanhu hava popi monghedi ya tya ngaho. Otu na okulinyenga ngahelipi kepopyo lonyanya? Omayeletumbulo 19:11 otaa ti: “Eendunge domunhu tadi mu pe outalonheni.” NOvaroma 12:17, 18 otave tu kumaida tava ti: “Inamu alulila nande omunhu owii waye. . . . Ngenge tashi dulika, kombinga yeni kaleni nombili novanhu aveshe.”

3. Ounambili owa kwatelwa mo ngahelipi metumwalaka olo hatu udifa?

3 Ngeenge otu li shili ovanambili, otashi ke limonikila moikala yetu. Otashi ke limonikila mwaasho hatu popi naasho hatu ningi, notashi dulika yo shi limonikile koshipala shetu noshi udike mondaka yetu. (Omayeletumbulo 17:27) Eshi Jesus a tuma ovayapostoli vaye va ka udife, okwe va kumaida a ti: “Ndele ngenge tamu i meumbo, li kundeni nombili. Ndele eumbo olo ngenge la wana, ombili yeni nai kale mo; ndele ngenge inali wana, ombili yeni nai shune kunye.” (Mateus 10:12, 13) Etumwalaka olo twa humbata oli li evangeli, sha hala okutya onghundana iwa. Ombibeli otai li ifana ‘evangeli lombili,’ “evangeli longhenda yaKalunga,” nosho yo “evangeli eli louhamba.” (Ovaefeso 6:15; Oilonga 20:24; Mateus 24:14) Elalakano letu kali fi oku ka kembaula shi na sha neitavelo lavamwe ile okutwa eemhata shi na sha nomataleko avo, ndele oku ke va lombwela onghundana iwa oyo i li mEendjovo daKalunga.

4. Oshike to dulu okutya ngeenge owa lombwelwa taku ti: “Inandi hala” omanga nokuli ino mana okupopya osho she ku endifa?

4 Nope he na okupwilikina lela kwaasho to popi, omuneumbo ota dulu a endelele okupopya ta ti: “Inandi hala.” Peemhito dihapu, oto dulu okutya: “Onda hala ashike oku ku leshela omushangwa umwe pauxupi okudja mOmbibeli.” Otashi dulika ita ka anya okupwilikina kwaasho to lesha. Peemhito dimwe, otashi dulika shi kale sha yeleka okutya: “Okwa li ashike nda hala oku ku lombwela kombinga yefimbo olo tali ke uya eshi itapa ka kala okuhenouyuki novanhu aveshe otave ke lihonga okukala ve holafane.” Ngeenge omuneumbo ita ulike naanaa ohokwe okulihonga shihapu, oto dulu okuweda ko to ti: “Pamwe nandi aluke pomhito imwe vali.” Nonande enyamukulo lomuneumbo kaliwa, mbela otu na okufika pexulifodiladilo kutya ‘ina wana’? Kashi na nee mbudi kutya elinyengo oli li ngahelipi, dimbulukwa ekumaido lOmbibeli lokukala “nonheni naaveshe, . . . nokulididimikila owii.”—2 Timoteus 2:24.

A li omuhepeki molwaashi a pukifwa

5, 6. Saulus okwa li a ungaunga ngahelipi novashikuli vaJesus, nomolwashike a li a ninga ngaho?

5 Mefelemudo lotete, omulumenhu wedina Saulus okwa li a shiivika nawa omolwokupopya kwaye nope he na efimaneko, nokuli nomolwoikala yaye yelongifo leenghono. Ombibeli otai ti kutya okwa li a “fula onya natango nedipao lovalongwa vOmwene.” (Oilonga 9:1, 2) Konima yefimbo, okwa dimina kutya okwa li “omusheki nomutaatai nomuhepeki.” (1 Timoteus 1:13) Nonande vamwe vomovapambele vaye otashi dulika va li nale Ovakriste, okwa popya kombinga yoikala yaye shi na sha novashikuli vaKristus a ti: “Moupyuhandu wange, [onde] va hepekela fiyo koilando yokoilongo.” (Oilonga 23:16; 26:11; Ovaroma 16:7, 11) Kape na oumbangi kutya ovahongwa ova li hava tu eemhata naSaulus moipafi eshi a li e na oikala ya tya ngaho.

6 Omolwashike Saulus a li a katuka monghedi oyo? Omido donhumba konima yaasho, okwa shanga a ti: “Ame nde shi ningile mokuhashiiva sha nomokuhaitavela.” (1 Timoteus 1:13) Okwa li Omufarisai, a hongwa ‘okushiiva shili omhango yooxe.’ (Oilonga 22:3) Nonande osha yela kutya Gamaliel okwa li e na etaleko la mbwalangadja, omupristeri omukulunhu Kajafas oo Saulus a li ha endafana naye, okwa li e na ondudi. Kajafas okwa li a kwatela komesho omhangela oyo ya twala mokudipawa kwaJesus Kristus. (Mateus 26:3, 4, 63-66; Oilonga 5:34-39) Konima yaasho, Kajafas okwa li a dengifa ovayapostoli vaJesus, nokwe va lombwela a mana mo kutya nava efe okuudifa medina laJesus. Okwa li ta kwatele komesho oSanhedrin omo ovanashihongi va li va handuka neenghono, nokonima ova ka kufa Stefanus a ka dipawe nomamanya. (Oilonga 5:27, 28, 40; 7:1-60) Saulus opo a li eshi Stefanus a li ta dipawa nomamanya, na Kajafas okwa li e mu pa epitikilo a twikile oku ka kangheka oilonga yovashikuli vaJesus moku va kwata po muDamaskus. (Oilonga 8:1; 9:1, 2) Nenwefemo olo laKajafas, Saulus okwa li a diladila kutya elihumbato laye otali yandje oumbangi wouladi waye kuKalunga, ndele doshili ka li e na eitavelo lashili. (Oilonga 22:3-5) Oshidjemo, Saulus okwa dopa okumona kutya Jesus okwa li Messias washili. Saulus okwe ke lialuluka eshi Jesus omunyumunwa a popya naye pashikumwifilonga, eshi a li mondjila okuya kuDamaskus.—Oilonga 9:3-6.

7. Oshike sha ningilwa Saulus eshi a shakena naJesus mondjila yokuya kuDamaskus?

7 Okafimbo kanini konima yaasho, omuhongwa Ananias okwa li a tumwa a ka yandje oundombwedi kuSaulus. Mbela ngeno okwa li oove, ngeno owa kala ngoo wa hala okuyandja oundombwedi kuSaulus? Ananias okwa li a tila, ndele okwa popya naSaulus monghedi iwa. Oikala yaSaulus oya li ya lunduluka omolwokushakena naJesus pashikumwifilonga mondjila yokuya kuDamaskus. (Oilonga 9:10-22) Okwa ka shiivika e li omuyapostoli Paulus, omutumwa Omukriste omuladi.

A li omunambili ndele omuladi

8. Omonghedi ilipi Jesus a li a hopaenena oikala yaXe mokuungaunga novanhu ovo va longa oilonga ii?

8 Jesus okwa li omuudifi wOuhamba oo a li ha ungaunga novanhu nombili, ndele okwa li yo omuladi. (Mateus 11:29) Okwa li a hopaenena oikala yaXe yomeulu, oo ha ladipike ovakolokoshi ve lialuluke meendjila davo dii. (Jesaja 55:6, 7) Mokuungaunga novalunde, Jesus okwa li ha didilike kutya omunhu okwa ninga exumokomesho, nokwa li ha ladipike ovanhu va tya ngaho. (Lukas 7:37-50; 19:2-10) Ponhele yokutokola vamwe she likolelela keholokepo lavo lokombada, Jesus okwa li a hopaenena omaukwatya aXe, ngaashi olune, elididimiko nonheni, opo a shilile ovanhu kelidilululo. (Ovaroma 2:4) Jehova okwa hala ovanhu aveshe ve lidilulule nova xupifwe.—1 Timoteus 2:3, 4.

9. Oshike hatu lihongo monghedi omo Jesaja 42:1-4 a wanifilwa muJesus?

9 Mokupopya etaleko laJehova li na sha naJesus Kristus, omushangi wEvangeli Mateus okwa tofa mo eendjovo edi dopaxunganeko a ti: “Tala, omunhu wange, nde mu hoolola, omuholike wange, ou omwenyo wange we mu hokwa; Ame ohandi mu tula Omhepo yange, oye ndee ta udifile ovapaani etokolo la yuka. Oye iha tamanana ndee iha ingida, ndee ngaashi ondaka yaye itai udika momapandavanda. Oshihati sha tanduka ite shi nyanyaula, nokangodi koshela yomaadi ka twimana, ite ka dimi po, fiyo ta fikifa eshi sha yuka mefindano. Novapaani otave ke lineekela edina laye.” (Mateus 12:17-21; Jesaja 42:1-4) Metwokumwe neendjovo odo dopaxunganeko, Jesus ina kufa ombinga meemhata omo ovanhu tava popi tava weelele. Nokuli naashi a li momafininiko, okwa popya oshili monghedi oyo kwa li hai hokwifa ovanamitima da yuka.—Johannes 7:32, 40, 45, 46.

10, 11. (a) Nonande Ovafarisai ova li mokati kaavo hava pataneke Jesus neenghono, omolwashike a li a yandja oundombwedi kuvamwe vomuvo? (b) Omanyamukulo oludi lilipi Jesus a li ha yandje omafimbo amwe kovapataneki, ndele oshike osho a li ina ninga?

10 Pefimbo loukalele waye, Jesus okwa li a popya nOvafarisai vahapu. Nonande vamwe ova li va kendabala oku mu yula mokupopya kwaye, Jesus kakwa li a fika pexulifodiladilo kutya aveshe ova li ve na omalinyengotomheno mai. Simon, Omufarisai oo kwa li e na oikala yokukembaula, osha yela kutya okwa li a hala okushiiva Jesus nawa nokwe mu shiva a lye pamwe naye. Jesus okwa tambula ko eshivo nokwa yandja oundombwedi kwaavo va li po. (Lukas 7:36-50) Pomhito imwe vali, Omufarisai a tongomana wedina Nikodemus okwa li e uya kuJesus meholeko oufiku. Jesus ine mu pa oushima molwokuteelela ku toke. Ponhele yaasho, okwa yandja oundombwedi kuNikodemus kombinga yohole oyo ya ulikwa kuKalunga eshi a tuma Omona waye a yeululile ondjila yexupifo ovo va li tava ka kala neitavelo tali longo. Jesus okwa popya yo sha yela shi na sha nefimano lokudulika komalongekido aKalunga. (Johannes 3:1-21) Konima yefimbo, Nikodemus okwa ka popila ko Jesus eshi ehokololo liwa li na sha naJesus la li tali kembaulwa kOvafarisai.—Johannes 7:46-51.

11 Jesus okwa li e wete oihelele yaavo kwa li tava kendabala oku mu yula mokupopya kwaye. Ina efa ovapataneki ve mu twife eemhata di he na oshilonga. Ndelenee ngeenge kwa li sha pumbiwa, okwa li ha yandje omanyamukulo maxupi e na eenghono mokupopya efinamhango, okulongifa eyele, ile okutofa mo omushangwa. (Mateus 12:38-42; 15:1-9; 16:1-4) Omafimbo amwe, Jesus ka li ha nyamukula nandenande ngeenge kwa li e wete kutya kashi na ekwafo lasha.—Markus 15:2-5; Lukas 22:67-70.

12. Ongahelipi Jesus a li a dula okukwafela ovanhu, nokuli naashi a li a ingidwa?

12 Omafimbo amwe, Jesus okwa li ha ingidwa kovanhu ovo va li ve na eemhepo da nyata, sha hala kutya, eendemoni. Eshi sha li sha ningwa, okwe lididimika nokwa longifa nokuli eenghono odo a pewa kuKalunga a etele ovanhu epepelelwo. (Markus 1:23-28; 5:2-8, 15) Ngeenge ovanhu vamwe ove tu handukile noku tu ingida ofimbo twe lipyakidila moukalele, nafye yo otwa pumbwa okulididimika, notu na okukendabala tu ungaunge nonghalo ya tya ngaho monghedi yombili nonelungi.—Ovakolossi 4:6.

Okulididimika moukwaneumbo

13. Omolwashike omafimbo amwe ovanhu hava pataneke oshilyo shoukwaneumbo osho sha hovela okukonakona Ombibeli nEendombwedi daJehova?

13 Omhumbwe yovashikuli vaJesus yokulididimika ohai limonikila luhapu unene tuu moukwaneumbo. Omutima womunhu oo e linyengifwa neenghono koshili yOmbibeli ohau kala wa hala oilyo yomoukwaneumbo wavo i linyengifwe monghedi ya faafana. Ndele ngaashi Jesus a popya, oilyo youkwaneumbo otai dulu okukala i na outondwe. (Mateus 10:32-37; Johannes 15:20, 21) Ope na omatomheno mahapu e na sha naasho. Pashihopaenenwa, nonande omahongo Ombibeli otaa dulu oku tu kwafela tu kale ovanashili, ovanhu hava wanifa po oinakuwanifwa nove na efimaneko, Omishangwa otadi hongo yo kutya monghalo keshe otu na oshinakuwanifwa shinene kOmushiti wetu. (Omuudifi 12:1, 13; Oilonga 5:29) Oshilyo shoukwaneumbo osho tashi dulika shi kale shi udite kutya eenghonopangelo dasho moukwaneumbo oda dinika omolwoudiinini wetu kuJehova otashi dulika shi handuke. Ngeenge hatu ungaunga neenghalo da tya ngaho, inashi fimanenena tuu okuhopaenena oshihopaenenwa shaJesus shelididimiko!—1 Petrus 2:21-23; 3:1, 2.

14-16. Oshike sha ningifa ovo va li nale ovahepeki voilyo yomoukwaneumbo wavo va ninge omalunduluko?

14 Vahapu ovo tava longele Jehova paife, ova li ve na ookaume kopahombo ile oshilyo shonhumba shomoukwaneumbo osho sha li shi li omhinge nomalunduluko oo va li tava ningi eshi va hovela okukonakona Ombibeli. Ovapataneki otashi dulika va li va uda omapopyo mai kombinga yEendombwedi daJehova, notashi dulika va li va tila kutya otashi eta enwefemo lii moukwaneumbo. Oshike sha li she va ningifa va lundulule oikala yavo? Peemhito dihapu, oshihopaenenwa shiwa shomwiitaveli osho sha li sha dana onghandangala inene. Molwaashi omwiitaveli okwa tula moilonga noudiinini omayele Ombibeli—okukala alushe pokwoongala kwopaKriste nokukufa ombinga moukalele omanga ta wanifa po oinakuwanifwa yaye yomoukwaneumbo nokuulika elididimiko nonande a kala ta ulwa nai—omafimbo amwe omapataneko omoukwaneumbo okwa li a ninipala.—1 Petrus 2:12.

15 Omupataneki otashi dulika a li a anya okupwilikina keyelifilo nande olimwe okudja mOmbibeli omolwonhondo ile ounhwa. Osho, osho sha li ngaho shi na sha nomulumenhu umwe wokOilongo yaHangana oo kwa li e na omhepo youkwashiwana ya pitilila. Efiku limwe eshi omukainhu waye a li koshoongalele, okwa li a kufa oikutu yaye ndele ta tembuka. Oshikando shimwe, okwa li a dja mo meumbo nondjebo nokwa ninga omatilifo kutya ote ke lidipaa. Omolwelihumbato laye mwene la nyika oulai, omushamane okwa pa oushima elongelokalunga lomukainhu waye. Ndele omukainhu okwa kendabala okutwikila nokutula moilonga omayele Ombibeli. Omido 20 konima yaashi omukainhu a ninga Ondombwedi yaJehova, omushamane naye okwa ka ninga yo Ondombwedi. MuAlbania omukulukadi umwe okwa li a handuka molwaashi okamonakadona oka li haka konakona Ombibeli nEendombwedi daJehova fiyo ka ninginifwa. Lwoikando 12, omukulukadi oo okwa hanauna po Eembibeli dokamonakadona. Efiku limwe okwa pandja Ombibeli ipe oyo okamonakadona ka li ka fiya poshitaafula. Ohaluka, Ombibeli oya patuluka puMateus 10:36 nomukulukadi oo okwa mona kutya eendjovo odo otadi popi shi na sha naye. Ndele molwaashi okwa li e na ko na sha nonghalonawa yokamonakadona, okwa li e ka findikila kombautu eshi kwa li taka ka ya koshoongalele koItalia pamwe nEendombwedi dikwao. Eshi omukulukadi oo a mona ongudu oyo tai ulikilafana ohole, tai lipapatele nokulimemesha nokwa uda eshi tava yolo nehafo, omaliudo aye okwa hovela okulunduluka. Diva konima yaasho, okwa dimina okukonakona Ombibeli. Kunena oha kendabala okukwafela ovanhu ovo va li nale ovapataneki.

16 Moshiningwanima shimwe, omushamane e kwete ombele okwa li a landulila omukainhu waye kOlupale lOuhamba, te mu lundile ta popi mokule. Omukainhu okwa nyamukula nombili ta ti: “Ila mOlupale lOuhamba ndele to litalele ove mwene.” Osho a ninga, nokonima yefimbo okwa ka ninga omukulunhuongalo Omukriste.

17. Ngeenge onghalo oya kala ya hanya meumbo lopaKriste omafimbo amwe, omayele opamishangwa elipi taa dulu okukwafela?

17 Nokuli nonande aveshe ovo ve li moukwaneumbo weni Ovakriste, omafimbo amwe otashi dulika onghalo moukwaneumbo i kale ya hanya notashi dulika oilyo i popye nonyanya omolwokuhawanenena. Oshididilikwedi eshi Ovakriste vomuEfeso shonale va kumaidwa taku ti: “Onya keshe, ekeshuko nehandu, efulakato netukano, owii keshe nau kale kokule nanye.” (Ovaefeso 4:31) Osha yela kutya, omudingonoko oo wa li wa dingilila Ovakriste muEfeso, okuhawanenena kwavo vene, nosho yo omafimbo amwe, onghedi yavo yonale yokukalamwenyo, oya li ye va nwefa mo. Oshike kwa li tashi ke va kwafela va lundulule oikala yavo? Okwa li va pumbwa va “shituke vape momhepo yomadiladilo [avo].” (Ovaefeso 4:23) Mokukonakona Eendjovo daKalunga, nomokudilonga kunghee di na okunwefa mo onghalamwenyo yavo, nomokweendafana novaitaveli Ovakriste nosho yo okwiilikana va mana mo, oiimati yomhepo yaKalunga okwa li tai ka kala i liwetikile filufilu monghalamwenyo yavo. Ova li tave ke lihonga ‘okukalafana noukaume, okufilafana onghenda nokudiminafana po omatimba, ngaashi Kalunga e va dimina po muKristus.’ (Ovaefeso 4:32) Kashi na nee mbudi kutya vamwe otava ningi shike, otwa pumbwa okukala nelididimiko, noukaume, okufilafana onghenda nosho yo okukala hatu dimine po. Heeno, katu na ‘okwaalulila nande omunhu owii waye.’ (Ovaroma 12:17, 18) Okuhopaenena Kalunga mokuulika ohole yashili osho oshinima sha yuka alushe okuninga.—1 Johannes 4:8.

Omayele kOvakriste aveshe

18. Omolwashike omayele oo ta hangika mu 2 Timoteus 2:24 a li taa wapalele omukulunhuongalo muEfeso shonale, nongahelipi taa dulu okweetela Ovakriste aveshe ouwa?

18 Omayele ‘okulididimikila owii’ otaa longo kOvakriste aveshe. (2 Timoteus 2:24) Ndele tete okwa li a pewa Timoteus, oo kwa li e a pumbwa eshi a li ta longo e li omukulunhuongalo muEfeso. Meongalo olo, vamwe ova li hava popi omataleko avo va manguluka nova li tava hongo omahongo a puka. Molwaashi kava li ve udite ko nawa elalakano lOmhango yaMoses, ova dopa okuuda ko efimano leitavelo, lohole nosho yo leliudo liwa. Ounhwa okwa li wa etifa omashilafano eshi va li tava tu eemhata, ofimbo va li va dopa okuuda ko eityo la fimana lomahongo aKristus nefimano leliyandjo lometilokalunga. Opo Timoteus a ungaunge nonghalo oyo, okwa li e na okukala a diinina oshili yopamishangwa, ndele pefimbo opo tuu opo okwa li e na okuungaunga nonheni novamwaxe. Ngaashi ovakulunhuongalo vokunena, Timoteus okwa li e shi shii kutya oshiunda kasha li shaye nonokutya oku na okuungaunga navakwao monghedi oyo tai xumifa komesho ohole noukumwe wopaKriste.—Ovaefeso 4:1-3; 1 Timoteus 1:3-11; 5:1, 2; 6:3-5.

19. Omolwashike sha fimana kufye atushe ‘okukonga elininipiko’?

19 Kalunga ota ladipike oshiwana shaye shi ‘konge elininipiko.’ (Sefanja 2:3) Outumbulilo wOshiheberi “elininipiko” otau yandje eityo lokukala noikala oyo tai dulifa omunhu a dule okulididimikila owii nope he na okuhanduka ile okwaalulila vamwe owii. Natu ilikaneni Jehova twa mana mo e tu kwafele opo tu dule okulididimika noku mu kalela po monghedi ya yuka, nokuli nomeenghalo didjuu.

Owe lihonga shike?

• Ngeenge to shakeneke omapopyo mai, omishangwa dilipi tadi dulu oku ku kwafela?

• Omolwashike Saulus a li omuhepeki?

• Ongahelipi oshihopaenenwa shaJesus tashi tu kwafele tu ungaunge nawa novanhu aveshe?

• Omauwa elipi taa dulu okudja mokupangela elaka letu moukwaneumbo?

[Efano pepandja 15]

Ananias okwa li a ungaunga naSaulus nombili nonande Saulus okwa li a shiivika e li omuhepeki

[Efano pepandja 17]

Okuwanifa po oinakuwanifwa noudiinini kwOmukriste otaku dulu okuninipika epataneko lomoukwaneumbo

    Oishangomwa yoshiKwanayama (2000-2025)
    Dja mo
    Loginga mo
    • Oshikwanyama
    • Tuma
    • Omahoololo
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Omaufomhango e na sha nelongifo
    • Omilandu di na sha nouyelele wopaumwene
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Loginga mo
    Tuma